Barokowa koncepcja życia w ujęciu poetyckim i malarskim. Dokonaj analizy i interpretacji wiersza Zbigniewa Morsztyna "Żywot -sen i cień" oraz obrazu Antonia de Predy "Sen rycerza"

Barok to bardzo ciekawa epoka, w której wiele może nas zaskoczyć. Miłość jest tan przede wszystkim nieszczęśliwa i nieuchwytna, a życie marne i próżne. Autorzy licznych wierszy i obrazów próbują nas przekonać, że szczęście, piękno, mądrość, wszystko co cenimy w życiu doczesnym jest tak naprawdę mało warte i nieistotne, a najważniejsze jest to, co nas czaka po śmierci.

Śmierć w baroku jest wszechobecna, utożsamiana np. ze snem, tak jak w "Żywocie - śnie i cieniu" Zbigniewa Morsztyna. Autor przekonuje nas, że życie nie może być piękne, kolorowe, jasne, bo jest ono mroczne i nie posiada żadnych barw, a co za tym idzie, noc w nim nie może być pięknego. W dodatku dowiadujemy się, że upływa szybciej niż dzień i jest ciemniejsze od nocy. Zawarte pytanie retoryczne uświadamia czytelnikom, że nic nie zostanie po człowieku, gdy ten już umrze, nawet jeśli był kimś wyjątkowym to z biegiem lat jego sława i tak wygaśnie. Następnie podmiot liryczny zwraca się bezpośrednio do czytelnika, mówi mu, że chociaż myśli, że życie pełnią życia, to tak naprawdę zadowala się przeciętnością, a jego egzystencja tylko przypomina prawdziwe życie. Mówi również, że w życiu najważniejsza jest śmierć, a samo życie jest takie same jak bycie w zaświatach. W tym wierszu śmierć (a dokładniej to co nas po niej czeka) jest porównana do snu, jednocześnie podmiot liryczny mówiąc nam, że i my śpimy, chociaż mogłoby się nam wydawać, że żyjemy, prowokuje nas do zastanowienia się nad sensem naszego życia i celów do jakich dążymy.

Oczywiście wszystko to co ziemskie jest marne, więc i nasze przyziemne cele również, w związku z tym musimy myśleć o tym co ważne, czyli o życiu po życiu. Jak wszyscy wiemy początkiem tego życia jest śmierć, która jest również tematem obrazu "Sen rycerza" Antonia de Predy.

Patrząc na ten obraz od razu rzuca nam się w oczy ilość symboli, przedmiotów, które zostały tam zawarte. Najbardziej rzuca się w oczy ludzka czaszka, która oczywiście jest symbolem przemijania i śmierci. Jest tam również maska, która według mnie znaczy, że życie jest jak teatr, a my nie mamy wpływu na to co się stanie na scenie, oraz kiedy skończy się sztuka, w której gramy.

Widzimy opasłe uczone księgi zapisane drobnym druczkiem, które są tylko doczesną wiedzą, która przeminie, bo po co nam ta wiedza, która dotyczy spraw ludzkich (marnych) w zaświatach? Widzimy również piękny zegar, który odmierza upływające życie, symbolizuje nieuchronną śmiertelność, a dzięki temu, że jest to piękny zegar autor pokazuje nam, że powodzenie i wszelkie sukcesy także przeminą. Na stole rozsypane są pieniądze oraz inne drogocenne, dobra doczesne, które symbolizują (jak większość elementów zawartych w tym obrazie) przemijanie i ulotność nawet najcenniejszych ludzkich dóbr. Obok pieniędzy widzimy mały portret oraz rozrzuconą biżuterię. Moim zdaniem ten portrecik to oznaka tego jak bardzo człowiek chce zatrzyma ulotne momenty, a biżuteria to symbol kobiecego piękna, które oczywiście prędzej, czy później minie, ale nadmierne dbanie o sobie (co często robią kobiety) jest próżne. Zapisany papier partyturowy oraz widoczny gryf (prawdopodobnie skrzypiec) symbolizuje muzykę, piękną, nietrwałą, stale płynącą i przemijającą sztukę, której nie można utrwalić (nawet zapisując).

Na obrazie widzimy również zbroję oraz przepiękną piuskę, która spoczywa na chorągwi, te insygnia władzy są oznakami porządku doczesnego, jaki panuje na Ziemi i jego przemijania. Niewątpliwie najbardziej, wydawałoby się radosnym i żywnym elementem obrazu Antonia de Peredy jest stojący po prawej stronie szklany wazon, pełen pięknych, kolorowych ciętych kwiatów, jednak ich symbolika jest dość zaskakująca, ponieważ szklany wazon to symbol kruchości życia, a cięte kwiaty - śmierci. Na środku stołu można dostrzec zgaszoną świecę w świeczniku, to z kolei symbolizuje, że ludzka dusza odeszła do zaświatów. Zastanawiającym elementem tego obrazu, jest globus, nakryty w połowie płótnem. Po dłuższym zastanowieniu się, dochodzę do wniosku, że ten element (usytuowany w górnym prawym rogu dzieła) to odniesienie do tego, że wszystkie te marne rzeczy (wyżej opisane) dotyczą ludzi na całym świecie.

Na obrazie widzimy mężczyznę, który wydaje się, że śpi, po tytule dzieła możemy domyśleć się, że to rycerz, jednak po zestawieniu tej postaci z licznymi symbolami śmierci i marności ośmielam się twierdzić, że rycerz ten śpi snem wiecznym. Nad nim, w centralnej części obrazu widzimy pięknego, z rozłożonymi czarnymi skrzydłami, spoglądającego na rycerza, anioła. Anioł ten ma krwistoczerwoną szatę, która może symbolizować cierpienie, bądź miłość, jednak nie mogę tego jednoznacznie stwierdzić, ponieważ symbolika czerwieni jest bardzo obszerna. Postaci anioła towarzyszy tajemniczy napis na szarfie, który głosi: "Wiecznie kłuje, szybko odlatuje i zabija". Myślę, że może on symbolizować dwie rzeczy, albo miłość albo śmierć (jako postać). Może być to miłość, ponieważ jest to bardzo silne uczucie, które kiedy jest nieszczęśliwe potrafi wiecznie kłuć, jednak czasem zdarza się, że bardzo szybko mija ("szybko odlatuje"), ale niekiedy, może zdarzyć się, że ktoś umrze z miłości ("i zabija"). Natomiast może być to śmierć ponieważ człowiek o niej myśli całe życie, gdy przyjdzie to zabija, a po tym, czego już dokona "szybko odlatuje".

Moim zdaniem obraz Antonia de Peredy jest bardzo ciekawą wizją życia i śmierci, pełną wielu bardziej lub mniej wymownych symboli.

Podsumowując, w baroku życie ludzkie jest marnością, tak samo jak wszystko czym się zajmuje człowiek na Ziemi by zdobyć sławę, czy pieniądze, które też są uznane za mało istotne. Jedyną istotną rzeczą, którą powinien cenić człowiek, jest śmierć oraz to, co go czeka, po tym jak już umrze, Trzeba przyznać, że w barokowej koncepcji, życia, raczej brakuje miejsca na szczęście i radość z życia, ale w końcu każdy człowiek ma wolną wolę i rozum, i sam zawsze może ocenić oraz wybrać, co dla niego jest najważniejsze i jak chciałby żyć.

Ocena : dostateczny (3)