Okrucieństwo
Eksponowanie cierpienia Chrystusa
Od wieków w religijnych pieśniach, widowiskach pasyjnych czy na obrazach pojawia się motyw cierpiącego Jezusa. Niektóre dzieła plastyczne, literackie, teatralne czy ostatnio filmowe z dającą do myślenia naturalistyczną, czy sadystyczną wręcz dokładnością, pokazują szczegóły męki Pańskiej. Już w Lamencie świętokrzyskim ( Posłuchajcie, bracia miła... ) czytamy: Twoja główka krzywo wisa, tęć bych ja podparła; Krew po Tobie płynie, tęć bych ja utarła; Picia wołasz, piciać bych Ci dała, Ale...
Komunista okrutnik
Cezary, który w wyniku represji rewolucyjnych stracił matkę, miał okazję poznać okrucieństwo komunistów rewolucjonistów, nieszanujących ludzkiego życia i zdrowia, niemających nawet szacunku dla ludzkich zwłok. Panią Barykową zamęczono w karnym obozie pracy i chciano pochować anonimowo we wspólnej mogile z inn ymi więźniami. Cezary wystarał się dla niej o osobny grób i katolicki pogrzeb. Widząc matkę w trumnie, dostrzegł jednak, że z jej palca zdarto ślubną złotą obrączkę (wyrwaną wraz z...
Bolszewicy – prymitywna szarańcza
Bolszewicy – prymitywna szarańcza, gwałcąca, grabiąca, zabijająca okrutnie. Tak są ukazani w Przedwiośniu Stefana Żeromskiego czy przerażającym filmie Jerzego Wójcika Wrota Europy . Tak postrzega ich większość bohaterów Bożej podszewki Teresy Lubkiewicz-Urbanowicz, współczuje im tylko Marianna. W filmie Andrzeja Wajdy Pierścionek z orłem w koronie , opartym na książce Aleksandra Ścibora-Rylskiego Pierścionek z końskiego włosia jako okrutnicy i gwałciciele pokazani zostają także...
Skąpy kupiec
Skąpego kupca przedstawia Opowieść wigilijna Karola Dickensa. Ebenezer Scrooge nie ma serca nie tylko dla swych pracowników, ale nawet dla krewnych. Jest człowiekiem okrutnym, skąpym i bezdusznym, dopóki nie przechodzi wewnętrznej przemiany pod wpływem pewnego widzenia (objawiają mu się duchy przeszłości, teraźniejszości i przyszłości).
Rewolucja pożerająca własne dzieci
O okrucieństwie rewolucji, która pożera własne dzieci, będą mieli okazję przekonać się także uczestnicy rewolucji francuskiej, po pewnym czasie odsunięci od rządów i niejednokrotnie skazywani na śmierć. Takie losy czekają m.in. Dantona ( Sprawa Danton a Stanisławy Przybyszewskiej, film Danton Andrzeja Wajdy). Metaforycznie o tym niechlubnym mechanizmie rewolucji, prowadzącym do dyktatury i represji oraz mordowania przeciwników politycznych, opowie rozrachunkowy film Tengiza Abuładze...
Rycerze z czarnymi krzyżami na piersiach
N iekiedy słowa krytyki padają pod adresem chrześcijańskich rycerzy, jakimi są Krzyżacy. Liczne dzieła naszej literatury przedstawiają ich jako bezdusznych najeźdźców – taki obraz znajdziemy w Krzyżakach Henryka Sienkiewicza, Konradzie Wallenrodzie Adama Mickiewicza czy serialach ( Znak orła ). Szerzą oni wiarę mieczem i nie wcielają w życie ideałów religii chrześcijańskiej. W powieści Krzyżacy przedstawieni są jako pyszni, butni, nieskorzy do przebaczenia, chciwi, okrutni (nawet wobec...
Wyuzdani, odrażający, okrutni
Średniowieczne Dzieje Tristana i Izoldy ukazują trędowatych jako wyuzdanych, odrażających i okrutnych. Odizolowani od społeczeństwa, niespodziewający się już niczego dobrego od życia łamią normy moralne i społeczne. Domagają się od króla Marka wydania im królowej Izoldy, która ma być ukarana za swój grzech. Chcą żyć z nią jak z ladacznicą, która odda się setce trędowatych i oczywiście się od nich zarazi. Ich obraz przeraża czytelnika: Owoż sto trędowatych, poczwarnych, ze zżartą i...
Kara wymierzona przez tajemnicze siły wyższe
W utworach romantycznych mowa jest o sile wymierzanej przez tajemnicze moce, niekoniecznie Boga. W Dziadach i balladach Mickiewicza moce pogańskie dziwnie mieszają się z chrześcijańskimi. I tak: w Świteziance nieuczciwy kochanek zostaje wciągnięty w wir wodny i zamiast szczęścia „zyskuje” wieczną pokutę i śmierć. W Rybce pan, który porzucił ciężarną ukochaną i związał się z inną, oraz jego żona zostają ukarani przez świtezianki (zamienieni w kamień). W Świtezi wzywające pomocy Bożej...
Tyran domowy
Słowo tyran nie zawsze odnosi się do sposobu sprawowania władzy państwowej czy lokalnej. Teksty kultury przynoszą też wiele portretów tyranów domowych: mężów bądź żon, matek bądź ojców sprawujących w swych domach okrutną nieraz władzę absolutną. To oni ustanawiają panujące w swych domach prawa i domagają się bezwzględnego ich respektowania, za nieposłuszeństwo karzą niechęcią, biciem, wymówkami, a nieraz okrutnym traktowaniem dziecka bądź współmałżonka lub... wydziedziczeniem. Takim tyranem...
Dziecko złe
Nie tylko niewinność, dobroć, łagodność oraz przedwczesna dojrzałość, ale także okrucieństwo, zła wola, znęcanie się nad innymi bywają przypisywane dzieciom, zwłaszcza we współczesnych tekstach kultury. Np. powieść Williama Goldinga Władca much ukazuje okrutnych chłopców, którzy pozostawieni sami sobie na bezludnej wyspie rywalizują ze sobą, tworzą minispołeczeństwo totalitarne, znęcają się nad słabszymi i w efekcie zabijają jednego ze swych kolegów. Okrucieństwo małych antysemitów opisał...
Drogi kąciku porad
Również w wierszu Stanisława Barańczaka Drogi kąciku porad znajdziemy kpinę z pragmatycznego podejścia kultury masowej do egzystencjalnych problemów. Osobie, którą przeraża świat wiadomości telewizyjnych pełnych okrucieństwa, przemocy, „aktów terroru”, „trupów dzieci”, zaleca się kilka wizyt u psychoterapeuty... Również do Boga pytania kierowane są w konwencji mailowo-gazetowej: „Drogie niebiosa, nie śmiem pytać. (PYTAJ i NIE MIEJ OBAW)”. Innym sposobem komunikacji z Bogiem jest popularna...