Metafora
Wielka metafora macierzyństwa
I jeszcze jeden kontekst macierzyństwa – metaforyczny. Często nazywamy matką nie tylko matkę biologiczną, ale ojczyznę, ziemię, Kościół. Warto pod tym kątem przeanalizować język potoczny, język katolickiej liturgii i literatury.
Teatr – nasze życie
Teatr bywa też metaforą naszego życia. „Naśmiawszy się nam i naszym porządkom/wemkną nas w mieszek jako czynią łątkom” (czyli kukiełkom)– pisał Jan Kochanowski. Porównywał tym samym życie do przedstawienia teatralnego, które szybko się kończy, a niedecydujący o swym losie aktorzy-kukiełki wędrują do ciemnego worka, tak jak my do grobu. Podobną myśl znajdujemy u Williama Szekspira: Cały świat to teatr. Wszyscy mężczyźni i wszystkie kobiety Są aktorami – wchodzą i znikają... I różne...
Metafora trądu
Trąd może mieć również znaczenie metaforyczne. Bywa metaforą samotności, cierpienia i niemożności śmierci, ale także wykluczenia ze społeczności. Z sytuacją taką spotykamy się w popularnym romansie Heleny Mniszkówny Trędowata , w którym pojawia się uboga, piękna, młoda guwernantka Stefcia Rudecka, odizolowana przez część rodziny i znajomych bogatego narzeczonego. Niezaakceptowana przez środowisko Waldemara z powodu niższej pozycji społecznej i braku majątku umiera, czując się gorsza od...
Podróże romantyków – tęsknota i... odnajdywanie śladów własnego kraju w obcych stronach
Podróże są specjalnością romantyków. Niekiedy odbywają je przymusowo, jako emigranci, czasem zesłańcy. Np. Adam Mickiewicz za działalność konspiracyjną został skazany na wyjazd do guberni w głąb Rosji – do Petersburga, a potem Odessy. Z Odessy wieszcz odbył podróż na Krym i tam powstał słynny cykl Sonetów krymskich – między innymi Stepy Akermańskie , w których step zostaje porównany do oceanu: Wpłynąłem na suchego przestwór oceanu, Wóz nurza się w zieloność i jak łódka brodzi, Śród fali...
Dżuma jako metafora
Zarazę można też traktować jako metaforę szerszych zjawisk. Np. dżumę z powieści Alberta Camusa odczytano, chyba zgodnie z intencjami autora, jako metaforę totalitaryzmu, wszelkiego zła i zagrożenia. Uprawnia do tego już motto powieści, słowa Daniela Defoe: „Jest rzeczą równie rozsądną ukazać jakiś rodzaj uwięzienia przez inny, jak ukazać coś, co istnieje rzeczywiście,poprzez coś innego, co nie istnieje”. Warto zwrócić uwagę także na taki cytat: „(...) bakcyl dżumy nigdy nie umiera i nie...
Szkoła – metafora życia
Obraz szkoły, lekcji, egzaminu traktowany bywa także często, zwłaszcza przez poetów, metaforycznie: Panie Boże! Odpowiadać nie mogę, Ja... wymawiam się, mnie boli głowa. Trudna lekcja. Nie mogłem od razu. Lecz nauczę się... po pewnym czasie... Proszę! Zostaw mnie na drugie życie Jak na drugi rok w tej samej klasie. (Julian Tuwim, Nauka ) W utworze, traktującym zresztą o nieprzydatności „logarytmów, wzorów i formułek”, szkoła traktowana jest jako metafora życia. Uczniowie...
Metafora lekcji
Z kolei w wierszu Lekcja polskiego – Ernest Bryll polemizuje z romantycznymi gestami Polaków niezdolnych do czynów, zdolnych do wielkich metafor. Metafora ojczyzny – tonącego okrętu, zaczerpnięta z kazań Skargi i poezji Słowackiego, nie oddaje, według mówiącego w wierszu, istoty ojczyzny. Ojczyzna to także kołyszący się na falach sklecony przez cieślę korab, chory, ale płynący – a nie wrak. Polska skłonność do „nurkowania we wrakach” razi poetę. Za mało pracy, zbyt wiele metafor......
Podróż metaforą życia człowieka
W wierszach Edwarda Stachury pojawia się motyw życia jako wędrówki. Nie jest to oryginalna kreacja, motyw ten występuje także w innych tekstach: przesuwające się za oknami pejzaże czy schodzone mile bywają symbolem kolejno zdobywanych doświadczeń, znakiem mijającego czasu.
Metafora egzaminu
Z kolei w wierszu Ewy Lipskiej Egzamin obserwujemy „egzamin konkursowy na króla”. Dość absurdalny, oddaje on paradoksy totalitaryzmu: Egzamin konkursowy na króla wypadł doskonale. Zgłosiła się pewna ilość królów i jeden kandydat na króla. Królem wybrano pewnego króla który miał zostać królem. Otrzymał dodatkowe punkty za pochodzenie spartańskie wychowanie i za uśmiech ujmujący wszystkich za szyję. (Ewa Lipska, Egzamin ) W wierszu jest wiele ironii – zdanie „Z historii...
Pustelnik
Pustelnik zapłakał i uwielbił Boga: Boże, dobry królu Wszytskomogący! Dzięki ci składam, iż pozwoliłeś mi żyć dość długo, aby przyjść z pomocą tym dwojgu!” Udzielił im mądrych rad, po czym wziął inkaust i pergamin i wypisał pismo, w którym Tristan ofiarował jednanie Bogu. Skoro pomieścił wszystkie słowa, które Tristan mu powiedział, ów przypieczętował je swoim pierścieniem. ( Dzieje Tristana i Izoldy – odtworzył Joseph Bédier; tłum. Tadeusz Żeleński-Boy) Postać pustelnika...