Kosmopolita
Zdrajca – najgorszy wróg
Jako najgorsi wrogowie ukazywani są jednak zdrajcy ojczyzny. W Panu Tadeuszu z wielką niechęcią, w odróżnieniu od Rosjanina Rykowa, został przedstawiony major Płut, zruszczony Polak, bardzo gorliwy w tępieniu wszelkich buntów, surowy łapownik, zepsuty cham... Zdrajca Kuklinowski, który przeszedł na stronę szwedzką ( Potop Henryka Sienkiewicza), potraktowany zostaje z należną pogardą. Jest okrutnikiem: znęca się nad Kmicicem, przypieka go żywym ogniem. To mały człowiek, który dla własnej...
Kosmopolici z Lalki
Kosmopolitami są niewątpliwie arystokraci z Lalki . Panna Izabela Łęcka chętnie porozumiewa się z ludźmi ze swej sfery w obcych językach, choć nie ma takiej realnej potrzeby, po prostu należy to do dobrego tonu. Chętnie wypuszcza się w zagraniczne podróże, nawet gdy ojciec nie ma na nie pieniędzy. Te wojaże są dla niej rozrywką i oznaką pozycji społecznej, podobnie jak stroje i zwracanie się do ojca: „papo”. Beli, podobnie jak Telimenie, wydaje się zapewne, że paryskie niebo jest...
Kosmopolici zapatrzeni w dwór carski
Odrębną grupę stanowią kosmopolici zapatrzeni w dwór carski oraz inne zaprzyjaźnione z nim dwory. Telimena – bohaterka Pana Tadeusza eksponuje w swych opowieściach fascynację Petersburgiem. Wynika to z chęci zwracania na siebie uwagi, Telimenie wydaje się, że prowincjuszom zaimponują jej znajomości z rosyjskimi wysokimi urzędnikami, a nawet dworem carskim. Marzeniem kokietki jest bycie bohaterką anegdoty opowiadanej „samemu cesarzowi” (podobno śmiał się z tego, co przydarzyło się w związku...
Polscy uwodziciele
Portrety fircyków, zalotników, kosmopolitów z lubością szkicują autorzy komedii oświeceniowych. Taki jest Szarmancki, bohater Powrotu posła Juliana Ursyna Niemcewicza, starający się o względy Teresy, córki starosty Gadulskiego, oraz posiadający cechy uwodziciela tytułowy bohater komedii Franciszka Zabłockiego Fircyk w zalotach , który bez grosza, w nadziei zysku, uwodzi piękną wdowę Podstolinę i, wbrew swym zasadom, zakochuje się w niej. W związku z zalotami ma wielkie wydatki, potrafi...