Terminami społeczność i społeczeństwo posługujemy się bardzo często. Zanim powiemy o zróżnicowaniach i strukturze polskiego społeczeństwa, musimy wyjaśnić te pojęcia.
Człowiek jako jednostka staje się częścią zbiorowości wtedy, gdy żyje na obszarze wraz z innymi ludźmi i łączą go z nimi określone stosunki i więź społeczna. Więź społeczna łączy ludzi w różnego rodzaju zbiorowości. Jeśli stosunki łączące ich są trwałe i uporządkowane, mówimy o istnieniu społeczności. Mówiąc o więzi społecznej, mamy na myśli zazwyczaj te czynniki, które wpływają na umacnianie zbiorowości czy grupy. Można jednak mówić o rozkładzie, rozpadzie więzi. Co może wskazywać na to, że w grupie lub zbiorowości dochodzi do procesu dezintegracji? Oznak, które na to wskazują, może być kilka – jedną z podstawowych jest podział na „swoich” i „obcych”, inną– zanik wspólnego celu grupy lub wartości dla niej istotnych. Może również dojść do sytuacji, kiedy powstaną istotne różnice co do sposobu osiągania zamierzonego celu.
Ze względu na granice wyznaczające działalności członków społeczności możemy wyróżnić:
- społeczność lokalną – dotyczy ludzi zamieszkujących jakiś obszar (miasto, wieś),
- społeczność regionalną – dotyczy ludzi zamieszkujących jakiś region gospodarczy czy administracyjny,
- społeczność państwową – dotyczy ludzi zamieszkujących obszar wyznaczony przez granice państwa.
Kiedy mówimy o przynależności do zbiorowości, mamy na myśli zbiorowości terytorialne, etniczne, religijne, ale także grupy.
Te zbiorowości są składnikami podstawowymi społeczeństwa, które można określić jako zbiorowość terytorialną (społeczeństwo Polski), zbiorowość powiązaną różnymi stosunkami, np. gospodarczo-ekonomicznymi. Mówiąc o społeczeństwie, trzeba podkreślić,że tworzy ono wyodrębniony układ, na który składają się mniejsze zbiorowości, ale układ, w którym istnieją różnego typu instytucje. Ich głównym celem jest uregulowanie współżycia i zaspokojenie potrzeb członków społeczeństwa. Takie rozumienie społeczeństwa pozwala mówić o społeczeństwie globalnym, ogólnoświatowym, którego członkami są wszyscy ludzie, jak również o społeczeństwie Polski, do którego z pewnością nie należą wszyscy ludzie, ale tylko ci, którzy zamieszkują dany obszar.
Człowiek funkcjonuje w społeczeństwie dzięki przynależności do zbiorowości.Początkowo jest członkiem rodziny,potem żłobka, przedszkola, zerówki i w końcu szkoły. Po zdobyciu wykształcenia stajemy się członkami zakładów pracy, a także różnych organizacji. Na każdym etapie naszego funkcjonowania w społeczeństwie towarzyszą nam inni ludzie. To właśnie dzięki nim – poprzez przynależność do różnych grup czy zbiorowości– realizujemy nasze marzenia,zaspakajamy nasze potrzeby i stajemy się pełnowartościowymi członkami społeczeństwa.