W skład pokarmu heterotrofów wchodzą związki nieorganiczne oraz organiczne. Do podstawowych związków organicznych należą: białka, węglowodany, lipidy, witaminy oraz kwasy nukleinowe. Związkami nieorganicznymi są woda oraz substancje mineralne.
Składniki mineralne zawierają wiele pierwiastków potrzebnych organizmowi. Ze względu na zapotrzebowanie organizmu na te pierwiastki dzieli się je na makroelementy i mikroelementy. Niektóre są materiałem budulcowym jako składniki szkieletu (Ca, P, F). Zawarte w płynach ustrojowych biorą udział w utrzymaniu odpowiedniego pH i ciśnienia osmotycznego (Na, K, Cl, jony HCO–3). Pełnią też funkcję regulacyjną w organizmie jako składniki lub aktywatory enzymów, koenzymów i hormonów oraz bezpośredni uczestnicy różnych procesów fizjologicznych (np. jony Ca2+ biorą udział w procesie krzepnięcia krwi, jony Na+ i K+ w pobudliwości komórek).
Białka są źródłem aminokwasów, przy czym większość zwierząt i człowiek nie potrafią syntetyzować aminokwasów egzogennych, stąd pobierają je z pożywieniem, w odróżnieniu od aminokwasów endogennych wytwarzanych w organizmie. Jako podstawowy materiał budulcowy w organizmie pełnią funkcję strukturalną i funkcjonalną. Stanowią też dodatkowe źródło energii.
Węglowodany złożone są w organizmach zwierzęcych rozkładane do węglowodanów prostych stanowiących główne źródło energii, jeśli tylko zwierzę posiada odpowiednie enzymy (np. tylko owadożerne ptaki i gady trawią chitynę, a symbiotyczne drobnoustroje celulozę).
Lipidy pełnią zarówno funkcję budulcową, jak i energetyczną. W procesie trawienia są rozkładane na glicerol i kwasy tłuszczowe. Tak zwane niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe muszą być pobierane z pokarmem, gdyż nie są syntetyzowane przez zwierzęta i człowieka, a wykorzystywane są do syntezy wielu składników błon komórkowych i niektórych hormonów.
Witaminy są koenzymami wielu enzymów. Niektóre pełnią rolę przeciwutleniaczy i biorą bezpośredni udział w niektórych procesach fizjologicznych. Są syntetyzowane przez rośliny, ponadto niektóre mogą być wytwarzane przez florę bakteryjną, nieliczne powstają w organizmach zwierzęcych ze skomplikowanych związków pochodzenia roślinnego – tzw. prowitamin. Witaminy są związkami egzogennymi dla organizmu. Nie zawsze jednak dana substancja, która jest witaminą dla jednego organizmu, jest też witaminą dla innego, np. kwas askorbinowy to dla człowieka witamina C, natomiast nie jest nią dla szczura, który kwas askorbinowy syntetyzuje w organizmie. Brak witamin to awitaminoza, nadmiar – hiperwitaminoza.
| Witaminy | Funkcje w organizmie | Skutki niedoboru |
Źródła witamin | |
| R O Z P U S Z C Z A L N E W T Ł U S Z C Z A C H |
A (akseroftol,retinol) |
składnik rodopsyny, potrzebna do prawidłowego funkcjonowania nabłonków | sucha, łuszcząca się skóra,tzw. „kurza ślepota” | jaja, mleko, masło, wątroba, zielone i żółte owoce oraz warzywa zawierające karoten |
| D (kalcyferol) |
reguluje wchłanianie i formowanie się kości, zębów | krzywica | tran, wątroba, mleko, jaja, masło | |
| E (tokoferol) |
przeciwutleniacz, wpływa na czynności rozrodcze | obniżenie płodności, zwyrodnienie mięśni | oleje roślinne, kiełki pszenicy, wątroba, ryby, jaja | |
| K (filochinon) |
niezbędna w procesie krzepnięcia krwi oraz syntezie protrombiny | opóźnione krzepnięcie krwi | warzywa zielone, bakterie flory jelitowej | |
| R O Z P U S Z C Z A L N E W W O D Z I E |
B1 (tiamina) |
składnik koenzymów wielu enzymów uczestniczących w metabolizmie węglowodanów | choroba beri-beri (degeneracja nerwów, osłabienie mięśni) | całe ziarna zbóż, drożdże, wątroba, chude mięso |
| B2 (ryboflawina) |
składnik koenzymu FAD bierze udział w syntezie hemoglobiny | zapalenie oczu, pękanie kącików warg | drożdże, wątroba, sery, warzywa liściowe | |
| B5 (kwas pantotenowy) |
składnik koenzymu A, bierze udział w przemianach białkowo-tłuszczowych, obniża poziom cholesterolu | zaburzenia jelitowe, zmiany w skórze,zaburzenia czucia | drożdże, wątroba, warzywa, bakterie flory jelitowej | |
| B6 (pirodoksyna) |
składnik koenzymów w enzymach uczestniczących w metabolizmie aminokwasów | zaburzenia w układzie nerwowym, niedokrwistość | wątroba, mięso, jaja, rośliny strączkowe | |
| B11 (kwas foliowy) |
składnik koenzymów w enzymach biorących udział w syntezie kwasów nukleinowych | anemia, zaburzenia w rozwoju płodu | drożdże, rośliny liściaste, bakterie flory jelitowej | |
| B12 (kobalamina) |
koenzym enzymów uczestniczących w metabolizmie zasad azotowych |
anemia złośliwa | wątroba, mleko, bakterie flory jelitowej | |
| PP (niacyna, wit. B3) |
składnik koenzymów: NAD+ i NADP+ | pelagra (zapalenie skóry, przewodu pokarmowego) | drożdże, otręby, wątroba, mleko, niektóre warzywa | |
| H (biotyna, wit. B7) |
koenzym enzymów uczestniczących w syntezie tłuszczów, wpływa na prawidłowy stan skóry i włosów | wypadanie włosów, zmiany skórne | drożdże, żółtka jaj, mięso, wątroba, orzechy, bakterie floryjelitowej | |
| C (kwas askorbinowy) |
uczestniczy w procesach utleniania, syntezie kolagenu, wchłanianiu żelaza, wzmaga odporność na infekcje | obniżenie odporności na infekcje, szkorbut | owoce cytrusowe, czarna porzeczka, nać pietruszki, warzywa kiszone |