etymologia - znaczenie wyrazów, źródło słów 1. znaczenie etymologiczne, 2. znaczenie realne Pojęcia biblijne: raj, Eden 1. cudowny ogród, pełen roślin i zwierząt, w którym żyli Adami Ewa, dopóki nie popełnili grzechu, 2. wymarzone...
Cogito ergo sum – myślę więc jestem, jest sentencją znanego filozofa i matematyka Rene Descartes’a – Kartezjusza. Zgodnie z tymi słowami ludzki umysł jest warunkiem naszej egzystencji i życia w świecie jaki oglądamy na co dzień. Otrzymaliśmy...
Epoka, w dziejach kultury zwana renesansem, rodowodowo związana z Włochami, nosi nie włoskie, lecz francuskie miano renaissance, co oznacza dokładnie odrodzenie. Nazwą tą, jako terminem historyczno-literackim, posłużyli się świadomie dopiero...
Teatr grecki wyrósł z kultu i był z nim silnie związany. Wywodzi się go z religijnych obrzędów ku czci Dionizosa. Dionizos był bogiem narodzin i śmierci, ale też życia i użycia, był patronem wina i płodności. Wierzono, że Dionizos...
Słowo „romantyzm” wywodzi się od średniowiecznych romansów rycerskich. Okres I poł XIXw. Romantyzm był epoką, która odcisnęła swoje piętno na wszystkich dziedzinach życia; począwszy od stroju (w postaci zwiewnych, delikatnych sukien u kobiet i...
?Ferdydurke?: ?37 Wa-wa, wywodzi się z serii felietonów publikowanych przez G. w ?Kurierze Porannym?, zapis kompleksów i lęków młodzieńczych autora, manifest filozoficzno-artystyczny G., prowadzi do skrajnych opinii, groteska podstawowym chwytem...
Prawdziwy rycerz służył ojczyźnie, jego obowiązkiem była stała gotowość służenia Rzeczpospolitej, całkowite oddanie ojczyźnie i królowi, który był uosobieniem najszlachetniejszych dążeń i starań o jej dobro. Poza tym jego obowiązkiem były walki z...
Filozofia wyjaśnia genezę świata, powstanie człowieka, zawiera niepisany kodeks postępowania w stosunkach międzyludzkich. W starożytnej Grecji ( a potem w Rzymie ) wytworzyły się dwa poglądy (nurty) filozoficzne: - człowiek i świat powstał...
Kościół katolicki przez cały czas swego istnienia borykał się z licznymi problemami. Musiał on znosić liczne prześladowania, a gdy stał się religią panującą zapominając o przeszłości sam zaczął walczyć z innowiercami. Mianem reformacji określa...
Jak mądrze głosi encyklopedia, ludowością w literaturze nazywamy program estetyczny głoszący potrzebę nawiązania w kulturze do poezji ludowej. To właśnie dzięki ludowości, czerpiącej głównie ze źródeł słowiańskich, wykształciła się...
Romantyzm to okres w dziejach kultury i literatury europejskiej przełomu XVIII i XIX w. Romantyzm powstał na fali europejskich ruchów wolnościowych, które nawiązywały do ideałów Wielkiej Rewolucji Francuskiej. W Anglii romantyzm towarzyszył...
Oświecenie - to okres w historii literatury i kultury polskiej. Obejmuje lata panowania Stanisława Augusta (1764-1795), ale okres wstepny datuje sie od ok. 1740, zaś faza schyłkowa, tzw. klasycyzm postanisławowski, trwał do ok. 1830,...
Oświecenie przypadało na XVIII w. i nawiązywało do starożytności. Było często określane jako Wiek Rozumu czy też Wiek Filozofów. Jego ważną cechą była sekularyzacja państw europejskich oraz sformułowanie praw człowieka. Oświecenie było okresem, w...
Futuryzm- awangardowy kierunek literatury artystycznej o skrajnej orientacji antytradycjonalistycznej (awangarda), występujący z hasłami tworzenia nowych form sztuki i nowego stylu życia, zgodnego z rytmem przemian XX-wiecznej cywilizacji W...
Asceta i rycerz, jako dwie różne średniowieczne postawy (parenetyczny charakter lit. średniowiecza) - asceta i rycerz stanowią dwa podstawowe wzorce osobowe propagowane w parenetycznej literaturze średniowiecznej, obok postawy franciszkańskiej;...
1. Ramy czasowe i nazwa epoki Mianem oświecenia nazywa się okres w historii Europy, a także prąd kulturalny przypadający na lata od 1680 do 1780 roku, czyli pomiędzy barokiem a romantyzmem. Epoka ta była pierwszą w dziejach nowożytnych...
OŚWIECENIE NA ZACHODZIE EUROPY I JEGO PRZEDSTAWICIELE OŚWIECENIE - kolejna epoka w dziejach kultury europejskiej przypadająca po baroku, jest to prąd kulturowy, który obejmował wszystkie dziedziny życia i oddawał je pod ocenę i kierownictwo...
Debiut najwybitniejszego poety, tzn. wydanie tomu pierwszego poezji „Ballady i romanse” w 1822 roku został uznany za tak ważne wydarzenie literackie, że tę datę przyjęto później za początek romantyzmu, czyli próg nowej epoki w literaturze...
„Miej odwagę posługiwania się własnym rozumem” Nazwa „oświecenie” wywodzi się od prastarej i rozpowszechnionej w różnych kulturach metafory światła, znanej zwłaszcza z języków wierzeń religijnych. W Biblii światłość przeciwstawiona ciemności...
Romantyzm rozpoczął się się w końcu XVIII w. i trwał do połowy wieku XIX. Rozwijał się pod wpływem dążeń niepodległościowych oraz rewolucji społecznych zapoczątkowanych przez Francję w roku 1789. Duży wpływ na epokę romantyzmu wywarła filozofia...
Literatura okresu renesansu stworzyła kilka wzorców osobowych: wzorowego ziemianina, idealnego dworzanina i prawdziwego patrioty. Postać wzorowego ziemianina zawarł w swym "Żywocie człowieka poczciwego" Mikołaj Rej. Utwór daje obraz...
Alegoryzm średniowieczny - blisko związany z alegoryzmem bibijnym. Egzempla - przykłady, często moralizujące. Dualizm poglądów - pojmowanie świata w przeciwstawnych kategoriach dobra i zła (np.: BÓG - Szatan), generalnie daje się zauważyć...
Omow idee europejskiego i polskiego oswiecenia ? scharakteryzuj i ocen ich wplyw na proby przeksztalcen ustrojowych, spolecznych i kulturalnych w Rzeczypospolitej XVIII wieku. Do glownych idei oswiecenia zalicza sie krytycyzm, racjonalizm,...
Literatura parenetyczna (pareneza –pouczenie) literatura propagująca wzory postępowania związane z odgrywaniem określonych ról społecznych. Każda epoka tworzy własne, zgodne ze swą ideologią, wzory zachowań ludzkich i stara się je upowszechniać....
1. Dwa nurty kultury. szlachecki - rodzinność magnacki - wzorowany na dworach zachodniej Europy 2. Cechy kultury dworskiej (magnackiej). umowność, konwenans życia towarzyskiego hedonizm pod przykrywką etykiety dworskiej 3. Sytuacja...
Literatura w romantyzmie dążyła do roli przewodniczki narodu, natomiast poeta jego przywódcy. W pozytywizmie również miało to miejsce, aczkolwiek tej epoce podstawą poezji była wiedza, a nie natchnienie. W tamtych czasach prasa była centrum życia...
Daty trwania: 1918 (koniec I WŚ) – 1939(początek II WŚ) [-‘45](koniec II WŚ) Sytuacja polityczna w Polsce: Polska odzyskuje niepodległość, dwie fazy dwudziestolecia międzywojennego: - faza jasna (pierwsze 10lat) – dominuje nastrój radości i...
Cechą znamienną literatury romantycznej jest filozoficzność. Oznacza to nie tylko jej związek z ówczesnymi czy wcześniejszymi systemami filozoficznymi, ale i fakt, że to właśnie literatura stara się dotrzeć do tajemnicy universum, ustalić miejsce...
Kultura i historia antyku trwała ponad10wieków.Przed rozwojem i ekspansją kultury gr.rozwijały się inne kultury np.Sumerów(1-wszy poemat epicki”Gildamesz”),Macedończyków(pismo klinowe).Grecy przejęli pismo prasemickie od Fenicjan.Na jego...
Ważnym elementem romantycznej wizji świata była natura. Romantycy stworzyli nowy sposób myślenia o niej, nową jej koncepcję. Odrzucili oświeceniowe poglądy traktujące naturę, jako wyregulowany mechanizm. Rozumieli ją natomiast jako byt pierwotny,...
Barok jest epoką której szczególną cechą było współistnienie estetyki klasycystycznej i barokowej;znamienna dla baroku chęć olśnienia i zadziwienia odbiorcy prowadziła do bogactwa, ozdobności, jak również niezwykłości wypowiedzi poetyckiej....
Renesans - okres w historii Europy obejmujący przede wszystkim wiek XV i XVI, okres w historii kultury europejskiej określany często jako "odrodzenie sztuk i nauk" i koncepcja historiozoficzna odnosząca się do historii kultury włoskiej od Dantego...
I. Kultura średniowiecza. 1. Ramy chronologiczne: a) Europa (V-XVw.) upadek cesarstwa zachodniorzymskiego (476r.), zdobycie Konstantynopola przez Turków (1453r.) faza wczesna (V-Xw) faza dojrzała (XI-XIIIw) faza schyłkowa, jesień...
Romantyzm w POLSCE: początek 1822r- wydanie A.Mickiewicza „Ballady i romanse” koniec 1863r- powstanie styczniowe Romantyzm w EUROPIE: początek 1789r- wielka rewolucja francuska koniec 1848r- wiosna ludów w Europie WAŻNE WYDARZENIA:...
RENESANS RENESANS TO POWRÓT DO ANTYKU GRECKO – RZYMSKIEGO I ODRODZENIE MYŚLI ŚREDNIOWIECZNEJ. 1. Narodził się we Włoszech. 2. Teocentryzm zostaje wyparty przez humanizm, czyli prąd filozoficzny i literacki stanowiący człowieka w centrum...
Ludowość jako element romantycznego światopoglądu. Omów problem na podstawie fragmentów Świtezianki Adama Mickiewicza (zwróć uwagę na bohaterów ballady, jej nastrój i zawarty w niej obraz natury) oraz innych utworów poety. Romantyzm to epoka...
W epoce romantyzmu historia nabrała niezwykłego przyspieszenia, stając się udziałem szerokich rzesz. Wiązało się to ze wspomnianymi już wydarzeniami: wojnami napoleońskimi, później z częstymi zaburzeniami rewolucyjnymi i zrywami...
Romantyzm i naturalizm to dwa kierunki w literaturze, które przyrodzie wyznaczyły ważną rolę. Służyła ona jako tło element kompozycji, tworzyła nastrój była wielokrotnie głównym tematem utworów i wyrazicielem uczuć i przeżyć podmiotu lirycznego....
I. Informacje ogólne Nazwa antyk pochodzi od łacińskiego słowa antiquus i oznacza dawny. Za początek antyku (inaczej starożytności) przyjmuje się przełom wieków IX i VIII p.n.e., za koniec - okres pomiędzy IV a VI wiekiem n.e., najczęściej...
Oświecenie to okres w historii literatury i kultury polskiej. Obejmuje lata panowania Stanisława Augusta (1764-1795), ale okres wstępny datuje się od ok. 1740, zaś faza schyłkowa, tzw. klasycyzm postanisławowski, trwał do ok. 1830, współistniejąc...
- Filozofia, tendencje, grupy poetyckie, nazwa, atmosfera epoki. XX lecie MIĘDZYWOJENNE NAZWA EPOKI XX-lecie międzywojenne- 1918-1939 okres między dwoma wojnami (I i II światową), okres międzywojenny. Okres krótki, ale za to obfitujący w...
Nić Ariadny - Rozwiązanie trudnego problemu, sposób na jego rozwiązanie. Koń Trojański - podstęp Pięta Achillesa - słaby punkt Być między Scyllą a Charybdą - sytuacja bez wyjścia Ikarowe loty - plany które zazwyczaj kończą się tragicznie...
Prawdziwa sztuka nigdy się nie starzeje. Po tysiącach lat nie straciły swej urody hymny biblijne, ani eposy Homera, ani też Horacy, mimo że już nieraz ogłaszano śmierć klasyki. Mistrz pieśni Kwintus Horacjusz Flaccus nie zaczynał swego pisarstwa...
1. Wkroczenie wojsk szwedzkich do Polski latem 1655, w liczbie ok. 40 tys. (Wielkopolska) 2. Kapitulacja: - wielkopolskiego pospolitego ruszenia pod Ujściem, 25 lipca 1655 - poddanie Poznania Szwedom, pod wpływem Krzysztofa Opalińskiego,...
W XVIII wieku wśród szlachty panowało ogólne przekonanie, że pochodzi ona od starożytnego plemienia Sarmatów. Był to lud zamieszkujący od I w. p.n.e do IV w. n.e tereny Ukrainy. Sarmatyzm był odmianą kultury obejmującą; światopogląd , zachowanie,...
W przeciwieństwie do epoki renesansu ("Żywot człowieka poćciwego", "Dworzanin polski") w epoce oświecenia brak jest utworów, które bezpośrednio wskazywałyby ideał człowieka i obywatela. Cechy wzorowego Polaka oswieceniowi...
Deizm - pogląd uznający istnienie Boga oraz Jego nakazów,ale nieuznający ingerencji Boga w sprawy ludzkie Ateizm – pogląd odrzucający wiarę w Boga jako sprzeczną z rozumem i nienaukową; tłumaczy zjawiska świata bez odwoływania się do przyczyn...
Biblia jest źródłem kultury europejskiej. 1. Co oznacza słowo Biblia? Słowo Biblia pochodzi od greckiego biblios i dosłownie oznacza "księgi". 2. Kiedy powstała Biblia? Stary Testament: XIX - I w. p.n.e. Nowy Testament: 51 - 96 r....
Bajronizm - tajemniczy, melancholijny, samotny, buntowniczy, protestujący przeciwko światu, gdyż w jego życiu dzieje mu się krzywda. Wallenrodyzm - od bohatera poematu Mickiewicza - postaw jednostki, która w imię wyzwolenia podejmuje walkę z...
Na przełomie 19 i 20w. istniał w literaturze polskiej okres nazywany Młoda Polska. Wyróżnia się w nim dwie fazy. Pierwsza z nich to modernizm. Założeniem ideowym modernizmu było hasło „Sztuka dla sztuki”. Kazimierz Przerwa - Tetmajer, Jan...