Cele lekcji
Zapamiętanie wiadomości:
- uczeń orientuje się w zróżnicowaniu rasowym, językowym i religijnym świata, potrafi wymienić trzy główne rasy oraz podział rozszerzony oraz podać formy pośrednie,
- uczeń potrafi wymienić trzy najczęściej używane języki na świecie,
- potrafi sprawnie posługiwać się mapami przedstawiającymi zróżnicowanie etniczno – narodowościowe, religijne.
- uczeń wymienia języki międzynarodowe i Organizacji Narodów Zjednoczonych,
- umie wyjaśnić pojęcie „rasizm”, „fałda mongolska”, „język urzędowy”.
Zrozumienie wiadomości:
- uczeń rozumie i potrafi wyjaśnić swoimi słowami pojęcie „rasizm” oraz podać jego przykłady,
- potrafi wskazać na mapie przedstawicieli ras głównych i pośrednich zamieszkujących: Australię, Afrykę, Ameryki, Europę i Azję,
- uczeń wskazuje na mapie i wymienia obszary głównych religii na świecie,
- potrafi wymienić główne cech poszczególnych ras i wskazać różnice między nimi.
Zastosowanie w sytuacjach typowych:
- uczeń potrafi wyjaśnić jak środowisko przyrodnicze wpływa na rozmieszczenie ras na kontynentach,
- potrafi przypisać typ rasy do fotografii mieszkańców różnych kontynentów,
- uczeń potrafi przypisać języki urzędowe do odpowiednich państw,
- umie wykonać schemat zróżnicowania rasowego gatunku ludzkiego.
Zastosowanie w sytuacjach problemowych:
- potrafi wykonać wykres słupkowy z procentowym udziałem poszczególnych ras i zanalizować go.
Metody pracy:
- asymilacji wiedzy:
- opis
- pogadanka
- praca z mapą i atlasem
- praca z podręcznikiem
Środki dydaktyczne:
- mapa fizyczna świata
- atlas
- podręcznik
Przebieg lekcji
Ogniwa lekcji | Czynności nauczyciela | Czynności uczniów | Środki dydaktyczne | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
Część wstępna | Przywitanie się z uczniami. Dzień dobry. Nazywam się Milena Derlikiewicz, jestem studentką IV – mam nadzieję – roku na AP w Słupsku i w ramach praktyk przeprowadzę z Wami lekcję. Sprawdzenie obecności. Wpisanie tematu lekcji do dziennika lekcyjnego. | Przywitanie z nauczycielem. Przygotowanie uczniów do lekcji. | 2-3 min. | |
Kontrola uczniów | Sprawdzenie pracy domowej – zadanie pytań kontrolnych dotyczących poprzedniego tematu zajęć. | 7 min. | ||
Nawiązanie do nowego tematu | Dziś na lekcji zajmiemy się nowym działem i tematem. Przypomnimy sobie pojęcie demografii, będziemy mówić o tym jakie są różnice między ludźmi, zarówno w wyglądzie jak i wyznawanej wierze i używanym języku. Powiemy sobie też o zróżnicowaniu etnicznym oraz religijnym w Polsce. Podaje temat lekcji: „LUDNOŚĆ – ZRÓŻNICOWANIE RASOWE, JĘZYKOWE I RELIGIJNE LUDNOŚCI ŚWIATA” | 3 min. | ||
Realizacja nowego materiału | Realizacja nowego materiału. Kto przypomni czym jest demografia? Na samym wstępie należy podkreślić, że od 100 do 200 tyś lat (opinie naukowców co do momentu pojawienia się gatunku ludzkiego) Ziemię zamieszkuje tylko jeden gatunek człowieka – Homo Sapiens (człowiek rozumny). Do tego gatunku należą i należały wszystkie prehistoryczne i obecnie istniejące populacje. Mnogość ras i odmiana rodzaju ludzkiego obserwowana na świecie to efekt ewolucji przebiegającej pod wpływem zróżnicowanych warunków środowiska geograficznego. Najbardziej popularny a zarazem najprostszy podział zakłada istnienie trzech głównych ras ludzkich – białej -europeidalnej, żółtej - mongoloidalnej i czarnej -negroidalnej, z których każda jeszcze dzieli się na szereg odmian. Kto potrafiłby wymienić cechy charakterystyczne dla rasy białej? jasna skóra, o różnych odcieniach, jasne oczy, włosy faliste lub proste, często jasne, nos wąski, wystający, silne owłosienie ciała, Główne obszary ich występowania to: Europa, Azja Zachodnia, Półwysep Indyjski, Północna Afryka, Australia – obszary skolonizowane przez Europejczyków, Ameryki Północna i Południowa – obszary skolonizowane. Charakterystyka rasy żółtej: skóra śniada z różnymi odcieniami, ciemne oczy, ciemne, grube i proste włosy, bardzo słabe owłosienie ciała, fałda mongolska – powieka chroniąca oko przed pyłem i rażącym blaskiem, płaska twarz chroni przed niskimi temp. i wiatrem. Główne obszary występowania: Azja, Ameryka Północna (Kanada), Ameryka Południowa. A charakterystyka rasy czarnej: skóra brunatna lub szaroczarna, posiada pigment chroniący skórę przed promieniowaniem, ciemne oczy, wełniste włosy, szerokie i płaskie nosy, grube wargi, słabe owłosienie ciała. Rasa czarna zasadniczo występuje na terenie: Afryki, Australii. Jak myślicie do jakiej rasy zaliczają się Arabowie? Do jakiej rasy zaliczamy Eskimosów? I Indian? A do jakiej rasy zaliczamy Masajów i Pigmejów? Otwórzcie teraz swoje książki na stronie 11. Kto odczyta szczegółowy podział ras ludzkich i ich charakterystykę oraz dopasuje je do trzech ras głównych? Spójrzcie na mapę z rozmieszczeniem ras ludzkich na świecie i wskażcie obszary występowania rasy: Europejskiej, Indyjskiej, Azjatyckiej, Amerykańskiej, Polinezyjskiej, Afrykańskiej, Malezyjskiej, Australijskiej. Bardziej schematyczny podział możecie obejrzeć na stronie 14. Gatunek ludzki uległ zróżnicowaniu pod wpływem długotrwałego oddziaływania środowiska. Człowiek przystosowywał się do panujących warunków przez bardzo, bardzo długi okres czasu. Pod wpływem trwających od stuleci ruchów migracyjnych rasy pomieszały się i obok przedstawicieli trzech ras głównych na świecie żyje wielu potomków różnych ras. Jak nazywamy potomstwo rodziców pochodzących z rasy europejskiej i afrykańskiej -> MULACI, a rasy europejskiej i amerykańskiej (żółtej) -> METYSI – Indianie amerykańscy, którzy są potomkami przedstawicieli rasy żółtej. Z połączenia rasy afrykańskiej i amerykańskiej pochodzą -> ZAMBOSI. A potomkowie hiszpańskich bądź portugalskich kolonizatorów w Ameryce Łacińskiej to? Mówiąc o rasach należy wspomnieć o rasizmie. Czy ktoś z Was wie co kryje się pod tym pojęciem? Człowiek jako istota społeczna od początku swojego istnienia łączyła się w grupy -> tworzyła rody -> plemiona z własną organizacją i władcą -> oraz państwa. Czym w takim razie jest naród? Jakie ma cechy? Poczucie wspólnoty narodowej wynika najczęściej z możliwości porozumiewania się. Język, którego człowiek uczy się w dzieciństwie jest jego językiem ojczystym i pozwala rozpoznać przynależność człowieka do określonego narodu. Są jednak przypadki kiedy jeden naród mówi kilkoma językami? Najbardziej popularny przykład to Szwajcarzy – 4 języki – niemiecki, francuski, włoski, retoromański. Władze państwowe ustalają wówczas język urzędowy, język oficjalnie używany w życiu publicznym, np. w szkole, zakładzie pracy, urzędach, sklepach. Częściej jednak zdarza się, że kilka narodów używa jednego tego samego języka. Znacie jakieś przykłady? Angielski – Anglicy, Szkoci, Walijczycy, Irlandczycy, Amerykanie, Kanadyjczycy, Australijczycy, Nowozelandczycy. Hiszpański – Hiszpanie, Argentyńczycy, mieszkańcy Chile, Kolumbii, Kuby, Mexyku, Peru, Wenezueli i innych krajów Ameryki Łacińskiej. Na świecie istnieje blisko 3 tys. języków. Jak myślicie jaki język jest najczęściej używany? Ilu ludzi żyje na Ziemi? A ilu jest Chińczyków? Wynika z tego, że co piąty mieszkaniec to Chińczyk. Spróbujcie wymienić mi trzy według Was najczęściej używane języki. Na stronie 16 pod schematem rodzin językowych na świecie wypisane są języki, którymi mówi ponad 100mln mieszkańców różnych krajów. Kto odczyta? Hiszpański, rosyjski, arabski, bengalski, indonezyjski, portugalski, pendżabski, japoński, francuski i niemiecki. Duża liczba języków nie ułatwia porozumiewania się dlatego w kontaktach gospodarczych, kulturalnych i politycznych używa się Języków Oficjalnych Organizacji Narodów Zjednoczonych. Są to: angielski, chiński, rosyjski, francuski, hiszpański, arabski. Znaczenie międzynarodowe mają także: niemiecki, włoski, portugalski. Na świecie ponadto istnieją tzw. Języki Martwe – tradycyjnie stosowane np. w nauce. Są też języki sztuczne, stworzone dla ułatwienia kontaktów międzynarodowych. Polak – Ludwik Zamenhoff – w 1887 roku – stworzył Esperanto. Nie zachował się do dziś. Zróżnicowanie ludzi na Ziemi to również wynik wyznawania przez ludzi odmiennych religii. Początkowo ludzie wyznawali religie oparte na kulcie natury. Wierzono w boga słońca, kamieni, zwierząt itp. Ciekawe jest to, że do dziś w pewnych rejonach świata religie te przetrwały do dziś. Wyznawcy pierwotnych religii mieszkają przede wszystkim w trudno dostępnych obszarach. Podacie jakieś przykłady? Od początku swojego istnienia religia wpływa na rozwój cywilizacji, od niej zależy również w znacznym stopniu rozwój gospodarczy kraju. Religia, w której do naczelnych zasad etycznych należy solidne wywiązywanie się z obowiązku pracy, oszczędność i gromadzenie majątku sprzyja rozwojowi gospodarczemu. Na przykład sukces gospodarczy krajów Europy Zachodniej i Ameryki Północnej przypisuje się między innymi etyce protestanckiej, która głosi te właśnie zasady. Otwórzcie książki na stronie 22 na wykresie wielkich religii świata. Na świecie istnieje ogromna liczba wszelkiego rodzaju religii i wyznań, jednak zasadniczą rolę odgrywa chrześcijaństwo. Jest najbardziej rozpowszechnioną religią świata, wyznaje je 32% ogółu wierzących, co można odczytać z tego wykresu. W ciągu wieków nastąpił podział chrześcijaństwa (odmienne cywilizacje i rozumienie zasad wiary). Powstały trzy odmiany: katolicyzm – 18% protestantyzm – 10% (luteranizm, kalwinizm, anglikanizm – powstały w wyniku reformacji XVI i XVII w) prawosławie – 4% - kościół wschodni. Drugie miejsce po chrześcijaństwie zajmuje..? A trzecie..? Otwórzcie atlasy i wskażcie rejony występowania poszczególnych religii na świecie. Przejdźmy teraz do zróżnicowania etnicznego i religijnego ludności Polski. Na stronie 24 mamy wykres zmiany liczebności mniejszości narodowych w Polsce w latach 1931 – 91. Proszę przeczytać tekst z tej strony i odpowiedzieć na pytanie: jakie są przyczyny tych zmian? A kto powie na podstawie mapy na 25 stronie gdzie obecnie występuje mniejszość niemiecka? Dlaczego? A ukraińska i Łemkowie? Dlaczego? Czym była Akcja Wisła? W strukturze wyznaniowej także zaszły zmiany W 1931 roku i dziś: katolicy 65% - 90% prawosławie 12% - 5% greko katolicy 10% - 1% protestanci 3% - 1,5% judaizm 10% - 0,1% Dziś dodatkowo: Świadkowie Jehowy 1,2% Muzułmanie 0,5% | Nauka zajmująca się badaniem ludności, przemieszczania się i rozwoju. Opisuje zróżnicowanie ludności pod względem wieku, płci, ras, narodów, języków, wyznań, wykształcenia, wykonywanych zawodów, poziomu życia i stanu zdrowia. Do białej, mają oni tylko ciemniejsza karnację. Do żółtej, NIE CZERWONEJ!!! Do czarnej. Mulaci. Metysi. Zambosi. Kreole. To poczucie wyższości jednej rasy nad drugą, a nie „niechęć” jak się to powszechnie tłumaczy. To grupa ludności, która ma poczucie wspólnoty społecznej i kulturowej, jaka ukształtowała się w następstwie wspólnie przeżytych losów dziejowych. Posiada własna tradycję i dorobek kulturowy i gospodarczy, zwykle posługuje się jednym językiem lub dialektem często wyznaje jedna religie i zamieszkuje zwarte terytorium. Szwajcarzy, Kanadyjczycy, Irlandczycy. Chiński. 6mld. 1,2 – 1,3mld. Chiński (1,2 – 1,3mld) Hindi (500mln) Angielski (400mln) Łacina, Starogrecki, Starocerkiewno słowiański. Lasy Ameryki Łacińskiej, Wyspy Oceanii, Góry Syberii, Afryka. Muzułmanie – 20%. Hinduizm – 13%. Zmiana granic, holokaust, wysiedlenia. Woj. Opolskie, deklaracja pochodzenia polskiego... Wzdłuż granicy z Ukrainą, Akcja Wisła… masowe wysiedlenia Ukraińców i Łemków na poniemieckie ziemie zachodnie i Polskę północną. Po IIw.ś. | 25 min. | |
Utrwalenie materiału | Nauczyciel w celu powtórzenia wiadomości z lekcji zadaje pytania związane z przeprowadzoną lekcją: - Czym jest demografia - Do jakiej rasy zaliczają się Arabowie? - Czym w takim razie jest naród? - Jakie są języki martwe? | Nauka zajmująca się badaniem ludności, jej struktur, przemieszczania się i rozwoju. Białej. To grupa ludności, która ma poczucie wspólnoty społecznej i kulturowej. Łacina, Starogrecki, Starocerkiewno słowiański. | 7 min. |
