Krajoznawstwo

Podręczniki:
?Krajoznawstwo? ? Zarys teorii i metodyki. Zygmunt Kruczek, Artur Kruczek, Marek Nowicki. Wyd. Proksenia
?Polska? ? geografia atrakcji turystycznych. Zygmunt Kruczek.

Definicja Krajoznawstwa:
1. działania najczęściej amatorskie wykonywane w czasie wolnym, wynikające z zainteresowań osobistych, zmierzające do wszechstronnego i pełnego poznania określonego kraju lub regionu;
2. działania kultury obejmujące całokształt dzaiłalności poznawczej i wytworzonych przez nią nowych wartości np. Przewodników i map;
3. ruch społeczny dążący do zbierania i popularyzowania wszelkich wiadomości o kraju lub rejonie, skupiający działaczy krajoznawców;

Krajoznawstwo jako ruch społeczny:
(Wg. D. Koźmian 1994) zmierza do:
1. Szerzenia wśród dorosłych i młodzieży szkolnej znajomości przyrody i kultury materialnej i duchowej kraju rodzinnego przez wszechstronne poznawanie środowisk regionów i kraju;
2. Zaprawianie do samodzielnych badań i współpracy naukowej w tym zakresie;
3. Zachowanie rodzimych odrębności przyrody i kultury kraju;
4. Rozwijanie przywiązania do stron rodzimych;
5. Pogłębiania czynnej woli obywatela w pracy zawodowo-społecznej związanej z człowiekiem i ziemią, przede wszystkim w śród najbliższego otoczenia (wieś, miasto, gmina, powiat);

Krajoznawstwo jako nauka, która prowadzi do poznania rzeczywistości możemy rozpatrywać w sensie:
1. dydaktycznym ? jako nauczanie;
2. instytucjonalizm ? jako dyscyplina wykonywana w szkołach wyższych, uprawiana w instytutach jako odrębna działalność;
3. funkcjonalnym ? jako całokształt czynności badawczych prowadzonych do kształtowania i rozwijania nauki w sensie treściowym;
4. historyczno-socjologicznym ? jako dziedzina wiedzy obejmująca całokształt działalności poznawczej uprawianej przez naukowców, wytwory tej działalności (czyli określone systemy wiedzy), jej narzędzia i środki oraz instytucje społeczne powołane do prowadzenia badań;

Przedstawiciele:
S.Staszic, J.U.Niemczewicz, Studenckie Stowarzyszenie Filaretów (T.Zan, A.Mickiewicz, I.Domeyko, J.Lelewel, J.Chodźko). W.Jastrzębowski, W.Pol;

Działalność PTT i PTK (W.Milata, S.Pawłowski, L.Sawicki, E.Romer)

S.Żeromski, T.Lenartowicz, W.Reymont, K.Przerwa-Tetmajer, A.Patkowski;

Wyróżnia się trzy główne nurty krajoznawstwa:
1. krajoznawstwo szkolne
2. krajoznawstwo w organizacjach społecznych
3. krajoznawstwo w instytucjach i organizacjach administracji państwowej i publicznej

Ad1.
- ZHP
- Kluby SKKT ? PTTK
- Koła zainteresowań
- PTSM

Ad2.
- PTTK
- Towarzystwa Regionalne
- TWP
- Uniwersytety Ludowe
- Organizacje młodzieżowe

Ad3.
- Wyższe Uczelnie, PAN
- Instytuty Naukowo-Badawcze
- Muzea
- System informacji turystycznej
- Środki masowego przekazu

Krajoznawstwo szkolne:
Powinno stanowić integralną część procesu dydaktyczno-wychowawczego w ramach lekcyjnych i pozalekcyjnych, wszystkich strzeblach nauczania.
Głównymi celami organizowania krajoznawstwa w szkołach jest:
1. Poznawanie kraju ? środowiska przyrodniczego, tradycji, zabytków, kultury i historii (np. Poznanie najbliższych okolic miejsca zamieszkania, poznania specyfiki regionu na tle kraju);
2. Poszerzanie wiedzy z różnych dziedzin życia społecznego, gospodarczego i społecznego (mi.in. postawa patriotycznych związanych z kulturą regionalną, rozwijanie wiedzy o kulturze);

Krajoznawstwo w organizacjach społecznych:
Odgrywa niewątpliwie najsilniejszą rolę, jednocześnie o najdłuższej tradycji, poprzez działalność społeczną organizacji jaką stanowi PTTK. Organizacja ta powstała w 1950r. przez połączenie Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego oraz Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego.
Celem PTTK jest upowszechnianie krajoznawczego programu turystyki związanego z powstaniem ojczyzny, ochronny przyrody, krajobrazu i zabytków poprzez m.in.:
a) stwarzanie warunków umożliwiających poznawanie kraju;
b) opieka i prowadzenie obiektami turystycznymi;
c) opieka nad istniejącymi i znakowanie nowych szlaków turystycznych;
d) promocja turystyki (np. Czasopisma, komisje krajoznawcze);
e) publikowanie materiałów i przewodników;
f) organizowanie konkursów i wystaw krajoznawczych, szczególnie dla dzieci i młodzieży;


Karę programową PTTK stanowi ponad 35tyś. Członków, należą do nich:
- przewodnicy PTTK
- przodownicy form i turystyki kwalifikowanej
- instruktorzy krajoznawstwa i ochrony przyrody
- znakarze szlaków
- organizatorzy turystyki
- opiekunowie szkolnych Klubów Krajoznawczo-Turystycznych
- społeczni opiekunowie zabytków i przyrody

Krajoznawstwo w instytucjach administracji państwowej i publicznej:
Jednostki administracji państwowej i publicznej mają podobne zadania, a ich spełnianie przejawia się w organizacji i utrzymaniu takich elementów jak:
a) muzea narodowe i regionalne, które poprzez zawarte w nich zbiory i informacje przyczyniają się do pogłębienia informacji na temat kraju lub regionu;
b) publiczne środki masowego przekazu, wykorzystujące wiedzę krajoznawczą do swoich programów edukacyjnych i rozwojowych;
c) inne organizacje ? takie jak np. POT, PART, PIT;

Rola krajoznawstwa:
1. edukacyjna
2. upowszechnia kulturę
3. techniczna

Ad1.
Rola edukacji ? Ma za zadanie zarówno kształcić, jak i wychowywać, ponadto ludzie biorący udział w ruchu krajoznawczym zyskują także oprócz wiedzy ? określone umiejętności, sprawności i kompetencje (np. Przewodnictwo);

Ad2.
Rola upowszechniania kultury ? Polega na przekazywaniu wiedzy o całokształcie dorobku ludzkości w ciągu dziejów. Pozwala na to całkowicie nie przymuszony i pozaszkolny przekaz wiadomości o historii, aspektach życia ludzi na jakimś obszarze;

Ad3.
Rola techniczna ? Polega na wprowadzeniu krajoznawstwa do warunków życia społecznego poprzez np. Stosowanie metod inwentaryzacji krajoznawczej w terenie;