Wielka emigracja i powstanie obozów politycznych.

Po upadku powstania wydano amnestię, która nie obowiązywała. Wyroki, które zapadły na 240 uczestników powstania zostały wykonane w zawieszeniu, bo większość ludzi była na emigracji. Ruszali na nią Ci co obawiali się cara i nie dowierzali amnestii. Emigrowano, ponieważ ludzie się bali, a na emigracji widzieli nadzieję na odzyskane poparcia w powrocie do niepodległości. Pomoc otrzymywali z zach. Ruch, który ujawnił się po powstaniu nazwano WIELKA EMIGRACJĄ, ponieważ wielu ludzi emigrowało, jak na rozkaz z miasta wyjechało ok. 30-50.000 ludzi jednocześnie, ziemie polskie opuścili także politycy, rząd, wojsko, droga wielkiej Emigracji prowadziła na zach., Francję i Paryż, który był kolebka rewolucji. Emigranci przechodzili przez tereny Austrii i Prus, gdzie nie witano ich owacyjnie, wręcz przeciwnie chcieli, by Polacy poparli carską amnestię. Polacy odmawiali, dlatego atakowano emigrantów kawaleriami lub łapano i mieszczono w twierdzach w Grudziądzu, Gdańsku i Elblągu.
Polacy przechodzili także przez Niemcy, gdzie byli hucznie witani, gdyż w okresie romantyzmu, uważano ich walkę o niepodległość jako symbol poświęcenia się dla ojczyzny- Polacy byli natchnieniem dla artystów. Niemcy na ich cześć urządzali powitania i huczne zabawy, dawali opiekę medyczną.
Francja wypłacała skromne utrzymania opiekę, organizacja, którą założył gen. Lafajette- komitet Francuski Polski pomagał emigrantom. Komitet Polsko – Amerykański (James Kuper) też pomagał emigrantom. Rząd Francuski chciał wykorzystać Polaków i ich siłę zbrojna i wcielić do legii cudzoziemskiej, która walczyła z Anglikami. Emigranci reprezentowali wszystkie społeczeństwa polski. Skład społeczny, przynależność do partii politycznej, rozbijała Polaków na obozy polityczne, które różniły się 2 elementami:
1) Oceną upadku powstania listopadowego
2) Sposobem walki o niepodległe państwo.
I obozem polit. Był KOMITET NARODOWY POLSKI, na jego czele stał Lelewel.
PROGRAM:
- walczył o niepodległość w połączeniu z rewolucją społeczną, tzn. miałoby odebrać przywileje szlacheckie szlachcie, arystokracji i zaprowadzić równość społeczna.
- Walka o niepodległość powinna być kontynuowana z udziałem wszystkich grup społecznych włącznie z ludem. Ta walka miała się odbywać pod przewodnictwem patriotycznym szlachty.
- Lelewel łączył walkę Narodowo-wyzwoleńczą z ruchami rewolucyjnymi w Europie.
- Lelewel miał wziąć udział w planowanej rewolucji Karbonarskiej.
Związek Węglarzy Polskich, tajna organizacja węglarska (karbonaryzm) założona 1833 przez K. Borkowskiego w Galicji, po rozbiciu partyzantki J. Zaliwskiego. Stawiał sobie za cel przygotowanie powstania narodowego we wszystkich trzech zaborach. Prowadził agitację wśród ziemiaństwa, dążył do objęcia wpływami mieszczaństwa i chłopów. Ideowo i organizacyjnie związany z Młodą Polską, utrzymywał także kontakty z organizacjami karbonarskimi w innych krajach europejskich. Związek Węglarzy Polskich podlegał działający w Galicji Związek przyjaciół Ludu Po aresztowaniach 1834 osłabił swą aktywność. W 1835 większość członków przeszła do Stowarzyszenia Ludu Polskiego.
Francja miała dość Polaków, Lelewel musiał opuścić Francję i przenieść się do Genewy. W Paryżu była tajna organizacja –„ZEMSTA LUDU”, mieli przygotować wyprawę partyzancką Józefa Zaliwskiego, który miał prowadzić wyprawę partyzancką do której doszło, ale szybko rozbito. Obóz emigracyjny z realnym planem to obóz Hotel Lambert. Grupował konserwatystów polskich na czele stał Czartoryski. Dążył do odzyskania niepodległości państwa polskiego na starych granicach z istniejącymi teraz prawami politycznymi, chłopom proponowali oczynszowanie a potem uwłaszczenie. Dążenie do odbudowy państwa polskiego związane było z interwencją mocarstw zachodnich podczas wojny z Rosją. Czartoryski wykluczał powstanie zbrojne na terenach państwa polskiego i uważał, ze powstanie się odbędzie gdy nastąpi sprzymierzająca sytuacja narodowa. Psuły się interesy miedzy państwami zaborczymi. Czartoryski utrzymywał kontakty dyplomatyczne z państwami Europy, i spowodował, że sprawa polska była znana w całej Europie, co spowodowało, ze obóz Czartoryskiego cieszył się szacunkiem. Książe Saseks założył w Anglii literackie stowarzyszenie przyjaciół Polski. Czartoryski utrzymywał kontakt z Bałkanami bo chciał przeciwstawiać się Rosji i Austrii. Bałkanowie pomagali Polakom i przyjęli za swój hymn narodowy kopie hymnu polskiego- był to ukłon w stronę Polski.

ZADANKO DOMOWE:

Główne stronnictwa polityczne Wiel-kiej Emigracji. Zasada zgody narodowej wysunięta przez Lelewela, została odrzucona przez większość polityków- potrafili jasno przedstawić swoje programy i na ich podstawie zbudować nowoczesne stronnictwo. Secesjoniści z KNP, którzy 17 marca 1832 r. podpisali i ogłosili Akt Założenia Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, zwany Małym Manifestem. Skrytykowano powstanie listopadowe i szlacheckich przywódców. Założyciele mówili, że odzyskanie niepodległości jest niemożliwe bez reform społecznych — zniesienia przywilejów szlacheckich i nierówności społecznych. Polska oswobodzona za miała być demokratyczną ojczyzną. TDP było pierwszą polską nowoczesną organizacją polityczną: posiadało program, rozbudowaną strukturę wewnętrzną, wydawało własną prasę. Członkowie byli zobowiązani do płacenia składek. Organizacją kierowała demokratycznie wybierana przez ogół członków tzw. Centralizacja, a samo Towarzystwo pracowało w kilkudziesięciu sekcjach terytorialnych, od Londynu po Marsylię. Wszystkie oficjalne problemy poddawano dyskusji. Do czołowych polityków należeli Wiktor Helt-man i Jan Nepomucen Janowski.
Nawiązanie do tradycji Towarzystwa Patriotycznego powodowało, że w TDP występowały dwa nurty: liberalny i rewolucyjny- krytycznie odnosiło się do ruchów węglarskich. W organizacji rozpoczęły się walki wewnętrzne. W wyniku powstałych rozbieżności w 1835 r. oderwała się mniejszościowa grupa radykalna, która utworzyła Gromady Ludu Polskiego. Pozostała pracowali nad programem pod sekcji z Poitiers. W rezultacie uchwalono Wielki Manifest (zwany poitierskim)- wyciągnięto wnioski z klęski ruchów rewolucyjnych w latach 1833—1834 i oświadczali, że walkę niepodległościową należy oprzeć na siłach narodu. Niepodległa Polska (w granicach przedrozbiorowych) miała być republiką parlamentarną, gwarantującą obywatelom swobody polityczne i cywilne. Dwie kontrowersje polityczne Wielkiej Emigracji
1) stosunek do polskiej szlachty
2) kwestia uwłaszczenia chłopów — zostały w Wielkim Manifeście omówione inaczej niż w Akcie Założenia. Przeważył nurt demokratyczno- liberalny ideolodzy TDP podkreślali rolę polskiej szlachty. Twórcy Wielkiego Manifestu opowiadali się za utrzymaniem i ochroną własności indywidualnej.
Wiosną 1837 r. część członków TDP opuściło stronnictwo, bo odrzucono Centralizację ośrodka przywódczego. W 1838 r. powstało Zjednoczenie Emigracji Polskiej, w którym oprócz byłych członków TDP znaleźli się wszyscy, którym TDP wydawało się zbyt radykalne, oraz ludzie o różnych poglądach politycznych. ZEP, popierane przez Lelewela,, chciało sprawowania nadrzędnej władzy na wychodźstwie. Było jednak skłócone politycznie i pomimo ok. 2 tyś. członków nie odegrało ważniejszej roli- mieli tylko jednego konkurenta obóz Czarloryskiego, -szukało ono poparcia w rządach Londynu i Paryża. Czartoryski zyskał wysoką pozycję w europejskim świecie politycznym i mimo protestów przedstawicieli Rosji, uważających za buntownika, był przyjmowany we Francji i Wielkiej Brytanii jak przedstawiciel władz polskich. Od pierwszych dni na emigracji prowadził dyplomację, chcąc skłonić mocarstwa do interwencji na rzecz Polski. Celem była niepodległość i odbudowa Rzeczypospolitej w granicach przedrozbiorowych- mówił jedynie o utrzymaniu odrębności konstytucyjnej Królestwa Polskiego. Czartoryski usiłował przekonać Paryż i Londyn, że Rosja pogwałciła zasady kongresu wiedeńskiego i spowodowała zachwianie równowagi europejskiej. Najważniejsze była interwencja dyplomatyczna, po której mogła nastąpić interwencja militarna przeciw Rosji. Niepowodzeniem zakończyły się próby utworzenia narodowego legionu polskiego u boku Francji. Polscy żołnierze znaleźli się w końcu w Algierii, jako najemnicy Legii Cudzoziemskiej.
W połowie lat trzydziestych wzrosło napięcie między Londynem i Petersburgiem, związane z rosyjskimi planami ekspansji wschodniej. Czartoryski wykorzystał konflikty brytyjsko-rosyjskie, a nawet przyczynił się do ich powstania- uważał, że ożywienie ruchów narodowych na Bałkanach i umocnienie Turcji pobudzi Rosję do działania, co wywoła antyrosyjską politykę i skłoni do militarnej interwencji. Wojna brytyjsko-rosyjska umożliwi podjęcie działań niepodległościowych na ziemiach polskich, co było celem Czartoryskiego.
Nieudane próby wywołania interwencji mocarstw wpłynęły także na zmiany wewnątrz obozu Czartoryskiego. Początkowo była to luźna grupa polityczna; nie mieli programu, bo liczył się tylko Czartoryski. W 1833 r. utworzono Związek Jedności Narodowej- uznawała odzyskanie niepodległości drogą narodowego powstania na wszystkich ziemiach polskich- na dalszy plan odsuwano dyskusję nad przyszłą Polską. Sformułowano pięć podstawowych zasad, zapowiadających przyszły ustrój Rzeczypospolitej:
1) równość wobec prawa,
2) wolność osobista, wyznania i słowa,
3) poszanowanie własności indywidualnej,
4) uwłaszczenie chłopów za odszkodowaniem
5) sprawna władza.
Program został w latach 40-tych skorygowany przez monarchistów związanych z Towarzystwem Trzeciego Maja — największym ugrupowaniem z obozu księcia Adama Czartoryskiego (ok. 1000 członków). Ideałem dla zwolenników tego nurtu była monarchia konstytucyjna- na tronie polskim widzieli księcia Adama. Monarchiści nie pominęli kwestii chłopskiej, zapowiadając zniesienie pańszczyzny i uwłaszczenie, co miało nastąpić po zwycięstwie powstania, dlatego najważniejsze były sprawy przygotowania powstania. Sytuacja europejska nie sprzyjała działaniom powstańczym. Obóz Hotelu Lambert, działał na rzecz polskiego piśmiennictwa i kultury na emigracji (Biblioteka Polska w Paryżu, szkoły i stowarzyszenia polskie).
Na marginesie zostały — Gromady Ludu Polskiego- zasady tej grupy określił podczas drugiej rocznicy powstania Tadeusz Krępowiecki, wówczas jeszcze członek TDP. Wygłosił w Paryżu przemówienie, w którym gwałtownie zaatakował szlachtę polską, obwiniając ją o upadek Rzeczypospolitej, rozbiory i klęskę wszystkich powstań. Chwalił antyszlacheckie powstania na Ukrainie oraz ich przywódców . Zapowiadał powstanie wyzwoleńcze, które będzie zarazem rewolucją antyszlachecką. Przemówienie Krępowieckieg,o wywołało oburzenie polskich emigrantów. Konflikt ten, zakończony usunięciem Krępowieckiego z szeregów TDP, był sygnałem przyszłych sporów w organizacji. Doszło do nich przy dyskusji nad Wielkim Manifestem. Od TDP oddzieliły się sekcje z terenu Wielkiej Brytani, sprzeciwiające się stanowisku Centralizacji TDP.
Ośrodkiem polskiego ruchu rewolucyjno-radykalnego była Wielka Brytania. W Portsmoutfa osiedlili się polscy chłopi-żołnierze, którzy odmówili powrotu do Królestwa i zostali uwięzieni przez pruskie władze (m.in. w twierdzy w Grudziądzu). Przedostali się w końcu do Wielkiej Brytanii, gdzie rząd przyznał im skromne zasiłki. W 1835 r. utworzyli nową organizację Lud Polski, składającą się z Gromady „Grudziądz" z Portsmouth oraz Gromady „Humań" z wyspy Jersey. Nazwa „Humań" nawiązywała do powstania chłopów ukraińskich z 1768 r.
„Gromadzianie" wyznaczyli sobie taki sam cel, jak ich przeciwnicy z TDP — zbrojne powstanie i odbudowę wolnej Rzeczypospolitej. Mieli jednak inna wizję niepodległości, chcieli przekształcić w równoczesną rewolucję powstanie wyzwoleńcze, które całkowicie przebuduje społeczeństwo; żądali całkowitego zniesienia. Własności, ich zdaniem, powinna być wspólna (idea komunizmu, czyli życia we wspólnocie), choć ziemie planowali oddać chłopom w dożywotnie użytkowanie. Nikt nie powinien korzystać z cudzej pracy, należy więc doprowadzić do likwidacji szlachty. Zamiast nich powinny powstać korporacje zawodowe — handlowe, przemysłowe.
Spowodowało to, że radykałowie z Gromad izolowani przez inne emigracje. Nie udało się nawiązać kontaktu az radykałami angielskimi, ani z ruchem czartystów. Już w 1840 r. Gromady zaczęły upadać.
W latach czterdziestych powstał pomysł „Kościoła Powszechnego", którego autor Zenon Świętosiawski odwołując się do ideologii chrześcijańskiej i doktrynersko pojętych zasad równości, chciał odbudować
System kounistyczny. W jego ramach życie poszczególnych obywateli i każdego narodu będzie — w imię „dobra powszechnego" — poddane skrupulatnej kontroli.