Edukacja w zakresie języków obcych w I etapie kształcenia

SZKOŁA PODSTAWOWA
W KUNICACH

?Edukacja w zakresie języków obcych
w I etapie kształcenia?

Opracowanie:
n-l języka niemieckiego
mgr Beata Tasak

Kunice 2008

SPIS TREŚCI
WSTĘP........................................................................................................................................3
1. Nauczanie dzieci języków obcych..................................................................................4
1.1. Naturalne predyspozycje dzieci w zakresie przyswajania języków obcych..................4
1.2. Oparte na cechach najmłodszych kursantów konsekwencje dla procesu nauczania języka obcego w I etapie kształcenia...............................................................................
2. Wspieranie szkolnej edukacji języków obcych nauczaniem pozalekcyjnym...................
2.1. Motywacja dziecka do samodzielnej nauki języka obcego..............................................
2.2. Tworzenie dzieciom warunków do pozaszkolnej nauki języków obcych.......................
PODSUMOWANIE......................................................................................................................
WYKAZ LITERATURY ŹRÓDŁOWEJ ....................................................................................

WSTĘP

Powszechnie już dziś wiadomo, jak ważne jest nauczanie języków obcych w szkole. Dlatego bardzo dobrze, że od wielu lat dzieci mają sposobność uczenia się języka od najmłodszych lat. Wczesne rozpoczęcie tej nauki daje dziecku możliwość systematycznego oswajania się z brzmieniem obcej mowy.

Poprawne władanie językiem obcym, to, w dzisiejszych czasach, sprawność konieczna w codziennym życiu człowieka, ponieważ koniecznością i potrzebą ludzkiej natury jest stałe wyrażanie myśli, uczuć i pragnień za pomocą mowy jako środka wypowiadania się mającego wyższość nad innymi. Dzięki zakodowanym w mózgu określonym strukturom językowym dziecko jest w stanie zbudować gramatykę danego języka. Mechanizm ten zanika jednak około 12 roku życia, wtedy, gdy język pierwszy został w pełni opanowany i praca organizmu nad wykształceniem systemu językowego jako środka porozumiewania się z otoczeniem została zakończona. Warto więc, w świetle tych opinii, wykorzystać tę naturalną zdolność dziecka do przyswajania języka i rozpocząć jego naukę zanim ta zaniknie.

Nauczanie dzieci w wieku wczesnoszkolnym stawia przed nauczycielami szczególne wymagania profesjonalnego przygotowania swoich zajęć, kiedy poznawanie języka obcego jest przede wszystkim zabawą z językiem obcym i w języku obcym. Każde działanie nauczyciela podczas zajęć i rodzica w ramach edukacji pozalekcyjnej powinno zmierzać do tego, by dziecko dobrze bawiło się w trakcie nauki i chętnie podejmowało różnorodne działania, tzn. uczestniczyło w grach, zabawach, przyjmowało role, angażując swoją fantazję.
Skuteczne nauczanie dziecka w zakresie języka obcego wymaga aktywizacji w procesie dydaktycznym jego naturalnych predyspozycji.

Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie teoretycznych i praktycznych podstaw nowoczesnej linguodydaktyki odnoszących się do dzieci.

W podsumowaniu zawarta jest ocena wpływu aktualnie obowiązujacych tendencji lingwodydaktycznych na efektywność przyswajania języka obcego przez dzieci stanowiąca jednocześnie wskazanie sposobu skutecznego nauczania języków obcych.

1. Nauczanie dzieci języków obcych
1.1 Naturalne predyspozycje dzieci w zakresie przyswajania języków obcych

Uwarunkowane wiekiem uczących się cechy dzieci można skrótowo przedstawić następująco:
1. Potrzeba ruchu
2. Spontaniczność
3. Krótkotrwała koncentracja na jednym elemencie
4. Zdolność szybkiego przyswajania
5. Skłoność do szybkiego zapominania (niewielka pojemniosć pamięci trwałej)
6. Multisensoryczna percepcja otoczenia
7. Zdolność szybkiego opanowania systemu fonetycznego języka obcego
8. Wrażliwość emocjonalne zaangażowanie w doświadczane sytuacje
9. Zdolność aktorskiego naśladowania
10. Intuicyjność działania
11. Bezrefleksyjne przyswajanie struktur językowych
12. Brak wytrwałości w działaniu
13. Skłonność do szybkiego zniechęcania się
14. Potrzeba akceptacji
15. Potrzeba ciągłej motywacji

1.2 Oparte na cechach najmłodszych kursantów konsekwencje dla procesu nauczania języka obcego
w I etapie kształcenia

W związku z zaprezentowanymi powyżej predyspozycjami dzieci naukę w zakresie języka obcego należy prowadzić z praktycznym zastosowaniem psychologiczno-dydaktycznych diagnoz dotyczących możliwości edukacyjnych najmłodszej grupy uczniów, czyli:
1. Uwzględniać przy planowaniu jednostek lekcyjnych posługiwanie się rozmaitymi grami ruchowymi.
2. Uwzględniać w budowie jednostek lekcyjnych konieczność różnorodności
3. Przekazywać materiał małymi partiami.
4. Większość czasu poświęconego na naukę przeznaczać na powtarzanie i utrwalanie poznanego przez dzieci materiału.
5. Okazywać zrozumienie w przypadku zapominania przez dzieci poznanego wcześniej materiału.
6. Wspierać odświeżanie pamięci dzieci asocjacjami poprzez stwarzanie na lekcji znanych uczniom sytuacji związanych z przyswajaniem leksyki.
7. Aktywizować możliwie wiele zmysłów (wzroku, dotyku) podczas procesu poznawania języka obcego poprzez posługiwanie się różnorodnymi ćwiczeniami ?prezentacją wizualną i manualną, rysowaniem, zabawą z przedmiotem ilustrującym poznane słowo.
8. Stosować na lekcji ćwiczenia imitacyjne, powtarzanie w formie zabawowej wyrazów, prostych rymów , wyliczanek, wierszyków i piosenek.
9. Okazywać cierpliwość w przypadku początkowego popełniania przez dzieci błędów interferencyjnych.
10. Stwarzać na lekcji sytuacje zagadkowe, tajemnicze, pobudzające fantazję i wykorzystujące naturalną ciekawość dziecka.
11. Nakłaniać dzieci do aktywnego uczestnictwa w scenkach symulacyjnych ułatwiającym najmłodszym uczniom zrozumienie otaczającej ich rzeczywistości.
12. Zrezygnować z prób wyjaśninia i interpretowania zjawisk językowych w myśl traktowania języka jako instrumentu służącego wyrażaniu uczuć i emocji dziecka w zabawie.
13. Nagradzać wśród dzieci wszelkie próby działań w języku obcym.
14. Stosować wobec uczniów pochwały za ich wysiłek.
15. Posługiwać się różnorodnymi typami ćwiczeń i zmiennymi formami pracy celem uniknięcia znudzenia i braku zainteresownia przedmiotem lekcji.

2. Wspieranie szkolnej edukacji języków obcych nauczaniem pozalekcyjnym
2.1 Motywacja dziecka do samodzielnej nauki języka obcego

Celem utrwalenia przez dziecko poznanego na lekcji języka obcego materiału można zachęcać je do powtarzania w domu wiedzy zdobytej w szkole, jednak z pewnością nie należy go odpytywać lub zmuszać do mówienia ? praca domowa najmłodszych kursantów polegająca na kontakcie z językiem powinna przed wszystkim mieć charakter zabawy. Podczas powtarzania słownictwa warto próbować zostać wdrożonym przez dziecko do uczestnictwa w opanowanych przez nie zabawach ruchowych i tańcach.

Ponadto utworzenie w domu tzw. ?kącika językowego? usprawnia samodzielną naukę języka obcego, ponieważ dzieci w wieku I etapu kształcenia potrafią chętnie i umiejętnie korzystać ze zgromadzonych w takim miejscu (także zabawowych) materiałów edukacyjnych dostosowanych do ich poziomu rozwoju intelektualno-emocjonalnego.

2.2 Tworzenie dzieciom warunków do pozaszkolnej nauki języków obcych

Znaczące wsparcie dziecka w prcesie pozalekcyjnej edukacji obcojęzycznej stanowi stwarzanie sytuacji motywujących dzieci do nauki języków obcych poprzez otaczanie je w domu przedmiotami lub ich rysunkami podpisanymi w języku docelowym a także bajkami obcojęzycznymi, wprowadzanie elementów tradycji i obyczajów krajów języka docelowego oraz zapoznawanie dzieci w atrakcyjny sposób (dbając o lubianą przez nie aurę tajemniczości i przygody) z ciekawymi dla najmłodszych informacjami z zakresu realioznawstwa nt. kultury danego obszaru językowego, jak np. typowe potrawy lub historyczne stroje regionalne.

Pozytywnie wykorzystane do nauki dzieci języków obych mogą zostać również telewizja i komputer ? bajki bez dubbingu oraz gry w wersji obcojęzycznej a także odpowiednie edukacyjne programy komputerowe stanowią doskonałą metodę na zapamiętywanie przez dzieci znacznej ilości słów.

Głównym celem nauki języka obcego wśród uczniów objętych kształceniem zintegrowanym jest osłuchiwanie dzieci z językiem oraz zachęcanie ich do dalszej nauki.
?Specjaliści w dziedzinie glottodydaktyki (metodyki nauczania języków obcych) są zgodni, że organizowanie nauki języków od najmłodszych lat jest korzystne dla dziecka i nie niesie żadnych zagrożeń dla jego rozwoju. "Badania dowodzą że, wczesna edukacja językowa wpływa pozytywnie na rozwijanie zdolności intelektualnych, ma dodatni wpływ na wyniki osiągane w szkole, wspomaga opanowanie własnego języka, buduje pozytywną motywację i daje fundament pod systematyczną pracę nad językiem" - twierdzi Janina Furgałowa, kierownik Szkoły Języków Obcych Uniwersytetu Warszawskiego.?
W myśl tych twierdzeń także uczestnictwo dziecka w kursach oraz obozach i koloniach językowych jest kolejnym sposobem na osiągniecie przez nie sukcesu w nauce języka obcego na poziomie edukacji wczesnoszkolnej, jeśli wymienione wyżej formy nauczania języka obcego prowadzone są za pomocą zachęcających dzieci metod.
PODSUMOWANIE
Powodzenie każdego procesu dydaktycznego - również w zakresie glottodydaktyki ? zależy w znacznej mierze od prawidłowego doboru metod pracy z dziećmi. Stosowane obecnie na etapie kształcenia zintegrowanego rozwiązania metodyczne posiadają następujące określenia oraz cechy:
- metoda reagowania całym ciałem ? opierająca się na rozumieniu i wykonywaniu poprzez ruch i gest instrukcji wydawanych przez nauczyciela przy wsparciu językiem ciała; polegająca na uczeniu poprzez działanie-w większym stopniu poprzez fizyczne reakcje, niż dzięki werbalnemu powtarzaniu; rozwijająca sprawność słuchania; przydatna w nauczaniu tej grupy wiekowej z powodu wykorzystania ruchu w nauce języka oraz założenia, że nauczanie ma być dla dzieci wyłącznie przyjemnością;
- metoda audiolingwalna - często wykorzystywana w pracy z dziećmi, opierająca się głównie na wielokrotnym powtarzaniu za wzorem (nauczycielem lub kasetą) wyrażeń, zwrotów, słów, zdań dla wyrobienia nawyków językowych oraz uczeniu się na pamięć wierszyków, ćwiczeń rytmicznych, piosnek dla usprawnienia płynności, wymowy i intonacji; rozwijająca zarówno sprawność słuchania, jak i mówienia; dzięki wspólnemu śpiewaniu czy recytowaniu zachęcająca nawet nieśmiałe dzieci;
- metoda komunikacyjna ? traktująca wszystkie sytuacje mające miejsce na zajęciach jako pretekst do komunikowania się z możliwością wyboru treści form językowych w sytuacji wystąpienia luki informacyjnej, a także reakcji rozmówcy; postrzegająca pełną komunikację jako połączoną z celowością polegającą na zaspokojeniu oczekiwań komunikacyjnych inicjatora rozmowy poprzez reakcję rozmówcy
Powyższe trzy metody pobudzają z powodzeniem zainteresowanie najmłodszych uczniów nauką języka obcego oraz uwrażliwiają dzieci na język docelowy spotykany w życiu codziennym i wykształcają zachowania sprzyjające przyswajaniu poznawanego języka.


WYKAZ LITERATURY ŹRÓDŁOWEJ
Fejstrowicz, J.: Język angielski w nauczaniu zintegrowanym, SP, Koszalin 2005
Halej L., Kozubska M., Krawczyk E. ?eins, zwei, drei? ? Wskazówki dla nauczycieli i rodziców, PWN Warszawa 2001
Sikora, E: ?Język angielski w kształceniu zintegrowanym?, PSP, Grodziec
www.jezyki.nauka.pl
www.jezyki.obce.pl
www.soffa.pl