Zagadnienia na egzamin z dydaktyki

Projektowanie procesu kształcenia ? kroki planowania dydaktycznego.
-Cel kształcenia
-uczniowie ( wiedza, doświadczenie, styl uczenia się, inne cechy indywidualne)
-nauczyciel
-sytuacja dydaktyczna- aktywność dla uczniów
-metody kształcenia, treści, media edukacyjne, formy organizacyjne, zasady dydaktyczne, ewaluacja

Definiowanie celów kształcenia i klasyfikacja. Taksonomia celów kształcenia.
Cele kształcenia- oczekiwane lub pożądane efekty określonych działań edukacyjnych
klasyfikacja:
-ogólne
-szczegółowe (operacyjne, czynnościowe)
-poznawcze (teoretyczne)
-empiryczne (badawcze)
-praktyczne
-wychowawcze

Treść celów kształcenia określają:
Plany nauczania - dotyczą konkretnych szkół i obejmują dany zakres przedmiotów wraz z liczbą ich godzin w poszczególnych klasach oraz rozkład na poszczególne lata nauki
Program nauczania- zawiera podstawy programowe; opisuje kolejność przyswajanego przez ucznia materiału nauczania

Taksonomia- zhierarchizowany, rozłączny i zupełny układ elementów

Taksonomia według B, Niemierkio
umiejętności- stosowanie wiedzy w sytuacjach problemowych i typowych
wiadomości- rozumienie, zapamiętanie

Taksonomia celów kształcenia zaproponowana przez Blooma:
Wiedza
Zrozumienie
Zastosowanie
Analiza, (dlaczego?)
Synteza, (czyli rozwiązanie problemu)
Ocena (sformułowanie osądu na dany temat

Zapisywanie celów kształcenia
konkretne zakładane rezultaty, które zamierza nauczyciel osiągnąć podejmując określone działanie edukacyjne; zmiany, które mają się dokonać (uczeń wie, rozumie, potrafi)
zapisywanie czynności ucznia podejmowanych przez niego na lekcji (uczeń narysuje, podpisze, opowie)

Metody kształcenia ? definiowanie i rodzaje metod kształcenia.
Metody kształcenia- wypróbowany i systematycznie stosowany układ czynności nauczycieli i uczniów, realizowany świadome w celu spowodowania złożonych zmian w osobowości uczniów. To sposób osiągania celów odp na pytanie JAK?

Klasyfikacja metod kształcenia
podające- sytuujące w centrum treści i nauczyciela
wywiad
pogadanka
pokaz
prezentacja
opowiadanie
praca z książką
aktywizujące- sytuujące w centrum ucznia i jego aktywności
dyskusja
burza mózgów
projekt
drama
odgrywanie ról
analiza przypadku
Doświadczenia
-eksperymenty

Klasyfikacja metod kształcenia wg Okonia
metody przyswajania wiedzy- pogadanka dyskusja wykład
metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy-
metody waloryzujące- prezentacje wyjścia na wystawy

Aktywizowanie ucznia ? korzyści aktywizacji w procesie kształcenia.
Aktywizacja- określana jest jako ogół poczynań nauczyciela i uczniów, zmierzających do aktywnego poznawczo udziału uczniów w działaniach dydaktycznych proponowanych przez nauczyciela
korzyści:
-wzbudzają zainteresowanie
-uruchamiają aktywność intelektualną, emocjonalną, manualną
-uruchamiają aktywność twórczą
-budują indywidualne struktury wiedzy

Aktywizujące metody kształcenia
burza mózgów, mapa pojęciowa, piramida priorytetów, metoda przyopadków, dyskusja dydaktyczna, metoda projektów, symulacja, drama
Zasady dydaktyczne wg Okonia
Zasady nauczania to ogólne normy, kanony, reguły postępowania dydaktycznego, których stosowanie umożliwia nauczycielowi zaznajamianie uczących się z usystematyzowanymi treściami nauczania oraz kształtowanie postaw zawodowych, a także pozwoli na wdrożenie ich do samokształcenia.
Systematyczności
Poglądowości
Samodzielności
Związku teorii z praktyką
Efektywności
Przystępności
Indywidualizacji i uspołecznienia, czyli związku interesów jednostki i zbiorowości
Formy organizacyjne w procesie kształcenia. Praca indywidualna, zbiorowa i grupowa. Znaczenie i korzyści pracy grupowej..

Formy organizacyjne - określają sposób organizacji pracy z uczniami, w zależności od tego, kto, gdzie, kiedy, i po co ma stanowić podmiot kształcenia. Formy organizacyjne determinowane są przez takie czynniki jak cele, treści, wiek uczniów, itd.
Formy organizacyjne dzielą się według następujących kryteriów:
*Kryterium liczby uczniów:
Kształcenie indywidualne
Kształcenie zespołowe
- Kształcenie grupowe
*Kryterium miejsca uczenia się:
- Zajęcia szkolne (lekcje, świetlica)
- Pozaszkolne (wycieczki, zadanie domowe)
*Kryterium czasu trwania zajęć:
- Zajęcia lekcyjne
Zajęcia pozalekcyjne (np. zajęcia dodatkowe na terenie szkoły)
Praca jednostkowa jest szczególnie szeroko wykorzystywania w wykonywaniu zadań domowych. Ta forma pracy ma szerokie zastosowanie w przedszkolu, a także na zajęciach pozalekcyjnych i pozaszkolnych.
Praca zespołowa może być wykonywana przez stałe lub doraźnie powoływane kilkuosobowe grupy uczniów dla rozwiązywania zleconych problemów' lub zrealizowania określonych zadań praktycznych, a nawet produkcyjnych.
Praca zbiorowa jest pracą ?równym frontem" pod bezpośrednim kierownictwem nauczyciela
Kompetencje i rola współczesnego nauczyciela (wg Strykowskiego)
- merytorycznych (rzeczowych),
- psychologiczno - pedagogicznych,
- diagnostycznych, związanych z poznawaniem uczniów i ich środowiska,
- w dziedzinie planowania i projektowania,
- dydaktyczno - metodycznych,
- komunikacyjnych,
- medialnych i technicznych,
- autoedukacyjnych, związanych z rozwojem zawodowym.

Cechy indywidualne ucznia: style uczenia się wg D. Kolba, inteligencje wielorakie wg Gardnera, preferencje sensoryczne (wzrokowcy, słuchowcy , czuciowcy)

model Kolba- uczenia się w oparciu o 4 pytania.
DLACZEGO- określa tych, którzy uczą się przez dociekanie, świadome łączenie nowej wiedzy z już posiadaną,
CO- lubią informacje przekazywane w sposób logicznie uporządkowany, z niezbędnymi objaśnieniami i najwięcej korzyści z nauki wynoszą wtedy, gdy mają czas na spokojne przemyślenia.
JAK- odnosi się do studentów, którzy lubią się uczyć poprzez rozwiązywanie zadań metodą ?prób i błędów?, równocześnie oczekując, w razie niepowodzenia, podania gotowych rozwiązań bądź podpowiedzi.
CO SIĘ STANIE GDY- łączy tych, którzy preferują własne poszukiwania i eksperymenty, lubią sami rozwiązywać problemy oraz formułować własne spostrzeżenia.

inteligencje wielorakie- proponuje tworzenie środowiska edukacyjnego, które będzie angażowało obydwie półkule mózgowe. Aby stworzyć takie środowisko potrzeba wiedzy nauczycieli, rodziców i nadzoru pedagogicznego o profilach inteligencji dzieci, Gardner wymienia inteligencje: lingwistyczną, matematyczno-logiczną, wizualno-przestrzenną, muzyczną, kinestetyczną, przyrodniczą, interpersonalną i intrapersonalną.
Profil inteligencji
Główne założenia teorii Howarda Gardnera
Każda osoba posiada wszystkie rodzaje inteligencji, rozwinięte w różnym stopniu.
Tworzą one profil inteligencji niepowtarzalny dla innych jednostek.
Profile te są dynamiczne i zmieniają się w trakcie rozwoju jednostki.
Wszystkie inteligencje współpracują ze sobą w różnych konfiguracjach.
Inteligencje można rozwijać poprzez różnorodne ćwiczenia.

Preferencje sensoryczne pomagają przewidzieć zachowanie ludzi. Istnieją następujące typy ludzi:
WZROKOWCY:
- lubią demonstracje lub pokazy,
- lubią wykresy i tabele,
- lubią opisy,
- pamiętają twarze i imiona,
- lubią robić notatki,
- lubią patrzeć, rysować,
SŁUCHOWCY:
- lubią dialogi i rozmowy,
- powtarzają głośno to, co napisali,
- rozmawiają ze sobą,
- lubią słuchać,
- lubią wykłady,
- lubią długie wypowiedzi własne,
- dobrze pamiętają twarze,
- lubią czytać głośno, lub półgłosem.
CZUCIOWCY-KINESTETYCY:
- uczą się przez wykonywanie czynności i bezpośrednie zaangażowanie,
- lubią emocje, ruch,
- nie lubią czytać,
- tupią, gestykulują,
- nie lubią słuchać.

Proces oceniania: zalety i wady, ukryty wymiar oceniania, ewaluacja formatywna i sumatywna
Ewaluacja formatywna ? jest to zbieranie danych jeszcze w trakcie wdrażania nowych rozwiązań, które mogą służyć do modyfikacji podjętych działań. Istotnych informacji dostarczają sprawdziany dydaktyczne, badania testowe, przeprowadzone wśród uczniów, pozwalające określić osiągnięcia uczniów.
Ewaluacja sumatywna ? podejmuje się ją wówczas, gdy proces wdrażania został zakończony. Celem jest określenie ostatecznej wartości zmiany. Ewaluacja sumatywna może być stosowana w formie oceny stopnia osiągnięcia celu z chwilą zakończenia cyklu kształcenia, Podsumowanie całokształtu osiągnięć ucznia.

zalety

1. Nie stosuje kary, jaką jest w systemie tradycyjnym ocena niedostateczna.
2. Znika strach przed odpowiedzią, gdyż nie ma punktów karnych, tzn. ujemnych.
3. Inicjatywa przechodzi w ręce uczniów, to od nich zależy ocena końcowa.
4. Daje możliwość wyboru przez ucznia formy zaangażowania.
5. Jest bardziej sprawiedliwy, gdyż ocena końcowa nie zależy od sympatii
czy antypatii nauczyciela do ucznia, a od jego systematycznej pracy.
6. Zakłada zdrową rywalizację uczniowską i ambicjonalne podejście
do zdobywanych przez siebie punktów.
7. Może zachęcić do samodzielnej pracy i zainteresowania przedmiotami.
8. Uczy odpowiedzialności i zaangażowania na zajęciach przez cały rok.
wady

1. Sztywność założeń systemu punktowego.
2. Brak możliwości podciągnięcia uczniowi oceny.
3. Brak możliwości odejścia od ścisłych reguł systemu.

Aktywność komunikacyjna nauczyciela i uczniów.
Aktywność komunikacyjna nauczyciela i uczniów
Uczeń:
-słucha
-zadaje pytania
-odp.na pytania
-przeszkadza
-rysuje
-śpiewa
Nauczyciel:
-zadaje pytania
-wydaje polecenia
-słucha
-odp.na pytania uczniów
-przekazuje wiadomości
2/3 czasu to komunikuje nauczyciel
1/3 czasu to mówią uczniowie
Modele komunikowania transmisyjnego i interakcyjnego. Proces kształcenia jako proces komunikowania. Elementy procesu komunikowania
Proces kształcenia jako proces komunikowania
-przedmiot dydaktyki ogólnej
-proces kształcenia procesem komunikowania
-modele komunikowania w klasie szkolnej
-aktywność komunikacyjna uczniów i nauczycieli

Model komunikowania transmisyjnego i interakcyjnego
Model interakcyjny zakłada, że uczymy się poprzez interakcję społeczną. Nauczyciel jest projektantem. Projektuje problemy do rozwiązania, które uczniowie rozwiązują.
Model transmisyjny to nauczyciel przekazuje informacje, fakty, wiadomości