Centralne sterowanie to model gospodarki nakazowo-rozdzielczej, który zakłada ustalanie: cen, płac oraz charakteru produkcji i redystrybucji na poziomie centralnego planu.
W modelu takim przedsiębiorstwa nie są samodzielnymi podmiotami.
Popyt na rynku zapewnia dodruk pieniądza, przed hiperinflacja "chronią" centralne ustalone ceny. Powoduje to że zamiast hiperinflacji są kolejki w sklepach wynikające z nierównowagi na rynku.
Teoretycznie podmioty mogą sprzedać dowolną ilość produktów w dowolnej jakości oraz cenie. Jednak ich możliwości produkcji ogranicza niska wydajność pracy oraz niemożność zaopatrzenia, ponieważ nierównowaga dotyczy wszystkich rynków również zaopatrzenia.
W takim modelu część podmiotów zawsze uzyska rentowność. Inne podmioty będą jednak zawsze nierentowne ponieważ nie dbają o koszty produkcji, co jest stałym elementem tego typu gospodarki. W takiej sytuacji podmioty rentowne będą finansować nierentowne. Istnienie takiego modelu na pewnym niskim poziomie wydajności jest możliwe, ale pod warunkiem że nie nie ma w nim sektora prywatnego.
Negatywne cechy gospodarki centralnie sterowanej:
- Dominuje państwowa własność środków produkcji;
- Monopolizacja,
- Brak konkurencji w jakości wytwarzanych produktów jak i ich cenie,
- Podaż i popyt - powodowane są przez decyzje centralnego organu dyspozycyjnego i są zawarte w centralnym planie danego kraju,
- Nierealne koszty produkcji, tak towarów jak i usług a wynikają one poprzez limitowanie środków na wykonanie zadań,
- Zacofanie technologiczne gospodarki np. w sektorze
--telekomunikacja (np. w PRL na założenie telefonu czekało się i 20 lat)
-- cyfrowego przetwarzania danych,
- Degradacja środowiska naturalnego (brak norm ekologicznych dla gigantów przemysłowych a jeśli już takie są, to wyznaczone niskie kary za ich nieprzestrzeganie),
- Istnienie niedochodowych przedsiębiorstw i ich dofinansowywanie np. Państwowe Gospodarstwa Rolne,
- Niewielki rynek prywatnych przedsiębiorstw - przeważnie małe firmy rodzinne, typu usługowego (krawiec, szewc, warsztat samochodowy), Np. W ZSRR - 0%
- Niedobory rynkowe wynikające ze złego planowania ,np. Energia elektryczna- wyłączania prądu, materiały budowlane - brak,
- Centralne rozdzielnictwo np. materiałów budowlanych, surowców mineralnych- węgiel,
- Bardzo niska wydajność pracy,
- Rynek pracobiorcy a nie pracodawcy
- Ukryte bezrobocie, nie zgodne z prawdą
- Brak wolnego rynku pracy
- Płace dyktowane odgórnie (taryfikatory),
- Niedbałość o majątek państwowy,
- Nagminne rozkradanie majątku państwowego, jako majątek niczyji,
- Często niekompetentne kierownictwo przedsiębiorstw- etaty przydzielane z klucza partyjnego (PZPR),
- Ułomność pieniądza, (jego niewielka siła nabywcza),
- Niski dochód narodowy,
- Eksport i Import prowadzony głównie z krajami z bloku wschodniego (socjalistycznego)
- Olbrzymie zadłużenie zagraniczne,
Kuba jako przykład
Gospodarka Kuby jest prawie całkowicie upaństwowiona, bardziej niż w PRL. Dochód narodowy na 1 mieszkańca 4 000 USD (2006)(W Polsce 14,100 USD (2006)). Inflacja 5% (2006). Struktura zatrudnienia: usługi 60,6%, przemysł 19,4%, rolnictwo 20% (W Polsce: rolnictwo 16,1%, przemysłu 29%, usług 54,9%). Państwo rolniczo-przemysłowe nastawione na uprawę trzciny cukrowej, tytoniu, kawy, ryżu, bananów, warzyw i ziemniaków. Posiada wiele bogactw naturalnych, m.in.: rudy niklu (ok. 33 % zasobów światowych), miedzi, chromu, manganu, żelaza, kobatu, berytu, złota srebra, krzemu, oraz złoża ropy naftowej.
Rozwinięty przemysł hutniczy, metalowy, chemiczny i elektrotechniczny. Handel zagraniczny: eksportuje się głównie cukier, minerały, tekstylia, żywność, obuwie, cement, stal, radioodbiorniki, wyroby tytoniowe, nawozy sztuczne, chemikalia, autobusy m.in. do Holandii, Rosji, Hiszpanii, Niemiec i Chin. Importuje się paliwa, maszyny, żywność. Obroty towarowe z zagranicą (2006) - eksport: 2,956 mld USD, import: 9,510 mld USD. Zadłużenie zagraniczne w 2006: 15,15 mld USD (oraz około 15-20 mld USD zadłużenia wobec Rosji).