Drama wg technik Boltona
Drama jest metodą pedagogiczną, która dzięki odwoływaniu się do indywidualności każdej jednostki ludzkiej sprzyja wydobywaniu i rozwijaniu najbardziej pożądanych cech osobowości człowieka. Wykorzystuje naturalną skłonność dziecka do naśladownictwa i zabawy, a także umiejętność życia fikcją literacką. Drama jest sposobem poznawania świata za pomocą działania. Pozwala na otwarcie się, poznawanie i rozwijanie swoich możliwości poprzez odwołanie się do indywidualności każdego człowieka. Rozwija wyobraźnię, fantazję, wrażliwość emocjonalną, plastykę ciała.
W pracy z dziećmi na etapie edukacji wczesnoszkolnej szczególnie przydatne są:
Proste ćwiczenia - ćwiczenia rozwijające wrażliwość zmysłów: słuchu, wzroku, dotyku, węchu i smaku, doskonalące refleks, polegające np. na rozpoznawaniu dźwięków, uważnym obserwowaniu otoczenia, naśladowaniu ruchów, rozpoznawaniu obiektów za pomocą dotyku, a pokarmów za pomocą węchu i smaku.
Wprawki dramowe - podczas których dzieci przypominają sobie wrażenia wzrokowe, słuchowe, smakowe, węchowe i dotykowe i swoje doświadczenia wykorzystują w nowych sytuacjach (rozwijanie wyobraźni). W tej grupie mieszczą się ćwiczenia intonacyjne, językowe (np. powiedz tak jak człowiek zdenerwowany, wesoły, smutny), ruchowe (np. chodzimy jak małpki, wspinamy się na stromą górę), mimiczne (np.wyrażanie za pomocą mimiki różnych uczuć: strach, radości, złości, itd.).
Ćwiczenia dramowe - zwykle dotyczą sytuacji, w których dochodzi do konfliktu. Wśród nich są ćwiczenia typu: "Dokończ opowiadanie" (np. nauczyciel lub dziecko rozpoczyna opowiadanie, dzieci kolejno rozwijają je, dodając po jednym zdaniu), "Zmień zakończenie opowiadania" (zmiana tragicznego zakończenia opowiadania na optymistyczne lub tworzenie własnej wersji zakończenia), praca w parach (np. wywiad z bohaterem opowiadania), scenki i sytuacje improwizowane (np. odtwarzanie sytuacji konfliktowej w sklepie, próba rozwiązania konfliktu w grupie rówieśniczej), inscenizacje improwizowane (uczniowie wchodzą w role bohaterów utworu, prezentują tekst własnymi słowami, ale zachowują się zgodnie z jego treścią).
Gry - rozwijają sprawność fizyczną i intelektualną, doskonalą refleks, koncentrację, aktywność dziecka oraz sprzyjają harmonijnemu rozwojowi.
Jako wstępne ćwiczenia dramowe wykorzystywane są:
gry z wyobrażonymi przedmiotami (dzieci bawią się przedmiotami, które sobie jedynie wyobrażają np. piłką, skakanką);
gry w wyobrażonych sytuacjach (dzieci prezentują swoją reakcję na dowolny przedmiot zgodnie z poleceniem nauczyciela, np. zachwycasz się nim, uważaj, parzy!);
gry w wyobrażonej przestrzeni (dzieci za pomocą gestów i mimiki prezentują sytuację nakreśloną przez nauczyciela, np. zabłądziłeś w górach, szukasz drogi do domu, słyszysz czyjeś kroki: kto to może być?);
gry typu "powstawanie z niczego" (np. wyobraź sobie, że jesteś nasionkiem, kiełkujesz, rośniesz i wyrasta z ciebie kwiat);
gry matematyczne sprzyjające utrwalaniu pojęć matematycznych.
Inne formy artystyczne- rozwijają zdolności artystyczne dzieci. Należą do nich m.in. układanie opowiadań, tworzenie melodii do tekstów i tekstów do melodii, ilustrowanie utworów różnorodnymi pracami plastycznymi, malowanie obrazów słowami, układanie "swobodnego" tekstu, ilustrowanie muzyką opowiadań nauczyciela.
Dopiero, gdy dzieci dobrze opanują proste techniki dramowe, można zacząć przechodzić do trudniejszych technik i pracy w kilkuosobowych grupach.
Drama nie stroni od technik plastycznych, posługuje się:
przedmiotem- znakiem, polegająca na rozpoznawaniu na podstawie danej rzeczy, określonego człowieka, sytuacji, nastroju, uczucia. Wzbudza to inwencję, rozwija skojarzenia.
rysunkiem- z jego wszechstronnymi możliwościami. Można tu przedstawiać omawiane postacie, charakterystyczne sytuacje. Barwami opowiadać swoje uczucia, wrażenia, skojarzenia przy zastosowaniu różnych technik: malowanie, rysowanie, odbijanie,
naklejanie, wydzieranie itp.
Drama jest sposobem poznawania świata za pomocą działania. Pozwala na otwarcie się, poznawanie i rozwijanie swoich możliwości poprzez odwołanie się do indywidualności każdego człowieka. Rozwija wyobraźnię, fantazję, wrażliwość emocjonalną, plastykę ciała.
Klasyfikacja dramy wg Gavina Boltona:
A. Zadania elementarne
1) proste doświadczenia:
ćwiczenia rozwijające wrażliwość słuchową,
ćwiczenia rozwijające wrażliwość wzrokową,
ćwiczenia rozwijające wrażliwość dotykową,
ćwiczenia rozwijające wrażliwość smakowo-węchową,
2) wprawki dramatyczne, odwoływanie się do wrażeń zmysłowych:
ćwiczenia intonacyjne,
ćwiczenia ruchowe,
ćwiczenia mimiczne,
3) ćwiczenia dramowe:
dokończ opowiadanie,
zmień zakończenie opowiadania,
praca w parach np. wywiad z koleżanką,
scenki i sytuacje improwizowane,
inscenizacje improwizowane,
inscenizacje improwizowane wymagające scenariusza, ale nie tekstu,
4) gry i zabawy sprzyjające integracji i aktywności:
gry z wyobrażonymi przedmiotami,
gry w wyobrażonych sytuacjach,
gry w wyobrażonej przestrzeni,
powstanie z niczego,
5) inne formy artystyczne:
układanie opowiadań,
tworzenie melodii do tekstów,
tworzenie tekstów do melodii,
ilustrowanie zwrotek wiersza wytworami plastycznymi,
malowanie obrazów słowami,
swobodny tekst,
ilustrowanie muzyką opowiadania nauczyciela,
tworzenie opowiadań do melodii.
B. Gry dramowe mają swoje miejsce akcji, sytuację wyjściową, uczestnicy akcji wchodzą w role.
C. Teatr - forma inscenizacji tekstu wymagająca scenariusza, podziału na widzów i aktorów, nauczenia się tekstu.
D. Drama właściwa - uczestnicy improwizują, działają bez scenariusza.
Istotą dramy jest konflikt, a głównym sposobem pracy jest bycie w roli.
Musi zostać ustalony:
cel dramy uwarunkowany programem nauczania,
formą dramy warunkowane możliwościami uczniów,
miejsce zdarzenia,
sytuacja wyjściowa,
określone role dla nauczyciela i uczniów,
przygotowane materiały do rozpoczęcia dramy.
W role wprowadzać należy powoli, pamiętając o konieczności budowania wiary w role.
Nauczyciel występuje najczęściej jako:
ekspert,
wszechwiedzący,
przywódca,
występujący w różnych rolach,
nic nie wiedzący.