Charakterystyka prawa karnego

Prawo karne to zespół norm okreslających czyny, które ze względu na swój społecznie szkodliwy harakter zabronione są pod groźbą kary sądowej. Społecznie szkodliwy charakter mają nie tylko czyny skierowane przeciwko państwu, jako organom, instytucjom państwowym i samorządowym, ale również czyny skierowane przeciwko dobrom poszczególnych obywateli, którym prawo zapewnia ochronę.
Kryterium rozróżnienia stanowi stopień społecznego niebezpieczeństwa popełnionego czynu i wysokość kary. Najgroźniejszym czynem jest zbrodnia. Mniejsze zagrożenie stanowią występki. Najmniejszą szkodliwość społeczną mają wykroczenia.
Przestepstwo to czyn zabroniony jako zbrodnia, występek, zawiniony i w społecznym stopniu większym niż znikomy i zgrożony kar asądową.
Czyn zabroniony może polegać na działaniu lub zaniechaniu ( dotyczy to soób, na których ciąży prawny, szczególny obowiązek zapobiegania skutkowi powodujacemu szkode w dobru chronionym przez pprawo).
Zbrodniami są czyny zabronione, zagrożone kara pozbawienia wolności na okres nie krótszy niz 3 lata lub karą surowszą.
Występkami są czyny zabronione, zagrożone grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.

W dziedzinie prawa kranego wyróżnia się:
- prawo karne materialne ( kodeks karny),
- prawo karne procesowe ( kodeks postepowania karnego),
- prawo karne wykonawcze, zwane penitencjarnym ( kodeks karny wykonawczy).
Wykroczenia sa również objęte przepisami kodeksu wykroczeń i kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Najważniejszym aktem ustawodawczym w dziedzinie prawa karnego jest kodeks karny, który dzieli sie na trzy części:
1) część ogólna - kary i środki karne, formy popełnienia przestępstwa, zagadnienia typu: zbrodnia, wystepek, przestępstwo;
2) część szczególna - ma dwuczłonową budowę zawiera dyspozycję ( opis zabronionego czynu) oraz sankcję (karę)
3) część wojskowa - zawiera normy prawne dotyczące służby wojskowej.
Podstawową funkcją prawa karnego jest zwalczanie przestępstw uznawanych za szczególnie niebezpieczne dla interesu społecznego. Tę funkcję prawo karne realizuje przez:
- ustanowienie zagrożeń karnych z aprzestępstwo,
- stosowanie środków karnych,
- wykonywanie kar.

Pod pojęciem kary możemy rozumieć bezpośredni przejaw przymusu państwowego stosowanego przez sąd w stosunku do osób winnych popełnienia przestepstwa. Wysokość zagrozenia karnego jest adekwatna do prawnej kwalifikacji zabronionego czynu.
Najwyższymi karami zagrożone są:
- wszczynanie lub prowadzenie wojny napastniczej,
- zabójstwo i ciężki uszczerbek na zrowiu popełnione z pobudek narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych lub światopogladowych,
- zabójstwo popełnione z innych niż wymienione.

W systemie kar kodeksu karnego istnieją kary i srodki karne.

Kary:
- grzywna ( wymierzana w stawkach dziennych, najniższa stawka dzienna to 10, najwyższa 360),
- ograniczenie wolności ( min. 3 m-ce do 12 m-cy),
- pozbawienia wolności (stosowana w wymiarze nie mniejszym niż miesiąc i nie większym niż 15 lat),
- 25 lat pozbawienia wolności,
- dożywotnie pozbawienie wolności.

Środki karne:
- pozbawienie praw publicznych,
- zakaz zajmowania określonych stanowisk, wykonywania okreslonego zawodu lub rowadzenia okreslonej działalności,
- zakaz prowadzenia pojazdów,
- przepadek przedmiotów,
- obowiązek naprawienia szkody,
- nawiązka,
- świaczenie pieniężne,
- podanie wyroku do wiadomości publicznej ( w okreslony przez sąd sposób).

Wymierzając karę sad bierze pod uwagę społęcznie niebezpieczeństwo popełnionego czynu:
- pobudki popełnienia czynu,
- sposób działania sprawcy,
- jego osobowość i charakter,
- dotychczasowy tryb życia.
- zachowanie po popełnieniu przestęstwa.