Piłka Nożna - początki, zasady, piłka na świecie

Piłka nożna (ang. football) - gra zespołowa, najpopularniejsza na świecie dyscyplina sportowa. W zawodach (meczach) piłkarskich uczestniczą 2 rywalizujące ze sobą drużyny. Celem gry jest umieszczenie piłki w bramce przeciwnika, zwycięża drużyna, która uczyni to więcej razy. Mecze piłkarskie odbywają się na prostokątnym, pokrytym murawą boisku. Rozmiary boiska to 45 m do 90 m szerokości i długości od 90 m do 120 m. Od 14 marca 2008 roku każde nowe boisko powinno mieć wymiary 105 m - długość, 65 m- szerokość.

Drużyna piłkarska składa się z 11 zawodników (aby zespół został dopuszczony do meczu musi być ich co najmniej 7). Wśród graczy wyróżniamy bramkarza, obrońców, pomocników i napastników. Bramkarz jest jedynym zawodnikiem, który może dotykać i łapać piłkę rękami (jednak zgodnie z przepisami może to mieć miejsce jedynie we własnym polu karnym - w przypadku dotknięcia piłki przez bramkarza poza polem karnym jest on karany czerwoną lub żółtą kartką (zobacz Wykroczenia i kary). Podział graczy na resztę wymienionych pozycji jest czysto umowny, w aktualnie stosowanych strategiach gry często następuje podczas meczu płynna wymiana między nimi.

Typowa gra piłkarska polega na utrzymywaniu się w posiadaniu piłki tak, aby nie weszła ona w posiadanie przeciwnika, na podaniach piłki nogą lub głową (nie ręką) do partnera z zespołu a następnie kopnięciu jej do bramki przeciwnika. Kontakt fizyczny między graczami zasadniczo jest niedozwolony. Zawodnicy, którzy nie są w posiadaniu piłki, starają się przemieszczać po boisku, próbując znaleźć się w pozycjach ułatwiających wymianę piłki pomiędzy graczami swojego zespołu, a jednocześnie utrudniających grę przeciwnikowi.

Piłka nożna jest jedną z szybciej prowadzonych gier. Gra jest zatrzymywana (warto przy tym zauważyć, że inaczej niż w np. piłce ręcznej zegar się nie zatrzymuje, następuje tylko przerwa w grze ale mimo tego czas dalej płynie) po opuszczeniu przez piłkę boiska lub przerwaniu jej przez sędziego. Po jej zatrzymaniu gra jest wznawiana w sposób określony w przepisach.

POCZĄTKI

Nie jest możliwe ustalenie prapoczątków piłki nożnej, albowiem w grę przypominającą dzisiejszą piłkę nożną grano już w przedkolumbijskiej Ameryce, czy średniowiecznej Wenecji.

Sam termin football pojawił się prawdopodobnie w średniowieczu w Anglii, a używano go do określania różnych gier, jednakże nie tych, które polegały na kopaniu piłki, ale tych, w które grano "na piechotę" (czy też na stopie, po angielsku on foot) - a więc rozrywki plebsu, w odróżnieniu od gier arystokracji, w które grano na koniach.

Właśnie w Anglii w połowie XIX wieku zainaugurowano pierwsze rozgrywki. Tam też, w połowie wieku, po raz pierwszy spisano przepisy gry w piłkę nożną. Miały one na celu ujednolicenie zasad gry, której licznie oddawali się angielscy studenci i uczniowie prywatnych szkół. Pierwsze przepisy, w kształcie zbliżonym raczej do współczesnej gry rugby, powstały w Trinity College podczas spotkania, w którym uczestniczyli także przedstawiciele szkół prywatnych (public school) Eton College, Harrow School, Rugby School, Winchester College i Shrewsbury School, ale zasad tych nie udało się szerzej rozpowszechnić. Co więcej, niektóre kluby, jak na przykład Sheffield F.C., próbowały wprowadzać własne zasady i zakładały własne związki piłkarskie.
Te sytuacje przyspieszyły powstanie The Football Association, Angielskiego Związku Piłki Nożnej, która w 1863 roku ostatecznie ustaliła jednolite przepisy. Obecnie zasady gry reguluje International Football Association Board (IFAB).
W 1904 roku w Paryżu powstała Międzynarodowa Federacja Związków Piłkarskich. Zadeklarowała ona zaakceptowanie zasad ustalonych przez IFAB, ale już w 1913 roku udało jej się umieścić w niej własnych przedstawicieli.

WSPÓŁCZESNE ZASADY GRY

ZASADY OGÓLNE

Mecze rozgrywane są na boisku o szerokości od 45 m do 90 m i długości od 90 m do 120 m. Po przeciwległych stronach boiska na krótszych jego bokach ustawione są bramki o szerokości 7,32 m i wysokości 2,44 m. Piłka powinna mieć obwód nie mniejszy niż 68 cm i nie większy niż 71 cm, a waga powinna wynosić od 396 do 453 gramów. Przy rozpoczęciu meczu ciśnienie powietrza w jej wnętrzu musi wynosić od 0,6 do 1,1 atmosfery (600 - 1100 g/cm?).

Każda z drużyn składa się z 11 graczy składu podstawowego (w tym 10 zawodników pola i bramkarz). Do tego drużyny posiadają również zawodników rezerwowych (najczęściej do 7). W trakcie meczu można dokonywać zmian. Ich liczba jest zgodna z wcześniejszymi ustaleniami (mecze towarzyskie) lub ograniczona do trzech w meczach oficjalnych. Raz zmieniony zawodnik nie może się znaleźć ponownie na placu gry. Nie ma ograniczeń co do rodzaju zmian (możliwe jest więc wpuszczenie zamiast bramkarza zawodnika z pola).

Ubiór piłkarza nie może zawierać elementów mogących powodować zagrożenie uszczerbku na zdrowiu u pozostałych graczy, takich jak zegarki lub biżuteria. Podczas meczu nie wolno ściągać koszulki (jest to karane żółtą kartką), zabronione jest również jej ściągnięcie celem odsłonięcia drugiej koszulki z ukrytą treścią.

Piłkę można uderzać głową, nogą, przyjmować na klatkę piersiową itp., nie wolno jedynie dotykać jej rękami. Zakaz ten nie dotyczy bramkarza w obrębie pola karnego po uderzeniu piłki przez zawodnika drużyny przeciwnej albo własnej (z wyjątkiem zamierzonego podania nogą). Celowe dotknięcie piłki ręką jest karane rzutem wolnym bezpośrednim dla drużyny przeciwnej (lub rzutem karnym, jeśli piłki dotknął zawodnik pola we własnym polu karnym). W zależności od sytuacji, sędzia może dodatkowo ukarać zawodnika, który przewinił upomnieniem lub kartką.

WYKROCZENIA I KARY

Niebezpieczne zagrania, zwane faulami (ang. foul) są karane rzutami wolnymi lub rzutami karnymi jeżeli faul był w polu karnym dla drużyny zawodnika faulowanego. Za przewinienia związane z niebezpieczną grą, takie jak nakładka (niebezpieczny atak spodnią częścią stopy) czy zbyt wysoko podniesioną nogę, zagrania "ośmieszające" (podbicie sobie piłki i podanie do swojego bramkarza albo postawienie piłki na linii bramkowej i wbicie jej głową do bramki przeciwnika) przyznawany jest rzut wolny pośredni (nie można zdobyć bramki bez dotknięcia przez innego gracza - również z drużyny przeciwnej). Za większość przewinień - w tym za zagranie piłki ręką - przyznaje się zazwyczaj rzut wolny bezpośredni (z którego można bezpośrednio zdobyć gola).

W czasie wykonywania rzutu wolnego żaden z zawodników drużyny przeciwnej nie może stać bliżej niż 9 m 15 cm (10 jardów) od miejsca wykonywania rzutu wolnego. Jeśli przed wykopem któryś z zawodników drużyny przeciwnej znajdzie się w strefie 9 metrów 15 centymetrów, to rzut wolny jest powtarzany, a zawodnik może zostać ukarany upomnieniem lub kartką. Bramka zdobyta z rzutu wolnego zostaje uznana, gdy był to rzut wolny bezpośredni, lub pośredni, ale piłka została dotknięta przez obrońcę drużyny przeciwnej lub kolegę z drużyny.

Za niebezpieczne, brutalne lub niesportowe zagranie sędzia może ponadto pokazać zawodnikowi żółtą lub czerwoną kartkę lub ukarać karą minutową (3 minuty,5 minut) u młodszych zawodników. Czerwona kartka oznacza konieczność opuszczenia placu gry bez możliwości wstawienia nowego zawodnika. Otrzymanie żółtej kartki nie pociąga za sobą większych konsekwencji, aczkolwiek należy pamiętać, że otrzymanie żółtej kartki w momencie, gdy wcześniej miało się już na koncie jedną oznacza automatycznie opuszczenie placu gry. Bramkarz może łapać i wykopywać piłkę, natomiast przeciwnik nie może dotknąć bramkarza, gdyż ten jest w polu karnym. Jeżeli bramkarz poza polem karnym dotknie piłki ręką może zostać ukarany czerwoną kartką, a drużyna przeciwna będzie wykonywała rzut wolny.

STAŁE FRAGMENTY GRY

Jeśli piłka po uderzeniu, podaniu lub odbiciu przekroczy boczną linię końcową, sędzia odgwizduje aut (ang. Throw-in). Wznowienie gry następuje przez wyrzut piłki rękoma, zza głowy, przez zawodnika drużyny przeciwnej. Gdy piłka opuści linię końcową boiska za bramką przeciwnika, grę rozpoczyna jeden z zawodników drużyny przeciwnej, ustawiając piłkę w obrębie (najczęściej na linii) pola bramkowego (5 m od linii końcowej wokół bramki). Natomiast gdy któryś z zawodników wybije piłkę poza własną bramkę, wówczas sędzia przyznaje drugiej drużynie rzut rożny (ang. corner), z którego piłka jest wznawiana wykopem z narożnika boiska przez zawodnika drużyny przeciwnej.

Po faulu w obrębie pola karnego sędzia dyktuje rzut karny. Jest to rzut wolny wykonywany z odległości 10 m 98 cm od bramki. W czasie wykonywania rzutu wolnego w polu karnym może znajdować się tylko zawodnik wykonujący rzut karny oraz bramkarz. Do momentu oddania strzału bramkarz nie może wybiec przed linię bramkową (czasami bramkarz wybiega poza linię, lecz sędzia przymyka na to oko) , a zawodnicy jego drużyny nie mogą wbiec w pole karne. Rzut karny, może być również rozegrany pomiędzy dwoma zawodnikami z drużyny. Jednak po podaniu, piłka musi potoczyć się do przodu, w kierunku bramki przeciwnika, a zawodnik do którego podanie jest adresowane do momentu rozegrania piłki musi znajdować się poza polem karnym oraz w odległości 9m 15cm. Dozwolone jest dobijanie strzałów, przez wszystkich zawodników. Strzelec rzutu karnego może dobijać, ale tylko jeżeli piłka zostanie rozegrana z innym zawodnikiem (najczęściej bramkarzem drużyny przeciwnej, lub obrońcą. Jeżeli piłka po strzale zostanie odbita od słupka i nie dotknie jej żaden inny zawodnik, strzelec nie może ponownie zagrać piłki. Wykonanie rzutu karnego powinno być płynne, niedozwolone jest markowanie strzału. W przypadku nieprawidłowości, sędzia powtarza wykonanie rzutu karnego.

Sytuacja, gdy piłkarz drużyny atakującej w momencie kierowania podania do niego jest na połowie drużyny przeciwnej bliżej linii końcowej bramki, aniżeli dwóch zawodników drużyny broniącej (jednym z nich może być bramkarz), nazywana jest w piłce nożnej spalonym. W szczególności wynika z tego, że na spalonym nie jest piłkarz, który jest za linią obrony, ale nie przekroczył linii połowy boiska. Spalony nie obowiązuje również podczas wyrzutu z autu i rzutu rożnego. W przypadku spalonego sędzia najczęściej kieruje się wskazaniem bocznych arbitrów i - w przypadku odnotowania pozycji spalonej - dyktuje rzut wolny pośredni dla drużyny przeciwnej.

PRZYWILEJ KORZYŚCI

Zasadą, którą często kierują się sędziowie (pomimo braku formalnego nakazu) jest zasada przywileju korzyści. Oznacza ona, rezygnację z odgwizdania, jeśli drużyna pokrzywdzona jest w korzystnej sytuacji. Przykładowo - jeśli podczas wykonywania rzutu wolnego mur wbiegnie w strefę 9,15 m od piłki a mimo to padnie gol, to sędzia nie nakaże powtórzenia rzutu wolnego. Podobnie będzie, gdy nastąpi faul na kartkę, lecz sędzia zdecyduje pokazać się ją po zakończeniu akcji, gdyż pokrzywdzona drużyna pomimo faulu jest w posiadaniu piłki.

CZAS TRWANIA I WYŁANIANIE ZWYCIĘSCY

Czas gry wynosi 90 minut (dwie połowy, każda po 45 minut). Sędzia może przedłużyć każdą połowę meczu stosownie do przerw w grze. Po upływie doliczonego czasu gry zwycięzcą jest ta drużyna, która zdobyła więcej bramek. W przypadku rozgrywania meczów systemem ligowym, za wygraną zwycięzca zdobywa 3 punkty (w niektórych ligach 2 punkty), przegrany nie zdobywa żadnego. Remis natomiast obu drużynom daje po jednym punkcie. W systemie ligowym drużyny grają ze sobą każdy z każdym po dwa razy, jednak np. w lidze austriackiej i szkockiej drużyny rozgrywają między sobą po 4 pojedynki.

W przypadku, gdy mecze rozgrywane są turniejowym systemem dwumeczów, pierwszy mecz zawsze kończy się po drugiej połowie. Zwycięzcą dwumeczu zostaje ta drużyna, która w dwóch meczach zdobędzie więcej goli. Jeśli okaże się, że obie drużyny zdobyły ich tyle samo, zwycięża drużyna, która strzeliła więcej goli w meczu wyjazdowym. Jeśli powyższe warunki nie wyłonią zwycięzcy, odbywa się dogrywka.

Jeśli w przepisowym czasie gry drużyny osiągną wynik remisowy, a konieczne jest wyłonienie zwycięzcy (co ma miejsce w przypadku spotkań rozgrywanych systemem turniejowym bez rewanżów), ma wówczas miejsce trzydziestominutowa dogrywka - 2 połowy po 15 minut. W większości rozgrywek na szczeblu międzypaństwowym obowiązywała do niedawna zasada "złotej bramki" (golden goal), polegająca na tym, że po strzeleniu bramki w dogrywce mecz się kończy, a zwycięzcą zostaje drużyna, którą ją zdobyła. Później na jej miejsce wprowadzono zasadę "srebrnej bramki" (silver goal), polegającej na tym, że zwycięzcą zostaje drużyna, która prowadzi po pierwszej połowie dogrywki. Obecnie odchodzi się od tych zasad na rzecz pełnowymiarowej dogrywki.

Jeśli dogrywka nie przyniesie rozstrzygnięcia, wówczas zawodnicy obu drużyn wykonują serię rzutów karnych (po 5 rzutów karnych, każda dla każdej drużyny), a gdy i po nich nie ma zwycięzcy, wykonuje się na przemian po jednym rzucie karnym aż do osiągnięcia zwycięstwa. W serii rzutów karnych piłkarze na przemian wykonują rzuty karne z przepisowej odległości. Żaden gracz nie może oddać więcej niż jednego strzału, chyba, że wszyscy pozostali gracze pola oddali już strzał w serii rzutów karnych. Gola uznaje się, gdy piłka wpadnie do bramki bezpośrednio, po odbiciu od słupka, poprzeczki lub od bramkarza. Nie uznaje się tzw. "dobitek".

W niektórych systemach rozgrywek, jeśli dogrywka nie wyłoniła zwycięzcy, nie przewidywano serii rzutów karnych lub ograniczano ich ilość. W takich przypadkach, jeśli wciąż nie było możliwe wskazanie zwycięzcy - sędzia rozstrzygał wynik wykonując rzut monetą.

SĘDZIOWIE

Zawody prowadzi zespół sędziów: sędzia główny biegający po boisku, dwaj sędziowie asystenci (biegający poza boiskiem wzdłuż linii bocznych) oraz sędzia techniczny (sygnalizuje zmiany i czas przedłużenia gry). W przypadku braku sędziego technicznego (np. na niższych szczeblach rozgrywkowych)zmiany sygnalizowane są przez jednego z sędziów liniowych, przez uniesienie oburącz chorągiewki. Decyzje sędziego głównego są nieodwołalne. Jedynie sędzia główny podejmuje decyzję. Sędziowie boczni są jedynie pomocnikami, których sugestiami arbiter główny powinien, lecz nie musi się sugerować. Przyjmuje się, że sędzia jest "powietrzem". Znaczy to, że w momencie gdy piłka odbije się od sędziego i przeszkodzi, lub pomoże jednemu z zespołów przeprowadzić skuteczną akcję, gra jest kontynuowana. Również w przypadku zderzenia sędziego z jednym z graczy, co mogłoby mieć wpływ na przebieg gry. Sędziowie muszą być niezależni, tzn. w meczach międzypaństwowych nie mogą pochodzić z krajów, których drużyny uczestniczą w spotkaniu. Dopuszczalne są zmiany sędziów w trakcie rozgrywek (np. z powodu kontuzji arbitra głównego).

RODZAJE ROZGRYWEK

Piłka nożna jest od wielu lat najpopularniejszą dyscypliną sportową w wielu krajach i ma najbardziej rozbudowane rozgrywki w skali świata. Zasadniczo zawody odbywają się w dwóch systemach: ligowym (tzw. każdy z każdym) oraz pucharowym. Ten pierwszy polega na rozegraniu przez każdą parę zespołów określonej w regulaminie liczby meczów (najczęściej 2) w sezonie i wyłonieniu zwycięzcy (za wygraną przyznaje się przeważnie 3 punkty (kiedyś 2), za remis rywale dostają po 1 punkcie, zaś za porażkę 0 punktów. Zwycięża zespół, który uzyska najwięcej punktów, a w dalszej kolejności decydują mecze bezpośrednie, następnie bilans bramek, a na końcu liczba strzelonych bramek. W systemie pucharowym rozgrywa się mecze tylko między rozlosowanymi w pary zespołami, przy czym do dalszej rundy przechodzi (awansuje) zespół, który okaże się lepszy w bezpośredniej rywalizacji. Istnieją również systemy mieszane. Na przykład podczas Mistrzostw Świata I faza turnieju rozgrywana jest w grupach, w każdej z nich systemem ligowym ("każdy z każdym"), natomiast począwszy od II fazy (od 1/8 finału aż do finału) drużyny grają między sobą systemem pucharowym (tzw. "play-off").

PIŁKA NOŻNA NA ŚWIECIE

Międzynarodową Federacją Piłki Nożnej jest FIFA. Należy do niej ponad 208 narodowych federacji piłki nożnej. FIFA organizuje światowe rozgrywki piłkarskie (turnieje olimpijskie, mistrzostwa świata kobiet i mężczyzn oraz grup młodzieżowych itp.) oraz ustala przepisy gry w piłkę nożną. FIFA jest nadrzędną organizacją wobec federacji regionalnych:
- AFC - Azja
- CAF - Afryka
- CONMEBOL - Ameryka Południowa
- CONCACAF - Ameryka Północna, Środkowa i Karaiby
- OFC - Oceania
- UEFA - Europa

AFC - Azja

Asian Football Confederation (AFC) - Azjatycka Konfederacja Piłki Nożnej założona została 8 maja 1954 roku w Manili (Filipiny). 21 czerwca tego samego roku uznała ją Międzynarodowa Federacja Piłki Nożnej (FIFA). AFC założyło 12 azjatyckich federacji narodowych; obecnie skupia ich 46.

Rozgrywki narodowe:
- Puchar Azji (Asian Cup)
- Młodzieżowe Mistrzostwa Azji (Youth Championship)
- Mistrzostwa do lat 17 (U17 Championship)
- Festiwal Piłki Nożnej do lat 14 (U14 Festival of Football)
- Mistrzostwa Azji w Futsalu (Futsal Championship)
- Mistrzostwa Azji Kobiet (Women's Championship)
- Mistrzostwa Kobiet do lat 19 (Women's U19 Championship)

Rozgrywki klubowe:
- Azjatycka Liga Mistrzów (Champions League) - dawniej Asian Club Championship 1967-1986, Asian Champions Cup 1986-2002
- Puchar AFC (AFC Cup) od 2003
- Puchar Prezydenta AFC - (AFC President's Cup) od 2003
- Azjatycki Puchar Zdobywców Pucharów - rozgrywany do sezonu 2002/03 (przekształcony w Puchar AFC podobnie jak PZP UEFA)
- Azjatycki Superpuchar - (Asian Super Cup) - rozgrywany w latach 1995-2002 między zwycięzcą Asian Champions Cup i Azjatycki Puchar Zdobywców Pucharów

CAF - Afryka

CAF (fr. Confdration Africaine de Football), Afrykańska Federacja Piłkarska - jedna z sześciu kontynentalnych federacji piłkarskich wchodzących w skład FIFA, zrzeszająca związki piłkarskie państw Afryki. Siedzibą CAF jest Kair.

Rozgrywki drużynowe i klubowe organizowane przez CAF w przeszłości i obecnie
- Puchar Narodów Afryki (od 1957)
- Afrykańska Liga Mistrzów (od 1964)
- Puchar CAF (1992-2003)
- Puchar Zdobywców Pucharów CAF (1975-2003)
- Afrykański Puchar Konfederacji (od 2004, powstał z połączenia Pucharu CAF i Pucharu Zdobywców Pucharów CAF).

CONMEBOL - Ameryka Południowa

CONMEBOL (Confdración Sudamricana de Ftbol) - południowoamerykańska konfederacja piłki nożnej, powstała 9 lipca 1916 roku.

Rozgrywki pod egidą CONMEBOL
- eliminacje Mistrzostw Świata w Ameryce Południowej (Eliminatorias al Mundial),
- Copa Amrica (mistrzostwa Ameryki Południowej),
- Copa Libertadores,
- Copa Sudamericana,
- Recopa Sudamericana,
- turnieje przedolimpijskie (Preolmpico Sub-23),
- turnieje juniorów (Sudamericano Sub-20, Sudamericano Sub-17, Sudamericano Sub-15),
- turnieje kobiet (Sudamericano Femenino, Sudamericano Femenino Sub-20),
- turnieje futsalu (Copa Amrica/Sudamericano de Futsal).
Rozgrywki klubowe
- Campeonato Brasileiro
- Campeonato Brasileiro Serie B
- Campeonato Brasileiro Serie C
- Campeonato Carioca
- Campeonato Paulista
- Copa do Brasil

CONCACAF - Ameryka Północna, Środkowa i Karaiby

CONCACAF, The Confederation of North, Central America and Caribbean Association Football jest jedną z sześciu kontynentalnych konfederacji piłkarskich wchodzących w skład FIFA. Zrzesza obecnie 40 federacji narodowych: od Kanady na północy do Surinamu na południu.

OFC - Oceania

Oceania Football Confederation (OFC) - Federacja Piłkarska Oceanii - jedna z sześciu kontynentalnych konfederacji piłkarskich wchodzących w skład FIFA. Do 2006 najlepszą drużyną z federacji OFC była Australia, która zakwalifikowała się do Mistrzostw Świata, jednak z dniem 1 stycznia 2006 stała się członkiem Azjatyckiej Federacji Piłkarskiej, opuszczając strefę Oceanii. Siedmiokrotnie rozgrywano Puchar Narodów Oceanii w którym czterokrotnie zwyciężała Australia, a trzykrotnie Nowa Zelandia.
Po opuszczeniu strefy OFC przez Australię rywalizacja w imprezach tej strefy stanie się z jednej strony bardziej atrakcyjna (większa rywalizacja), z drugiej jednak strony obniży się poziom rozgrywek.

Oceania jest najsłabszą strefą w FIFA, jej przedstawiciele tylko trzy razy wystąpili w Mistrzostwach Świata - dwukrotnie Australia (1974, 2006) i raz Nowa Zelandia (1982).

UEFA - Europa

UEFA (ang. Union of European Football Associations, fr. l'Union des associations europennes de football) Unia Europejskich Związków Piłkarskich - organizacja założona w 1954 r. w Bazylei zrzeszająca związki piłkarskie Europy. UEFA jest organizatorem europejskich pucharów (Liga Mistrzów UEFA, Puchar UEFA, Superpuchar Europy UEFA) oraz organizuje Mistrzostwa Europy. Obecnie siedziba organizacji znajduje się w mieście Nyon w Szwajcarii. Organizacja zrzesza obecnie 53 federacje narodowe (w tym polski PZPN).
UEFA jest członkiem FIFA.

ORGANIZOWANE ROZGRYWKI
Klubowe
- Liga Mistrzów UEFA
- Puchar UEFA
- Superpuchar Europy UEFA
- Puchar Intertoto
- Puchar Zdobywców Pucharów (zawieszony)
- Puchar Interkontynentalny (zastąpiony przez Klubowe Mistrzostwa Świata)

Narodowe
- Mistrzostwa Europy w piłce nożnej

Młodzieżowe i amatorskie
- Mistrzostwa Europy U-21 w piłce nożnej
- Mistrzostwa Europy U-19 w piłce nożnej
- Mistrzostwa Europy U-17 w piłce nożnej
- Puchar Regionów UEFA
- UEFA/CAF Meridian Cup

Kobiece
- Kobiece Mistrzostwa Europy w piłce nożnej
- Kobiecy Puchar UEFA
- Kobiece Mistrzostwa Europy U-19 w piłce nożnej
- Kobiece Mistrzostwa Europy U-17 w piłce nożnej

Futsal
- Mistrzostwa Europy w Futsalu
- Puchar UEFA w Futsalu

Federacją zrzeszającą europejskie związki piłkarskie jest Unia Europejskich Związków Piłkarskich Piłki Nożnej (UEFA). Organizacja została założona w 1954 r. w Bazylei. Obecnie zrzesza 53 związki piłkarskie. UEFA jest organizatorem europejskich pucharów (Liga Mistrzów UEFA, Puchar UEFA, Superpuchar Europy UEFA) oraz organizuje Mistrzostwa Europy.

Andora
Reprezentacja Andory w piłce nożnej jest członkiem FIFA i UEFA. Nigdy nie osiągnęła żadnego sukcesu. Najwyższe zwycięstwo osiągnęła 26.04.2000 wygrywając 2-0 z Białorusią i 17.04.2002 wygrywając 2-0 z Albanią. Głównym pucharem Andory jest Copa Constitució (Puchar Andory w piłce nożnej). Rozgrywany jest od sezonu 1990/1991, jednak oficjalną imprezą krajową stał się w sezonie 1995/1996. Supercopa (Piłkarski Superpuchar Andory w piłce nożnej) rozgrywany jest od sezonu 2002/2003. Spotykają się w nim zwycięzcy I ligi i Copa Constitució.

Anglia
Anglię tradycyjnie uważa się za ojczyznę piłki nożnej - tam zainaugurowano pierwsze zorganizowane rozgrywki piłkarskie, Puchar Anglii, oraz pierwsze rozgrywki ligowe - obecną Premiership. Inne ligi angielskie to Football League Championship i Conference National.

Hiszpania
Rozgrywki klubowe: Primera División, Segunda División, Segunda División B (1, 2, 3, 4,), Tercera División, Puchar Króla Hiszpanii. Zobacz też: Reprezentacja Hiszpanii w piłce nożnej, Hiszpańskie kluby piłkarskie.

Polska
Od 1919 roku polską piłką zarządza ogólnokrajowy związek sportowy, działający na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, posiadający osobowość prawną, będący jedynym prawnym reprezentantem polskiej piłki nożnej (jedenastoosobowej, halowej, plażowej zarówno mężczyzn, jak i kobiet we wszystkich kategoriach wiekowych) w kraju i za granicą jest Polski Związek Piłki Nożnej (PZPN). Polska po roku 1989 uległa wielu pozytywnym przemianom, ale ominęły one szerokim łukiem PZPN oraz kluby sportowe, których organizacja nie zmieniła się znacząco. Polska piłka, znajduje się w stałym kryzysie, którego widocznym objawem są mierne wyniki reprezentacji narodowej, występuje również problem z chuliganami urządzającymi w związku z meczami bitwy z policją, lub ustawki. Mimo tak trudnej sytuacji w Polsce istnieje żywe zainteresowanie rozgrywkami ligowymi oraz występami piłkarzy z tego kraju na świecie. Rozgrywki klubowe: Puchar Polski, Superpuchar Polski, Puchar ligi, Orange Ekstraklasa (Mistrzostwo Polski), II liga, III liga, IV liga, V liga, klasa okręgowa, A klasa, B klasa, C klasa. Zobacz też: Piłka nożna w Polsce, Tabela wszech czasów I ligi.

Klubowe rozgrywki międzynarodowe
Najważniejszym klubowym turniejem piłki nożnej w Europie jest Liga Mistrzów UEFA. Biorą w niej udział najlepsze drużyny Europy. Turniej jest organizowany przez UEFA i stanowi kontynuację Pucharu Klubowych Mistrzów Europy (utrzymując oficjalnie obie nazwy). Puchar UEFA w piłce nożnej to cykliczne rozgrywki piłkarskie, organizowane przez Europejską Federację Piłkarską, w których biorą udział zespoły piłkarskie, zajmujące czołowe lokaty w narodowych rozgrywkach piłkarskich najwyższego szczebla, z wyłączeniem drużyn biorących udział w Lidze Mistrzów. Puchar Intertoto (UEFA Intertoto Cup) to letni turniej piłkarski klubów europejskich, które nie zakwalifikowały się do innych głównych rozgrywek europejskich prowadzonych przez UEFA: Ligi Mistrzów i Pucharu UEFA.

Rozgrywki reprezentacji narodowych
Najważniejszymi rozgrywkami reprezentacji narodowych Europy są Mistrzostwa Europy w piłce nożnej. Odbywają się co 4 lata i poprzedzone są eliminacjami toczącymi się w grupach. Pierwsze mistrzostwa odbyły się w roku 1960 i wtedy były nazywane Puchar Narodów Europejskich później przemianowane do obecnej nazwy. W 2007 roku do turnieju, który odbędzie się w roku 2008 po raz pierwszy zakwalifikowała się Polska.

Pobierz załącznik ze sformatowanym tekstem i 2 ilustracjami pokazujący wymiary boiska i spalony.