Koralowce

Koralowce

Koralowce (Anthozoa) stanowią odmianę parzydełkowców obejmującą około 6.000 gatunków.

Występują tylko w postaci polipa (antopolip). Żyją w morzach ciepłych, pojedynczo lub w tworząc kolonie. Antopolipy żyjące samotnie mają od kilku mm do 1.5 m średnicy, kolonijne najczęściej nie przekraczają 2 cm i nie wykazują polimorfizmu postaci; kolonie mogą się rozciągać na długość wielu kilometrów tworząc tzw. rafy koralowe.Koralowce mają wapienny szkielet wewnętrzny lub zewnętrzny, lecz nie wszystkie go wytwarzają.

Kolonie

Kolonie powstają w wyniku rozmnażania płciowego i bezpłciowego, jednak rozmnażanie bezpłciowe, tzn. podział podłużny lub pączkowanie, przebiega znacznie szybciej niż płciowe, dzięki czemu możliwe jest szybkie krzewienie się i narastanie kolonii. Wchłanianie i przetwarzanie węglanu wapnia powoduje ciągłe przerabianie konstrukcji kolonii. Zwykle po pewnym czasie polip wytwarza nowe denko z przegrodami powyżej starego - jakby przesiadał się wyżej.

Kolonie przybierają cztery główne formy:
1. Trawiasta - gdy kolonia ma kształt krzaczkowaty
2. Płytkowa - gdy polipy górnego brzegu są od siebie niezależne
3. Zwarta - gdy polipy tworzą zwartą masę
4. Meandrowa - gdy powierzchnia pokryta jest małymi kielichami.

Ośmiopromienne

Koral Szlachetny (Corallium rubrum) - jest koralowcem wytwarzającym czerwony szkielet.Żyje w Morzu Śródziemnym na głębokości 30 - 150 m., gdzie tworzy krzaczaste kolonie wysokości kilkudziesięciu centymetrów. Ciało kolonii jest intensywne czerwone i wspaniale kontrastuje z rozsianymi na powierzchni białymi polipami. Korale zawierają sole wapnia oraz dużo substancji organicznej, która nadaje im dużą trwałość i wytrzymałość. Koral szlachetny od czasów starożytnych, jest poławiany i poszukiwany do wyrobu ozdób.W starożytnym Rzymie służył jako ochrona przed padaczką: zawieszało się go jako amulet na kołysce niemowląt.W średniowieczu służył jako dekoracja naczyń liturgicznych, w renesansie i baroku również do zdobienia broni, w XIX wieku w postaci sznurka paciorków rozpowszechnił się w stroju ludowym.

W płytkiej części raf Indo - Pacyfiku pospolite są tzw. miękkie korale. Zaliczamy je do rzędu korkowców, należącego do podgromady korali ośmiopromiennych. Te kolonijne organizmy są gumowate lub galaretowate w dotyku. Miękki koral polipu składa się z trzonu i rozgałęzień, w których tkwią polipy, albo wygiętej czaszy usianej polipami na górnej powierzchni.

Od głębokości 30 m na stoku rafy łatwo można znaleźć różnokolorowe wachlarze, osiągające nieraz 2 m wysokości. Są to gorgonie. Niektóre z nich mają postać krzewów z nielicznymi rozgałęzieniami. Wśród wachlarzowych form są takie, których rozwidlenia łączą się; ich kolonia wygląda jak delikatna koronka Z reguły w kolonii jest tylko jeden rodzaj polipów.

Sześciopromienne

Ukwiały (Actiniaria) - Rozpowszechnione są we wszystkich niemal morzach świata, zarówno w płytkich rejonach raf koralowych i strefach pływów, jak i w głębiach oceanicznych. Posiadają duże zdolności regeneracyjne oraz adaptacji do środowiska, mimo iż są organizmami typowo morskimi, niektóre gatunki znoszą wody o niższym zasoleniu, a nawet prez krótki czas wytrzymują pobyt w wodzie słodkiej. Liczne potrafią dość długą przetrwać bez wody (np. podczas odpływu) a nawet w warunkach beztlenowych. Ukwiały mają postać pojedynczego polipa, są zwierzętami osiadłymi.Do podłoża przytwierdzają się dolną częścią ciała zwaną podeszwą, na której potrafią się przesuwać.

Ukwiały zaliczane są do koralowców bezszkieletowych. Wyróżniają się jaskrawo ubarwionymi czółkami zaopatrzonymi w komórki parzydełkowe, służące zarówno do obrony jak i zdobywania pożywienia. Są bardzo drapieżne; żywią się nawet krabami i rybami.

Wśród tej grupy koralowców spotykane są organizmy symbiotyczne.

Przykładem symbiozy jest ukwiał i rak pustelnik.

Odwłok raka pustelnika nie posiada grubego pancerza. Rak w obawie o tą delikatna część ciała wyszukuje pustą muszlę ślimaka i chowa w niej swój odwłok. Poruszając się ciągnie ją za sobą a w razie niebezpieczeństwa chowa się cały w jej głąb. Na muszli osadza ukwiała (sam go przenosi ze skał lub z opuszczonej muszli na nową), dzięki któremu chroniony jest przed swoimi wrogami.Ukwiał z kolei przenoszony jest z miejsca na miejsce, dzięki któremu ma dużą możliwość zdobycia pożywienia.

Większość gatunków jest rozdzielnopłciowa (wytwarzają gamety produkowane przez komórki endodermy. Nieliczne tylko gatunki rozmnażają się bezpłciowo, przez pączkowanie lub podziały poprzeczne.U ukwiała Sagartia troglodytes zapłodnienie poprzedza kopulacja: samica i samiec przyciskają stopy, tworząc przestrzeń, do której uwalniane są gamety.
Korale rafotwórcze (madreporowe) - występują w Oceanie Indyjskim, w Morzu Czerwonym, na wybrzeżu wysp antylskich, itp. Od ukwiałów zdecydowanie różni je fakt, że wytwarzają one ektodermalny, wapienny szkielet i najczęściej tworzą kolonie. Kolonie tych korali mogą być krzaczaste, mogą mieć kształt liści, grzybów albo bochenków chleba, i wielkości od kilkunastu centymetrów do dwóch metrów. Pojedyncze polipy natomiast nie przekraczają kilku milimetrów. Żywią się drobnym planktonem i martwymi zawiesinami organicznymi. Czasem zdarza się, że łowią narybek.Tu pojawia się kolejny przykład symbiozy: bruzdnice "mieszkające" w ciele korala dostarczają mu znacznej części pożywienia.

Korale madreporowe rozmnażają się płciowo i bezpłciowo. W przypadku rozmnażania bezpłciowego, chodzi o pączkowanie. Wyróżniamy dwa rodzaje pączkowania: ekstratentakularne i intratentakularne. Paczkowanie ekstratentakularne odbywa się poza wieńcem czułków. Tam gdzie ma powstać nowy polip, tworzy się mały, pusty w środku wzgórek, który komunikuje się z jamą gastralną polipa macierzystego. Kolejno tworzą się przegrody, wpukla żołądek i zarysowuje otwór gębowy, a wokół niego powstają czułki. Wokół podstawy polipa macierzystego tworzą się cztery nowe polipy, aby każdy mógł dać początek kolejnym czterem, itd.

Pączkowanie intratentakularne odbywa się wewnątrz wieńca czułków. Tarcza oralna wydłuża się owalnie, tak że powstają dwa otwory gębowe, przy czym reszta ciała nie dzieli się. W ten sposób powstają długie, wijące się ciągi polipów nieznacznie od siebie oddzielonych.

Rozród płciowy praktycznie zawsze wiąże się z bezpłciowym, gdyż z zapłodnionego jaja powstaje tylko jeden nowy osobnik, a tak możliwe jest szybkie narastanie kolonii.

Kolonie madreporowe:
Forma trawiasta - kolonia ma wygląd krzaczkowaty, a polipy które ja tworzą dzielą się całkowicie lub częściwo odbijajac w różnych kierunkach. Polipy pączkuja intratentakularnie (poszczególne odgałęzienia nie są w pełni odzielone) i ekstratentakularnie (odgałęzienia są niezależne).

Forma płytkowa - szkielet kolonii ma wygląd zaokrąglonej płytki, której górny brzeg mieści ciągi polipów. Kolonia taka powstaje gdy polipy górnego brzegu są od siebie niezależne a pozostałe nie są całkowicie oddzielone.

Forma zwarta - przybierają ja kolonie w których poszczególne polipy stykają się ze sobą żebrami i tworzą zwarta masę.

Forma meandrowata - jest charakterystyczna dla zwartych kolonii madreporowych mniej lub bardziej kulistego kształtu, których powierzchnia jest pokryta rozmieszczonymi w grupach i tworzącymi dolinkowate ciągi kielichami.

Szkielety koloni madreporowych (rodzajów Madrepora, Pocilloporas, Meandrinas, Asreas)w 96% składają się z węglanu wapnia, od 2 do 8% stanowią substancje organiczne, a 0.5 - 2% to krzemionka, wapń, magnez, tlenek glinu i żelaza.

Ważniejsze korale madreporowe:
- Aporina - polipy tej grupy korali odznaczają się gładką, nie perforowaną teką (wapienna osłonka wytwarzana przez naskórek ektodermalny), otaczającą wgłębienia zwane kielichem. Tak samo wapienne przegrody oraz wypełniająca przestrzeń między dwoma sąsiadującymi kielichami cenenchy ma, nie posiadają otworków.
- Turbinolia - wszystkie osobniki charakteryzuje stożkowata forma. Na uwagę zasługuje Caryophyllia cyathus. Posiada lekko pochylony, cylindryczny, o wydłużonym kształcie szkielet, jaskrawo ubarwiony. Ponad brzeg kielicha wystaje wieniec czułków, z których każdy posiada własne parzydełko.
- Oczkowce (oculina) - tworzą krzewiaste kolonie, wysokie na 0.5m i posiadające zwarty szkielet. Kielichy otoczone są grubymi ściankami, a przestrzenie między nimi obficie wypełnia wapienna cenenchyma.

Rafy Koralowe

Rafa koralowa, to obok lasów deszczowych najbogatszy w gatunki ekosystem kuli ziemskiej. Przez setki lat rafy koralowe były przede wszystkim przekleństwem żeglarzy, powodując katastrofy statków, niespodziewanie pojawiając się pod kadłubami. Obecnie, oznaczone na mapach, nie odstraszają, lecz przyciągają bogactwem życia i niezwykłością podwodnego krajobrazu. Rafa jest to podwodna skała lub grzbiet skalny, sięgający czasami do samej powierzchni wody, zbudowana ze szkieletów organizmów morskich. Najbardziej znane rafy ciągną się wzdłuż wybrzeży lądów i zajmują łącznie ponad 20 mln km kwadratowych. Największa z raf koralowych, Wielka Rafa Barierowa u wybrzeży Australii, jest dobrze widoczna nawet z kosmosu. W budowie raf bierze udział trzecia część wszystkich znanych gatunków koralowców, czyli koralowce madreporowe. Jednak nie są to jedyni budowniczowie raf. Ich szkielety stanowię tylko rusztowanie, z czasem wypełniane wapiennymi okruchami muszli małż i ślimaków, skorupkami i igłami jeżowców oraz wapiennymi szkieletami i skorupami innych zwierzat morskich. A wszystko to cementowane jest wapiennymi wydzielinami pewnych glonów z grupy krasnorostów, które mogą stanowić do 80% masy rafy.

Rafy koralowe występują w wodach, w których mogą rozwijać się koralowce madreporowe, a że są to zwierzęta, których wymagania obejmują:
- temperaturę wody (nie może ona spadać poniżej 18C),
- odpowiednio wysokie zasolenie (m.in. 27%)
- natężenie światła (koralowce są drapieżnikami)

W zależności od miejsca powstawania rafy tworzą różne formy. Wyróżniamy trzy główne rodzaje raf koralowych:
- przybrzeżne,
- rafy barierowe lub zaporowe,
- atole lub wyspy - laguny.

Rafy przybrzeżne biegną wzdłuż brzegów wysp nieznacznie tylko od nich oddalone. Rafy barierowe biegną równolegle do brzegu, ale w dużej odległości(śr.150km) i oddzielone są stosunkowo głębokim kanałem (ok. 50 m)

Z kolei atol jest to wynurzony z wody na niewielką wysokość koralowy pierścień, wewnatrz którego znajduje się jezioro morskiej wody, tzw. laguna. Atole, tak jak reszta raf koralowych, opierają się na płyciej lub głębiej osadzonym fundamencie. W przypadku Wielkiej Rafy Barierowej tworzą go podwodne granitowe łańcuchy górskie. Lecz mogą to być również wielkie masy skamieniałych korali z trzeciorzędu lub kredy, bądź skały wulkaniczne. Na takim fundamencie osadzony jest poziomy lub nieco ku morzu pochylony koralowy pierścień szeroki na kilkaset metrów(tzw. Platforma). Jego powierzchnie tworzą martwe korale. W jej nierównej powierzchni znajdują się liczne, małe otworki, w których podczas odpływu zatrzymuje się woda morska i tworzy studzienki. Wzdłuż zewnętrznego brzegu jest wiele jakby grot, które służą za schronienie wielu gatunków mięczaków i skorupiaków. Odlamane przez morze brzegowe części rafy wyrzucane sa na ego powierzchnię, by tam z czasem utworzyć zbitą szara masę wapienna. Podwodna część platformy gwałtownie się obniża (na głębokość od 35 do 55 m). Dno laguny stopniowo opuszcza się na wiele metrów a w jej wnętrzu rozwijają się kolonie koralowców. Aby do laguny mogła dochodzić woda, pierścień musi być w kilku miejscach przerwany. Z czasem, w wyniku przenoszenia przez wiatr nasion roślin, atol przemienia się w kwitnąca wyspę.

Teorie dotyczące powstawania raf koralowych

Darwin oraz amerykański uczony James Dwight Dana doszli do wniosku, że rafy madreporowe są dziełem współcześnie żyjących koralowców, a każda nowa warstwa pochodzi od warstwy dolnej znajdującej się bezposrednio pd nią.

Stwierdzili też, że każda warstwa koralowców żywych spoczywa na warstwie martwych, lecz należących do tej samej epoki. To jednak stwierdzenie nie jest prawdziwe, podobnie jak stwierdzenie, że trzy rodzaje raf nie mogą ze soba sasiadować, Tą teorie obalił uczony Lecuyer, który na Filipinach spotkał dwa rodzaje raf otaczające z jednej strony trzeci rodzaj.
W latach 1896 - 1900 szwajcarski biolog Agassiz, na podstawie swoich podróży badawczych, doszedł do wniosku, że współczesne korale stanowią cienka warstwę, i nie wpływają znacznie na ogólna strukturę raf. Uważał że fundamentem dla raf są skały wulkaniczne i osadowe, które dawniej wystawały ponad powierzchnie wody, a na skutek warunków atmosferycznych, góry tę pogrążyły się pod powierzchnie wody, a w miejscach ich wierzchołków osiedlały się korale.

Zagrożenie

Zmiany w warunkach naturalnych koralowców, na przykład szczególnie nasilone ataki huraganów, mogą spowodować nieodwracalne szkody w środowisku raf koralowych. Ten delikatny ekosystem narażony jest też na wiele innych niebezpieczeństw, takich jak zdarzające się czasami gwałtowne zwiększenie populacji rozgwiazd żerujących na koralowcach. We wczesnych latach 80. drapieżniki te zdewastowały Wielką Rafę Koralową u wybrzeży Australii. Chodzi tu głównie o KORONĘ CIERNIOWĄ, ogromną do 45 cm rozpiętości, która pożera korale, zostawiając nagi szkielet, który wkrótce rozpada się. Po takiej katastrofie koralowce regenerują się bardzo powoli.

Obecnie rafy koralowe stanęły się w obliczu nowego zagrożenia - działalności ludzi. Erozja gleby na lądzie i dewastacja lasów namorzynowych na wybrzeżu powoduje coraz większe zamulenie wód przybrzeżnych, a następnie obumieranie polipów. Wycieki ropy naftowej, zanieczyszczenie wody ściekami komunalnymi i przemysłowymi, pogłębianie dna na szlakach morskich - oto najpoważniejsze zagrożenia dla raf koralowych.

Katastrofalna w skutkach jest też barbarzyńska metoda połowu ryb na morzach koralowych - tak zwane głuszenie, czyli detonowanie materiałów wybuchowych pod wodą.
Innym źródłem zagrożeń jest też atrakcyjność turystyczna raf koralowych. Rozwój nadmorskich ośrodków turystycznych powoduje zwiększające się zanieczyszczenie i zamulenie wód przybrzeżnych.

Groźny jest też wandalizm niektórych turystów, którzy odrywają kawałki koralowca "na pamiątkę".W niektórych regionach koralowce wykorzystuje się do budowy domów, często też wypala się je, aby uzyskać czyste wapno. Te zagrożenia można by zmniejszyć, wprowadzając ściślejszy nadzór, jednak w tym celu należałoby otoczyć rafy koralowe ochroną prawną. Jak dotychczas, jedynie połowa krajów, u wybrzeży których znajdują się rafy koralowe, uznała je za rezerwaty przyrody. Inne niebezpieczne zjawisko, tzw. wybielanie, związane jest najprawdopodobniej z globalnym ociepleniem klimatu. Zjawisko to polega na tym, że kiedy temperatura wody wzrasta powyżej pewnego poziomu, polipy koralowca "eksmitują" porastające je glony, które nie tylko zapewniały im odpowiednią ilość tlenu i cukrów, ale też zdobiły bajecznymi kolorami.