"Bohater tragedii antycznej wobec losu". Scharakteryzuj sytuacją Edypa na podstawie jego wypowiedzi i całości dramatu

Tytułowym bohaterem jednej z tragedii antycznej Sofoklesa jest król Edyp. Pochodzi on z rodu Labdakidów. Jego ojciec Lajos był władcą Koryntu, natomiast matka miała na imię Jokasta. Edyp jako małe dziecko zostaje porzucony w górach, a następnie zostaje odnaleziony przez pasterzy i zaniesiony do pałacu Polibosa, który postanawia zaopiekować się nim. Dzieje się tak z powodu przepowiedni delfickiej, która mówi o tym, iż nad Edypem ciąży fatum, przeznaczenie, los, od którego nie można uciec. W myśl przepowiedni bohater ma zbić własnego ojca i poślubić własną matkę. Edyp, pragnąc uniknąć swojego losu ucieka do Teb. Jest to typowa dla tragedii antycznej ironia tragiczna. Po drodze nieświadomy swoich czynów zabija własnego ojca- Lajosa. Dotarłszy do Teb, w pobliżu, których spustoszenie sieje Sfinks, postanawia stawić mu czoło i wygrywa. Kluczem do zwycięstwa okazuje się ówczesny sen, który udzielił bohaterowi ostatecznej odpowiedzi na pytanie zadane przez Sfinksa. Za zwycięstwo Edyp otrzymuje w nagrodę rękę Jokasty oraz zostaje nowym władcą Teb. W ten sposób spełnia się druga część przepowiedni delfickiej. Nieuchronny los sprawił, że Edypowi nie udało się uciec przed przeznaczeniem. Każdy krok zbliża go nieustannie do klęski, choć ma wrażenie, że układa sobie szczęśliwe życie. Nie ma jednak sposobu ani siły, aby bohater uniknął tego, co zaplanował mu los. Przepowiednia musi się spełnić

Edyp dowiaduje się od posłańca Tejrezjasza, iż to właśnie On jest zabójca swojego ojca. Jest to moment tragiczny, ogromny dramat bohatera. Targają nim najgorsze uczucia strach przed kara za swoje czyny, przerażenie, rozgoryczenie i niepewność, jaki będzie jego dalszy los. Zadaje sobie pytanie: Dlaczego to właśnie Jego spotkał tak okrutny los? Swój monolog, w którym zawarty jest ból i ogromne cierpienie, którego doświadcza bohater, Edyp rozpoczyna słowami "O biada mi, biada!" Dalej monolog zmienia się w podniosły- patetyczny lament nad życiem. Ciężko mu żyć z poczuciem hańby. Jego czyny napełniają go pogardą wobec siebie, choć ma świadomość, że ich sprawcą nie jest on sam, ale okrutny los. Wstydzi się tego, co go spotkało. Jest tak zrozpaczony i wewnętrznie rozdarty, iż nie ma nadziei, że kiedykolwiek z tej sytuacji się podniesie. W monologu dominują liczne środki stylistyczne między innymi pytania retoryczne, wykrzyknienia, apostrofy, które czynią wypowiedź bardziej tragiczną. Jest to swoisty krzyk rozpaczy bohatera.
Edyp, choć nie miał wpływu na los musi ponieść karę takie postępowanie w tragedii antycznej jest określane mianem winy tragicznej. Tragizm głównego bohatera polega na trudnym wyborze pomiędzy dwiema równoważnymi wartościami: dążeniu do odkrycia prawdy, ujawnienia zabójcy Lajosa, a dobrem własnym i szczęściem rodziny. Edyp jest rozdarty wewnętrznie, gdyż wybór którejkolwiek wartości jest tragiczny w skutkach. Wybierając odkrycie prawdy, skazuje siebie na pewną śmierć natomiast wybierając dobro rodziny, jest zmuszony oszukać Tebańczyków, których jest ukochanym władcą. Znajduje się w sytuacji tragicznej, gdyż rzucając klątwę na mordercę Lajosa wydaje nieświadomie wyrok na samego siebie.

Bohater tragiczny, nad którym ciąży fatum nie jest w stanie uniknąć losu. Swoimi poczynaniami pogarsza tylko swoją sytuacją. Jak powiedział Arthura Schopenhauera:
"Przeznaczenie rozdaje karty, a my tylko gramy".

Edyp nie był w stanie zmienić przeznaczenie, które było mu pisane. Mimo to nie poddał się i do końca usiłował zapobiec spełnieniu się przepowiedni. Jednak były to próby nieskuteczne? Przeznaczenie i tak musiało się wypełnić. Taka jest bowiem zależność bohatera tragicznego od losu.