Nowatorstwo form teatralnych w dramatach wielkich romantyków. Dokonaj analizy porównawczej z wybranym dramatem klasycznym.

Historia dramatu sięga czasów starożytnych Grecji. Grecy poświęcali święta – dionizje – ku czci boga winnej latorośli Dionizosa. Odbywały się one dwa razy w roku i miały oprawę artystyczną.
Występował chór ubrany w koźle skóry, którego przewodnikiem był koryfeusz. Twórcą tragedii greckiej był Tespis. Do tragików greckich okresu klasycznego zaliczamy Ajschylosa, Sofoklesa i Eurypidesa.
Tespis dał pomysł, by wprowadzić aktora, który prowadziłby rozmowę z chórem. Miejsce, w którym występował chór i aktor to teatr. Był on na wolnym powietrzu, na łagodnych stokach gór. Scenę nazwano orchestrą.
W późniejszym czasie pojawia się Ajschylos, który wprowadził drugiego aktora i ograniczył rolę chóru. Wybudował z tyłu orchestry skenę, z której aktorzy wychodzili i gdzie się przebierali.
Następnie pojawił się Sofokles, który wprowadził trzeciego aktora i jeszcze bardziej ograniczył rolę chóru.
W teatrze greckim aktorzy nosili koturny (drewniane podwyższenia), by byli dobrze widoczni oraz maski (kobiet, ponieważ występowali sami mężczyźni). Przedstawienia teatralne odbywały się cały tydzień i były najważniejsze. W IV wieku p.n.e. zaczęto budować bardziej okazałe teatry. Sztuki odbywały się do zachodu słońca. W późniejszym czasie budowano loże najbliżej orchestry, które były przeznaczone dla osób zamożnych. Dawniej nie było aktów, tylko chór wykorzystywany był jako przerywnik i pełnił rolę komentatora.
W celu przedstawienia różnic między dramatem klasycznym
a romantycznym należy przedstawić poszczególny z nich.

Dramat klasyczny
1.Pierwszą cechą dramatu klasycznego jest zasada trzech jedności: miejsca, czasu i akcji:
- Miejsca – akcja nie mogła przenosić się z miejsca na miejsce
- Czasu – akcja nie mogła przekraczać jednej doby
- Akcji – jeden wątek połączony przyczynowo – skutkowo
2.Na scenie nie mogły występować więcej niż trzy osoby, a rozmawiały ze sobą tylko dwie.
3.Występuje chór, który komentował wydarzenia, spełniał rolę przerywnika, ponieważ nie było podziału na akty i sceny.
4. Występuje katharsis (oczyszczenie), które miało zmusić widza do zajęcia stanowiska w stosunku do bohaterów i siebie (wstrząs moralny wobec widza).
5. Bohaterowie pochodzili z rodów królewskich.
6. Akcja składała się z: ekspozycji, zawiązania akcji, rozwoju akcji, punktu kulminacyjnego, spadku napięcia i zakończenia.

Typowym przykładem dramatu klasycznego jest „Antygona” Sofoklesa. Oto dowody:
1.Podział akcji na:
- Ekspozycję – wprowadzenie do całej akcji,, treści – Antygona wyjawia Ismenie, że chce pogrzebać ciało brata
- Zawiązanie akcji – strażnik powiadamia Kreona o pogrzebaniu Polinejkesa
- Rozwój akcji – przyłapanie Antygony, rozmowa Kreona
z Haimonem
- Punkt kulminacyjny – napięcie, czy Kreon przełamie się, czy nie?
- Perypetie – rozmowa Kreona z Terezjaszem
- Spadek napięcia – postanowienie o uwolnieniu Antygony
- Zakończenie – śmierć bohaterów, Antygony, Haimona, Eurydyki
2.Zasada trzech jedności:
- Czasu – akcja toczy się jeden dzień
- Miejsca – pałac zamkowy
- Akcji – jeden wątek
3.Na scenie występują najwyżej trzy osoby, rozmawiają tylko dwie.
4. Występuje chór.
5. Bohaterami jest ród królewski.

Dramat romantyczny
Jednym z dramatów romantycznych są „Dziady Cz. III”. Oto porównanie
i wyszczególnienie nowatorskich form.
1.Zasada trzech jedności:
- Miejsca – nie jest zachowana, sceny rozgrywają się w różnych miejscach(dom senatora, Warszawa, więzienie, wieś pod Lwowem, Wilno)
- Czasu – nie jest zachowana – akcja trwa cały rok, nie jedna dobę (od Dnia Zmarłych 1823 roku do Dnia Zmarłych 1824 roku)
- Akcji – nie jest zachowana, jest kilka wątków: martyrologia polskiej młodzieży, Nowosilcow, Konrad, społeczeństwo polskie w czasie zaborów. Sceny nie są połączone przyczynowo – skutkowo, luźna kompozycja, poszczególne sceny mają swój początek i koniec
2.Na scenie występuje najwięcej trzech aktorów – zasada zerwana, na scenie występuje bohater zbiorowy. ( bal u Senatora, scena w więzieniu).
Innowacje:
3.Nie występuje zakończenie, kompozycja otwarta, bo do ostatniej sceny można dopisać dalszy ciąg i nie ma typowego zakończenia.
4.Występowanie synkretyzmu gatunkowego, polegającego na łączeniu w jedną całość elementów dramatu. W „Dziadach” mamy arię operową w salonie warszawskim, balet, elementy komediowe – wzajemne rozweselanie się przez więźniów i scena o śnie senatora, tragedia to martyrologia polskiej młodzieży, sprawa pani Rollinson i sprawa Cichowskiego.
5.Występowanie synkretyzmu rodzajowego polegającego na tym, że do głównego rodzaju literackiego, czyli dramatu, wpleciono lirykę i epikę.
Do liryki w „Dziadach” zaliczamy Małą i Wielką Improwizację i pieśni śpiewane przez więźniów, do epiki opowiadanie Adolfa o Cichowskim, bajkę Żegoty o diable, którą opowiada w więzieniu.
6.Występowanie scen realistycznych i fantastycznych obok siebie, obydwa rodzaje są tak samo ważne, dlatego, że dopiero połączone razem tłumaczą całość (pewne elementy fantastyczne tłumaczą rzeczywistość).
7. Występowanie bohatera romantycznego – samotnego, patrioty, indywidualisty skłóconego ze światem.
Innym dramatem romantycznym jest „Kordian”. Oto porównanie
z dramatem klasycznym.
1. Zasada trzech jedności:
- Miejsca – zerwana, sceny odbywają się w różnych miejscach: Polska, Watykan, Anglia, Szwajcaria,
- Czasu – zerwana, czas akcji przekracza jedną dobę (1799 – 1829-30)
- Akcji – zerwana – akcja nie jest jednowątkowa. Występuje wątek polityczny, moralny, miłosny i fantastyczny.
Sceny nie są połączone przyczynowo – skutkowo. Poszczególne sceny mają swój początek i koniec. Kompozycja otwarta, bo do ostatniej sceny można dopisać ciąg dalszy. Nie ma typowego zakończenia.
2.Trzej aktorzy na scenie – zerwana, na scenie występuje więcej niż trzech aktorów, występują też sceny zbiorowe, w których występują również konie (obok ludzi).
3.Występowanie synkretyzmu rodzajowego, czyli obok siebie liryki, epiki
i dramatu. Do:
- Liryki zaliczamy – monolog Kordiana,
- Epiki zaliczamy – opowiadanie Grzegorza, bajka o diable
4.Występowanie synkretyzmu gatunkowego – obok siebie:
- Komedia – rozmowy Papieża z papugą, scena w szpitalu
- Tragedia
5.Występowanie scen realistycznych i fantastycznych obok siebie. Są one tak samo ważne, bo uzupełniając się tłumaczą pewne zjawiska rzeczywiste.
6.Występowanie bohatera romantycznego, który jest spoiwem poszczególnych scen.
7.Epizodyczność – epizod z Wiolettą, opowiadanie Grzegorza
W kompozycji „Kordiana” zastosowano nową technikę. Wygląda to następująco:
- I akt – klasyczny
- II akt – przypomina reportaż
- III akt – romantyczny (kompozycja otwarta).
8.Historyczny czas dramatu wpisuje się w czas mityczny, przestrzeń obejmuje niebo, piekło (szpital psychiatryczny) i ziemię.
Powyższe przykłady jasno obrazują, że dramat romantyczny zasadniczo różni się od dramatu klasycznego, romantyzm odrzucając klasycystyczne reguły poetyckie stworzył nowe gatunki literackie.