Procesy myślenia

Procesy myślenia.

Myślenie lub rozumowanie to złożony ciągły proces zachodzący w mózgu, polegający na asocjacjach (zespół ugrupowanie ) i wniosku, operujący elementami ludzkiej pamięci (jak symbole, pojęcia, fazy lub obrazy i dźwięki ). Miarą efektywności myślenia jest inteligencja.
Ludzkie myślenie jest realizowane przez procesy psychiczne opierające się na systemie pojęć o różnym stopniu konkretności łączone w mniej lub bardziej świadomy sposób.
Procesy myślenia można omówić w różnych aspektach.
1. Aspekt operacyjny
W tym aspekcie myślenie to ciąg pojęć. Pojęcia te wchodzą ze sobą w złożone relacje. Myślenie umożliwia wyodrębnienie różnych cech danego pojęcia, zauważanie prawdopodobieństw pomiędzy pojęciami, abstrahowanie (pomijanie, nie uwzględnianie pewnych cech) od cech różniących pojęcia, uogólnianie, uszczegółowianie, czego efektem jest też tworzenie nowych pojęć.
Operacyjne własności myślenia to np.: abstrahowanie, uściślanie, uogólnianie, kojarzenie, zapamiętywanie. Myślenie o myśleniu to meta-myślenie, jest ono podstawą ludzkiej świadomości.
Przykładami objawów zaburzeń myślowych są:
• myślenie nadmiernie konkretne kiedy osoba nie potrafi wyjść poza obserwowalne właściwości danego przedmiotu lub jednoznaczne skojarzenia wobec danego pojęcia. Nie potrafi określić cech łączących pewną klasę pojęć (np.: co mają wspólnego rower i motocykl? odp. Nic – rower jest na pedały a motocykl na silnik)
• myślenie nadmiernie abstrakcyjne – osoba wychodzi poza konkretne znaczenie pojęć, ale abstrahowanie i uogólnianie jest wykonywane na tak wysokim poziomie, że efekt jest nieprzydatny do, wykonania jakiegokolwiek działania (np.: co ma wspólnego rower i motocykl? odp. Oba zbudowane są z materii)
• myślenie oparte na subiektywnych związkach między pojęciami – osoba opiera się na związkach, które istnieją tylko dla niej ( np.: co ma wspólnego rower i motocykl? odp. Oba są ładne)
2. Aspekt dynamiczny
W tym aspekcie myślenie to proces, który wymaga odpowiedniego tempa i selektywności. Ta strona myślenia ma wiele wspólnego z uwagą.
Objawami zaburzeń są:
• nadmierna dynamika – labilność (niepotrzebny nadmiar) myślenia. Podczas myślenia pojawiają się uboczne wątki, skojarzenia, których osoba nie potrafi wytłumaczyć (np.: co mają wspólnego rower i motocykl? odp. oba mają koła takie jak mój rower, który dostałem w dzieciństwie, żółty jak samochód mojego kolegi ze szkoły podstawowej, tam był bardzo groźny dyrektor…)
• osłabiona dynamika – inercja (bierność) myślenia. Jeżeli osoba raz wykonała zadanie w określony sposób to kurczowo się go trzyma nawet jeżeli w kolejnych zadaniach nie daje to odpowiedniego wyniku. ( np. pytanie 1. Co mają wspólnego rower i motor? Odpowiedź: mają koła. Pytanie 2. Co mają wspólnego dzbanek i filiżanka? Odpowiedź : mają takie koła u góry ( okrągła góra).
3. Aspekt motywacyjny
Ta strona myślenia zajmuje się ukierunkowaniem tego procesu na konkretny cel.
Objawami zaburzeń są:
• wielowątkowość myślenia - osoba dąży do różnych czasami sprzecznych ze sobą celów gubiąc po drodze to, co istotne. Motywacji jest zbyt dużo i poszczególne motywy są sprzeczne ( np., Co jest wspólne dla roweru i motoru? Odpowiedź : maja koła ale mają też kierownicę. To jest najistotniejsza cecha, która je łączy… itd.)
• rezonerstwo – ( długie rozprawianie o czymś, dowodzenie czegoś) to myślenie, które utraciło ukierunkowanie na cel i do niczego nie prowadzi ( np. Co wspólnego ma rower i motor? Odpowiedź : mają wiele wspólnego i też wiele je różni. Czy naprawdę to co jest między nimi wspólnego jest ważniejsze od tego co je różni? Podkreślając podobieństwa nie można zapomnieć o różnicach.)
• myślenie systemowe – głównym założeniem jest postrzeganie organizacji jako całości, przy równoczesnym uwzględnieniu poszczególnych elementów składowych oraz interakcji zachodzących pomiędzy tymi elementami.
• myślenie strategiczne – to umiejętność i gotowość do pozyskania i praktycznego spożytkowania wiedzy o sytuacji społecznej, interlokutorach oraz własnych możliwościach w celu zwiększenia szans realizacji własnych zamierzeń. Kluczowe obszary myślenia strategicznego to rozszyfrowanie intencji innych ludzi, antycypacja rozwoju sytuacji, planowanie adekwatnych strategii działania.
• myślenie twórcze – dzięki temu rodzajowi myślenia ludzie poznają prawa przyrody, odkrywają nowe technologie oraz tworzą nowe systemy społeczne. Jest to myślenie, którego celem jest wykrycie przyczyny jakiegoś zjawiska.
• intuicja – proces myślowy polegający na szybkim dopasowaniu danej sytuacji, problemu, zagadnienia do znanych już szablonów i zależności. Objawia się w postaci nagłego przebłysku myślowego, w którym dostrzega się myśl, rozwiązanie problemu lub odpowiedź na nurtujące pytanie. Natura intuicji wynika z tego, że jest ona procesem podświadomym, którego nie można kontrolować, można jedynie dopuszczać lub odrzucać podawane przez intuicje rozwiązania. Jest ona procesem bardziej kreatywnym i działającym na wyższym poziomie abstrakcji w porównaniu do myślenia logicznego. Intuicję jak i inne procesy myślowe można ćwiczyć.