Wyprawy krzyżowe

Wyprawy Krzyżowe

XI – XIV wiek

Przyczyny

Polityczne:
- zagrożenie Cesarstwa Bizantyjskiego ze strony Turków seldżuckich –
Gdy ich ekspansja zaczęła się niebezpiecznie przesuwać na zachód ówczesny cesarz Aleksy Komnen zwrócił się o pomoc do władców Zachodu. Tam toczyła się walka o inwestyturę. Dopiero kiedy papiestwo zaczęło wychodzić z niej zwycięsko, za pontyfikatu Urbana II zrodziła się koncepcja zorganizowania krucjaty nie tyle dla obrony Bizancjum, co dla wyparcia Turków z Ziemi Świętej.

- możliwość uzyskania korzyści materialnych –
Wyzwolenie spod władzy niewiernych ziemie stanowić miały własność papieską, którą w charakterze lenna mógłby papież odstąpić na rzecz zwycięzców.

-szacunek i poważanie wśród rycerstwa europejskiego dla papiestwa –

- dążenie do ponownego zjednoczenia chrześcijaństwa -
Od roku 1054 utrzymywała się schizma wschodnia, papież liczył więc na to, że dzięki krucjacie uda mu się przywrócić zwierzchność Rzymu nad chrześcijaństwem.


Gospodarcze:
- przeludnienie Europy i głód –
Wywołane zmniejszoną śmiertelnością (głównie noworodków), zmniejszonym poziomem zachorowań wśród ludzi średniowiecza.

- brak ziemi i zajęcia dla rycerzy –
Widziano możliwość zdobycia nowych ziem, które pozwoliłyby na wyposażenie młodszych potomków dynastii feudalnych, pozbawionych widoków na uzyskanie lenn w kraju.

- ograniczenia w handlu na Morzu śródziemnym spowodowane ekspansją Turcji –


Społeczne:
- zagrożenie chrześcijan na ziemiach opanowanych przez Turcję –
Turcy nie tolerowali przybywających do Ziemi Świętej pielgrzymów stosowali wobec nich represje, budziło to wrogie nastroje chrześcijan.

- zmiana ideału rycerza –
Rycerz oprócz wierności seniorowi i monarsze miał również obowiązek stawania w obronie wiary. Podobne obowiązki wynikały z tradycji frankijskiej, mówiącej o prawie i obowiązku monarchów do obrony świętych miejsc w Jerozolimie.


Sobór w Clermont 1095 rok papież Urban II

Przyczyną bezpośrednią było wystąpienie papieża Urbana II. Cesarstwu bizantyjskiemu bezpośrednio zagrażali graniczący z nimi Turcy Seldżucy (Bizancjum poniosło już kilka klęsk militarnych). Wysłannicy cesarza bizantyjskiego, Aleksy'ego Komnena, chcąc uzyskać pomoc od głowy Kościoła, przedstawili muzułmanów jako straszliwych pogan atakujących chrześcijan. Wizja ta bardzo nie spodobała się papieżowi, który podczas synodu w Clermont w swojej bulli wzywał chrześcijan do walki z Islamem, ogłosił odpust zupełny oraz zapewniał, że krzyżowcom darowane będą wszystkie grzechy przyszłe jak i przeszłe. Urban II argumentował, że należy pomóc chrześcijanom z Ziemi Świętej, gdyż taka jest wola boska. Przemówienie papieża wzbudziło entuzjazm. Tłumy podjęły wezwanie. Hasłem krzyżowców był okrzyk: "Bóg tak chce". Ludzie wieryli, że Chrystus przyjdzie ponownie na ziemię, aby ich zbawić, postawili więc sobie za cel wyzwolenie Ziemi Świętej przed jego przybyciem. Na wezwanie papieża zgłosiło się wielu ochotników. Świadczyło to o wysoko rozwiniętym fanatyzmie religijnym, według którego ludzie uważali, że należy walczyć w imię Jezusa.

Przebieg wypraw

Wyprawa ludowa 1096 rok - rycerze nie zdążyli jej dobrze zorganizować, wyruszyli więc głównie zdesperowani chłopi, dla których ta krucjata była nadzieją na poprawienie warunków bytu, razem 60-90 tys. ludzi. Na ich czele stanął Piotr Pustelnik. Szlak ich wędrówki przez Europę znaczyły pogromy Żydów, grabieże i starcia z tubylcami. Krzyżowcy docierają do Konstantynopola. Trzydzieści procent z nich ginie w skutek chorób i walk z właścicielami bizantyjskich posiadłości, którzy przyjęli krzyżowców jako wrogów, a nie jako pomoc w walce z Turkami, gdyż cesarz nie został uprzedzony o ich wyprawie. Ludność umiera lub idzie do niewoli. Cesarz ujrzawszy taka watahę ludzi (krzyżowcy składali się głównie z przedstawicieli mieszczaństwa i chłopstwa), a nie jak się ewentualnie spodziewał zorganizowanych oddziałów rycerzy, nie otwiera im bram miasta.


I wyprawa krzyżowa 1097 – 1099 rok – Wyprawa ta wyrusza z Francji, a jej przywódcą zostaje Gotfryd de Bouillon. Krzyżowcy najpierw udali się do Konstantynopola, gdzie złożyli przysięgę na wierność cesarzowi oraz przysięgę lenną, czyli że zdobyte przez krzyżowców ziemie będę przeznaczone dla Konstantynopola. Była to najbardziej udana wyprawa. Od Turków przejęto: Armenię, Azję Mniejszą, Akkę. W końcu zostaje zdobyta Jerozolima i Edessa. Nie bacząc na świętość miasta, rycerze urządzili mieszkańcom Jerozolimy prawdziwą rzeź ( 40 000 ofiar). Na zajętych terenach utworzono królestwo Jerozolimskie, które mimo wszystko żyło we wrogim otoczeniu. Skutkiem był upadek Odessy w 1144 roku.

II wyprawa krzyżowa 1147 – 1149 rok – dowódcą zostaje sam Ludwik VII, a także Konrad III. Wyprawa dociera do Akki, w czasie jej trwania próbowano zdobyć Damaszek. Odtąd Turcy bezustannie zagrażali Jerozolimie. Siły Turków uległy wzmocnieniu, gdy sułtanem został Saladyn. Był to władca Egiptu, Syrii i Mezopotamii. W czasie jego panowania Turcy zdobyli Jerozolimę.

III wyprawa krzyżowa 1189 – 1192 rok - której przywódcami byli: cesarz Fryderyk I Barbarossa ( rudobrody) , król francuski Filip II August i król angielski Ryszard Lwie Serce. Wyprawa miała niezbyt fortunny przebieg. Barbarossa utopił się w rzece Salef w Cylicji (Azja Mniejsza), Francuzi wrócili do domu. Ryszard w 1192 roku wynegocjował swobodny dostęp do grobu pańskiego od Saladynów. Dociera do Akki i Trypolisu.

IV wyprawa krzyżowa 1202 – 1204 – Wtedy to krzyżowcy za namową Wenecjan, aby zapłacić za usługę przewiezienia okrętami, najpierw zdobyli dla Wenecji węgierskie miasto Zadar, a potem Konstantynopol. Rezultatem IV wyprawy krzyżowej było obalenie cesarstwa bizantyjskiego. Na jego miejsce powstało cesarstwo Łacińskie. Przetrwało ono do 1261 r. Krucjata ta została ostro skrytykowana przez papieża.

Wyprawa dziecięca 1212 rok – Krucjata, która wywołała wstrząs i falę krytyki. Na „wojnę” wyruszyły dzieci, wierzono bowiem, że prowadzi ich sam Bóg, a ich niewinność doprowadzi do odzyskania Jerozolimy. Zakończyła się jednak tragicznie. Dzieci, które nie zginęły od chorób chorób głodu, zostały brutalnie wymordowane lub sprzedane na rynku niewolników.

V wyprawa krzyżowa 1217 – 1221 – na czele stanął Andrzej II, wyprawa dociera do Akki i Afryki N.

VI wyprawa krzyżowa 1248 – 1254 rok – na czele staje sam Ludwik IX święty, fanatyczny katolik. Wyprawa dociera do Cypru, Afryki i Ziemi Świętej. Po zdobyciu Damietty król francuski odrzucił korzystną dla chrześcijan propozycje pokojową sułtana Egiptu i zaatakował Kair. W tym starciu poniósł klęskę.

VII wyprawa krzyżowa 1270 rok - Ludwik IX oblega Tunis. Wybuch epidemii dżumy kładzie kres nieudanej wyprawie. Epidemia doprowadziła do śmierci króla, a jego syn zrezygnował z dalszego marszu. Korzyści z wyprawy odniósł jedynie król sycylijski Karol Andegaweński. Nie miała ona jednak żadnego wpływu na położenie Królestwa Jerozolimskiego.



Skutki wypraw krzyżowych:

1. Fanatyzm religijny i niechęć do Żydów
2. Ekspansja Turków przeciwko Europie – trwała do XVII wieku: po upadku państwa Jerozolimskiego Turcy w XIV w. przedostają się do Europy, kładą kres niepodległości Serbii, zajmują posiadłości cesarstwa bizantyjskiego. Wreszcie w wieku XV Turcy przekraczają do linii Dunaju, a w wieku XVI aż do granic Rzeczpospolitej
3. Wymiana handlowa – rozwój handlu lewantyńskiego (ożywiona wymiana handlowa prowadzona pomiędzy kupcami europejskimi, a krajami wschodnimi), wzbogaciły się na nim głównie włoskie miasta: Piza, Padwa, Genua, Wenecja, a wraz z tym wzrastała potęga i zamożność mieszczan
4. Ukształtowanie etosu rycerskiego i kultury rycerza
5. Zetknięcie islamu i chrześcijaństwa – przenikanie wzorców obyczajowych
6. Utworzenie zakonów na Ziemi Świętej – Templariusze (1118 rok stali się wielką potęgą finansową, prowadzili min. operacje bankowe, zakon powołany do życia w obronie pielgrzymów, udających się z portów śródziemnomorskich do Jerozolimy; Francja), Joannici ( Zakon Szpitala św. Jana Włochy), Krzyżacy (pod koniec XII wieku Niemcy)
7. Zahamowanie gospodarki
8. Wzrost autorytetu papiestwa – Papież był formalnie najwyższym zwierzchnikiem Królestwa Jerozolimskiego, którego istnienie dodawało blasku pontyfikatowi. Ponadto Kościół sprawujący opiekę nad rodzinami i majątkami krzyżowców pozostawionymi w Europie wielce na tym skorzystał.
9. Śmierć tysięcy osób