AIDS

Najważniejsze fakty z historii badań nad AIDS i HIV
1981: W Los Angeles rozpoznano u pięciu uprzednio zdrowych homoseksualistów zapalenia płuc wywołane przez Pneumocystis carinii z towarzyszącą kandydozą ( u trzech z nich in vitro stwierdzono zaburzenie odporności komórkowej). Do sierpnia tego roku łącznie rozpoznano w USA 111 przypadków pneumocystydozy i mięsaka Kaposiego; 99% chorych było mężczyznami, 94% homo- lub biseksualistami, 40% wkrótce zmarło. Pierwsze publikacje na ten temat ukazują się początkowo w organie Center for Diseases Control "Morbidity and Mortality Weekly Report" (począwszy od 5 czerwca), później także w "The Lancet" i w "The New England Journal of Medicine";
1982: choroba otrzymuje nazwę "acquired immunodeficiency syndrom", AIDS (zespół nabytego upośledzenia odporności);
- wykryto zakażenia wśród biorców krwi i preparatów krwiopochodnych;
- CDC podaje pierwszą definicję zespołu;
1983: Pierwsze przypadki AIDS rozpoznane w Afryce Środkowej i na Haiti;
- zespół Luca Montagniera z Instytutu Pasteura w Paryżu izoluje wirusa z limfocytów chorego z przewlekłym uogólnionym powiększeniem węzłów chłonnych; wirus otrzymuje nazwę LAV (lymphadenopathy associated virus);
1984: zespół Roberto Gallo z Narodowego Instytutu Badań nad Rakiem w Bethesda (USA) izoluje od chorych na AIDS wirusa nazwanego HTLV-III (human T lymphotropic virus type III) i klasyfikuje go do retrowirusów; w tym samym roku zespół Jay'a Levy'ego z Uniwersytetu Kalifornijskiego wyosobnia wirusa od chorych na AIDS, nadając mu nazwę ARV (AIDS - related virus);
- prowadzi się pracę nad ogólnodostępnym, komercyjnym testem umożliwiającym wykrywanie przeciwciał przeciwko LAV/HTLV-III;
1985: w marcu zarejestrowano w USA, a w maju w Europie - test ELISA anty-LAV/HTLV-III; umożliwiło to masowe badania krwiodawców i osób z grup zwiększonego ryzyka;
- powstaje nowa, poszerzona definicja AIDS obejmująca szeroki zakres zakażeń oportunistycznych, mięsaka Kaposiego i innych nowotworów;
- w Polsce Minister Zdrowia i Opieki Społecznej powołuje Pełnomocnika ds. AIDS oraz 10-osobowy zespół ekspertów pod nazwą zespół ds. AIDS, na rok przed zanotowaniem pierwszego wypadku AIDS w naszym kraju; od marca 1987 roku Zespół zostaje przekształcony w Radę ds. AIDS, a następnie w Komitet ds. AIDS;
1986: w Afryce Zachodniej zespół francuski izoluje LAV-2, a amerykański HTLV-IV;
- Międzynarodowy Komitet Taksonomii Wirusów wprowadza nazwę HIV-1 i HIV-2 w miejsce poprzednio używanych (HIV - human immunodeficiency virus, ludzki wirus upośledzenia odporności);
1987: rozpoczęto wytwarzanie AZT ("Retrovir", "Zidovudine") w laboratoriach firmy Wellcome Foundation, leku o udowodnionym działaniu anty-HIV (aktywność in vitro wykazano w roku 1984);
- ustalono Specjalny Program do walki z AIDS Światowej Organizacji Zdrowia;
1988: odbywa się Światowy Szczyt Ministrów Zdrowia (Londyn) poświęcony zapobieganiu i kontroli AIDS w związku z pandemicznym charakterem zakażeń;
1989: w czasie obrad V Międzynarodowej Konferencji na temat AIDS w Montrealu kilka zespołów przedstawia postępy badań nad szczepionką anty-HIV, w tym rezultaty uzyskane u ludzi-ochotników;
- w Polsce rejestruje się gwałtowny wzrost zakażeń HIV wśród narkomanów (65% wszystkich znanych przypadków nosicielstwa wirusa);
1990: w lutym Światowa Organizacja Zdrowia ocenia liczbę zakażonych na świecie na 6 milionów osób; zgłoszono 215.144 przypadków AIDS (rzeczywista liczba: powyżej 600 tysięcy);
- potwierdzają się doniesienia z wielu krajów europejskich i z USA o zmianie zachowań osób z grup zwiększonego ryzyka na zakażenie, głównie homoseksualistów, co powoduje zmniejszenie się odsetka zakażonych w stosunku do przewidywań sprzed kilku lat; jest to rezultat konsekwentnie prowadzonej oświaty zdrowotnej.
Komentarz do historii badań nad AIDS
Pierwsze poznane przypadki nieznanej choroby, którą później nazwano AIDS, dotyczyły 5 młodych homoseksualistów z Los Angeles (październik 1980r. - maj 1981r.) oraz przypadków mięsaka Kaposiego w Nowym Jorku (marzec 1981r.). Pierwsze raporty opublikowane przez oficjalny biuletyn epidemiologiczny CDC na ten temat (z dnia 5 lipca 1981r.) nie wzbudziły większego entuzjazmu, dopiero publikacja w poczytnym tygodniku "New England Journal of Medicine" (z 10 grudnia 1981r.) spowodowała szerokie zainteresowanie problemem. Wspomniane tu publikacje w "NEJM" składały się z trzech artykułów oryginalnych i jednego redakcyjnego. Te pierwsze, podpisane przez łącznie 32 autorów z Los Angeles i Nowego Jorku, opisywały 19 pacjentów (+ 160 podejrzewanych) chorych na pneumocystydozowe zapalenie płuc z towarzyszącą kandydozą i na mięsaka Kaposiego. Oprócz tych jednostek klinicznych stwierdzono owrzodzenie skóry w okolicy odbytu (zakażenia wirusem opryszczki), zakażenie cytomegalowirusowe, powiększenie węzłów chłonnych, alergię na antygeny przypominające, limfodenopatię, zmniejszenie liczby limfocytów CD4 oraz zmniejszenie wskaźnika limfocyty CD4/limfocyty CD8. W ten sposób zasadnicze cechy kliniczne AIDS zostały opisane już w tej pierwszej, szeroko dostępnej publikacji. Przyczyna choroby była jednak nieznana.
Po pewnym czasie retrospektywna analiza wykazała, że zarówno w USA, jak i w Europie, a także w Afryce - przypadki tej choroby występowały już w końcu lat 50. Przedstawiano liczne hipotezy, które nie zawsze były oparte na gruncie infekcyjnego podłoża AIDS, a często wiązały chorobę ze znanymi wirusami. Nie pominięto przy tym motywów politycznych związanych z rywalizacją między tajnymi laboratoriami CIA a KGB. W 1982r. było już całkowicie jasne, że nieznana do tej pory choroba ma związek również z przetaczaniem krwi i jej pochodnych, ponieważ jej objawy (śmiertelne zakażenie oportunistyczne) występowały u osób, u których przed kilkoma laty dokonywano transfuzji i które były leczone koncentratami przeciwhemofilowymi (w grudniu 1982r. opisano pierwszy tego typu przypadek).
Po serii różnych przypuszczeń o etiologii AIDS, najbardziej prawdopodobna, w świetle gromadzonych informacji, była hipoteza o wirusowym pochodzeniu zespołu. Takie stanowisko popierał dr Robert C. Gallo, który krótko przed pojawieniem się problemu z AIDS stwierdził, że retrowirus typu C (nazwany HTLV-1) jest przyczyną choroby rozrostowej limfocytów, co oczywiście narzucało skojarzenia z AIDS (niestety po badaniach stwierdzono u znacznej większości chorych na AIDS brak tych przeciwciał). Dopiero w 1983r. udało się wyizolować retrowirusa z limfocytów chorego. Dokonał tego zespół Luca Montagnier'a z Instytutu Pasteura w Paryżu, którego artykuł na ten temat ukazał się w "Science" w roku 1983. Wirus, nazwany LAV, został wyhodowany z węzła chłonnego pacjenta Frederica B. i otrzymał laboratoryjną nazwę BRU. Ponieważ pacjent ten miał uogólnione powiększenie węzłów chłonnych, wirus otrzymał nazwę "lymphadenopathy associated virus", LAV. W 1984r. badacze z USA, najpierw zespół Roberta Gallo z Narodowego Instytutu Badań nad Rakiem w Bethesda, Maryland, a później zespół Jay'a Leve'ego z Uniwersytetu Kalifornijskiego, wyosobnili od chorych na AIDS wirusa, który - jeśli chodzi o główne cechy biologiczne - był tożsamy z wirusem LAV. Uczeni z Bethesdy nazwali wirusa powodującego AIDS mianem HTLV-III (human T lymphotropic virus type III), a kalifornijscy - ARV (AIDS - related virus). Ustalono, iż jest to retrowirus należący do rodziny lentiwirusów.
Spór o pierwszeństwo izolacji toczył się przez kilka lat i miał bardzo zawiły przebieg. Uczestniczyli w nim przedstawiciele wysokich władz amerykańskich (prezydent Ronald Reagan) i francuskich (premier Jacques Chirac), zajmowały w tej sprawie stanowisko różne komisje, a także sądy; protagonistami byli Robert Gallo i Luc Montagnier. Powodem był fakt, iż Amerykanie opatentowali wirusa jako materiał umożliwiający stosowanie testów wykrywających infekcję. Nie wdając się w szczegóły najbardziej istotne było to, iż 2 marca 1985 roku w USA, a 24 marca 1985r. w Europie, zarejestrowano test umożliwiający stwierdzenie obecności przeciwciał przeciwko omawianemu tu wirusowi. Otrzymał on rok później nazwę HIV (human immunodeficiency virus, ludzki wirus nabytego upośledzenia odporności), powszechnie do dzisiaj używaną. Kiedy w 1986r. w Afryce Zachodniej zespół francuski wyizolował wirusa o roboczej nazwie LAV-2 (wyizolowany od prostytutek senegalskich), wkrótce potem dodano oznaczenia literowe do obu rodzajów wirusów w brzmieniu: HIV-1 i HIV-2.
Intensywne badania nad preparatami przeciwwirusowymi, prowadzone w wielu firmach na świecie od czasu, gdy udowodniono wirusową etiologię AIDS, doprowadziły w 1987r. do stwierdzenia, iż działanie takie ma azydotymidyna (nazwa handlowa: "Retrovir", "Zidovudine"); lek ten wyprodukowano w laboratoriach amerykańskich brytyjskiej firmy Wellcome Foundation. Zapoczątkowało to dalsze prace, trwające do dziś, nad innymi lekami o podobnym efekcie farmakologicznym (patrz dział choroba).

Pochodzenie AIDS
Pierwsze przypadki AIDS zostały rozpoznane w roku 1981. Jednak badania archiwalne surowic od mieszkańców Afryki z końca lat 50., 60. i 70., dowodzą, że zakażenia HIV-1 występowały już w tym pozornie odległym okresie. Retrospektywna analiza historii chorób również potwierdza, że wirus przeniknął do Europy i do Stanów Zjednoczonych w latach 70., a nawet wcześniej. Znane jest doniesienie o śmierci norweskiego marynarza, który zmarł na chorobę podobną do AIDS w końcu lat 50. W zachowanej po nim surowicy krwi odkryto anty-HIV. Przyczyny, dla których epidemia ujawnia się w postaci licznych przypadków jawnych klinicznie w początku lat 80. są złożone. Należy jednak pamiętać, że od zakażenia do rozwoju choroby upływa co najmniej kilka lat.
Istnieje prawdopodobieństwo, że HIV-1 lub wirus bardzo doń podobny, przedostał się do populacji ludzkiej z populacji małp afrykańskich w trudnym do określenia czasie, być może w połowie naszego stulecia (niektórzy badacze mówią o 120 latach a nawet wiekach). Zawleczony do afrykańskich skupisk miejskich w czasie dużej migracji ludności w okresie postkolonialnym, rozprzestrzeniał się następnie w USA i w Europie, a potem na pozostałych kontynentach. Wpierw szerząc się drogą kontaktów seksualnych (duże znaczenie miało wtargnięcie wirusa do swoistych społecznie i biologicznie grup homoseksualistów), stał się także przyczyną zakażeń poprzez przetoczenia krwi i jej pochodnych, i używania niesterylnego sprzętu medycznego, przede wszystkim przez osoby uzależnione od preparatów stosowanych dożylnie.
Pochodzenie wirusa HIV-2 nie zostało do końca wyjaśnione. Nie można wykluczyć, że został wprowadzony do populacji ludzkiej przed HIV-1. Być może tłumaczyłoby to jego zmniejszoną wirulencję. Duże podobieństwo do SIV jest także śladem wiodącym w stronę naczelnych.
Drogi szerzenia się zakażenia HIV
HIV-1 oraz HIV-2 na1eżą do wirusów pierwotnie przenoszonych drogą seksualną (w nomenklaturze międzynarodowej są to choroby określane skrótem STD: sexually transmitted diseases). Zakażenie może nastąpić także przez krew i sprzęt nią skażony (niedostateczna sterylizacja), a także od matki na płód (wewnątrzmacicznie, okołoporodowo i prawdopodobnie w związku z karmieniem piersią). Obecnie w epidemiologii używa się pojęcia ryzykownych zachowań w miejsce dotychczasowego: "grupy zwiększonego ryzyka zakażenia HIV". Wynika to z faktu, że pojęcie grup zwiększonego ryzyka dotyczy osób o zachowaniach związanych z ich określonym stylem życia, co może być elementem stałym. Natomiast ryzykowne zachowanie może być zdarzeniem nieczęstym, okresowym, a nawet sporadycznym. Ta zmiana ujęcia ma ważne znaczenie dla uświadomienia społeczeństwu, iż zakażenie HIV nie jest powiązane wyłącznie z określonymi zachowaniami "wpisanymi" w tryb życia jednostki.
Na szczególnie zwiększone ryzyko zakażenia są narażeni:
· homoseksualiści i biseksualiści (46% wszystkich znanych przypadków AIDS u dorosłych w Europie w 1994 r.);
· narkomani uzależnieni od preparatów pobieranych dożylnie (w Europie około 36%);
· prostytutki i chorzy na choroby przenoszone droga płciową;
· chorzy na hemofilię, którym przetaczano czynniki krzepnięcia VIII lub IX, zanim nie wprowadzono metod dezaktywacji HIV (2% w Europie);
· wielokrotni biorcy krwi;
· dzieci urodzone z matek zakażonych HIV;
· heteroseksualiści często zmieniający partnerów (promiskuityzm). W Europie na drodze heteroseksualnej uległo zakażeniu tą drogą (punkt odniesienia stanowią tu znane przypadki AIDS) ponad 8% mężczyzn i 34% kobiet.
/ Poradnik dla stomatologów /
Ryzyko zakażenia jest tym większe, im większa liczba cząsteczek znajduje się w płynach ustrojowych lub w tkankach (patrz tabela). Aby wywołać zakażenie, HIV musi wtargnąć do ustroju.
Krew.Od czasu wprowadzenia kontroli dawców krwi na obecność anty-HIV ryzyko zakażenia jest minimalne. Może się zdarzyć, gdy u dawcy nie doszło do indukcji przeciwciał. Wprowadzono również zasadę iż każdy dawca nasienia jest badany w kierunku zakażenia HIV. Pobrane nasienie jest przechowywane i dawcę bada się ponownie przed unasiennieniem kobiety. Kontrola obowiązuje również dawców narządów w celu ich przeszczepienia. Dotyczy to także osób zmarłych.
Nasienie. W nasieniu znajduje się u osób HIV-dodatnich szczególnie dużo cząstek wirusa. W jaki sposób wirus przedostaje się przez błonę ś1uzową pochwy, odbytnicy i szyjkę macicy - nie jest w pełni wyjaśnione. Prawdopodobnie przez związanie się z receptorem komórek wrażliwych na zakażenie.
Wydzielina pochwowa i z szyjki macicy. Wirus może znajdować się w tych wydzielinach. W czasie stosunku HIV może przedostać się przez powierzchnię żołędzi, również prawdopodobnie na skutek "spotkania" komórki z właściwym mu receptorem. Nie jest w pełni jasne, czy warunkiem jest uszkodzenie nabłonka żołędzi.
Mleko i karmienie piersią. Mleko kobiece zawiera niewielkie ilości wirusa. Uważa się, że tą drogą może dojść do zakażenia. Znana jest także możliwość odwrotna: zakażone dziecko przenosi wirusa na karmiącą matkę. Udowodniono to w ZSRR. Zakażone szpitalnie noworodki ze zmianami zapalnymi w jamie ustnej (afty) spowodowały infekcję podczas karmienia piersią z uszkodzoną skórą brodawek.
Ślina. HIV znaleziono w ślinie w niewielkich ilościach i u małego odsetka badanych. Nieznany jest przypadek zakażenia tą drogą. Ryzyko wydaje się wyjątkowo minimalne.
Łzy. Patrz wyżej.
Mocz. Wyniki badań na obecność HIV w moczu są kontrowersyjne. W jednych ośrodkach potwierdzano taką możliwość, inne badania jej zaprzeczają. Nieznany jest wypadek zakażenia przez mocz. W warunkach ropomoczu lub krwiomoczu ryzyko może się teoretycznie zwiększać.
Stolec. Prawdopodobnie HIV znajduje się w stolcu, lecz jest to domysł. Ryzyka zakażenia albo nie ma, albo jest bardzo małe.
AIDS, to skrót angielskiej nazwy: Acquired Immune Deficiency Syndrome, co po polsku oznacza: "zespół nabytego upośledzenia odporności".
"Zespół", ponieważ nie jest to jedna choroba, lecz wiele różnych chorób i objawów, które mają wspólną pierwotną przyczynę - zakażenie wirusem HIV. Słowo "nabyty" znaczy, że jest wynikim zakażenia, a nie jest wrodzony. Dziecko urodzone z wirusem HIV nabyło go od zakażonej matki. "Upośledzenie odporności" oznacza, że organizm utracił zdolności obronne i ulega zmianom nowotworowym czy też zakażeniom bakteriami, wirusami, grzybami lub pierwotniakami, które nie rozwijają się u ludzi z normalną odpornością. Chory na AIDS zapada także na choroby. które wystepują u ludzi z normalną odpornością, ale u niego mają zwykle cięższy przebieg.

HIV powoli osłabia system immunologiczny (zwalczający atakujące infekcje i choroby), aż do jego ostatecznego zniszczenia. Wirus może przez wiele lat dokonywać uszkodzeń w systemie immunologicznym, zanim osoba zakażona zacznie chorować. Osoba żyjaca z HIV może mieć dobre samopoczucie i nie wiedzieć o tym, że jest zakażona wirusem.

To, że ktoś jest zakażony HIV nie musi oznaczać,że ma AIDS. Dopiero, gdy u kogoś zakażonego HIV rozwinie się stan chorobowy okreśslany jako czynnik warunkujący AIDS, zostaje uznany za chorego na AIDS. Niemniej jednak przeważająca większość zakażona HIV ostatecznie choruje na AIDS. Czas trwania tego procesu jest różny i zależy od wielu indywidualnych czynników organizmu. Można uznać, że ludzie nie umierają "na AIDS", umierają, ponieważ wirus HIV pozbawia ich organizm sił do walki z chorobami, z którymi zdrowy organizm radzi sobie bez problemu.



Prawda

AIDS jest chorobą zakaźną. Przyczyną zakażenia jest wirus HIV, który pozostaje w organizmie do końca życia i w konsekwencji doprowadza do zespołu chorób jakim jest AIDS.

Nowe zakażenia
Każdego dnia na świecie przybywa około 6 tysięcy nowych zakażeń. Jest to liczba prawdopodobna, ale tylko szacunkowa. Te dane uzyskuje się drogą analiz statystycznych epidemii. Nikt nie wie dokładnie, ile osób zakaża się codziennie.

Zagrożenie istnienia ludzkości
Teoretycznie jest to możliwe. Należy jednak mieć nadzieję, że instynkt samozachowawczy skłoni ludzi do zmiany zachowań, które sprzyjają szerzeniu się zakażeń, zwłaszcza zachowań w sferze seksualnej. Być może uda się także wynaleźć szczepionkę zabezpieczającą przed zakażeniem lub lek niszczący wirusa.

AIDS pochodzi od małpy
Istnieje prawdopodobieństwo, że HIV - 1 lub wirus bardzo podobny przedostał się do ludzi od małp afrykańskich. Rozprzestrzenił się najpierw w afrykańskich skupiskach miejskich, a następnie przeniósł się do USA, Europy i na pozostałe kontynenty.

Prostytucja sprzyja AIDS
Korzystanie z usług agencji towarzyskich niesie ryzyko zakażenia HIV, jeśli osoby tam zatrudnione oferują klientom stosunki seksualne bez zabezpieczenia czyli nie żądają stosowania prezerwatyw.

Każdego dnia
Każdego dnia przybywa na świecie około 6 tysięcy nowych zakażeń. Jest to liczba szacunkowa. Dane uzyskuje się drogą analiz statystycznych epidemii. Nikt nie wie dokładnie, ile osób zakaża się codziennie.

Narkomania a HIV
Ludzie, którzy używają dożylnie narkotyków należą do najbardziej narażonych na zakażenie, ponieważ często używają wspólnie z innymi igieł i strzykawek. Przyczyną zakażenia może być nie tylko zabrudzony krwią sprzęt, ale też zanieczyszczony krwią narkotyk. Nierzadko dla zdobycia narkotyku uprawiany jest seks za pieniądze, co może sprzyjać szczerzeniu się zakażeń. W Polsce najwięcej znanych przypadków zakażeń jest wśród osób stosujących dożylnie narkotyki.

Mleko chorej matki
Dziecko matki zakażonej nie musi, ale może ulec zakażeniu w okresie płodowym lub w czasie porodu. Dzieje się tak w około 20% przypadków. Znane są także rzadkie przypadki zakażenia dziecka mlekiem matki.

Sztuczne zapłodnienie.
Teoretycznie istnieje zagrożenie, że kobiety poddające się sztucznemu zapłodnieniu narażone są na zakażenie, ponieważ sperma osoby zakażonej może zawierać wirusy. Jednak obecnie banki spermy poddają dokładnym badaniom mężczyzn, od których pochodzi sperma. przeznaczona do sztucznego zapłodnienia powinna być magazynowana przez 6 miesięcy, żeby w tym czasie dawca mógł być dwukrotnie przebadany.

Krew od honorowych krwiodawców
Krew pobierana od honorowych krwiodawców jest badana w kierunku HIV. Od 5 lat nie zanotowano zakażenia tą drogą. Honorowi krwiodawcy mogą również czuć się bezpieczni. Pobieranie krwi odbywa się wyłącznie jednorazowym sprzętem, więc nie łączy się z niebezpieczeństwem zakażenia HIV.

Śmierć HIV
W temperaturze wrzenia wody wirus ginie natychmiast. Zatem gotowanie narzędzi chirurgicznych zabija HIV. Zniszczyć wirus można tylko poza organizmem. niszczy go temperatura powyżej 56C, różnego rodzaju środki dezynfekcyjne, również stosowane w gospodarstwie domowym takie jak alkohol, preparaty myjąco - czyszczące zawierające związki chloru (np. bielinka).

Mit
Szczepionka przeciw AIDS

Jeśli niektórzy uważają, że istnieje szczepionka na AIDS, to są w błędzie. Dotąd nie wynaleziono takiej szczepionki.. Wyprodukowanie takiej szczepionki potrwa co najmniej kilka lat. Naukowcy niechętnie podają terminy .Bardzo trudno coś tu przewidywać. Istnieją natomiast leki opóźniające rozwój choroby. Największą trudność w wyprodukowaniu skutecznej szczepionki sprawia zmienność wirusa. Wirus znajdujący się w organizmie danego człowieka zmienia swoją budowę. Każdy zakażony ma trochę innego wirusa. Zmiany te wprawdzie są minimalne, ale pociągają za sobą zmiany właściwości wirusa. I szczepionka okazuje się nieskuteczna wobec takiej "nowej odmiany".

Pocałunek a HIV
Nie ma opisanych przypadków zakażenia HIV przez pocałunek. Teoretycznie jednak istnieje ryzyko, jeśli jest to tzw. pocałunek głęboki, a dziąsła obu osób krwią albo zdarzy się pogryzienie warg czy języka aż do krwi.

Antykoncepcja niszczy HIV
Środki antykoncepcyjne nie niszczą wirusa. Jedynym środkiem antykoncepcyjnym, który zmniejsza i to znacznie ryzyko zakażenia (nie niszczy wirusa, tylko uniemożliwia jego przeniesienie) jest prawidłowo używana prezerwatywa.

Ręczniki i szczoteczki do zębów sprzyjają zakażeniu.
Nie ma opisanych przypadków zakażenia się przez używanie cudzych ręczników i szczoteczek do zębów. Teoretycznie wspólne używanie ręczników, a zwłaszcza szczoteczek do zębów może stać się przyczyną zakażenia. ale przecież i tak każdy powinien używać wyłącznie własnych przyborów toaletowych i bielizny i to wcale nie z obawy przed HIV.

Prezerwatywa - 100% zabezpieczenia
Prezerwatywa nie zapobiega zakażeniu HIV w 100%, ale jest niezwykle skutecznym środkiem zmniejszającym ryzyko zakażenia droga płciową. Dlatego należy jej zawsze używać w kontaktach seksualny z inna osobą niż stały zdrowy partner.

Zakażenie przez masturbację
Nie jest możliwe zakażenie przez masturbację. Wzajemna masturbacja uważana jest za bezpieczną formę współżycia.

Można zakazić się u stomatologa lub w szpitalu.
Raczej jest to niemożliwe. Chyba, że w miejscach tych nie są przestrzegane uniwersalne zasady procedury medycznej obowiązujące we wszystkich placówkach medycznych.

Oddanie krwi grozi ryzykiem zakażenia się HIV.
Nieprawda, oddanie krwi nie stwarza żadnego zagrożenia. Krew pobiera się wyłącznie jednorazowymi igłami i strzykawkami.

Towarzyski pocałunek, podanie ręki grozi zakażeniem HIV
Towarzyski pocałunek czy podanie ręki nie stwarzają możliwości kontaktu z krwią czy spermą osoby zakażonej. Dlatego zakażenie tą drogą nie jest możliwe.

Zakażenie HIV w basenie pływackim
Jest to absolutnie niemożliwe. Nawet gdyby do wody dostała się zakażona krew lub sperma. Będą one zbyt rozcieńczone, żeby stanowić jakiekolwiek zagrożenie.

HIV na party
W sytuacjach towarzyskich, np. na alkoholowym przyjęciu, jeśli obecna jest osoba zakażona wirusem nie musimy obawiać się zakażenia. Trzeba jednak pamiętać, że wypicie alkoholu może prowadzić do przypadkowego kontaktu płciowego.

HIV w tramwaju, toalecie
W tramwaju, autobusie, toalecie publicznej, dotykając klamek i innych przedmiotów nie można zakazić się HIV.

Mieszkanie z nosicielem wirusa HIV grozi zakażeniem.
Nieprawda. Wystarczy przestrzegać zasad higieny osobistej.

Zwierzęta domowe przenoszą HIV
Nie. Ani zwierzęta domowe np. psy, koty czy świnki morskie, ani dzikie jak lisy czy wiewiórki, ani pchły czy komary nie przenoszą HIV. Wirus ten nie rozmnaża się w żadnym innym organizmie poza ludzkim. Jedynie szympans może zostać zakażony, ale nie rozwijają się u niego objawy choroby.
Bezpieczeństwo
Bezpieczne są kontakty z osobą zakażoną w życiu codziennym:
· Dotykanie jej, przytulanie, pieszczoty i pocałunki.
· Używanie tych samych naczyń stołowych i sztućców.
· Korzystanie ze wspólnej wanny, muszli i deski sedesowej.
· Wspólne używanie bielizny pościelowej.
· Jedzenie potraw przez nią przygotowanych.
· Przebywanie w pobliżu, gdy kaszle lub kicha.
· Wspólne mieszkanie i wspólna praca.
· Bez ryzyka można korzystać z basenów i kąpielisk, telefonów publicznych, restauracji, środków komunikacji, hoteli.
· Żadne zwierzęta, ani domowe ani dzikie, nie przenoszą zakażenia HiV od osoby zakażonej na zdrową.
· Komary i inne owady nie przenoszą wirusów HIV. W laboratoriach naukowych udowodniono, że HIV nie namnaża się w ciele komara, a sposób, w jaki komary wysysają krew uniemożliwia zakażenie. Potwierdzono to w czasie obserwacji na dużych zbiorowiskach ludzkich.
· Bezpieczne jest oddawanie krwi w stacjach krwiodastwa, ponieważ od lat używa się tam sprzętu jednorazowego użytku.
· Bezpieczne są zabiegi medyczne wykonywane sprzętem jednorazowego użytku lub wyjałowionym
Nie stwierdzono, aby ktoś zakaził się w trakcie miłosnego pocałunku ( z językiem). Ale często są one wstępem do stosunku płciowego, a to już zmienia sytuację.

"Złapać HIV - a"
Najczęściej zakażenie zdarza się podczas:
· Stosunków płciowych.
· Wspólnego używania igieł i strzykawek do narkotyków lub wstrzyknięcia narkotyku zabrudzonego krwią.
· Skaleczenia przedmiotami, na których może znajdować się świeża krew ( jak żyletki i maszynki do golenia, przybory do tatuażu lub przekłuwania uszu, szczoteczki do zębów, niewyjałowiony sprzęt medyczny, części samochodu rozbitego w wypadku.
· Transfuzji krwi ( ryzyko jest minimalne, ponieważ od 1987 roku bada się krew od dawców).
· Można urodzić się z zakażeniem, ponieważ zakażona matka może przekazać wirusy swojemu dziecku w czasie ciąży lub porodu (ryzyko dla dziecka zmniejsza się, jeżeli kobieta żyjąca z HIV podda się odpowiedniemu leczeniu w czasie ciąży).

Drogi zakażenia
· seksualna (homo- i heteroseksualna)
· krwiopochodna
· wertykalna ( wewnątrzmaciczna, okołoporodowa, w następstwie karmienia piersią)
· poprzez transplantacje
· poprzez sztuczne zapłodnienie

W ostatnich latach znacznie obniżyło się ryzyko transmisji zakażeń w wyniku krwiolecznictwa. Droga krwiopochodna zakażenia HIV odgrywa bardzo istotną rolę w szerzeniu się zakażeń wśród osób przyjmujących środki odurzające drogą dożylną. Przyczynia się do tego zwyczaj wspólnego używania igieł i strzykawek do podawania narkotyków. Podobne niebezpieczeństwa wynikają ze wspólnego korzystania z nożyków do golenia, cążków itd. Dlatego ważny jest stan sanitarny zakładów fryzjerskich i kosmetycznych.
Wzrasta odsetek zakażeń drogą seksualną. Prowadzi to w konsekwencji do niekorzystnych prognoz dotyczących zakażeń wertykalnych, zwłaszcza w krajach rozwijających się.
Zakażenie w wyniku sztucznego zapłodnienia praktycznie nie powinno mieć miejsca ze względu na możliwość badania dawcy w odstępach czasu ( w tym czasie nasienie znajduje się w depozycie - okres karencji). unika się w ten sposób ryzyka wykorzystania nasienia od mężczyzny zakażonego HIV.
Ryzyko zakażenia HIV w wyniku transplantacji narządu jest większe, zwłaszcza w przypadkach pobierania narządów od osoby zmarłej.
sporadycznie zdarza się, że do zakażenia dochodzi poprzez kontakt z wydzielinami i wydalinami osoby zakażonej HIV. Niemniej jednak u 4% zakażonych trudno ustalić źródło zakażenia. Powszechnie uważa się, że kontakt domowy nie sprzyja zakażeniom. Również owady nie przenoszą tych zakażeń. Ślina osoby zakażonej HIV w warunkach fizjologicznych nie stanowi zagrożenia. Chyba, że zawiera ona domieszkę krwi, co zdarza się w chorobach jamy ustnej.
Cykl życiowy HIV
Do zakażenia wirusem HIV dochodzi po przełamaniu nieswoistych barier ochronnych organizmu - tj. przerwania ciągłości skóry lub śluzówki w czasie stosunku czy karmienia. W przypadku zakłucia się igłą zawierającą materiał zakaźny - co często zdarza się w warunkach pracy z pacjentami HIV dodatnimi - prowadzi do zakażenia z częstością l na 200-300 ekspozycji. Podczas gdy podanie dożylne jednej jednostki krwi praktycznie jest równoznaczne z zakażeniem. Po zetknięciu wirusa z komórką wrażliwą na zakażenie - są to komórki posiadające receptor powierzchniowy CD4, głównie są to limfocyty T z receptorem CD4 i makrofagi - dochodzi do fuzji, czyli połączenia płaszcza wirusa i błony komórkowej. Do wnętrza komórki dostaje się RNA wirusa i enzymy, przy pomocy których wirus wykorzystuje aparat repli-kacyjny zakażonej komórki do własnych celów. Dalszy los zakażonej komórki zależy od tego czy wejdzie ona w stan zakażenia latentnego - czyli przewlekłego, czy w fazę aktywnej replikacji. Faza replikacyjna doprowadza ostatecznie do zniszczenia zakażonej komórki, podczas gdy komórki zakażone latentnie są potencjalnym rezerwuarem wirusa.
Ostra choroba retrowirusowa
Bezpośrednio po wniknięciu do organizmu, wirus atakuje komórki posiadające receptor CD4, to jest limfocyty i makrofagi. Wchodzą one w skład zróżnicowanej grupy białych ciałek krwi. Wraz z makrofagami, które są komórkami krążącymi, wirus roznoszony jest po całym organizmie i osiada w tkance chłonnej - głównie w węzłach chłonnych. W okresie kilku tygodni od zakażenia - najczęściej 3-8 tygodni - dochodzi do ostrej choroby retrowirusowej. W wielu wypadkach przebiega ona bezobjawowo lub pod postacią łagodnej choroby o objawach typowych dla infekcji wirusowej - takich jak gorączka, bóle kostno-mięśniowe, uczucie rozbicia, zapalenie gardła, plamisto - grudkowa wysypkę najczęściej umiejscowioną na twarzy i tułowiu, niekiedy kończynach oraz zmiany wrzodziejące w jamie ustnej, przełyku i okolicach narządów płciowych Okres ten bywa niezauważany lub traktowany jako normalne przeziębienie, Objawom infekcji wirusowej niejednokrotnie towarzyszy zespół mononukleozowy charakteryzujący się uogólnionym powiększeniem węzłów chłonnych. Często obserwuje się powiększenie węzłów chłonnych, utrzymujące się długo po ustąpieniu objawów ostrej choroby. rzadziej obserwuje się biegunki, bóle głowy, nudności, wymioty, powiększenie wątroby i śledziony, pleśniawki lub zapalenie mózgu, obwodową nuropatię, porażenie nerwu twarzowego, zespół Guillaina - Barrego i psychozę. W tym czasie dochodzi do utraty masy ciała. Sporadycznie spotyka się zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych w przebiegu ostrej choroby retro-wirusowej. W okresie tym dochodzi do gwałtownego namnażania się wirusa, co prowadzi do zakażania kolejnych komórek i niszczenia limfocytów T z markerem powierzchniowym CD4 i zmniejszenia ich liczby bezwzględnej. Jednocześnie liczba cząstek wirusa krążąca we krwi - tzw, wiremia - jest bardzo wysoka. Jednak mimo bardzo gwałtownie przebiegającym w tym okresie procesie na ogół liczba zakażonych komórek CD4 nie przekracza 1%. W tym okresie nie wykrywa się jeszcze przeciwciał anty-HIV. Ten pierwszy etap zakażenia, w którym pacjent jest zakaźny, a mimo to testy HIV są ujemne, nosi nazwę okienka serologicznego. Trwa on kilka tygodni - kilka miesięcy Następnie pojawiają się przeciwciała anty-HIV wykrywane testami powszechnie stosowanymi, a pacjent wchodzi w okres bezobjawowego nosicielstwa.
Zakażenie HIV - okres bezobjawowy
Jest to etap, w którym układ immunologiczny gospodarza sprawuje w miarę efektywną kontrolę nad replikacją wirusa. Liczba komórek CD4 zwykle rośnie -choć nie osiąga wartości prawidłowych, a wiremia (liczba cząstek wirusa we krwi) spada, choć na ogół nie osiąga wartości nieoznaczalnych. Często objawem w ty czasie jest przetrwała, uogólniona limfadenopatia. Podstawą jej rozpoznania jest powiększenie węzłów chłonnych przekraczające 1 cm, utrzymujące się powyżej 3 miesięcy, w co najmniej 2 różnych miejscach poza pachwinami. Okres bezobjawowego nosicielstwa może trwać kilka do kilkunastu lat. Osoba zakażona nie ma poczucia choroby. Nie ma stygmatów zakażenia. Bardzo często nie wie o swoim nosicielstwie, prowadząc normalne życie zawodowe i rodzinne. Długość trwania tego etapu choroby zależy od zjadliwości wirusa, sprawności układu immunologicznego gospodarza oraz predyspozycji uwarunkowanych genetycznie. Znaczenie ma także tryb życia osoby zakażonej, nałogi, warunki bytowe itp. W czasie całego okresu bezobjawowego zachodzi powolna degradacja układu immunologicznego, polegająca na stopniowym zmniejszaniu się populacji limfocytów T z markerem CD4. W rezultacie dochodzi do spadku odporności, doprowadzającego do pełnoobjawowego zespołu nabytych niedoborów immunologicznych - czyli AIDS. Nosiciel może pozostać bezobjawowy niekiedy nawet przez kilkanaście lat.
Okres objawowy zakażenia HIV
Okres zakażenia HIV został podzielony na szereg etapów obrazujących postęp choroby. Uwzględnia on zarówno występowanie objawów chorobowych, jak i spadek odporności. Grupa A- to pacjenci bez jakichkolwiek objawów związanych z zakażeniem HIV Grupa B - to pacjenci objawowi, u których nie wykryto chorób wskaźnikowych: mogą to być pacjenci z grzybicą jamy ustnej, półpaścem czy przetrwałym powiększeniem węzłów chłonnych. Grupa C -to pacjenci, u których rozpoznano choroby wskaźnikowe. Są to schorzenia, których częstość występowania wzrasta wraz ze spadkiem odporności. Są one wyszczególnione na liście opracowanej przez Centrum Kontroli Chorób w Atlancie. Należą do nich takie choroby jak: gruźlica, mykobakterioza uogólniona, grzybice układowe, nawracające zapalenia płuc, choroba cytomegalowirusowa, toksoplazmoza mózgu, a także nowotwory:
chłoniak, mięsak Kaposiego, rak szyjki macicy u kobiet i wiele innych. Prawidłowy poziom komórek CD4 wynosi 750 do 1500. Okres I choroby trwa od zakażenia do obniżenia CD4 poniżej 500 komórek. Okres II - od 500 do 200 komórek, a okres III - gdy liczba CD4 spada poniżej 200.
Nosiciel HIV wkracza w AIDS, gdy rozpoznana zostanie choroba wskaźnikowa lub odporność spada poniżej 200 komórek. W ciągu następnych 2-3 lat choroba szybko postępuje. Odporność spada, występują kolejne choroby oportunistyczne, narasta wyniszczenie i demencja, ostatecznie prowadzące do zgonu.
W ostatnich latach wprowadzenie leczenia antyretrowirusowego w znacznym stopniu zmieniło przebieg AIDS. Obecnie pacjenci nawet w zaawansowanych stadiach choroby mają szansę na znaczną poprawę stanu zdrowia i powrót do normalnej aktywności życiowej.

Przebieg zakażenia HIV u dzieci
U dzieci przebieg zakażenia różni się w zależności od sposobu zakażenia. 80% przypadków to zakażenie wertykalne. Dzieci urodzone z matek-narkomanek, które w okresie okołoporodowym brały środki odurzające, bezpośrednio po porodzie prezentują objawy abstynencji. Wymagają od razu leczenia odtruwającego. Od razu też prowadzona jest diagnostyka co do możliwego zakażenia HIV choć odpowiedź uzyskuje się dopiero po kilku tygodniach.
Przebieg choroby u dzieci zależy od okresu ciąży lub porodu, w którym doszło do zakażenia. Najciężej i najkrócej chorują dzieci zakażone w okresie wewnątrzmacicznym. Rodzą się mniejsze i słabsze. W ciągu kilku miesięcy obserwuje się objawy zakażenia. Dzieci te umierają w ciągu pierwszych lat życia. W przypadku zakażenia okołoporodowego choroba trwa parę lat dłużej. Jednak w każdym przypadku dzieci te są słabsze i mniejsze. Do zakażenia we wczesnym i późniejszym dzieciństwie dochodzi głównie na drodze podawania środków krwiopochodnych. Im starsze jest dziecko w czasie zakażenia, tym mniejszy wpływ ma choroba na jego rozwój.
Nieco inaczej prezentuje się podział na kategorie zakażenia u dzieci.
W okresie skąpoobjawowym obserwuje się nie niecharakterystyczne objawy, takie jak limfadenopatia, powiększenie śledziony, zapalenie śledziony, nawracające infekcje górnych dróg oddechowych.
W okresie objawowym pojawiają się stany gorączkowe, niedokrwistość, małopłytkowość, neutropenia, grzybica jamy ustnej, LIP-śródmiąższowe, limfocytarne zapalenie płuc i inne.
W okresie pełnoobjawowym pojawiają się typowe choroby oportunistyczne lub encefalopatia HIV, której objawami są zahamowanie rozwoju intelektualnego, małogłowie czy zanik mózgu, zaburzenia ruchowe.
Leczenie chorób wskaźnikowych - profilaktyka
Choroby wskaźnikowe są w większości poważnymi schorzeniami wymagającymi - przynajmniej w pierwszym okresie - leczenia szpitalnego. Lata badań nad AIDS doprowadziły do opracowania wytycznych dotyczących opieki nad chorymi, umożliwiających zapobieganie niektórym schorzeniom. W tym celu opracowane zostały procedury obejmujące diagnostykę i terapię zapobiegawczą wielu chorób. Dziś rzadko spotyka się przypadki PCP (pneumocystozowego zapalenia płuc), na które w pierwszych latach epidemii umierała połowa pacjentów. Skutecznie zapobiega się nawrotom toksoplazmozy, stosuje się badania pozwalające na wczesne wykrywanie raka szyjki macicy u kobiet. Te postępowania pozwalają na utrzymanie w pełnym zdrowiu i sprawności także osoby, u których rozpoznano AIDS.
Leczenie antyretrowirusowe
Sytuacja pacjentów zakażonych HIV znacznie się zmieniła w dobie leczenia antyretrowirusowego. W chwili obecnej nie ma leków skutecznie leczących, jednak osiągnięto wiele w kierunku zahamowania postępu choroby. Leki zmniejszają replikację wirusa. Prowadzi to do spadku wiremii (jest to ilość cząstek wirusa HIV(liczonych jako kopie RNA - wirusa HIV) w 1 ml plazmy czyli krwi pozbawionej elementów komórkowych) Najczęściej stosowane obecnie testy wykrywają powyżej 500 kopii wirusa w mm3 krwi. Coraz szerzej wchodzą już do stosowania dokładniejsze testy, wykrywające do 20 kopii. Celem, jaki stawia się dziś przy podejmowaniu leczenia, jest obniżenie wiremii poniżej progu wykrywalności. Spadek replikacji HIV prowadzi do zahamowania procesu niszczenia układu immunologicznego i częściowej jego odbudowy. Leczenie jest dożywotnie. Przerwanie podawania leków w krótkim czasie prowadzi do wzrostu wiremii i dalszego niszczenia układu immunologicznego. Leczenie antyretrowirusowe jest terapią wielolekową. Chorzy otrzymują co najmniej trzy leki. Różnią się one punktem uchwytu. Obecnie na świecie jest 12 zarejestrowanych leków stosowanych przeciw HIV Należą do trzech grup - są to nukleozydowe blokery odwrotnej transkryptazy, nienukleozydowe blokery odwrotnej transkryptazy i inhibitory proteazy. Wszystkie są lekami doustnymi. Każdy zestaw powinien składać się z leków zaliczanych do co najmniej dwóch grup. W Polsce jest obecnie zarejestrowanych osiem leków o działaniu antyretrowirusowym. Warunkiem skuteczności leczenia jest bardzo ścisłe przestrzeganie reżimu podawania leków, zarówno jeśli chodzi o godziny przyjmowania, jak i wymagania dietetyczne. Najczęściej jeden zestaw lekowy stosuje się przez kilkanaście miesięcy, po czym jego skuteczność znacznie spada. Jest to spowodowane uodparnianiem się wirusa na kolejne leki przez powstawanie mutacji niewrażliwych na ich działanie. HIV należy do najbardziej zmiennych wirusów chorobotwórczych. Enzym - odwrotna transkryptaza - biorący udział w procesie replikacji jest bardzo zawodny, w czasie jego działania popełniane są liczne błędy. Efektem są mutacje wirusa. Część z tych mutacji jest odporna na leki, a co za tym idzie korzystna dla wirusa. Silne zahamowanie replikacji w trakcie leczenia wydłuża czas mijający do powstania opornych mutantów. Nieprawidłowe stosowanie leków - niższe dawki, nieregularne branie leków czy też nie stosowanie się do zaleceń dietetycznych, powoduje mniej efektywne działanie, szybkie narastanie oporności i szybko następuje wyczerpanie się skuteczności danej kombinacji lekowej.
Nie ma jednoznacznej opinii klinicystów, co do optymalnego momentu do rozpoczęcia leczenia antyretrowirusowego, Przeważa opinia, iż należy się opierać na wysokości wiremii - i rozpoczynać leczenie w okresie wyraźnego wzrostu replikacji, wyrażonego wzrostem wiremii. Jednak w każdym przypadku podstawą jest świadoma decyzja pacjenta. Leczenie jest bardzo obciążające dla chorego. Działania uboczne leków niejednokrotnie wymagają pewnych wyrzeczeń ze strony pacjenta. Warunkiem skuteczności jest narzucenie sobie przez osobę leczoną stałego reżimu na całe dalsze życie. Efektem leczenia jest znaczne przedłużenie okresu pełnego zdrowia człowieka zakażonego HIV. Umożliwia ono osobom zakażonym, nawet w zaawansowanych stadiach AIDS, na prowadzenie normalnego trybu żyda i pracy. W znaczący sposób zmniejsza ilość hospitalizacji z powodu chorób wskaźnikowych. Jednak jednocześnie znacznie pogarsza komfort życia i znacznie ogranicza swobodę.
Gdy w 1996 roku wchodziły do stosowania leki z grupy inhibitorów proteazy i odkryto korzyści płynące z terapii trójlekowej, panowało przekonanie, iż wczesne, zdecydowane leczenie pozwoli w przeciągu dwóch lat wyeliminować wirus z organizmu. Okazało się to jednak niemożliwe, W chwili obecnej stosowane są próby prowadzone ze szczepionkami stosowanymi w połączeniu z lekami. Wydaje się, iż badania idą w dwóch kierunkach: opracowania nowych leków antyretrowirusowych, prostych do stosowania, o możliwie najmniejszych działaniach ubocznych, które mogłyby zastąpić stosowane obecnie w zestawach trójlekowych i opracowania metod pobudzających układ immunologiczny nosiciela do aktywnego zwalczania wirusa. Jaki będzie dalszy rozwój metod leczenia zakażenia HIV - trudno przewidzieć. Jest to najszybciej zmieniająca się dziedzina medycyny. Opracowywane wytyczne, co do postępowania terapeutycznego, często już po roku dezaktualizują się. Należy jednak mieć nadzieję na znalezienie skutecznego leku.

Zasady leczenia dzieci zakażonych HIV Leczenie dzieci rozpoczyna się jednocześnie z rozpoznaniem zakażenia. Celem jest zahamowanie replikacji we wczesnym etapie zakażenia. Leczenie dzieci zakażonych HIV polega na zastosowaniu jednocześnie terapii antyretrowirusowej, terapii immunokorekcyjnej, zapobieganiu i leczeniu zakażeń oportunistycznych i chorób infekcyjnych.
Zasady leczenia antyretrowirusowego pozostają niezmienne, zmienia się jedynie dawkowanie leków w terapii trzylekowej. Leczenie immunokorekcyjne stosuje się w przypadku dzieci z głębokimi niedoborami immunologicznymi, u których stwierdzono występowanie ciężkich schorzeń oportunistycznych. Polega ono na regularnym podawaniu immunologlobulin.
W zapobieganiu zespołu wyniszczenia podaje się preparaty anaboliczne oraz całą gamę odżywek wysokobiałkowych.

Zapobieganie
1. Bezpieczny seks
· Używanie prezerwatywy w czasie każdego stosunku płciowego, niezależnie czy jest to stosunek pochwowy czy odbytniczy. Należy jej też używać w trakcie kontaktów oralnych, jeśli miałoby dojść do wytrysku w ustach.
· Świadomy wybór partnera. Im lepiej poznasz swojego partnera (partnerkę) zanim podejmiesz współżycie, tym mniejsze ryzyko, że będzie to osoba zakażona.
· Ograniczona liczba partnerów. Im ich mniej, tym mniejsze ryzyko, że napotkasz na swojej drodze osobę zakażoną.
· Kochanie się na trzeźwo. Alkohol nawet w małej ilości, a także inne środki odurzające, mogą spowodować, że zrobisz coś, czego na trzeźwo nigdy byś nie zrobił. Alkohol oszukuje.
· Wybieranie bezpiecznych form współżycia. Przytulanie, pieszczoty, masaż erotyczny, pocałunki, wzajemna masturbacja są bezpieczne.
· Rezygnacja ze szczególnie niebezpiecznych form współżycia. Należą do nich: stosunki w czasie miesiączki, agresywny seks, który może powodować krwawienie na zewnątrz i wewnątrz ciała, stosunki odbytnicze.
· Odstąpienie od współżycia płciowego, jeśli w okolicy Twoich narządów płciowych pojawią się jakieś zmiany czy objawy chorobowe. Trzeba je leczyć pod kontrolą lekarza. Czasem można zauważyć, że twoja partnerka (partner) ma jakieś zmiany. Wtedy też powinieneś odstąpić od współżycia. Zmniejszasz w ten sposób ryzyko zakażenia siebie i kogoś chorobami, które przenoszą się przez seks, także zakażenia HIV.
2. Uważać na krew
· Nie można się dać wciągnąć w przygody z żadnymi narkotykami i środkami odurzającymi. Takie próby mogą spowodować, że sięgniesz po brudna igłę i strzykawkę lub zabrudzony krwią "kompot".
· Nie należy pożyczać nikomu własnej i nie pożyczać cudzej szczoteczki do zębów, maszynki do golenia lub przyrządów do wycinania skórek (manicure).
· Nie można robić tatuaży, przekłuwać uszy brudnymi czy podejrzanymi igłami
· Skaleczenia i zranienia trzeba opłukać wodą, przemyć wodą utlenioną i zakleić plastrem z opatrunkiem.
· W czasie udzielania pomocy osobie, która bardzo krwawi, należy pomóc jej, aby sama sobie nałożyła opatrunek. Jeśli nie może tego zrobić, trzeba nałożyć rękawiczki chirurgiczne i opatrzyć ranę. Po zabiegu rękawiczki trzeba wyrzucić. Pobrudzone części ciała warto umyć letnią wodą i mydłem. Poplamione ubranie uprać.
· Trzeba pamiętać też o innych. Należy wycierać po sobie ślady własnej krwi. Brudny papier czy ligninę wyrzucić do muszli klozetowej.