Kobieta jako bohaterka literacka

KOBIETA JAKO BOHATERKA LITERACKA. PRZEDSTAW ZAGADNIENIE, ODWOŁUJĄC SIĘ DO WYBRANYCH DZIEŁ

Galeria kobiet w literaturze jest niesłychanie bogata. Przez wieki wykreowane zostały różne typy kobiet i różne role oraz zadania powierzano im. Kobiety jawiły się jako mieszczanki, chłopki, szlachcianki, służące. Jedne są subtelnymi kokietkami inne dają przykład wzorowej żony i matki. Niejednokrotnie przekonaliśmy się, że kobieta zdolna jest do najokrutniejszego czynu, jakim jest morderstwo. Jednak nie zawsze postać ta była wyrazista, czasami była traktowana szablonowo, jedynie jako dopełnienie mężczyzny.
Wspomina o tym święty Paweł w 1 Liście do Koryntian: ”…kobieta jest chwałą mężczyzny. To nie mężczyzna powstał z kobiety, lecz kobieta z mężczyzny. Podobnie też mężczyzna nie został stworzony dla kobiety, lecz kobieta dla mężczyzny”.

Helen Fielding, współczesna brytyjska pisarka paradoksalnie potwierdza to w „Dzienniku Bridget Jones”. W świecie przez nią ukazanym głównym celem kobiety jest usidlenie mężczyzny, bez którego czuje pustkę. Pisarka przedstawia życie nowoczesnej trzydziestoletniej Bridget, która pomimo swojego wieku nie posiada stałego partnera, co jest przyczyną jej licznych kompleksów.
Uważa, że kobieta w jej wieku powinna mieć męża i dzieci, ale jak się okazuje nie jest to takie proste.
Kolejnym jej zmartwieniem jest stagnacja w karierze. Humor poprawia sobie alkoholem, papierosami i słodyczami, co oczywiście powoduje nadwagę, z którą także nie potrafi sobie poradzić. Całą swoją mądrość życiową czerpie z telewizji, kolorowych magazynów i rad przyjaciół, po spotkaniach, z którymi często musi leczyć kaca. Bridget zdaje sobie sprawę z płytkości swego życia, stara się to zmienić, wyjść z nałogów. Marzy o założenie normalnej rodziny, ale brak jej sił, aby podjąć jakiekolwiek stanowcze działania. Zaprzeczeniem Bridget jest jej matka, która po 39 latach opuszcza ojca, dla podejrzanego cudzoziemca. Nie waha się nawet iść z nim do łóżka, na oczach męża podczas rodzinnej Wigilii. Ta postać według mnie jest zbyt wyjaskrawiona, choć ma zapewne symbolizować kobiety wyzwolone, które zamiast być kurą domową, pragną zakosztować życia.

Święty Jan Chryzostom zauważył: "Pośród wszystkich dzikich bestii nie masz szkodliwszej nad kobietę” potwierdzenie tego znajdujemy w literaturze w postaci kobiety fatalnej, Jest nią bez wątpienia Ewa z Biblii. Sprzeciwiła się ona woli i nakazom Boga. Posłuchała zwodniczych słów szatana i odważyła się sięgnąć po zakazany owoc, choć wiedziała, że spotka ją za to kara.. W tym przypadku celem do przeciwstawienia się stwórcy, była pokusa i pycha gdyż zjedzenie owocu w przekonaniu Ewy miało upodobnić ją we wszystkim do Boga.Za ten występek Bóg ukarał Ewę, bardziej niż Adama: „Obarczę cię niezmiernie wielkim trudem twej brzemienności, w bólu będziesz rodziła dzieci, ku twemu mężowi będziesz kierowała swe pragnienia, on zaś będzie panował nad tobą”.

Nie zawsze kobiety robiły tylko głupie rzeczy. Nie zawsze każde ich działanie było tylko występkiem, czasem ich czyny były piękne, a poświęcenie, do jakiego potrafiły być zdolne było ogromne. Taką kobietą była Antygona stworzona przez Sofoklesa, Sprzeciwiła się rozkazom króla i pochowała swojego brata, choć wiedziała, jakie konsekwencje przyniesie jej czyn.
Od praw ziemskich ważniejsze były dla niej prawa boskie, według których ciało musiało być pochowane, aby dusza mogła dostać się do krainy umarłych. Nie tylko nie bała się kary za swój czyn, ale rozpierała ją wręcz duma, gdyż miała poczucie spełnionego obowiązku. Cechowała ją wyniosłość, porywczość, zuchwałość i konsekwencja działania. Do końca, bowiem była wierna swoim zasadom.
Nie bała się stanąć przed Kreonem i zarzucić mu, że jest okrutny. Świadczy to o jej wielkiej odwadze i sile ducha. Oprócz buntowniczki można u niej odnaleźć także cechy zwykłej kobiety, gdyż w obliczu śmierci żałuje tylko tego, że nie dane jej było zaznać miłości i zostać matką. Czyli tego, czego pragnie każda kobieta.

Kolejną kobietą, ponadto czczoną i wielbioną do dziś jest Maryja, matka Jezusa. Mimo, że od samego początku wiedziała, że rodzi Syna Bożego, który „zbawi swój lud od jego grzechów”, „a Jego panowaniu nie będzie końca” nie potrafiła wyzbyć się matczynego, pełnego niepokoju uczucia. Do końca trwała przy nim, patrzyła jak jej własne dziecko umiera niewinnie na krzyżu. Dziś jest uznawana za ideał matki

Przeciwieństwem dobrej i ciepłej Maryi jest Lady Makbet z dramatu Williama Szekspira Postać przedstawionej kobiety to manipulantka, pozbawiona skrupolow, pełna okrucieństwa osoba
Gdy dowiaduje się, że o przepowiedni czarownic i tym, że jej część już się spełniła postanawia pomóc losowi:

„Przybądźcie, o wy duchy, karmiciele
Zabójczych myśli, z płci mej mię wyzujcie
I napełnijcie mię od stóp do głowy
Nieubłaganym okrucieństwem! Zgęśćcie
Krew w moich żyłach: zatamujcie wszelki
W mym łonie przystęp wyrzutom sumienia,
By żaden poszept natury nie zdołał
Wielkiego mego przedsięwzięcia zachwiać”

Nakłania Makbeta do morderstwa. Nie rozumie nawet jego późniejszych wyrzutów sumienia
Wytrwale realizuje swoje marzenie o władzy przy boku małżonka, starając się manipulować jego zachowaniem. Bohaterka nie ulega emocjom, nie wdaje się w drobiazgowe rozważanie sytuacji, w jej duszy nie było miejsca na strach. Nie posiada takich kobiecych cech jak: wrażliwość, płochliwość, czy delikatność. Lady Makbet nakręca spirale zbrodni, działa szybko i wyrachowanie, zgodnie z wytyczonym wcześniej planem, czuwa nad biegiem spraw.
Za swą postawę, którą przyjęła ponosi zasłużoną karę. Do pewnego momentu kieruje mężem, robiąc z niego tyrana, despotę, mordercę. Pada ofiarą człowieka, którego tak naprawdę sama stworzyła. Staje się, bowiem już nikomu niepotrzebną kobietą, odrzuconą i obłąkaną psychicznie żoną, której nie pozostaje nic więcej jak tylko popełnić samobójstwo.

Innym przykładem płci pięknej, mającej zgubny wpływ na mężczyznę jest Izabela Łęcka z Lalki Bolesława Prusa. Dla niej także najważniejszy był majątek Przyzwyczajona do życia luksusach, otoczona gronem wielbicieli, nie zadaje sobie trudu by poświęcić, choć minimum uwagi Wokulskiemu. Nie rozumie i nie docenia jego uczucia. Jest wobec niego zimna i wyniosła. Traktuje go jako zabawkę, potrzebna do zaspokajania swoich zachcianek.
Wiodła życie beztroskie. Łatwo popadała w uniesienia i zachwyt nad sobą. Gardziła ludźmi bez tytułu szlacheckiego. Ciężko, więc jej było pogodzić się z faktem, że w miarę upływu czasu i topnienia majątku jej ojca, grono wielbicieli zawężało się. Nie mając już wyboru, widząc, że Wokulski cieszył się niezwykłym autorytetem i szacunkiem wśród szlachty, zgodziła się wyjść za niego. zastrzegła sobie jednak utrzymać wszystkie dotychczasowe stosunki, przyszły mąż musiał także sprzedać sklep, ponieważ pani nie wyobrażała sobie być kupcową. Twierdziła: „Z salonów Kwirynału do sklepu... To już nawet nie upadek, to hańba...”.
Prus stworzył, arystokratkę, obiekt szalonej miłości, której wdzięk i styl są wyuczone. Kryją się za nimi egocentryzm i wyrachowanie. Nie zasługuje na jakąkolwiek miłość, gdyż sama tak naprawdę nie potrafi kochać Jej bezmyślność i wyrafinowanie doprowadziło do tragedii, Wokulski prawdopodobnie popełnił samobójstwo, zaś sama wyjechała za granicę z zamiarem wstąpienia do klasztoru.

W literaturze polskiej znajdujemy również bohaterkę, dla której najważniejsze jest dobro innych. Taką postać umieścił Stanisław Żeromski w noweli pt. „Siłaczka”. Stanisława Bozowska już w wczesnych latach swej młodości, gdy jej rówieśnicy korzystali z życia, poświęcała się nauce. Po skończeniu szkoły w Warszawie wyjechała do jednej z maleńkich wiosek i zajęła się nauką biednych dzieci Mieszkańcy wioski pokochali ją za swoje zaangażowanie. Żyjąc w ciężkich warunkach zachorowała na tyfus i zmarła. Stanisława to osoba ceniąca samotność i niezależność, która dla idei i wytyczonego celu zrezygnowała z życia osobistego i odrzuciła miłość Pawła Obareckiego, mimo że ten także chciał pomagać bliźnim. Jednak między nimi jest zasadnicza różnica: Bozowska odważnie i konsekwentnie realizuje swoje plany, nie daje się pokonać trudnościom i przeciwnościom losu. Natomiast Paweł, mimo początkowego zapału szybko się poddał. Stanisława doskonale rozumie, że życie chłopów jest bardzo trudne, ale mimo to stara się wzbudzić w nich zainteresowanie wiedzą.

Kobieta Od wieków stanowiła natchnienie, ukazywana przez malarzy i poetów jako anioł i szatan, motyl i głaz, dobro i zło
Przytoczone przeze mnie przykłady kobiet, ich losów, problemów i pragnień wyraźnie dowodzą, że nie sposób wysnuć jednej, ogólnej prawdy o kobietach. Są one pełne tajemnic, sprzecznych pragnień, życie ich nie zawsze usłane jest różami, nawet, jeśli z pozoru mogłoby na takie wyglądać. Potrafią być szlachetne, ale i też nikczemne. Potwierdzenie moich wniosków znajdujemy w słowach piosenki Jacka Cygana, śpiewanych przez Edytę Górniak
Jestem kobietą
Wodą, ogniem, burzą, perłą na dnie
Wolna jak rzeka
Nigdy, nigdy nie poddam się
Jestem kobietą
Jestem dobrem, jestem złem
Jestem wodą, jestem ogniem
Jawą i snem
Pisząc o roli kobiety nie można nie wspomnieć o najpiękniejszym darze, który kobieta posiada a mianowicie zdolności noszenia w sobie nowego życia, wydanie go na świat i otoczenie matczyną opieką.
Kim więc tak naprawdę jest kobieta? Co kryje się w tym drobnym i kruchym ciele? KOBIETA potrafi być jednocześnie okrutna i czuła, piękna i odstraszająca, dlatego właśnie jest kobietą.


I Literatura podmiotu

1. Biblia Tysiąclecia. Red. Ks. K. Dynarski. Poznań 2000 ( Rdz 3, Mt 1, 18-25, Łk 1, 26-38, J 19, 25-27, 1 Kor 11, 2-16)
2. Sofokles.: Antygona [CD-ROM] 2005
3. Szekspir W.: Makbet. Wyd.1. Wrocław 1965
4. Żeromski S.: Siłaczka. Wyd.4.Warszawa 1964
5. Prus B.: Lalka. Warszawa 1972
6. Fielding H.: Dziennik Bridget Jones. Poznań 1998

II Literatura przedmiotu

1.Cygan J. Jestem kobietą