Rozwój dziecka w okresie 0-36

Pierwszy rok życia dziecka jest wyjątkowy pod względem tempa rozwoju . Już nigdy człowiek nie podlega tak wielu dynamicznym zmianom w tak krótkim czasie. Dziecko pojawia się na świecie jako bezbronna, słabo kontaktująca się ze światem istotka a zaledwie w ciągu 12 miesięcy przeistacza się w sprawnego ruchowo i zdolnego do porozumiewania się z otoczeniem człowieczka.

1 miesiąc

Maleństwo ma rączki i nóżki przywiedzione do tułowia, ponieważ silnie pracują jego mięśnie zginacze. Na podanym mu palcu mocno zaciśnie piąstkę (to jeden z odruchów, z którymi się rodzi zwany chwytnym). Uchwyt ten jest tak mocny, że podając mu palce prawej i lewej ręki, bez obawy można podnieść do góry tak uczepionego maluszka. Dziecko silnie reaguje na dotyk, uspokaja się wzięte na ręce i przytulone. Położony na brzuchu noworodek na ok. 3 sekundy podniesie główkę. Natomiast położony na plecach odwróci główkę na bok. Niemowlę unoszone do pozycji siedzącej nie jest w stanie utrzymać główki, która opada mu do tyłu. Gdy dotkniemy kącika jego ust lub policzka, natychmiast zwróci się w kierunku palca i zacznie ssać. Dziecko w tym okresie widzi, słyszy i czuje. Wyraźnie smakuje mu słodkie mleko matki, a gdy poczuje coś kwaśnego krzywi się. Komunikuje swoje potrzeby za pomocą płaczu. Choć jeszcze nie rozumie, ale powinno się do niego przemawiać, śpiewać, bo rozpoznaje głos i uczy się w ten sposób porozumiewać. Na silne bodźce dźwiękowe lub świetlne dziecko reaguje gwałtownym odrzuceniem rączek i rozprostowaniem paluszków, a następnie wraca do poprzedniej pozycji tzw. odruch Moro.

2 miesiąc

Dziecko zaczyna się poruszać energiczniej , bo ma już silniejsze mięśnie. Opanowuje ruchy mięśni szyi, tułowia i barków; położone na brzuszku podnosi główkę, która po chwili gwałtownie opada. Ciało dziecka jest bardziej wyprostowane, a piąstki są już lekko otwarte. Dwumiesięczne dziecko wydaje dźwięki przypominające „a” lub „e”, czasem łączy je z „h”. Krzykiem przyciąga twoją uwagę: umie już bezbłędnie rozpoznawać czy jest zadowolony, czy głodny, czy coś mu się nie podoba i co może być tego przyczyną. Maluch coraz częściej i na dłużej skupia wzrok. Wodzi oczami za wyraźnym, kolorowym przedmiotem i fascynuje go twarz rodzica. Zaczyna rozpoznawać mamę i tatę i posyła im swoje pierwsze uśmiechy. Zmienia się reakcja na dźwięk – dziecko nasłuchuje, zatrzymuje spojrzenie lub na moment nieruchomieje.

3 miesiąc

Leżąc na brzuchu dziecko unosi głowę opierając się na przedramionach, ale nie podnosi jeszcze pupy. W ten sposób może utrzymać się nawet minutę. Podnoszone do pozycji siedzącej nieco lepiej utrzymuje główkę. Swobodnie kręci główką np. wodząc oczami za chodzącą po pokoju mamą. Zgina nogi przy oparciu ich o podłoże. Leżąc na plecach lub siedząc w leżaczku zaczyna przyglądać się swoim rączkom i powieszonej nad sobą zabawce. Próbuje trzymać mocno grzechotkę włożoną do ręki i patrzy na nią. Koordynuje wzrok ze słuchem. Reaguje silnym ożywieniem na twarz ludzką; na głos odpowiada głosem. Uśmiecha się, wydaje z siebie dźwięki połączone z „r”.

4 miesiąc

Malec leżąc na brzuchu długo i pewnie utrzymuje głowę w górze. Czasami prostuje rączki i nóżki, unosi je do góry i buja się na brzuszku do przodu i do tyłu. Podciągnięty za rączki z leżenia na plecach do siedzenia, uniesie głowę i ramiona. Podtrzymywany pod paszkami, z reguły trzyma nóżki zgięte, ale czasami prostuje je i odpycha się od podłoża. Bawi się rączkami i wszystko co nimi złapie wkłada do buzi. Smakując w ten sposób różne przedmioty poznaje je bliżej. Potrafi chwycić zabawkę obiema dłońmi. Natomiast nie potrafi jeszcze trzymać dwóch przedmiotów jednocześnie. Malec obraca główkę w kierunku jakiegoś hałasu, zaczyna się głośno i radośnie śmiać na widok rodziców. Płacze w różny sposób, coraz precyzyjniej komunikując swoje potrzeby. Wydaje głoski: „w”, „f”, „th”, s”.

5 miesiąc

Niemowlę siedzi podparte, zgina rączki i nóżki, napina mięśnie brzucha i miednicy. Podciągane z rączki do pozycji siedzącej doskonale utrzymuje główkę w sposób taki, że podbródek dotyka klatki piersiowej. Ciągle ćwiczy, bawi się swoimi stopami, próbując nawet włożyć je sobie do buzi. Leżąc na brzuchu prostuje raz jedną raz drugą rękę, skręca głowę i w efekcie coraz częściej udaje mu się przewrócić na plecy. Leżąc na plecach potrafi wygiąć kręgosłup i zrobić „mostek” wsparty na głowie i nogach. Wyciąga rękę w kierunku zabawki, dotyka jej i próbuje chwycić. Zauważa i wpatruje się z uwagą w maleńkie przedmioty np. paproszek na dywanie. Śmieje się, piszczy, bardzo żywo reaguje na widok mamy. Gaworzy żywo i radośnie. Wymawia już sylaby „agha”, „aghu”, „he” i inne połączenia samogłosek ze spółgłoskami. Zauważa coraz subtelniejsze dźwięki, radośnie reaguje na znajome dźwięki, odróżnia ton surowy od łagodnego.

6 miesiąc

Półroczny maluch próbuje utrzymać włożoną mu do rączki butelkę z mlekiem. Chwyta zabawkę całą dłonią przekład ją z rączki do rączki i uwielbia wyrzucać zabawki z łóżeczka, czkając aż ktoś je podniesie. Położony na brzuszku opiera się na ramionach i pozostaje w tej pozycji dość długo. Niektóre dzieci w tym wieku podciągają się do pozycji siedzącej i utrzymują się w niej przez chwilę dobrze przy tym kontrolując pozycję głowy. Dociekliwie bada twarz mamy, usiłując włożyć paluszki do jej ust, ciągnąc za włosy. Półroczny maluch wypowiada ciągi sylab np. „ma-ma-ma”, „da-da-da”. Odróżnia osoby znajome od obcych. Wzrasta wrażliwość słuchu i uwagi. Dziecko już doskonale wie co się dzieje wokół. Pojawiają się pierwsze ząbki.

7 miesiąc

Sprawnie obraca się z pleców na brzuch. 7 – miesięczny maluch ma tak wyćwiczone mięśnie, że próbuje już samodzielnie siadać. Podczas zabawy nie musi się już podpierać, co pozwala mu chwytać dwa przedmioty równocześnie lub jeden duży obiema rączkami. Obraca zabawkę w rączkach, szuka jej gdy upadnie. Potrafi sięgnąć ręką po coś ponad bark. Dziecko stara się też przemieszczać. Robi to w różny sposób: pełza, turla się, siedząc odpycha jedną nogę i posuwa się dalej w sobie tylko znanym celu. Lubi gaworzyć, zmienia głośność i intonację. Łączy różne głoski w sylaby i potrafi wymówić słowa „mama”, „tata”.

8 miesiąc

Prawie wszystkie maluchy w tym wieku samodzielnie siedzą i pełzają. Niektóre potrafią przez kilka chwil stać przy meblu, gdy rodzić je tam postawi. Większość dzieci w tym miesiącu, leżąc na brzuszku obraca się wokół własnej osi, niektóre potrafią nawet przejść z leżenia na brzuchu do klękania. Maluch obserwuje z uwagą dorosłych przy ich codziennych czynnościach. Doskonale rozumie słowa „nie”, „nie wolno”, ale z reguły ich nie respektuje. Zaczyna bać się obcych to tzw. lęk 8 miesiąca. Nie chce się bawić ani zostawać z rzadko spotykanymi osobami. Dziecko sprawnie obraca i manipuluje przedmiotem trzymanym w dłoniach, łatwiej koncentruje się, śledzi zjawiska w bliskim otoczeniu. Komunikuje się za pomocą gestów mających stałe znaczenie np. wyciąga rączki, gdy chce by je wziąć na ręce. Potrafi wyraźnie szeptać, prawie stale coś „mówi” do siebie.

9 miesiąc

Z reguły dziewięciomiesięczne dzieci już pewnie siedzą, a niektóre potrafią stać podtrzymywane przez rodziców. Czasami nawet podciągają się samodzielnie do stania, podnosząc się z pozycji leżącej. Świetnie i szybko raczkują. Ta umiejętność bardzo szybko uaktywnia pracę mózgu małego człowieka. Jest bardziej aktywne w zabawie w chowanego, wykazuje mniejszy lęk, gdy np. mama zniknie mu z pola widzenia. Dziecko chwyta małe przedmioty tzw. chwytem pęsetkowym, czyli kciukiem i palcem wskazującym. Rozumie i wykonuje proste polecenia np. „podaj mi ...”. wyraźnie wymawia i łączy ze sobą dwie takie same sylaby np. „ba-ba”. Wykazuje wzrost zainteresowania cichymi dźwiękami.

10 miesiąc

Maluch próbuje już stawiać pierwsze kroki – na razie bezpiecznie trzymając się rodzica. Potrafi sam usiąść, podnosząc się z leżenia na brzuszku, a potem wstać przytrzymując się czegoś. Bawi się najczęściej w pozycji siedzącej, mając wyprostowane nogi i plecy. Dziecko naśladuje już dźwięki, miny, gesty i różne czynności, rozumie ich sens w określonej sytuacji, np. macha rączką i mówi „pa-pa”, gdy się z kimś żegna. Na pytanie „gdzie mama?” szuka jej wzrokiem i pokazuje rączką. Gdy czyta mu się książeczkę, wskazuje paluszkiem przedmioty na obrazkach i próbuje za osobą czytającą powtarzać ich nazwy. Czyni postępy w koordynacji obu rąk, np. małe przedmioty wkłada do pojemnika trzymanego w drugiej rączce. Pewne czynności zaczyna wykonywać nie tylko dla przyjemności, ale także dla uzyskania aprobaty dorosłych.



11 miesiąc

Dziecko samodzielnie wstaje, przytrzymując się mebli i drepcze przy nich, przenosząc ciężar ciała z jednej na drugą nogę. Chodzi trzymane za obie ręce i coraz częściej puszcza się oparcia usiłując złapać równowagę. Choć często kończy się to upadkiem nie rezygnuje z prób. Większa samodzielność i osiąganie coraz bardziej skomplikowanych umiejętności sprawia mu przyjemność. Zwłaszcza wtedy, gdy wszyscy wokół biją mu brawo. Używa pojedynczych lub podwójnych sylab dla określenia sytuacji np. „am-am”, gdy siada do stołu. Słysząc słowo „nie” przerywa wykonywaną czynność. Rozumie zakazy, ale na ogół ich nie zapamiętuje i nie stosuje się do nich. Potrafi precyzyjnie i pewnie chwycić drobny przedmiot.

12 miesiąc

Roczny malec potrafi zjeść trzymany w ręku chrupek i próbuje samodzielnie pić z kubeczka. Kolejnym etapem rozwoju będzie nabycie umiejętności posługiwania się łyżeczką. Na razie maluchowi najlepiej udaje się wkładanie jedzenia do buzi za pomocą własnych paluszków. Dziecko potrafi precyzyjnie podać drugiej osobie zabawkę, ale nie zawsze chce ją puścić. Prawidłowo reaguje na polecenia np. „chodź tu”, „zostaw”. Nawiązuje też proste dialogi używając pierwszych dziecięcych słów „daj”, „nie”. Łatwo się rozprasza, bywa przekorne, lubi być samodzielne. Lubi być w centrum zainteresowania otoczenia i uwielbia być chwalone. Umie dzielić emocje z najbliższymi: gdy się cieszą, ono też jest radosne. Gdy są przygnębieni – ono też jest smutne. To empatia. Roczne dziecko ma zwykle 6 ząbków.



W drugim roku dziecko uczy się mówić i wydaje się sporo rozumieć z tego, co się do niego mówi. Jednak nadal poznaje świat głównie poprzez doświadczenie i rozumie wyłącznie to, czego osobiście doświadczyło.

13 – 18 miesięcy

Dziecko samodzielnie stoi i chodzi podtrzymywane za rączki. Potrafi samodzielnie utrzymać np. ołówek i narysować nim swoje pierwsze dzieło. Doskonale rozumie pewne polecenia i zakazy. Używa prostych słów i gestów do wyrażania swoich potrzeb lub nazywania otaczającego go świata.

18 – 24 miesiące

Dziecko już bardzo sprawnie się porusza, ale nadal doskonali swoje umiejętności ruchowe. Samodzielnie wspina się na krzesła i dostępne dla niego meble. Potrafi kopać piłkę i zbudować wieżę z klocków. Rozpoznaje i nazywa znajome mu przedmioty.

W trzecim roku życia dziecko staje się coraz bardziej samodzielne. Komunikuje się z otoczeniem pełnymi zdaniami. Dzieli się swoimi spostrzeżeniami i natychmiast pyta, jeżeli chce się czegoś dowiedzieć. Potrafi powiedzieć ile ma lat, jak się nazywa oraz określić czy jest chłopcem czy dziewczynką. Organizuje sobie samodzielnie zabawę i potrafi dość długo się nią zająć. Naśladuje w zabawie inne dzieci, a nawet aktywnie włącza się do grupy. Wrażliwie reaguje na emocje otoczenia i odwzajemnia uczucia. Dziecko w tym okresie rozwoju potrafi samodzielnie się ubrać, a nawet założyć buty (bez sznurowania).