Metody pedagogiczne Jana Amosa Komeńskiego,Johna Locka oraz metody wychowania spartańskiego

W mojej pracy chciałabym opisać metody pedagogiczne dwóch wielkich przedstawicieli pedagogiki : Jana Amosa Komeńskiego,Jana Locke'a,oraz przedstawić metody wychowania spartańskiego.



Jan Amos Komeński jest przedstawicielem pedagogicznej myśli oświeceniowej.Był jednym z największych myślicieli pedagogicznych w historii.Całe swoje życie poświęcił praktycznej działalności wychowawczej,oraz układaniu podręczników.opracował podręcznik do nauki łaciny,w którym połączył naukę słów z nauką rzeczy.Książka ta zyskała ogrmoną popularność.Nowatorskim pomysłem,jaki autor wprowadził w swych podręcznikach były obrazki szczegółowo przedstawiające omawiane treści.Komeński pragnął dać wyobrażenie każdej rzeczy,zdarzało mu się nawet ilustrować słowa całkowicie wyrwane z kontekstu ,lub opisywane dzwięki i odgłosy.Podręcznik ten stał się drugą po biblii najbardziej rozpowszechnioną książką.Alfabet obrazkowy opracowany przez Jana Komeńskiego zapoczątkował metodę głoskową.Kolejnym dziełem wielkiego pedagoga był ''Świat zmysłowy w obrazach'',było to udoskonalenie jego pierwszego podręcznika.Jednak największym i najsłynniejszym dziełem Komeńskiego jest ''Wielka Dydaktyka''.W podręczniku tym autor zebrał całokształt swych poglądów pedagogicznych.Jest to pierwszy całkowity system pedagogiki w literaturze europejskiej.''Wielka Dydaktyka'' dzieli się na cztery części:
Pierwsza- obejmuje pedagogikę ogólną,traktuje o celu i istocie,mozliwości i konieczności wychowania.
Druga- rozwija właściwy system dydaktyki Komeńskiego,najpierw dydaktykę ogólną,metodykę szczegółową języków,następnie nauki ścisłe i sztukę.
Trzecia-omawiała zasady wychowania religijno-moralnego i karności szkolnej.
Czwarta- uzasadniała szczegółowy plan organizacji szkół.



Jan Komeński był zdania, że w szkołach powinni uczyć się wszyscy - od dzieci bogaczy po dzieci z najbiedniejszych,prostych rodzin.Zarówno chłopcy jak i dziewczęta..Dotychczasowe rodzaje szkół powstawały przypadkiem,bezplanowo według doraznych potrzeb stanowych i zawodowych.Zazwyczaj synowie warstw wyższych uczyli się w domach czytania i pisania po czym oddawano ich do szkół łacińskich.Placówki te nie miały zwykle ściśle określonego typu,przyjmowano młodzież w różnym wieku,nie posiadającej wiedzy elementarnej.W jednych nauka trwała 3 lata w innych nawet 10 lat.Przedszkola nie cieszyły się popularnością.Komeński rozwinął zupełnie nowy plan opieki nad kształceniem umysłu dziecięcego.Jego zdaniem natura przeznaczyła 24 lata życia ludzkiego na naukę.Podzielił etapy nauki na 4 części,każda miała trwać po 6 lat.Wykazał potrzebę czterech typów szkół wzajemnie na sobie bazujących.W okresie pierwszym opiekę nad rozwojem dziecka miała sprawować tzw. ''szkoła macierzyńska''.Role nauczycieli mieli spełniać rodzice.Dbała ona o prawidłowy rozwój dziecka poprzez ustalenie porzadku co do odżywiania,ruchu i zabawy.Komeński szczegółowo obmyślił zakres wiadomości właściwych dla wieku dziecinnego,ułożył program możliwy do opanowania w szóstym roku życia.Położył nacisk na zaznajomienie dziecka z najprostszymi zjawiskami.Pozostawił tej szkole swobodę rozkładu materiału na dowolna ilość czasu,nie przewidział jednak że większość rodziców nie jest zdolna do kształcenia dzieci.
Ponad to pedagog gromadził wskazówki jak ćwiczyć umysł w tak młodym wieku,poprzez bajki,opowiastki i różnorodne zajęcia.Baczną uwagę poświęcał zabawkom dla dzieci,radził jak je dobierać , aby pomagały dziecku w należytym zrozumieniu rzeczy.Twierdził,że od 4 do 6 roku życia dziecko powinno zajmować się budowaniem i rysowaniem.Słuchanie muzyki i nauka łatwych piosenek kształtuje usposobienie dziecka.Wyrazne wygłaszanie,przyzwyczajanie dziecka do akcentu to wstęp do rozwinięcia należytej wymowy.Ponad wszystko podkreslał jednak ogromne znaczenie wychowania moralnego.Dobre obyczaje wyrabiają się dzięki dobremu przykładowi,gdyż dziecko ma popęd do naśladowania.Do tego zalecał stosowanie delikatnych pouczeń a w potrzebie kary.Strofował rodziców zbytnio zapatrzonych w swoje pociechy.Od najmłodszych lat podkreślał wagę rozwijania u dziecka cnoty,umiarkowania w jedzeniu i piciu,czystości,posłuszeństwa,dobroczynności,usłużności i grzeczności a także bojazni Bożej poprzez czynności religijne,oraz katechezę.Rezultatem ''szkoły macierzyńskiej'' ma być opanowanie pierwszych wiadomości,rozwinięcie rozumu dziecka do pewnego stopnia i wzbudzenie w nim chęci do dalszego kształcenia.

Kolejnym etapem edukacji ma być wg.Komeńskiego szkoła elementarna nazwana również szkołą języka ojczystego, w przeciwieństwie do szkoły łacińskiej.Jego progarm dla szkoły elementarnej ma charakter ogólny i wszechstronny.Zawiera pewną całość która mogła by wystarczyć na całe życie dla tego kto nie zamierza się kształcić dalej.W programie szkoły elementarnej znajdowały się: język ojczysty,pisanie,główne wiadomości gramatyczne,rachunki,początki geometrii,śpiew pospolitych melodii,religia,wiadomości o stosunkach gospodarczych i państwowych,zarys historii powsechnej,podstawy geografii i ogólne wiadomości o rzemiosłach.

Gimnazja czyli szkoły łacińskie, w tych szkołach Komeński preferował nauczanie przedmiotów ścisłych.Wbrew praktyce szkoły humanistycznej.Z czasem wiele szkół humanistycznych przejeło jego poprawkę co do porządku przedmiotów w nauce szkolnej.

Sam Komeński charakteryzując istotę swego systemu wychowawczego wymienił trzy następujące zasady fundamentalne:
- ścisłą równoległość rzeczy i słów
- odpowiednio ułożoną bezwzględną stopniowość
- postępowianie przyjemne,łatwe i szybko do celu wiodące.
Pierwsza zasada jest tu niewątpliwie najważniejsza,ona nadała cechę oryginalną i trwałą systemowi Komeńskiego.Pedagog motywował uczniów do myślenia,wyciągania własnych wniosków i osądów,gdyż to pozwalało na głębsze poznanie i zrozumienie nauki,a także pozostawało w pamięci na dłużej.Komeński dbał o to,by nie zniechęcać uczniów do dalszej nauki i nie zaśmiecać umysłów młodych ludzi zbędnymi informacjami.Wszystko co się poznało i zrozumiało powinno się wg. Komeńskiego umieć wypowiedzieć i praktycznie zastosować.Z tej zasady wynika ,aby uczący się sami wszystko wybadywali i załatwiali,oraz systematycznie ćwiczyli gdyż nie ma lepszego nauczyciela niż praktyka.Pedagog z każdej godziny lekcyjnej przeznaczał jeden kwadrans na pokazywanie i objaśnianie ,trzy pozostałe na natomiast na praktykę i naśladowanie.Radził posługiwać się częstym poczynając od najlepszych uczniów,kończąc na słabszych.Kolejna wielką wskazówką Komeńskiego było żądanie aby nauczyciel uczył równocześnie cała klasę i wszyscy uczniowie wykonywali jednocześnie tę samą pracę.Było to wielce postępowe gdyż wówczas nauczyciele mieli zwyczaj pracować z każdym uczniem oddzielnie,tym samym nauka zajmowała więcej czasu i prowadziła do marnotrawienia czasu przez większość uczniów.Aby nauka szła łatwo,szybko i przyjemnie Komeński radzi stosować szereg środków m.in.:dobór odpowiedniego materiału do nauki,ograniczać się tylko do rzeczy pożytecznych,zakazywał kar cielesnych,przymusu i gwałtowności w zachowaniu nauczyciela wobec uczniów.Uważał również,że ogromne znaczenie ma wygląd budynku szkoły,powinna być czysta,jasna i przyjemna.Wewnatrz ozdobionamapami,obrazami i rycinami.Na zewnatrz obowiązkowo powinien znajdować się plac zabaw,oraz ogród.

Moim zdaniem Jan Amos Komeński bardzo przyczynił się do właściwej organizacji szkół,która jest stosowana również we współczesnym systemie edukacji.Niewątpliwie największym i chyba najbardziej pomocnym odkryciem w ułatwianiu przswajania wiedzy były ilustracje.Był to autorski pomysł Komeńskiego,który ma szczególne znaczenie dla jakości edukacji.Pomaga uczniom wyobrazić sobie omawiane treści co prowadzi do skojarzeń i działania pamięci wzrokowej,a co za tym idzie do szybszego i trwalszego zapamiętywania przerabianego materiału.Ogromne znaczenie ma również uporządkowanie systemu nauczania,utworzenie oddzielnych jednostek ze ściśle określonym programem nauczania ,oraz adekwatnym przedziałem wiekowym uczącego się.Nie najlepszym jednak pomysłem było założenie szkół macierzyńskich.Komeński skupił się na celach jakie miała ta szkoła osiągać nie zdając sobie sprawy z braku przygotowania i zaangażowania rodziców w samodzielną edukację swoich dzieci.Szkoła ta nie miała możliwości zaistnieć na dłuższy okres czasu w systemie edukacji nie mogłaby również zaistnieć w czasach współczesnych ze względu na rozbieżności w wykształceniu rodziców,ich poglądów na świat ,ale przede wszystkim z braku pedagogicznego przygotowania ich do pełnionej funckji.Nie bez znaczenia było również zezwolenie na możliwość kształcenia dla dzieci z ubogich rodzin,oraz dziewcząt.Był to ogromny postęp w dążeniu do rozwoju i poszerzenia horyzontów społeczeństwa.
Jeśli chodzi o zalecane zabawy w tej dziedzinie rownież rady Komeńskiego są nadal aktualne i stosowane w procesach wychowawyczych współczesnych dzieci.Dla dzieci w wieku od 4 do 6 lat preferuje się zabawy w budowanie i rysowanie oraz naukę łatwych piosenek i melodii.Dzisiejsze przedszkola są w pewnym stopniu odpowiednikiem szkół macierzyńskich,tam również dba się o to by nauka była łatwa i przyjemna,by zachęcała do dalszego kształcenia.
Szkoła elementarna to dzisiejsza szkoła podstawowa,gdzie dzieci powyżej 6-go roku życia uczą się wiedzy ogólnej,zapoznają się z różnymi dziedzinami życia, odbierają wykształcenie podstawowe jednak w przeciwieństwie do szkół elementarnych dzisiaj nie można zakończyć edukacji dziecka na szkole podstawowej.Nauka w gimnazjum jest obowiązkowa.
W przeciwieństwie do wizji gimnazjów Komeńskiego dzisiaj nauka w tej szkole nie tylko jest obowiązkowa,lecz również nie ogranicza się do przedmiotów ścisłych.Uczniowie gimnazjum poszerzają swą wiedzę wyniesioną ze szkół podstawowych jest ona jednak na bardziej zaawansowanym poziomie i dotyczy większej ilości dziedzin z życia człowieka.Ujednolicenie programu nauczania w gimnazjum tak jak proponował Komeński nie jest dobrym pomysłem dla dzisiejszej młodzieży,gdyż obecnie gimnazjum nie daje wystarczającej wiedzy i ukończenie tej szkoły nie daje tak elitarnej pozycji w spoleczeństwie jak kiedyś.
Bardzo dobrym pomysłem było rownież poświęcenie jednego kwadransu na omawianie tematu a trzech kolejnych na powtarzanie.Obecnie lekcje w szkołach trwają 45 minut co znacznie skraca czas jaki nauczyciel może poświecić na wnikliwe przedstawienie tematu co oczywiście ma swoje odbicie w jakości nauczania.Uważam jednak że czas ten można zagospodarować zgodnie ze wskazówkami Komeńskiego gdyż zaangażowanie uczniów w powtarzanie ułatwia im zapamiętywanie i wiedza zdobyta w ten sposób na dłużej pozostaje w umysłach.Jest to rozwiązanie być może bardziej pracochłonne dla nauczyciela i wymaga większego zaangażowanie jednak jest dużo efektywniejsze niż czytanie z książki lub bezmyślne przepisywanie z tablicy.Kolejną ważną wskazówką Komeńskiego jest,aby uczeń sam wyciągał wnioski z omawianego tematu i sam doszukiwał się rozwiązania problemu to zdecydowanie motywowało do nauki a także rozwijało zaradność uczniów.