Wpływ sytuacji społecznych na zachowanie ludzi.

Każdy człowiek wywiera wpływ na zachowania ludzi jak i przyjmuje relacje od innych ludzi.Sytuacje społeczne istotnie determinują ludzkie zachowania.Uzasadnienia tej tezy można dokonywać w różny sposób:
- po pierwsze można pokazać,że sytuacje społeczne bezpośrednio wpływają na ludzkie zachowania.
- po drugie można podawać przykłady pośredniego wpływu sytuacji społecznych na te zachowania: np.pewne struktury psychiczne zostały wcześniej ukształtowane w wyniku oddziaływania różnych sytuacji społecznych podczas procesu socjalizacji człowieka i następnie nijako wtórnie determinują kształt jego procesów psychicznych i zachowań
- po trzecie można pokazać jak różnią się od siebie ludzie żyjący w różnych kulturach tym wypadku zakłada się,że kultura determinuje zachowanie swoich członków.
Pierwszym zagadnieniem,które rozpatrzymy będzie:
Wpływ sytuacji społecznych na procesy spostrzegania.
Zaczniemy od omówienia trzech prac, w których wykazano,że sytuacje społeczne wpływają modyfikująco na procesy spostrzegania.
Pierwszym, który zajął się tym problemem był A.S.Luchins.Badanie swoje przeprowadził na grupie dzieci w wieku 11 – 13 lat.Badanym okazywał serię rysunków. Pierwszy rysunek przedstawiał skomplikowany układ kresek,który w kolejnych rysunkach przechodził w kontur butelki.Dzieci odpowiadały parami.Jedna osoba z pary była współpracownikiem eksperymentatora i twierdziła,że na rysunku nie widzi nic innego oprócz twarzy.Osoba ta zawsze udzielała odpowiedzi przed właściwą osobą badaną,która słyszała jego wypowiedż.Część badanych pod wpływem sugestii współpracownika eksperymentatora udzielała takich samych odpowiedzi jak on.Gdy rysunek był bardzo wyrazisty (tzn. było widać wyraźnie kształty butelki),osoba współpracująca z eksperymentatorem wywierała nieznaczny wpływ na spostrzeżenie badanych lub nie wywierało go wogóle.Wyniki badania skłaniają do wniosku,że w sytuacjach których bodziec nie jest jasny,odnoszące się do niego spostrzeżenia mogą być w znacznym stopniu modyfikowane przez opinie ,które wypowiada inna osoba.
Kolejnym autorem eksperymentu był S.E.Ascha,który wyjaśnił zjawisko konformizmu.Eksperyment swój przeprowadził na grupie ośmio osobowej,z czego siedem osób współpracowało z nim natomiast osoba będąca badaną udzielała odpowiedzi jako ostatnia.Przedmiotem eksperymentu było dopasowanie odcinków o różnych długościach do trzech wzorcowych.Osoby współpracujące z eksperymentatorem wypowiadały się jednogłośnie i nie zgodnie z rzeczywistością jednej trzeciej odpowiedzi badany ulegał wpływowi grupy.Eksperyment ten pozwolił wysunąć wniosek,że grupa wywiera znaczny nacisk na jednostkę warunkach naturalnych wpływ innych osób może nawet prowadzić do wystąpienia zjawisk mających charakter zbiorowych halucynacji,kiedy znaczna liczba osób spostrzega zjawisko nieistniejące w rzeczywistości np. cuda.
Duży wpływ na człowieka mają również wielkie zbiorowości ludzkie.Nie ulega wątpliwości,że w związku ze wzrostem liczby ludzi na Ziemi,jak i z postępującymi procesami urbanizacyjnymi,zwiększa się liczba osób,z którymi przeciętny człowiek ma obecnie doczynienia.Nic, więc dziwnego,że liczba osób znajdujących się w naszej obecności ma duży wpływ na nasze różne zachowania.Na przykład D.K.Kutner uważa,że to jak reagujemy na innych ludzi,zależy od ich zagęszczenia wokół nas,od ich odległości,a także od tego ,czy ich wzrok jest skierowany na nas ,z tym ,że właśnie ten ostatni czynnik ma być najważniejszy w przypadku wspominanych reakcji.Potwieradza to przeprowadzone badanie na grupach dwu lub cztero osobowych, których część osób badanych siedziała do siebie skierowana twarzą a część do siebie plecami.Badanie wykazało,że u osób skierowanych twarzą do siebie występowała tendencja do zabezpieczania się poprzez zasłanianie twarzy,łącznie rąk,co nie występowało wówczas,gdy osoby badane były odwrócone do siebie plecami w grupach cztero osobowych owa tendencja do zabezpieczania była znacznie wyraźniejsza niż w grupach dwu osobowych,co świadczy o wpływie zagęszczenia na zachowanie o charakterze obronnym czy zabezpieczającym.Widzimy więc,że zarówno sposób umiejscawiania innych obecnych osób ,jak i ich liczba mają wpływ na zachowanie ludzi znajdujących się w ich obecności.
Innym ważnym czynnikiem wpływającym na zachowanie jest wielkość grupy, w której ludzie uczestniczą a stopniem zadowolenia z uczestnictwa w niej,a także związek między wielkością grupy,a radykalizmem postaw.Wyniki wykazują,że w grupach większych liczebnie istnieje większa dezorganizacja i jest większe prawdopodobieństwo konfliktów wewnątrz grupowych, jak również znacznie trudniej jest uzgodnić wspólne stanowisko.
Eksperymenty wykonywane w sztucznych warunkach nie zadawalały wielu badaczy w związku z powyższym postanowiono zbadać wpływ większych zbiorowości na zachowanie ludzkie w warunkach naturalnych,przeprowadzając eksperyment w terenie.Takie badanie przeprowadził P.G.Zimbard,który pozostawił na ulicy w Bronxie (Nowy Jork) i w Palo Alto (uniwersyteckie miasto w Kalifornii o niewielkiej liczbie mieszkańców) samochody,których wygląd sugerował,iż są one porzucone przez właścicieli.W Nowym Jorku w ciągu 26 godzin samochód został częściowo rozebrany.Ludzie, którzy zabierali części byli porządnie ubrani.Inaczej eksperyment przebiegał w Palo Alto.W ciągu siedmiu dni nie tylko nic nie zabrano z samochodu,ale co więcej,gdy padał deszcz jeden z przechodniów zamknął maskę silnika.Na podstawie tego eksperymentu możemy wysnuć wniosek,że na zachowanie ludzi ma wpływ gęstość zaludnienia.
Posługując się wynikami badań starano się wykazać,że sytuacje społeczne bezpośrednio lub pośrednio wpływają na zachowania ludzi.Ustalono,że:
1.Obecność innych ludzi zmienia ich sposób spostrzegania.
2.Zwiększająca się liczba innych osób,ich wzajemne bliskie rozmieszczenie w pomieszczeniu powoduje ,że pojawiają się zachowania o charakterze obronnym wzmaga się niezadowolenie z uczestnictwa w grupie i radykalizm jej członków .
3.Obecność innych ludzi modyfikuje poziom wykonywania czynności.
4.Stałe przebywanie w dużych skupiskach ludzkich na przykład zamieszkiwanie w dużych miastach o znacznej gęstości zaludnienia,prowadzi do różnych form ograniczenia i zmiany charakteru kontaktów z innymi ludźmi,a także do różnego rodzaju zachowań aspołecznych jak zabór rzeczy opuszczonych.


Bibliografia:S.Mika Psychologia społeczna,Warszawa 1982,s.65-101