Paweł z Tarsu (gr. Paulos – mały, znikomy), pierwotnie Szaweł z hebrajskiego Soul – uproszony. Urodził się około 10 r. Po Chrystusie (Tars leży w płd-wsch części Azji Mniejszej. Jego rodzice ortodoksyjni Żydzi z pokolenia Beniamina, zostali sprzedani jako niewolnicy do Azji, gdzie po pewnym czasie zostali wyzwoleni. Po ojcu Paweł odziedziczył prawa obywatela rzymskiego. Był Żydem i zgodnie z żydowskimi obyczajem, przyswoił sobie znajomość zawodu- wyrobu namiotów.
Mając 20 lat przybył do Jerozolimy, by tam pod okiem rabina Gamaliela I studiować pismo. Staje się tam nauczycielem Prawa, zalicza się więc w poczet faryzeuszów. Tutaj zaczyna prześladować członków pierwotnej wspólnoty chrześcijańskiej. Jest świadkiem kamienowania Szczepana, po czym kontynuuje walkę przeciwko nowej religii. Udaje się do Damaszku. W drodze ma widzenie, w którym Jezus mówi do niego: ”Szawle, Szawle, dlaczego mnie prześladujesz?” Zostaje porażony ślepotą. W mieście zostaje umieszczony u pewnego Żyda, gdzie przez trzy dni nie je i nie pije, modląc się. Pewien chrześcijanin również w widzeniu z Jezusem otrzymuje polecenie, by odszukać Pawła i uzdrowić go.
Paweł po otrzymaniu chrztu, nawraca się i poczyna głosić w synagogach, że Jezus jest Synem Bożym. Żydzi odbierają to jako prowokację ze strony dawnego prześladowcy chrześcijan i chcą go zabić. Chrześcijanie jednak go uwalniają i Paweł ratuje się ucieczką. Według jego własnych słów w Liście do Galatów, przebywał najpierw trzy lata w okolicach Damaszku, zanim udał się do Jerozolimy, gdzie poznał św. Piotra Z Jerozolimy musi jednak uciekać, więc udaje się do swojego rodzinnego miasta – Tarsu, by z kolei za namową Barnaby udać się do Antiochii i podjąć pracę w tamtejszym kościele. W Antiochii przemawia w dzień szabatu do wiernych, ukazując postać Jezusa jako konsekwencje dziejów zbawienia. Ludność przyjmuje te słowa bardzo pozytywnie, a miejscowi Żydzi odrzucają je. Prześladowany Paweł udaje się z Barnabą Skonium, a potem do Listry. Tam uzdrawia kalekę. Lud sądzi, że maja przed sobą greckich bogów, chcąc składać im ofiary. Potem Żydzi wypędzają ich kamieniami z miasta tak, że Paweł ledwie uchodzi z życiem.
Po opowieści o tej pierwszej podróży misyjnej Dzieje Apostolskie relacjonują spór o to, czy Tora ma mieć również zastosowanie do Chrześcijan nawróconych z pogaństwa, czemu sprzeciwiali się Paweł i Barnaba. Chodzi przy tym zwłaszcza o obrzezanie. Decyzja zapadła na soborze jerozolimskim. Zwyciężyła propozycja Pawła.
Święty Łukasz opisuje w Dziejach Apostolskich trzy podróże misyjne św. Pawła: pierwsza prowadziła na Cypr i do Azji Mniejszej, druga wiodła przez Azję Mniejszą do Europy (gdzie nawiedził dwie prowincje greckie: Macedonię i Achaję); celem trzeciej były miasta Azji Mniejszej (zwłaszcza Efez, stolica Azji- prowincji rzymskiej) i Grecji. W Jerozolimie św. Paweł został zatrzymany, a następnie jako obywatel rzymski, odesłany do Rzymu, gdzie prawdopodobnie w 67roku, za panowania Nerona, poniósł śmierć (został ścięty)
Zasługą św. Pawła jest przede wszystkim ujęcie chrześcijaństwa jako religii o zasięgu uniwersalnym (stąd przypisywane mu tytuły: „Apostoł pogan”, Apostoł Narodów”): wyrwanie chrześcijaństwa z narodowo – religijnego kontekstu żydowskiego i stworzenia greckojezycznych wspólnot chrześcijańskich. Po drugie przez swoje listy pisane do Kościołów św. Paweł wywarł znaczący wpływ na orientację i treść religii chrześcijańskiej. Podkreśla się zwłaszcza znaczenie Listu do Rzymian i jego nauki o usprawiedliwieniu.
List do Rzymian
List św. Pawła do chrześcijan mieszkających w Rzymie. Zdumiewa fakt, że ten szczegółowy i teologicznie przemyślany list św. Paweł kieruje do wspólnoty, której ani nie założył, ani osobiście nie zna. Swoją misję do Azji Mniejszej i Grecji św. Paweł uważa za zakończoną. Planuje podroż do Hiszpanii i prosi chrześcijan rzymskich, by mu w niej pomogli. W liście św. Paweł pragnie wyjaśnić swoje stanowisko, poparte głęboką refleksją teologiczną i pod każdym względem uzasadnione. Stąd m.in. temat teologii usprawiedliwienia i możliwości zbawienia Izraela. List do Rzymian stanowi streszczenie nauczania św. Pawła i jego teologii. Niektórzy nazywają go „testamentem św. Pawła”
Listy św. Pawła
Św. Paweł prowadził ożywioną korespondencję z założonymi wcześniej przez siebie wspólnotami chrześcijańskimi. Nie wszystkie jednak listy przypisywane mu w Nowym Testamencie napisał osobiście. Za autentyczne listy pawłowe, uważa się:
- List do Rzymian
- 1 List do Koryntian
- 2 List do Koryntian
- List do Filipian
- List do Filemona
- 1 List do Fesolaniczan
- 2 List do Fesolaniczan
- List do Efezjan
- List do Kolosan
Listy św. Pawła podejmują problemy poszczególnych wspólnot, a także główne tematy teologiczne: (sprawiedliwość, odkupienie, teologia krzyża itp.)