Rola i znaczenie Solidarności (Polska 1980-1981)

Fala strajków w Polsce


Kiedy w lipcu 1980 roku rząd wprowadził podwyżki cen wędlin i mięsa, w Lublinie, Świdniku i Mielcu wybuchły strajki załóg zakładów wędliniarskich. W sierpniu do strajkujących dołączyli pracownicy wybrzeża m.in. Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Nie trzeba było długo czekać by w całej Polsce strajkowano. Robotnicy przedstawili władzy państwa swoje żądania. Chcieli oni przede wszystkim zmian w gospodarce i polityce. Przedstawili 21 postulatów, które dotyczyły zmian płacowych, utworzenia wolnych związków zawodowych, uwolnienia więźniów politycznych i rozpoczęcia reform w gospodarce.


W Gdańsku powstał MKS czyli Międzyzakładowy Komitet Strajkowy. Na jego czele stanął Lech Wałęsa. Podobne komitety zostały utworzone w Jastrzębiu i Szczecinie. Naciskały one na władze naszego kraju. Musiały one delegować swoich przedstawicieli do rozmów ze strajkującymi.
31 sierpnia 1980 r wicepremier Mieczysław Jagielski podpisał z Lechem Wałęsą porozumienie dotyczące przedstawionych postulatów. Na jego mocy MKS przekształciło się w MKZ (Międzyzakładowe Komitety Założycielskie). Utworzyły one 17 września 1980 w Gdańsku Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” (NSZZ „Solidarność”). W ciągu roku liczba jego członków sięgnęła 8 mln. Możliwa stałą się zmiana systemu w drodze demokratycznych przemian. Odwołano z zajmowanego stanowiska Edwarda Gierka, I sekretarzem Komitetu Centralnego PZPR mianowano Stanisława Kanię, zaś premierem nowego rządu i ministrem obrony narodowej został gen. Wojciech Jaruzelski.


Trudny okres współistnienia


Kierownictwo partii miało nadzieje że przez zmianę I sekretarza i wprowadzenie pozornych reform w aparacie władzy opanują sytuację w kraju. W Komitecie Centralnym istniał jednak podział na tych którzy chcą likwidacji „solidarności” i tych, którzy stawiają na współpracę z tym związkiem. ZSRR wywarło ogromny wpływ na poczynanie partii. Jego przywódca, Leonid Breżniew, oraz przywódcy pozostałych krajów socjalistycznych skłaniali do użycia siły w Polsce. Chciano przeprowadzić nad granicą manewr wojskowy „Sojusz 81”.
I Zjazd „Solidarności”
Odbył się on we wrześniu 1981 roku w Gdańsku. Uczestnicy podzielili się na chcących współpracy z władzą i radykalnych- nie wierzących już partii. Uchwalono apel do robotników innych krajów „demokracji ludowej”, co spowodowało silny sprzeciw rządów tych państw, wzmogło presje PZPR i ograniczyło działalność „Solidarności”.
W drodze do konfrontacji


W październiku zwołano nadzwyczajne plenum Komitety Centralnego PZPR, na którym gen. Jaruzelski został mianowany I sekretarzem partii i skupiał w swych rękach całą władzę w kraju.
W tym czasie kościół polski przeżywał bardzo trudny okres po zamachu na papieża (13 maja 1981 roku) i śmierci kardynała Wyszyńskiego. Niestety nie tylko kościół przeżywał kryzys. W sklepach brakowało towaru, który znikał zaraz po dostawie, władze nie były skłonne do dalszych ustępstw, mnożyły się prowokacje służb bezpieczeństwa.


Stan wojenny w Polsce


13 grudnia 1981 roku


stan wojenny został wprowadzony w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku. Umieszczono w wyznaczonych miejscach pobytu i zakazano opuszczania tego miejsca niemal wszystkim członkom „Solidarności” i osobom związanym z opozycją czyli prawie 5 tyś. osób. Media podały komunikat gen. Jaruzelskiego o podjęciu decyzji wprowadzenia stanu wojennego w kraju. Wojsko zablokowało drogi do miast, przerwano wszystkie połączenia telefoniczne i teleksowe, zamknięto przejścia graniczne, porty i lotniska.


Władze w Polsce przejęła Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego (WRON). Wszystkie kluczowe punkty w kraju obsadzili: ZOMO, Milicja Obywatelska, wojsko i funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa. Wprowadzono wiele zmian:


• Na ulicę wyjechały czołgi i transportery opancerzone
• Obowiązywała godzina policyjna od 22.00 do 6.00 rano
• Wyłączono telefony
• Na opuszczenie miejscowości trzeba było mieć zgodę, wydawano specjalne przepustki
• Zamknięto szkoły i uniwersytety
• Wprowadzono cenzurę w mass mediach
• Zdelegalizowano związki zawodowe
• Zawieszono działanie wszystkich organizacji społecznych i politycznych oprócz PZPR, ZSL, SD i Pax-u
Walki ze strajkującymi
Po ogłoszeniu stanu wojennego w zakładach pracy rozpoczęły się strajki okupacyjne. Do stłumienia buntów władze użyły siły, na ulice miast wyszły oddziały milicyjne z ostrą amunicją. Kiedy 16 grudnia w kopalni „Wujek” w Katowicach pluton specjalny ZOMO zabił dziewięciu strajkujących
a wielu ranił. Rozbito NSZZ „Solidarność”. Tłumiono strajki (milicja i wojsko) poprzez zabijanie i ranienie wielu osób.


Kryzys gospodarczy


Polska po wprowadzeniu stanu wojennego znalazła się w izolacji politycznej na arenie międzynarodowej. Ronald Reagen- prezydent USA- ogłosił embargo na handel z PRL. Zmilitaryzowano część zakładów, do wszystkich przedsiębiorstw wysłano oficerów, którzy nadzorowali pracę w nich. Wzrosły ceny i inflacja. Podstawowe artykuły spożywcze można było kupić tylko na kartki. Na jedną osobę przypadało 2,5 kg mięsa miesięcznie. Na kartki sprzedawano także: alkohol, czekoladę, cukier, papierosy, benzynę, nowożeńcy mogli zakupić jeden komplet mebli a matki mleko w proszku dla noworodków. Można było również skorzystać z pomocy charytatywnej z Zachodu, która rozprowadzano w kościołach.
Opór społeczny
Stan wojenny zawieszono 1 stycznia 1983 roku, zniesiono zaś 22 lipca tegoż roku. Zdelegalizowano NSZZ „Solidarność”, władze wprowadziły nowe zasady tworzenia związków zawodowych, aby utrzymać je pod swoją kontrolą. Z internowania powróciła większość działaczy związkowych. Niestety represje wobec opozycji nie zakończyły się- zginęło ich około stu. Dokonano wielu zbrodni, np. zabito ks. Jerzego Popiełuszkę, który był znany z kazań i mszy za Ojczyznę, które odprawiał w kościele św. Stanisława Kostki w Warszawie. Społeczeństwo sprzeciwiało się działaniom WRON-u i PZPR-u. Co rok dnia 1 Maja podczas manifestacji odbywały się starcia między milicją i ZOMO z przeciwnikami reżimu komunistycznego. Także aktorzy byli przeciwni sytuacji w Polsce i „napadali” na władze poprzez telewizyjne wystąpienia. W kościołach, w których władza nie używała siły odbywały się przedstawienia, wykłady, spotkania i msze podczas których piętnowano