Choroby jamy ustnej
Próchnica zębów to choroba bakteryjna zębów powodująca uszkodzenie struktury zęba. Próchnica jest, zaraz po przeziębieniu, jedną z najpowszechniejszych dolegliwości. Chociaż może dotyczyć każdego, zazwyczaj występuje u dzieci i osób młodych, u których jest główną przyczyną utraty zębów.
Przyczyny
W jamie ustnej występują bakterie, które przekształcają pokarmy, głównie cukier i skrobię, w kwasy. Bakterie, kwasy, resztki jedzenia i ślina tworzą w jamie ustnej lepką substancję nazywaną płytką nazębną, która przylega do powierzchni zębów. Płytka najczęściej występuje na powierzchniach międzyguzkowych tylnych zębów trzonowych, tuż nad linią dziąseł wszystkich zębów oraz na brzegach wypełnień. Nieusunięta płytka nazębna ulega mineralizacji i przekształca się w kamień. Płytka nazębna i kamień podrażniają dziąsła, co w efekcie prowadzi do zapalenia dziąseł i parodontozy.
Kwasy płytki rozpuszczają szkliwo, co prowadzi do powstania ubytków. Te są zazwyczaj bezbolesne, chyba, że dojdzie do naruszenia wewnętrznych struktur zęba (zębiny i miazgi). Ubytki mogą spowodować obumarcie nerwu i naczyń krwionośnych zęba. W końcu, w przypadku nielicznych ubytków może wywiązać się ropień.
Leczenie
Zniszczona struktura zęba nie regeneruje się, jednak leczenie może powstrzymać postępującą próchnicę. Celem leczenia jest zachowanie zęba i zapobieżenie powikłaniom.
Wypełnianie zębów polega na usunięciu uszkodzonych części zęba poprzez wiercenie) i umieszczenie w ich miejsce materiału ze stopu srebra, złota, porcelany bądź kompozytu żywicy. Porcelana i żywica bardziej przypominają naturalny wygląd zęba i dlatego częściej stosuje się je w leczeniu zębów przednich. Przy leczeniu zębów tylnych, wielu dentystów korzysta ze stopów srebra i złota, uważając je za trwalsze, jednak istnieje też tendencja do wykorzystywania na tych zębach wytrzymałych kompozytów żywicy.
Leczenie kanałowe zaleca się w przypadkach, kiedy nerw w miazdze zęba obumiera w następstwie próchnicy albo urazu mechanicznego. Środek zęba, w tym nerw i tkanka unaczyniona (miazga), usunięty zostaje wraz z obumarłymi częściami zęba. Do kanałów wprowadza się materiał uszczelniający, a następnie ząb jest wypełniany, a na jego powierzchnię może zostać naniesiona koronka.
Jak zapobiec próchnicy?
1. Myć żeby po każdym posiłku, zabieg ten wykonywać bardzo dokładnie, przesuwając szczoteczkę w kierunku poziomym jak i pionowym oraz wykonywać ruchy kuliste.
2. Stosować do mycia zębów pasty zwierające fluor, który chroni ich powierzchnie.
3. Przeprowadzać systematyczna kontrole stanu uzębienia.
4. Spożywać pokarmy bogate w wapń, fosfor, magnez, fluor oraz witaminy C i D.
Zatrucia pokarmowe
To ostre i gwałtowne dolegliwości żołądkowo-jelitowe objawiające się zwykle biegunką i wymiotami. Występują w stosunkowo krótkim czasie po spożyciu żywności skażonej drobnoustrojami lub trującymi substancjami chemicznymi. Okres wylęgania zatruć pokarmowych zakaźnych, zwłaszcza wywołanych przez bakterie, jest bardzo krótki, trwa od kilku do kilkunastu godzin, najdłużej do kilku dni.
Produkty spożywcze będące przyczyną zatruć pokarmowych to potrawy z:
- surowych jaj - zwłaszcza kremy, domowe majonezy, ciasta, torty;
- mięsa i jego przetworów - galaretki mięsne, tatar, pasztetowe, kaszanki, konserwy mięsne
domowej roboty
- drobiu;
- mleka.
Przed zatruciami chroń:
- czystość w domu, w pomieszczeniach gospodarskich i w otoczeniu;
- mycie rąk przed sporządzaniem posiłku;
- mycie rąk przed każdym posiłkiem, po przyjściu do domu oraz po każdorazowym korzystaniu z toalety;
- utrzymanie w czystości naczyń i sprzętów kuchennych;
- przechowywanie żywności w warunkach chłodniczych;
- zapobieganie rozmrożeniu i ponownemu zamrożeniu żywności;
- wydzielenie w lodówce miejsca na surowy drób, mięso, jaja, tak aby nie stykały się z innymi produktami;
- poddawanie żywności działaniu wysokiej temperatury, które jest najprostszym sposobem niszczenia bakterii;
- unikanie kupowania produktów (lodów, ciastek) pochodzących od nieznanych wytwórców i przygodnych sprzedawców.
Do najczęściej spotykanych zatruć pokarmowych należą
SALMONELLOZY -To zatrucia wywołane przez bakterie – pałeczki Salmonella. Naturalnym miejscem bytowania tych bakterii jest przewód pokarmowy zwierząt dzikich i hodowanych, a zakażenie (z wyjątkiem młodych osobników) nie powoduje objawów chorobowych. Pałeczki Salmonella wydalane z kałem, w sprzyjających warunkach (ciepło, wilgoć obecność białka) mogą być po za organizmem żywym nawet przez kilka miesięcy (w glebie – około 3 miesięcy, w wodzie – od kilku do kilkunastu tygodni, w wysuszonych produktach spożywczych takich jak białko jaj, mleko w proszku – przez czasnie ograniczony).
U zdrowego człowieka zakażenie niewielką ilością bakterii może przebiegać bez objawowo. Większa dawka zarazków wywołuje najczęściej kilkudniowe dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Objawy chorobowe występują zwykle po 6-72 godzinach, od spożycia zakażonej żywności i są to: bóle brzucha, gorączka, czasem nudności i wymioty.U niemowląt, małych dzieci, osób osłabionych lub w podeszłym wieku może rozwinąć się zakażenie, w którym pałeczki Salmonella przedostają się przez barierę jelitową do krwi i wraz z nią docierają do narządów wewnętrznych wywołując różne objawy chorobowe, np. ropnie zlokalizowane w różnych narządach, zapalenia dróg żółciowych, płuc, opon mózgowo – rdzeniowych, stawów, szpiku kostnego i kości oraz posocznicę. W zakażeniach bezobjawowych, jak i po przebyciu choroby bakterie mogą być wydalane z kałem przez kilka dni, tygodni lub miesięcy, a po zakażeniach układowych nawet przez kilka lat.
Gronkowce (Staphylococcus aureus) – bakterie wywołujące to zatrucie, występują powszechnie w przyrodzie i szybko rozmnażają się w produktach uprzednio ugotowanych. Objawy chorobowe występujązwykle po 2-6 godzinach od spożycia zakażonej żywności. Gronkowcowe zatrucie pokarmowe charakteryzuje się gwałtownymi wymiotami, biegunką, bólami brzucha, nudnościami, zimnymi potami oraz uczuciem osłabienia.
PESTYCYDY – niszcząc bakterie, grzyby, chwasty czy szkodniki - mają również szkodliwy wpływ na człowieka. Pestycydy mogą przedostać się do organizmu m.in.:
- drogą pokarmowa z przyjmowanym pokarmem(w przypadku nieprzestrzegania zasad higieny)
- drogą oddechową
- przez skórę
Niekorzystne działanie pestycydów na organizm człowieka można podzielić na trzy kategorie:
- zatrucia ostre - wywołane jednorazowym wchłonięciem dużej dawki środka ochrony roślin
- zatrucia przewlekle - powstające na skutek odkładania się w organizmie i kumulacji małych dawek pestycydów przez dłuższy okres czasu
- skutki odległe - mogące się ujawnić po kilku czy kilkunastu latach i z tego względu często niezwykle trudne do identyfikacji i powiązania objawów z przyczynami mogą również być obserwowane dopiero u następnych pokoleń.
Typowe objawy zatrucia małymi dawkami pestycydów to:
- złe samopoczucie, ogólne osłabienie
- bóle i zawroty głowy
- nudności, wymioty
- bóle brzucha, biegunka
- niepokój, pobudzenie
- ślmotok, łzawienie
- zlewne poty (rzadziej)
Choroby zakaźne, choroby infekcyjne - grupa chorób ludzi, zwierząt i roślin, będących następstwem zakażenia i załamania sił odpornościowych organizmu (lub w odwrotnej kolejności) lub obecności w organizmie bioaktywnych toksyn (jodów) drobnoustrojów. Drogą pokarmową szerzy się wiele chorób zakaźnych. Należą do nich min :wirusowe zapalenie wątroby(żółtaczka), czerwonka i dur brzuszny. Zdolne do wywołania choroby są jednak tylko niektórzy przedstawiciele wymienionych grup. W dużej części zależy to od zdolności do wywołania choroby danego patogenu, a także od odporności własnej pacjenta, dawki i wirulencji czynnika zakaźnego oraz wpływu dodatkowych czynników. W obecnych czasach, gdy AIDS występuje epidemicznie, a część zakażeń powodowana jest przed pewne działania medyczne (zakażenia jatrogenne, np. przez obniżanie odporności organizmu przy przeszczepach) niemożliwym jest określenie ściśle grupy patogennych drobnoustrojów.
Powszechnie stosowany jest podział na:
· Choroby bakteryjne
· Choroby wirusowe
· Grzybice
· Riketsjozy
· Choroby prionowe (zakaźne encefalopatie gąbczaste (TSE))
· Jadzice - choroby wywołane przez jady
Do zakażenia tymi chorobami może dojść przez:
· Bezpośredni kontakt z chorymi lub jego wydalinami
· Zakażoną wodę i produkty żywnościowe
· Nieprzestrzeganie zasad higieny życia codziennego
Jak uniknąć chorób zakaźnych:
- Często myć ręce mydłem i ciepła wodą
- Myć ręce po każdym skorzystaniu z toalety
- Pić tylko przegotowaną wodę i mleko
- Spożywać pokarmy pochodzące z pewnych źródeł
- Zwalczać muchy i gryzonie (szczury, myszy)
Choroby pasożytnicze - wywołane są przez zorganizowane organizmy. Pasożyty te mogą przejściowo lub na stałe bytować na pojedynczym osobniku. Żywić się jego pokarmem, tkankami lub wydzielinami I tym samym czynić szkody. Pasożyty te mogą bytować na skórze gospodarza lub tez wewnątrz organizmu.Pasożyty wywołujące choroby to: Glista ludzka - pasożyt ludzki. Osiąga około 30 cm długości. Choroba nosi nazwę glistnicy. Zarazić się można poprzez wypicie zanieczyszczonej wody lub zjedzenie niedomytych warzyw. Objawami choroby są: zawroty głowy, osłabienie, obrzęk twarzy, pobudliwość, alergia, niedrożność jelita.
Tasiemce - są wewnętrznie pasożytującymi płazińcami. Przechodzą złożony cykl rozwojowy ze zmianą żywicieli. Żywicielami pośrednimi są bezkręgowce lub kręgowce, natomiast ostatecznymi z reguły kręgowce, u których żyją głównie w przewodzie pokarmowym. Pierwszym stadium larwalnym jest onkosfere zaopatrzona w 6 haczyków embrionalnych; drugie stadium larwalne może mieć rozmaitą postać. Długość ciała waha się w granicach od kilkuset mikrometrów do kilku, a nawet kilkunastu metrów. U większości gatunków ciało składa się ze główki, szyjki i proglotydów tworzących tzw. strobilę (nazwaną tak ze względu na wiekowe ułożenie członów przypominające strobilizację u parzydełkowców). Na skoleksie występują narządy czepne w postaci bruzd przyssawkowych (u tasiemca bruzdogłowca) lub przyssawek (u tasiemców uzbrojonych i nieuzbrojonych) oraz kurczliwego ryjka opatrzonego hakami (u tasiemca uzbrojonego). Szyjka jest strefą wzrostową i na ogół w ciągu całego życia tasiemca odrastają od niej nowe człony.
Owsik ludzki- jest robakiem pasożytniczym należącym do typu nicieni barwy białawej. Osiąga rozmiary: samica ok. 1 cm, a samiec 3 milimetrów. Pasożytuje on wyłączne w organizmie człowieka, w jego jelicie grubym, wyrostku robaczkowym oraz końcowym odcinku jelita cienkiego (przechodzącym w jelito grube). Żywi się wyssaną treścią oraz substancjami zawartymi w treści jelitowej. Samice żyją około 4 tygodni, a samce giną zaraz po spełnieniu swej roli reprodukcyjnej. W końcowym okresie życia w okolicy około odbytniczej składają jajeczka, z których po sześciu godzinach wylęga się 11 tys. pasożytów (zakładając zarażenie jedną samicą). Wywołuje chorobę zwaną owsicą. Powszechny we wszystkich strefach klimatycznych, lecz najliczniejszy w klimacie umiarkowanym.
Włosień kręty - jest najgroźniejszym pasożytem człowieka - wywołuje chorobę włośnicę (trychinozę). Zakażenie następuje po zjedzeniu zakażonego mięsa świni lub dzika. W żołądku człowieka, pod wpływem enzymów trawiennych, otorbione larwy (znajdujące się wcześniej w mięśniach zwierzęcia) wydostają się z otoczek, a następnie przedostają się do jelita cienkiego. Tam w przeciągu 48-72 godzin osiągają dojrzałość płciową i kopulują. Po kopulacji samce giną, a samice przedostają się do węzłów chłonnych. Tu składają jaja - każda samica około 1500. Włośnie są jajożyworodne. Z węzłów chłonnych jaja dostają się do krwi, a wraz z nią do mięśni poprzecznie prążkowanych. Po wniknięciu u do włókna mięśniowego zwijają się spiralnie i otorbiają. Niektóre giną, inne zachowują zdolność do zarażania nawet przez kilkadziesiąt lat. Te, które przetrwają mogą nas zaatakować wywołując wiele spustoszeń w naszym organizmie. Objawy są początkowo takie jak podczas grypy: wysoka temperatura i rozległe bóle w całym organizmie, dlatego trudno rozpoznać, że jest to spowodowane włośnicą. Włosień spiralny jest bardzo niebezpieczny, gdyż może doprowadzić nawet do zgonu swojego nosiciela.