USTAWA z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. (Dz. U. Nr 153, poz. 1270)
Przepisy ogólne Art. 1. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi normuje postępowanie sądowe w sprawach z zakresu kontroli działalności administracji publicznej oraz w innych sprawach, do których jego przepisy stosuje się z mocy ustaw szczególnych (sprawy sądowoadministracyjne). Art. 2. Do rozpoznawania spraw sądowoadministracyjnych powołane są sądy administracyjne. Art. 3. 1. Sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. 2. Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na: 1) decyzje administracyjne; 2) postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty; 3) postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie; 4) inne niż określone w pkt 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa; 5) akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej; 6) akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt 5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej; 7) akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego; 8) bezczynność organów w przypadkach określonych w pkt 1-4. 3. Sądy administracyjne orzekają także w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę, i stosują środki określone w tych przepisach. Art. 4. Sądy administracyjne rozstrzygają spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej. Art. 5. Sądy administracyjne nie są właściwe w sprawach: 1) wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami administracji publicznej; 2) wynikających z podległości służbowej między przełożonymi i podwładnymi; 3) odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej, chyba że obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa. Art. 6. Sąd administracyjny powinien udzielać stronom występującym w sprawie bez adwokata lub radcy prawnego potrzebnych wskazówek co do czynności procesowych oraz pouczać ich o skutkach prawnych tych czynności i skutkach zaniedbań. Art. 7. Sąd administracyjny powinien podejmować czynności zmierzające do szybkiego załatwienia sprawy i dążyć do jej rozstrzygnięcia na pierwszym posiedzeniu. Art. 8. Prokurator oraz Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wziąć udział w każdym toczącym się postępowaniu, a także wnieść skargę, skargę kasacyjną, zażalenie oraz skargę o wznowienie postępowania, jeżeli według ich oceny wymagają tego ochrona praworządności lub praw człowieka i obywatela. W takim przypadku przysługują im prawa strony. Art. 9. Organizacja społeczna, w zakresie swojej działalności statutowej, może brać udział w postępowaniu w przypadkach określonych w niniejszej ustawie. Art. 10. Rozpoznanie spraw odbywa się jawnie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Art. 11. Ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd administracyjny. Art. 12. Ilekroć w niniejszej ustawie jest mowa o stronie, rozumie się przez to również uczestnika postępowania.
Właściwość wojewódzkich sądów administracyjnych Art. 13. 1. Wojewódzkie sądy administracyjne rozpoznają wszystkie sprawy sądowoadministracyjne z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego. 2. Do rozpoznania sprawy właściwy jest wojewódzki sąd administracyjny, na którego obszarze właściwości ma siedzibę organ administracji publicznej, którego działalność została zaskarżona. 3. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, w drodze rozporządzenia, może przekazać wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu rozpoznawanie spraw określonego rodzaju należących do właściwości innego wojewódzkiego sądu administracyjnego, jeżeli wymagają tego względy celowości. Art. 14. Wojewódzki sąd administracyjny właściwy w chwili wniesienia skargi pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania, choćby podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego Art. 15. 1. Naczelny Sąd Administracyjny: 1) rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych, stosownie do przepisów ustawy; 2) podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych; 3) podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej; 4) rozstrzyga spory, o których mowa w art. 4; 5) rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy odrębnych ustaw. 2. Do rozstrzygania sporów, o których mowa w art. 4, oraz do rozpoznawania innych spraw należących do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy odrębnych ustaw stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym. Spory, o których mowa w art. 4, Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzyga na wniosek postanowieniem przez wskazanie organu właściwego do rozpoznania sprawy
Skład sądu Art. 16. 1. Sąd administracyjny orzeka w składzie trzech sędziów, z zastrzeżeniem 2 i 3, chyba że ustawa stanowi inaczej. 2. Sąd administracyjny na posiedzeniu niejawnym orzeka w składzie jednego sędziego, chyba że ustawa stanowi inaczej. 3. Zarządzenia poza rozprawą wydaje przewodniczący. Art. 17. 1. Wyznaczanie składu orzekającego do rozpoznania sprawy na rozprawie lub na posiedzeniu niejawnym określają regulaminy wewnętrznego urzędowania sądów administracyjnych, wydane na podstawie odrębnej ustawy. 2. Zmiana składu orzekającego może nastąpić jedynie z przyczyn losowych albo gdy sędzia nie może uczestniczyć w składzie orzekającym z powodu przeszkód prawnych.
Wyłączenie sędziego Art. 18. 1. Sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy w sprawach: 1) w których jest stroną lub pozostaje z jedną z nich w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki; 2) swojego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia; 3) osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli 4) w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem jednej ze stron; 5) w których świadczył usługi prawne na rzecz jednej ze stron lub jakiekolwiek inne usługi związane ze sprawą; 6) w których brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jak też w sprawach o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznanego oraz w sprawach, w których występował jako prokurator; 7) w których brał udział w rozstrzyganiu sprawy w organach administracji publicznej. 2. Powody wyłączenia trwają także po ustaniu uzasadniającego je małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli. 3. Sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego skargą o wznowienie postępowania, nie może orzekać co do tej skargi. Art. 19. Niezależnie od przyczyn wymienionych w art. 18, sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli między nim a jedną ze stron lub jej przedstawicielem zachodzi stosunek osobisty tego rodzaju, że mógłby wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego. Art. 20. 1. Wniosek o wyłączenie sędziego strona zgłasza na piśmie lub ustnie do protokołu posiedzenia w sądzie, w którym sprawa się toczy, uprawdopodabniając przyczyny wyłączenia. 2. Strona, która przystąpiła do rozprawy, powinna uprawdopodobnić ponadto, że przyczyna wyłączenia dopiero później powstała lub stała się jej znana. 3. Do czasu rozstrzygnięcia sprawy o wyłączenie sędzia może spełniać tylko czynności niecierpiące zwłoki. Art. 21. Sędzia powinien zawiadomić sąd o zachodzącej podstawie swojego wyłączenia i wstrzymać się od udziału w sprawie. Art. 22. 1. O wyłączeniu sędziego rozstrzyga sąd administracyjny, w którym sprawa się toczy. 2. Postanowienie wydaje sąd w składzie trzech sędziów, na posiedzeniu niejawnym, po złożeniu wyjaśnienia przez sędziego, którego wniosek dotyczy. 3. W razie gdy sąd administracyjny, o którym mowa w 1, nie może podjąć postanowienia z powodu braku dostatecznej liczby sędziów, Naczelny Sąd Administracyjny wyznacza inny sąd do rozpoznania wniosku. Art. 23. W przypadku zgłoszenia w złej wierze wniosku o wyłączenie sędziego sąd administracyjny, oddalając wniosek, może skazać zgłaszającego wniosek na grzywnę do wysokości przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów. Art. 24. Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się odpowiednio do wyłączenia protokolanta, referendarza sądowego, asesora sądowego oraz prokuratora.
Strony: Zdolność sądowa i procesowa Art. 25. 1. Osoba fizyczna i osoba prawna ma zdolność występowania przed sądem administracyjnym jako strona (zdolność sądowa). 2. Zdolność sądową mają także państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz organizacje społeczne nieposiadające osobowości prawnej. 3. Zdolność sądową mają także inne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, jeżeli przepisy prawa dopuszczają możliwość nałożenia na te jednostki obowiązków lub przyznania uprawnień lub skierowania do nich nakazów i zakazów, a także stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa. 4. Zdolność sądową mają ponadto organizacje społeczne, choćby nie posiadały osobowości prawnej, w zakresie ich statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób. Art. 26. 1. Zdolność do czynności w postępowaniu w sprawach sądowoadministracyjnych (zdolność procesową) mają osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, osoby prawne oraz organizacje społeczne i jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 25. 2. Osoba fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma zdolność do czynności w postępowaniu w sprawach wynikających z czynności prawnych, których może dokonywać samodzielnie. Art. 27. Osoba fizyczna niemająca zdolności do czynności w postępowaniu może je podejmować tylko przez swojego przedstawiciela ustawowego. Art. 28. 1. Osoby prawne oraz jednostki organizacyjne mające zdolność sądową dokonują czynności w postępowaniu przez organy albo osoby uprawnione do działania w ich imieniu. 2. Za Skarb Państwa podejmuje czynności w postępowaniu organ jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się postępowanie, lub organ jednostki nadrzędnej. Art. 29. Przedstawiciel ustawowy lub organ albo osoby, o których mowa w art. 28, mają obowiązek wykazać swoje umocowanie dokumentem przy pierwszej czynności w postępowaniu. Art. 30. Dla strony niemającej zdolności procesowej, która nie ma przedstawiciela ustawowego, jak również dla strony niemającej organu powołanego do jej reprezentowania, sąd na wniosek strony przeciwnej ustanowi kuratora, jeżeli strona ta podejmuje przeciwko drugiej stronie czynność niecierpiącą zwłoki. Postanowienie sądu może zapaść na posiedzeniu niejawnym. Art. 31. 1. Jeżeli braki w zakresie zdolności sądowej lub procesowej albo w składzie właściwych organów dają się uzupełnić, sąd wyznaczy odpowiedni termin. W przypadkach, w których ustanowienie przedstawiciela ustawowego powinno nastąpić z urzędu, sąd zwraca się do właściwego sądu opiekuńczego. 2. Sąd może dopuścić tymczasowo do czynności stronę niemającą zdolności sądowej lub procesowej albo osobę niemającą należytego ustawowego umocowania, z zastrzeżeniem, że przed upływem wyznaczonego terminu braki będą uzupełnione, a czynności zatwierdzone przez powołaną do tego osobę. 3. Jeżeli braków powyższych nie można uzupełnić albo nie zostały one w wyznaczonym terminie uzupełnione, sąd zniesie postępowanie, w zakresie w jakim jest ono dotknięte brakami, i w miarę potrzeby wyda odpowiednie postanowienie.
Strony i uczestnicy postępowania Art. 32. W postępowaniu w sprawie sądowoadministracyjnej stronami są skarżący oraz organ, którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi. Art. 33. 1. Osoba, która brała udział w postępowaniu administracyjnym, a nie wniosła skargi, jeżeli wynik postępowania sądowego dotyczy jej interesu prawnego, jest uczestnikiem tego postępowania na prawach strony. 2. Udział w charakterze uczestnika może zgłosić również osoba, która nie brała udziału w postępowaniu administracyjnym, jeżeli wynik tego postępowania dotyczy jej interesu prawnego, a także organizacja społeczna, o której mowa w art. 25 4, w sprawach innych osób, jeżeli sprawa dotyczy zakresu jej statutowej działalności. Na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału w sprawie przysługuje zażalenie.
Pełnomocnicy Art. 34. Strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników. Art. 35. 1. Pełnomocnikiem strony może być adwokat lub radca prawny, a ponadto inny skarżący lub uczestnik postępowania, jak również rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia, a także inne osoby, jeżeli przewidują to przepisy szczególne. 2. Pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy, w tym nieposiadającego osobowości prawnej, może być również pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego. Dotyczy to również państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej. 3. Osoba prawna lub zarząd spółki partnerskiej świadczący na podstawie odrębnych przepisów pomoc prawną przedsiębiorcy, osobie prawnej lub innej jednostce organizacyjnej, mogą udzielić pełnomocnictwa procesowego - w imieniu podmiotu, któremu świadczą pomoc prawną - adwokatowi lub radcy prawnemu, jeżeli zostały do tego upoważnione przez ten podmiot. Art. 36. Pełnomocnictwo może być: 1) ogólne - do prowadzenia spraw przed sądami administracyjnymi; 2) do prowadzenia poszczególnych spraw; 3) do niektórych tylko czynności w postępowaniu. Art. 37. 1. Pełnomocnik obowiązany jest przy pierwszej czynności procesowej dołączyć do akt sprawy pełnomocnictwo z podpisem mocodawcy lub wierzytelny odpis pełnomocnictwa. Adwokat, radca prawny, doradca podatkowy i rzecznik patentowy mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa. Sąd może w razie wątpliwości zażądać urzędowego poświadczenia podpisu strony. 2. W toku sprawy pełnomocnictwo może być udzielone ustnie na posiedzeniu sądu przez oświadczenie złożone przez stronę i wciągnięte do protokołu. 3. Pełnomocnictwo udzielone przez osobę fizyczną, która nie jest przedsiębiorcą, składane przez radcę prawnego, powinno zawierać oświadczenie pełnomocnika w przedmiocie pozostawania w stosunku pracy. W przypadku udzielenia pełnomocnictwa w sposób określony w 2, oświadczenie radcy prawnego złożone wobec sądu wpisuje się do protokołu. Art. 38. Za stronę, która nie może się podpisać, podpisuje pełnomocnictwo osoba przez nią upoważniona, z wymienieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała. Art. 39. Pełnomocnictwo ogólne lub do prowadzenia poszczególnych spraw obejmuje z samego prawa umocowanie do: 1) wszystkich łączących się ze sprawą czynności w postępowaniu, nie wyłączając skargi o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego jej wniesieniem; 2) udzielenia dalszego pełnomocnictwa na zasadach określonych w odrębnych przepisach; 3) cofnięcia skargi w całości lub w części, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w danym pełnomocnictwie; 4) odbioru kosztów postępowania. Art. 40. Zakres, czas trwania i skutki umocowania szerszego niż pełnomocnictwo, o którym mowa w art. 36, ocenia się według treści pełnomocnictwa oraz przepisów prawa cywilnego. Art. 41. Mocodawca stawający jednocześnie z pełnomocnikiem może niezwłocznie prostować lub odwoływać oświadczenia pełnomocnika. Art. 42. 1. Wypowiedzenie pełnomocnictwa przez mocodawcę odnosi skutek prawny w stosunku do sądu od dnia zawiadomienia go o tym, w stosunku zaś do strony przeciwnej i innych uczestników - od dnia doręczenia im tego zawiadomienia przez sąd. 2. Adwokat lub radca prawny, który wypowiedział pełnomocnictwo, obowiązany jest działać za stronę jeszcze przez dwa tygodnie, chyba że mocodawca zwolni go od tego obowiązku. Każdy inny pełnomocnik powinien, mimo wypowiedzenia, działać za mocodawcę przez ten sam czas, jeżeli jest to konieczne do uchronienia mocodawcy od niekorzystnych skutków prawnych. Art. 43. W razie śmierci strony albo utraty przez nią zdolności sądowej pełnomocnictwo wygasa. Jednakże pełnomocnik procesowy działa aż do czasu zawieszenia postępowania. Art. 44. 1. Sąd może dopuścić tymczasowo do podjęcia naglącej czynności osobę niemogącą przedstawić pełnomocnictwa. 2. Sąd wyznaczy równocześnie termin, w ciągu którego osoba działająca bez pełnomocnictwa powinna je złożyć albo przedstawić zatwierdzenie swojej czynności przez stronę. Jeżeli termin upłynął bezskutecznie, sąd pominie czynności procesowe tej osoby.
Postępowanie przed wojewódzkim sądem administracyjnym
Pisma w postępowaniu sądowym Art. 45. Pismo w postępowaniu sądowym (pismo strony) obejmuje wnioski i oświadczenia stron. Art. 46. 1. Każde pismo strony powinno zawierać: 1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników; 2) oznaczenie rodzaju pisma; 3) osnowę wniosku lub oświadczenia; 4) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika; 5) wymienienie załączników. 2. Gdy pismo strony jest pierwszym pismem w sprawie, powinno ponadto zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania, a w razie jego braku - adresu do doręczeń, lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz przedmiotu sprawy, pisma zaś dalsze - sygnaturę akt. 3. Do pisma należy dołączyć pełnomocnictwo, jeżeli pismo wnosi pełnomocnik, który przedtem nie złożył pełnomocnictwa. 4. Za stronę, która nie może się podpisać, podpisuje pismo osoba przez nią upoważniona, z wymienieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała. Art. 47. 1. Do pisma strony należy dołączyć jego odpisy i odpisy załączników dla doręczenia ich stronom, a ponadto, jeżeli w sądzie nie złożono załączników w oryginale, po jednym odpisie każdego załącznika do akt sądowych. 2. Odpisami w rozumieniu 1 mogą być także uwierzytelnione fotokopie bądź uwierzytelnione wydruki poczty elektronicznej. Art. 48. Strona powołująca się w piśmie na dokument obowiązana jest na żądanie sądu złożyć oryginał dokumentu w sądzie jeszcze przed rozprawą. Art. 49. 1. Jeżeli pismo strony nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych, przewodniczący wzywa stronę o jego uzupełnienie lub poprawienie w terminie siedmiu dni pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania, chyba że ustawa stanowi inaczej. 2. Jeżeli strona nie uzupełniła lub nie poprawiła pisma w terminie, przewodniczący zarządza pozostawienie pisma bez rozpoznania. Na zarządzenie przysługuje zażalenie. 3. Pismo poprawione lub uzupełnione w terminie wywołuje skutki od dnia jego wniesienia.
Skarga Art. 50. 1. Uprawnionym do wniesienia skargi jest każdy, kto ma w tym interes prawny, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym. 2. Uprawnionym do wniesienia skargi jest również inny podmiot, któremu ustawy przyznają prawo do wniesienia skargi. Art. 51. Kilku uprawnionych do wniesienia skargi może w jednej sprawie występować w roli skarżących, jeżeli ich skargi dotyczą tej samej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności albo bezczynności organu. Art. 52. 1. Skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich. 2. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie. 3. Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności, o których mowa w art. 3 2 pkt 4, można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie czternastu dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności - do usunięcia naruszenia prawa. 4. W przypadku innych aktów, jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi i nie stanowi inaczej, należy również przed wniesieniem skargi do sądu wezwać na piśmie właściwy organ do usunięcia naruszenia prawa. Termin, o którym mowa w 3, nie ma zastosowania. Art. 53. 1. Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. 2. W przypadkach, o których mowa w art. 52 3 i 4, skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa. 3. Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść skargę w terminie sześciu miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi. Termin ten nie ma zastosowania do wnoszenia skarg na akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej. Art. 54. 1. Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. 2. Organ, o którym mowa w 1, przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia. 3. Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. Art. 55. 1. W razie niezastosowania się do obowiązków, o których mowa w art. 54 2, sąd na wniosek skarżącego może orzec o wymierzeniu organowi grzywny w wysokości określonej w art. 154 6. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. 2. Jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości. 3. O rażących przypadkach naruszenia obowiązków, o których mowa w 2 lub w art. 54 2, skład orzekający lub prezes sądu zawiadamia organy właściwe do rozpatrywania petycji, skarg i wniosków. Art. 56. W razie wniesienia skargi do sądu po wszczęciu postępowania administracyjnego w celu zmiany, uchylenia, stwierdzenia nieważności aktu lub wznowienia postępowania, postępowanie sądowe podlega zawieszeniu. Art. 57. 1. Skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać: 1) wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności; 2) oznaczenie organu, którego działania lub bezczynności skarga dotyczy; 3) określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego. 2. W przypadku, o którym mowa w art. 51, skargi mogą być wniesione w jednym piśmie. 3. Jeżeli w jednym piśmie zaskarżono więcej niż jeden akt lub czynność albo bezczynność, przewodniczący zarządza rozdzielenie tych skarg. Art. 58. 1. Sąd odrzuca skargę: 1) jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego; 2) wniesioną po upływie terminu do jej wniesienia; 3) gdy nie uzupełniono w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi; 4) jeżeli sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami jest w toku lub została już prawomocnie osądzona; 5) jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli skarżący nie ma zdolności procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną skarżącą zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie; 6) jeżeli z innych przyczyn wniesienie skargi jest niedopuszczalne. 2. Z powodu braku zdolności sądowej jednej ze stron albo zdolności procesowej skarżącego i niedziałania przedstawiciela ustawowego lub braku w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej skarżącym, uniemożliwiającego jego działanie, sąd odrzuci skargę dopiero wówczas, gdy brak nie zostanie uzupełniony. 3. Sąd odrzuca skargę postanowieniem. Odrzucenie skargi może nastąpić na posiedzeniu niejawnym. 4. Sąd nie może odrzucić skargi z powodu, o którym mowa w 1 pkt 1, jeżeli w tej sprawie sąd powszechny uznał się za niewłaściwy. Art. 59. 1. Jeżeli do rozpoznania sprawy właściwy jest inny sąd administracyjny, sąd, który stwierdzi swą niewłaściwość, przekaże sprawę właściwemu sądowi administracyjnemu. Postanowienie sądu może zapaść na posiedzeniu niejawnym. 2. Sąd, któremu sprawa została przekazana, jest związany postanowieniem o przekazanie sprawy. Nie dotyczy to przekazania sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu. 3. Czynności dokonane w sądzie niewłaściwym pozostają w mocy. Art. 60. Skarżący może cofnąć skargę. Cofnięcie skargi wiąże sąd. Jednakże sąd uzna cofnięcie skargi za niedopuszczalne, jeżeli zmierza ono do obejścia prawa lub spowodowałoby utrzymanie w mocy aktu lub czynności dotkniętych wadą nieważności. Art. 61. 1. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności. 2. W razie wniesienia skargi: 1) na decyzję lub postanowienie - organ, który wydał decyzję lub postanowienie, może wstrzymać, z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania; 2) na inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa - właściwy organ może, z urzędu lub na wniosek skarżącego, wstrzymać wykonanie aktu lub czynności w całości lub w części; 3) na uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków oraz na akty terenowych organów administracji rządowej - właściwy organ może, z urzędu lub na wniosek skarżącego, wstrzymać wykonanie uchwały lub aktu w całości lub w części, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie. 3. Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, o których mowa w 1, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Odmowa wstrzymania wykonania aktu lub czynności przez organ nie pozbawia skarżącego złożenia wniosku do sądu. Dotyczy to także aktów wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach tej samej sprawy. 4. Postanowienia w sprawie wstrzymania aktu lub czynności wydane, na podstawie 2 i 3, sąd może zmienić lub uchylić w każdym czasie w razie zmiany okoliczności. 5. Postanowienia, o których mowa w 3 i 4, sąd może wydać na posiedzeniu niejawnym. 6. Wstrzymanie wykonania aktu lub czynności upada w razie wydania przez sąd orzeczenia kończącego postępowanie w pierwszej instancji. Art. 62. Przewodniczący wydziału lub wyznaczony sędzia: 1) zarządza skompletowanie akt niezbędnych do rozpoznania sprawy, a w razie potrzeby także innych dowodów; 2) wskazuje skład sędziowski orzekający w sprawie, wyznaczony w sposób, o którym mowa w art. 17; 3) wyznacza termin posiedzenia niejawnego lub rozprawy, w którym sprawa ma być rozpoznana.
Wniosek o wszczęcie postępowania Art. 63. Jeżeli ustawy tak stanowią, postępowanie sądowe wszczyna się na wniosek. Art. 64. 1. Wniosek składa się bezpośrednio do sądu. 2. Wniosek powinien czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać określenie żądania, jego podstawy i uzasadnienie oraz oznaczenie stron i organów, a także spełniać inne wymagania określone w przepisach szczególnych. 3. Do wniosku stosuje się odpowiednio przepisy o skardze, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.
Doręczenia Art. 65. 1. Sąd dokonuje doręczeń przez pocztę, przez swoich pracowników lub przez inne upoważnione przez sąd osoby lub organy. 2. Do doręczania pism w postępowaniu sądowym przez pocztę stosuje się tryb doręczania pism sądowych w postępowaniu cywilnym. 3. Pismo może być także doręczone za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej. W takim wypadku dowodem doręczenia jest potwierdzenie transmisji danych. Art. 66. 1. W toku sprawy adwokaci i radcy prawni mogą doręczać sobie nawzajem pisma bezpośrednio za potwierdzeniem odbioru i oznaczeniem daty. 2. Doręczenie adresatowi może nastąpić także przez wręczenie mu pisma bezpośrednio w sekretariacie sądu. Art. 67. 1. Jeżeli stroną jest osoba fizyczna, doręczenia dokonuje się jej osobiście, a gdy nie ma ona zdolności procesowej - jej przedstawicielowi ustawowemu. 2. Pisma w postępowaniu sądowym lub orzeczenia dla osoby prawnej, jak również dla jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, doręcza się organowi uprawnionemu do reprezentowania ich przed sądem lub do rąk pracownika upoważnionego do odbioru pism. 3. Pisma w postępowaniu sądowym dla przedsiębiorców i wspólników spółek handlowych, wpisanych do rejestru sądowego na podstawie odrębnych przepisów, doręcza się na adres podany w rejestrze, chyba że strona wskazała inny adres dla doręczeń. 4. W razie niemożności doręczenia w sposób określony w 3, stosuje się odpowiednio art. 70 2. 5. Jeżeli ustanowiono pełnomocnika lub osobę upoważnioną do odbioru pism w postępowaniu sądowym, doręczenia należy dokonać tym osobom. Art. 68. 1. W dni ustawowo wolne od pracy oraz w porze nocnej, doręczeń można dokonywać tylko w wyjątkowych przypadkach, za uprzednim zarządzeniem prezesa sądu. 2. Za porę nocną uważa się czas od godziny dwudziestej pierwszej do godziny siódmej. Art. 69. Doręczenia dokonuje się w mieszkaniu, w miejscu pracy lub tam, gdzie się adresata zastanie. Art. 70. 1. Strony i ich przedstawiciele mają obowiązek zawiadamiać sąd o każdej zmianie swojego zamieszkania, adresu do doręczeń lub siedziby. 2. W razie zaniedbania tego obowiązku pismo pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia, chyba że nowy adres jest sądowi znany. O powyższym obowiązku i skutkach jego niedopełnienia sąd powinien pouczyć stronę przy pierwszym doręczeniu. 3. Przepisu 2 nie stosuje się do doręczenia skargi o wznowienie postępowania. Art. 71. 1. Doręczenia żołnierzom zasadniczej służby wojskowej dokonuje się za pośrednictwem dowódcy jednostki wojskowej, w której żołnierz pełni służbę. 2. Doręczenia osobom pozbawionym wolności dokonuje się za pośrednictwem administracji odpowiedniego zakładu.
Art. 72. Jeżeli doręczający nie zastanie adresata w mieszkaniu, może doręczyć pismo dorosłemu domownikowi, a gdyby go nie było - administracji domu lub dozorcy, jeżeli osoby te nie mają sprzecznych interesów w sprawie i podjęły się oddania mu pisma.
Art. 73. W razie niemożności doręczenia pisma w sposób przewidziany w artykułach poprzedzających, pismo składa się na okres siedmiu dni w placówce pocztowej lub w urzędzie gminy, a zawiadomienie o tym umieszcza w skrzynce na korespondencję, a gdy to nie jest możliwe, na drzwiach mieszkania adresata lub w miejscu wskazanym jako adres do doręczeń, na drzwiach biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe. W tym przypadku doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia tego okresu. Art. 74. 1. Jeżeli adresat odmawia przyjęcia pisma, zwraca się je sądowi z adnotacją o odmowie jego przyjęcia i datą odmowy. Pismo wraz z adnotacją dołącza się do akt sprawy. 2. W przypadku, o którym mowa w 1, uznaje się, że pismo doręczone zostało w dniu odmowy jego przyjęcia przez adresata. Art. 75. Pisma w postępowaniu sądowym i orzeczenia doręcza się w odpisach. Art. 76. 1. Pełnomocnikowi kilku osób doręcza się jeden egzemplarz pisma i załączników. 2. Uprawnionemu przez kilku uczestników postępowania do odbioru pism w postępowaniu sądowym doręcza się po jednym egzemplarzu dla każdego uczestnika. 3. Jeżeli jest kilku pełnomocników jednej strony, sąd doręcza pismo tylko jednemu z nich. Art. 77. 1. Odbierający pismo potwierdza odbiór i jego datę własnoręcznym podpisem. Jeżeli tego nie może lub nie chce uczynić, doręczający sam oznacza datę doręczenia oraz przyczyny braku podpisu. 2. Doręczający stwierdza na potwierdzeniu odbioru sposób doręczenia, a na doręczonym piśmie zaznacza dzień doręczenia i opatruje to stwierdzenie swoim podpisem. Art. 78. Jeżeli stronie, której miejsce pobytu nie jest znane, ma być doręczona skarga lub inne pismo w postępowaniu sądowym albo orzeczenie wywołujące potrzebę podjęcia obrony jej praw, doręczenie może do chwili zgłoszenia się strony albo jej przedstawiciela lub pełnomocnika nastąpić tylko do rąk kuratora ustanowionego na wniosek osoby zainteresowanej przez sąd orzekający. Art. 79. 1. Sąd ustanowi kuratora, jeżeli wnioskodawca uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony nie jest znane. 2. O ustanowieniu kuratora przewodniczący ogłosi publicznie w budynku sądowym i urzędzie właściwej gminy, w sprawach zaś większej wagi, gdy uzna to za potrzebne, także w prasie. 3. Z chwilą doręczenia pisma kuratorowi doręczenie staje się skuteczne. Sąd może jednak uzależnić skuteczność doręczenia od upływu oznaczonego terminu od dnia wywieszenia obwieszczenia w budynku sądowym. Art. 80. Przepisy o doręczeniu stronie, której miejsce pobytu nie jest znane, i ustanowieniu dla niej kuratora stosuje się również do jednostek organizacyjnych, które nie mają organów albo których organy są nieznane z siedziby. Art. 81. Gdy okaże się, że żądanie ustanowienia kuratora lub wywieszenia pisma nie było uzasadnione, sąd zarządzi doręczenie pisma w sposób właściwy, a w miarę potrzeby zniesie na wniosek strony zainteresowanej postępowanie przeprowadzone z udziałem kuratora lub po wywieszeniu pisma w budynku sądowym.
Terminy Art. 82. Bieg terminu wyznaczonego przez sąd lub przewodniczącego (termin sądowy) rozpoczyna się od ogłoszenia w tym przedmiocie postanowienia lub zarządzenia, a gdy ustawa przewiduje doręczenie z urzędu - od jego doręczenia. Art. 83. 1. Terminy oblicza się według przepisów prawa cywilnego, z zastrzeżeniem 2. 2. Jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy. 3. Oddanie pisma w polskim urzędzie pocztowym lub w polskim urzędzie konsularnym jest równoznaczne z wniesieniem go do sądu. 4. To samo dotyczy złożenia pisma przez żołnierza w dowództwie jednostki wojskowej albo przez osobę pozbawioną wolności w administracji zakładu karnego oraz przez członka załogi polskiego statku morskiego u kapitana statku. Art. 84. Przewodniczący może z ważnej przyczyny przedłużyć termin sądowy z urzędu lub na wniosek strony zgłoszony przed upływem terminu, a także skrócić termin sądowy na wniosek strony.
Uchybienie i przywrócenie terminu Art. 85. Czynność w postępowaniu sądowym podjęta przez stronę po upływie terminu jest bezskuteczna. Art. 86. 1. Jeżeli strona nie dokonała w terminie czynności w postępowaniu sądowym bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi przywrócenie terminu. Postanowienie o przywróceniu terminu albo odmowie jego przywrócenia może być wydane na posiedzeniu niejawnym. 2. Przywrócenie terminu nie jest dopuszczalne, jeżeli uchybienie terminu nie powoduje dla strony ujemnych skutków w zakresie postępowania sądowego. 3. Na postanowienie o przywróceniu terminu albo o odmowie jego przywrócenia przysługuje zażalenie. Art. 87. 1. Pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się do sądu, w którym czynność miała być dokonana, w ciągu siedmiu dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. 2. W piśmie tym należy uprawdopodobnić okoliczności wskazujące na brak winy w uchybieniu terminu. 3. Wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. 4. Równocześnie z wnioskiem strona powinna dokonać czynności, której nie dokonała w terminie. 5. Po upływie roku od uchybionego terminu, jego przywrócenie jest dopuszczalne tylko w przypadkach wyjątkowych. Art. 88. Spóźniony lub z mocy ustawy niedopuszczalny wniosek o przywrócenie terminu sąd odrzuci na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie przysługuje zażalenie. Art. 89. Zgłoszenie wniosku o przywrócenie terminu nie wstrzymuje postępowania w sprawie ani wykonania orzeczenia. Sąd może jednak, stosownie do okoliczności, wstrzymać postępowanie lub wykonanie orzeczenia. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. W razie uwzględnienia wniosku sąd może natychmiast przystąpić do rozpoznania sprawy.
Posiedzenia sądowe Art. 90. 1. Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, posiedzenia sądowe są jawne, a sąd orzekający rozpoznaje sprawy na rozprawie. 2. Sąd może skierować sprawę na posiedzenie jawne i wyznaczyć rozprawę także wówczas, gdy sprawa podlega rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. Art. 91. 1. Posiedzenia sądowe wyznacza przewodniczący z urzędu, ilekroć wymaga tego stan sprawy. 2. O posiedzeniach jawnych zawiadamia się strony na piśmie lub przez ogłoszenie podczas posiedzenia. Stronie nieobecnej na posiedzeniu jawnym należy zawsze doręczyć zawiadomienie na następne posiedzenie. Zawiadomienie powinno być doręczone co najmniej na siedem dni przed posiedzeniem. W przypadkach pilnych termin ten może być skrócony do trzech dni. 3. Sąd może w celu dokładniejszego wyjaśnienia sprawy zarządzić stawienie się stron lub jednej z nich osobiście albo przez pełnomocnika. Art. 92. 1. Postępowanie przed sądem toczy się z udziałem prokuratora lub Rzecznika Praw Obywatelskich, jeżeli wnieśli skargę albo gdy zgłosili swój udział w postępowaniu przed sądem. 2. Nieobecność prokuratora lub Rzecznika Praw Obywatelskich na rozprawie nie wstrzymuje rozpoznania sprawy przez sąd. Art. 93. W zawiadomieniu o posiedzeniu oznacza się: 1) imię, nazwisko albo nazwę i siedzibę zawiadamianego oraz adres zawiadamianego; 2) sąd oraz miejsce i czas posiedzenia; 3) skarżącego oraz przedmiot sprawy; 4) cel posiedzenia; 5) skutki niestawiennictwa. Art. 94. Posiedzenia sądowe odbywają się w budynku sądowym, a poza tym budynkiem tylko wówczas, z zachowaniem wymagań dotyczących bezpieczeństwa, gdy czynności sądowe muszą być wykonane w innym miejscu albo gdy odbycie posiedzenia poza budynkiem sądowym ułatwia przeprowadzenie sprawy lub przyczynia się znacznie do zaoszczędzenia kosztów. Art. 95. Na posiedzenia jawne wstęp na salę sądową mają - poza stronami i osobami wezwanymi - tylko osoby pełnoletnie. Na posiedzenia niejawne mają wstęp tylko osoby wezwane. Art. 96. 1. Sąd z urzędu zarządza odbycie całego posiedzenia lub części przy drzwiach zamkniętych, jeżeli publiczne rozpoznanie sprawy zagraża moralności, bezpieczeństwu państwa lub porządkowi publicznemu, a także gdy mogą być ujawnione okoliczności objęte tajemnicą państwową lub służbową. 2. Sąd na wniosek strony zarządza odbycie posiedzenia przy drzwiach zamkniętych, jeżeli wymaga tego ochrona życia prywatnego strony lub inny ważny interes prywatny. Postępowanie dotyczące tego wniosku odbywa się przy drzwiach zamkniętych. Postanowienie w tym przedmiocie sąd ogłasza publicznie. Art. 97. 1. Podczas posiedzenia odbywającego się przy drzwiach zamkniętych mogą być obecni na sali: strony, ich przedstawiciele ustawowi i pełnomocnicy, prokurator oraz osoby zaufania po dwie z każdej strony. 2. Ogłoszenie orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie odbywa się publicznie. Art. 98. 1. Przewodniczący otwiera, prowadzi i zamyka posiedzenia, udziela głosu, zadaje pytania, upoważnia do zadawania pytań i ogłasza orzeczenia. 2. Przewodniczący może odebrać głos, gdy przemawiający go nadużywa, jak również uchylić pytanie, jeżeli uzna je za niewłaściwe lub zbyteczne. Art. 99. Sąd nawet na zgodny wniosek stron może odroczyć posiedzenie tylko z ważnej przyczyny. Art. 100. 1. Z przebiegu posiedzenia jawnego protokolant pod kierunkiem przewodniczącego spisuje protokół.
2. Z posiedzenia niejawnego sporządza się notatkę urzędową, jeżeli nie wydano orzeczenia.
Art. 101. 1. Protokół powinien zawierać:
1) oznaczenie sądu, miejsca i daty posiedzenia, imiona i nazwiska sędziów, protokolanta, prokuratora, stron, jak również obecnych na posiedzeniu przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz oznaczenie sprawy i wzmiankę co do jawności;
2) przebieg posiedzenia, w szczególności wnioski i twierdzenia stron, wymienienie zarządzeń i orzeczeń wydanych na posiedzeniu oraz stwierdzenie, czy zostały ogłoszone; jeżeli sporządzenie odrębnej sentencji orzeczenia nie jest wymagane, wystarcza zamieszczenie w protokole treści samego rozstrzygnięcia; zamiast podania wniosków i twierdzeń można w protokole powołać się na pisma przygotowawcze;
3) czynności stron mające znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.
2. Protokół podpisują przewodniczący i protokolant.
Art. 102. Przebieg czynności protokołowanych może być ponadto utrwalony za pomocą aparatury dźwiękowej, o czym należy przed uruchomieniem aparatury uprzedzić wszystkie osoby uczestniczące w czynności.
Art. 103. Strony mogą żądać sprostowania lub uzupełnienia protokołu na następnym posiedzeniu, nie później jednak niż w terminie trzydziestu dni od dnia posiedzenia, z którego sporządzono protokół. Od zarządzenia przewodniczącego strony mogą odwołać się do sądu w terminie siedmiu dni od doręczenia im zarządzenia.
Art. 104. W toku posiedzenia wnioski, oświadczenia, uzupełnienia i sprostowania wniosków i oświadczeń można zamieścić w załączniku do protokołu. Gdy stronę zastępuje adwokat lub radca prawny, przewodniczący może zażądać złożenia takiego załącznika w wyznaczonym terminie.
Art. 105. Strony mogą w toku posiedzenia, a jeżeli nie były obecne, na najbliższym posiedzeniu, zwrócić uwagę sądu na uchybienia przepisom postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia do protokołu. Stronie, która zastrzeżenia nie zgłosiła, nie przysługuje prawo powoływania się na takie uchybienia w dalszym toku postępowania, chyba że chodzi o przepisy postępowania, których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu, albo gdy strona uprawdopodobni, iż nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy.
Art. 106. 1. Po wywołaniu sprawy rozprawa rozpoczyna się od sprawozdania sędziego, który zwięźle przedstawia na podstawie akt stan sprawy ze szczególnym uwzględnieniem zarzutów skargi.
2. Po złożeniu sprawozdania, strony - najpierw skarżący, a potem organ - zgłaszają ustnie swoje żądania i wnioski oraz składają wyjaśnienia. Strony mogą ponadto wskazywać podstawy prawne i faktyczne swych żądań i wniosków. Przewodniczący udziela głosu pozostałym stronom według ustalonej przez siebie kolejności.
3. Sąd może z urzędu lub na wniosek stron przeprowadzić dowody uzupełniające z dokumentów, jeżeli jest to niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości i nie spowoduje nadmiernego przedłużenia postępowania w sprawie.
4. Fakty powszechnie znane sąd bierze pod uwagę nawet bez powołania się na nie przez strony.
5. Do postępowania dowodowego, o którym mowa w 3, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego.
Art. 107. Nieobecność stron lub ich pełnomocników na rozprawie nie wstrzymuje rozpoznania sprawy.
Art. 108. W razie nieobecności strony lub jej pełnomocnika na rozprawie, przewodniczący lub wyznaczony przez niego sędzia sprawozdawca przedstawia ich wnioski, twierdzenia i dowody znajdujące się w aktach sprawy.
Art. 109. Rozprawa ulega odroczeniu, jeżeli sąd stwierdzi nieprawidłowość zawiadomienia którejkolwiek ze stron albo jeżeli nieobecność strony lub jej pełnomocnika jest wywołana nadzwyczajnym wydarzeniem lub inną znaną sądowi przeszkodą, której nie można przezwyciężyć, chyba że strona lub jej pełnomocnik wnieśli o rozpoznanie sprawy w ich nieobecności.
Art. 110. Rozprawa ulega odroczeniu, jeżeli sąd postanowi zawiadomić o toczącym się postępowaniu sądowym osoby, które dotychczas nie brały udziału w sprawie w charakterze stron.
Art. 111. 1. Sąd zarządza połączenie kilku oddzielnych spraw toczących się przed nim w celu ich łącznego rozpoznania lub także rozstrzygnięcia, jeżeli mogły być objęte jedną skargą.
2. Sąd może zarządzić połączenie kilku oddzielnych spraw toczących się przed nim w celu ich łącznego rozpoznania lub także rozstrzygnięcia, jeżeli pozostają one ze sobą w związku.
Art. 112. W razie uchylania się organu od zastosowania się do postanowienia sądu podjętego w toku postępowania i w związku z rozpoznaniem sprawy, sąd może orzec o wymierzeniu organowi grzywny w wysokości określonej w art. 154 6. Przepisy art. 55 1 i 3 stosuje się.
Art. 113. 1. Przewodniczący zamyka rozprawę, gdy sąd uzna sprawę za dostatecznie wyjaśnioną.
2. Można zamknąć rozprawę również w przypadku, gdy ma być przeprowadzony jeszcze uzupełniający dowód z dokumentów znanych stronom, a przeprowadzenie rozprawy co do tego dowodu sąd uzna za zbyteczne.
Art. 114. Od orzeczeń przewodniczącego wydanych w toku rozprawy strony mogą odwołać się, do czasu zamknięcia rozprawy, do sądu orzekającego.
Rozdział 8
Postępowanie mediacyjne i uproszczone
Art. 115. 1. Na wniosek skarżącego lub organu, złożony przed wyznaczeniem rozprawy, może być przeprowadzone postępowanie mediacyjne, którego celem jest wyjaśnienie i rozważenie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy oraz przyjęcie przez strony ustaleń co do sposobu jej załatwienia w granicach obowiązującego prawa.
2. Postępowanie mediacyjne może być prowadzone mimo braku wniosku stron o przeprowadzenie takiego postępowania.
Art. 116. 1. Postępowanie mediacyjne prowadzi sędzia lub referendarz sądowy wyznaczony przez przewodniczącego wydziału.
2. Posiedzenie mediacyjne odbywa się z udziałem stron.
3. Z przebiegu posiedzenia mediacyjnego spisuje się protokół, w którym zamieszcza się stanowiska stron, a w szczególności dokonane przez strony ustalenia co do sposobu załatwienia sprawy. Protokół podpisuje prowadzący postępowanie mediacyjne oraz strony.
Art. 117. 1. Na podstawie ustaleń dokonanych w postępowaniu mediacyjnym, organ uchyla lub zmienia zaskarżony akt albo wykonuje lub podejmuje inną czynność stosownie do okoliczności sprawy w zakresie swojej właściwości i kompetencji.
2. Jeżeli strony nie dokonają ustaleń co do sposobu załatwienia sprawy, podlega ona rozpoznaniu przez sąd.
Art. 118. 1. Na akt wydany na podstawie ustaleń, o których mowa w art. 117 1, można wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia aktu albo wykonania lub podjęcia czynności. Skargę sąd rozpoznaje łącznie ze skargą wniesioną w sprawie na akt lub czynność, w której przeprowadzono postępowanie mediacyjne.
2. Jeżeli skarga na akt lub czynność wydane lub podjęte na podstawie ustaleń, o których mowa w art. 117 1, nie zostanie wniesiona albo skarga ta zostanie oddalona, sąd umarza postępowanie w sprawie, w której przeprowadzono postępowanie mediacyjne.
Art. 119. Sprawa może być rozpoznana w trybie uproszczonym, jeżeli:
1) decyzja lub postanowienie są dotknięte wadą nieważności, o której mowa w art. 156 1 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach albo wydane zostały z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania;
2) strona zgłosi wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym, a żadna z pozostałych stron w terminie czternastu dni od zawiadomienia o złożeniu wniosku nie zażąda przeprowadzenia rozprawy.
Art. 120. W trybie uproszczonym sąd rozpoznaje sprawy na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego.
Art. 121. Sprawa może być również rozpoznana w trybie uproszczonym w przypadku, o którym mowa w art. 55 2.
Art. 122. Sąd rozpoznający sprawę w trybie uproszczonym może przekazać sprawę do rozpoznania na rozprawie.
Rozdział 9
Zawieszenie i podjęcie postępowania
Art. 123. Postępowanie ulega zawieszeniu z mocy prawa w razie zaprzestania czynności przez sąd wskutek siły wyższej.
Art. 124. 1. Sąd zawiesza postępowanie z urzędu:
1) w razie śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty przez nich zdolności procesowej, utraty przez stronę zdolności sądowej lub utraty przez przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela, z zastrzeżeniem 3;
2) jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie;
3) jeżeli strona lub jej przedstawiciel ustawowy znajduje się w miejscowości pozbawionej wskutek nadzwyczajnych wydarzeń komunikacji z siedzibą sądu;
4) jeżeli w stosunku do strony zostało wszczęte postępowanie upadłościowe, a sprawa dotyczy przedmiotu wchodzącego w skład masy upadłości;
5) w razie przedstawienia przez sąd w tym postępowaniu pytania prawnego Trybunałowi Konstytucyjnemu;
6) w przypadku, o którym mowa w art. 56.
2. W przypadkach wymienionych w 1 pkt 1 i 4, zawieszenie ma skutek od dnia zdarzeń, które je spowodowały. Zdarzenia te nie wstrzymują jednak wydania orzeczenia, jeżeli nastąpiły po zamknięciu rozprawy.
3. Nie zawiesza się postępowania w razie śmierci strony, jeżeli przedmiot postępowania odnosi się wyłącznie do praw i obowiązków ściśle związanych z osobą zmarłego.
Art. 125. 1. Sąd może zawiesić postępowanie z urzędu:
1) jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania administracyjnego, sądowoadministracyjnego, sądowego lub przed Trybunałem Konstytucyjnym;
2) jeżeli ujawni się czyn, którego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy sądowoadministracyjnej;
3) jeżeli na skutek braku lub wskazania złego adresu skarżącego lub niewykonania przez skarżącego innych zarządzeń nie można nadać sprawie dalszego biegu;
4) w razie śmierci pełnomocnika, chyba że strona działa przed sądem osobiście.
2. Jeżeli postępowanie karne lub administracyjne nie jest jeszcze rozpoczęte, a jego rozpoczęcie zależy od wniosku strony, sąd wyznaczy termin do wszczęcia postępowania, w innych przypadkach może zwrócić się do właściwego organu.
Art. 126. Sąd może również zawiesić postępowanie na zgodny wniosek stron.
Art. 127. 1. W przypadku zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron lub niemożności nadania sprawie dalszego biegu, zawieszenie wstrzymuje tylko bieg terminów sądowych, które biegną dalej dopiero od dnia podjęcia postępowania.
2. We wszystkich innych przypadkach zawieszenia żadne terminy nie biegną i zaczynają biec dopiero od początku od dnia podjęcia postępowania. Terminy sądowe należy w miarę potrzeby wyznaczyć na nowo.
3. Podczas zawieszenia sąd nie podejmuje żadnych czynności z wyjątkiem tych, które mają na celu podjęcie postępowania albo wstrzymanie wykonania aktu lub czynności. Czynności podejmowane przez strony, a nie dotyczące tych przedmiotów, wywołują skutki dopiero od dnia podjęcia postępowania.
Art. 128. 1. Sąd postanowi podjąć postępowanie z urzędu, gdy ustanie przyczyna zawieszenia, w szczególności:
1) w razie śmierci strony - od dnia zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych zmarłego albo od dnia ustanowienia we właściwej drodze kuratora spadku;
2) w razie utraty zdolności sądowej - od dnia ustalenia ogólnego następcy prawnego;
3) w razie braku przedstawiciela ustawowego - od dnia jego ustanowienia;
4) gdy rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego postępowania - od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego to postępowanie; sąd może jednak i przedtem, stosownie do okoliczności, podjąć dalsze postępowanie.
2. Jeżeli w ciągu roku od daty postanowienia o zawieszeniu postępowania nie zgłoszą się lub nie zostaną wskazani następcy prawni zmarłej strony, sąd może z urzędu zwrócić się do sądu spadku o ustanowienie kuratora spadku, chyba że kurator taki już wcześniej został ustanowiony.
Art. 129. W razie zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron sąd postanowi podjąć postępowanie na wniosek którejkolwiek z nich, nie wcześniej niż po upływie trzech miesięcy od zawieszenia postępowania.
Art. 130. 1. Sąd umarza postępowanie zawieszone na zgodny wniosek stron, jak również z przyczyn wskazanych w art. 125 1 pkt 3, jeżeli wniosek o podjęcie postępowania nie został zgłoszony w ciągu trzech lat od daty postanowienia o zawieszeniu. Ponadto sąd umorzy postępowanie w razie stwierdzenia braku następcy prawnego strony, która utraciła zdolność sądową, a w każdym razie po upływie trzech lat od daty postanowienia o zawieszeniu z tej przyczyny.
2. Umorzenie zawieszonego postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym powoduje uprawomocnienie się orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Art. 131. Postanowienie w przedmiocie zawieszenia, podjęcia i umorzenia postępowania może zapaść na posiedzeniu niejawnym.
Rozdział 10
Orzeczenia sądowe
Art. 132. Sąd rozstrzyga sprawę wyrokiem.
Art. 133. 1. Sąd wydaje wyrok po zamknięciu rozprawy na podstawie akt sprawy, chyba że organ nie wykonał obowiązku, o którym mowa w art. 54 2. Wyrok może być wydany na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu uproszczonym albo jeżeli ustawa tak stanowi.
2. Sąd może zamkniętą rozprawę otworzyć na nowo.
3. Rozprawa powinna być otwarta na nowo, jeżeli istotne okoliczności ujawniły się dopiero po jej zamknięciu.
Art. 134. 1. Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.
2. Sąd nie może wydać orzeczenia na niekorzyść skarżącego, chyba że stwierdzi naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu lub czynności.
Art. 135. Sąd stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia.
Art. 136. Wyrok może być wydany jedynie przez sędziów, przed którymi odbyła się rozprawa poprzedzająca bezpośrednio wydanie wyroku.
Art. 137. 1. Sąd wydaje wyrok po niejawnej naradzie sędziów. Przebieg narady i głosowanie nad orzeczeniem jest tajne, a zwolnienie od zachowania w tym względzie tajemnicy, z zastrzeżeniem 3, nie jest dopuszczalne. Narada obejmuje dyskusję, głosowanie nad mającym zapaść orzeczeniem i zasadniczymi powodami rozstrzygnięcia oraz spisanie sentencji wyroku.
2. Przewodniczący zbiera głosy sędziów, poczynając od najmłodszego stażem na stanowisku sędziego sądu administracyjnego, sam zaś głosuje ostatni. Sprawozdawca, jeżeli jest wyznaczony, głosuje pierwszy. Wyrok zapada większością głosów. Sędzia, który przy głosowaniu nie zgodził się z większością, może przy podpisywaniu sentencji zgłosić zdanie odrębne i obowiązany jest uzasadnić je na piśmie przed podpisaniem uzasadnienia. Zdanie odrębne może dotyczyć także samego uzasadnienia.
3. Zgłoszenie zdania odrębnego podaje się do wiadomości, a jeżeli członek składu orzekającego, który zgłosił zdanie odrębne, wyraził na to zgodę, także jego nazwisko.
4. Sentencję wyroku podpisuje cały skład sądu.
Art. 138. Sentencja wyroku powinna zawierać: oznaczenie sądu, imiona i nazwiska sędziów, protokolanta oraz prokuratora, jeżeli brał udział w sprawie, datę i miejsce rozpoznania sprawy i wydania wyroku, imię i nazwisko lub nazwę skarżącego, przedmiot zaskarżenia oraz rozstrzygnięcie sądu.
Art. 139. 1. Ogłoszenie wyroku powinno nastąpić na posiedzeniu, na którym zamknięto rozprawę. Jednakże w sprawie zawiłej sąd może odroczyć ogłoszenie wyroku na czas do czternastu dni. W postanowieniu o odroczeniu sąd powinien wyznaczyć termin ogłoszenia wyroku i ogłosić go niezwłocznie po zamknięciu rozprawy. Termin ten może być przedłużony tylko raz i co najwyżej o siedem dni.
2. Ogłoszenie wyroku następuje na posiedzeniu jawnym. Nieobecność stron nie wstrzymuje ogłoszenia. Jeżeli ogłoszenie było odroczone, może go dokonać jednoosobowo przewodniczący lub jeden z sędziów składu orzekającego.
3. Ogłoszenia wyroku dokonuje się przez odczytanie sentencji. W czasie ogłaszania wyroku wszyscy obecni, z wyjątkiem sądu, stoją. Po ogłoszeniu sentencji przewodniczący lub sędzia sprawozdawca podaje ustnie zasadnicze powody rozstrzygnięcia, może jednak tego zaniechać, jeżeli sprawa była rozpoznawana przy drzwiach zamkniętych.
4. Odpis sentencji wyroku wydanego na posiedzeniu niejawnym doręcza się stronom, jeżeli uzasadnienia wyroku nie sporządza się z urzędu.
Art. 140. 1. Stronie działającej bez adwokata lub radcy prawnego, obecnej przy ogłoszeniu wyroku, przewodniczący udzieli wskazówek co do sposobu i terminów wniesienia środka odwoławczego.
2. Stronie działającej bez adwokata lub radcy prawnego, która na skutek pozbawienia wolności była nieobecna przy ogłoszeniu wyroku, sąd z urzędu w ciągu tygodnia od ogłoszenia wyroku doręcza odpis jego sentencji z pouczeniem o terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia.
3. Jeżeli sąd doręcza odpis sentencji wyroku wydanego na posiedzeniu niejawnym stronie działającej bez adwokata lub radcy prawnego, poucza ją o terminie i sposobie wniesienia środka odwoławczego.
Art. 141. 1. Uzasadnienie wyroku sporządza się z urzędu w terminie czternastu dni od dnia ogłoszenia wyroku albo podpisania sentencji wyroku wydanego na posiedzeniu niejawnym, z zastrzeżeniem 2.
2. W sprawach, w których skargę oddalono, uzasadnienie wyroku sporządza się na wniosek strony zgłoszony w terminie siedmiu dni od dnia ogłoszenia wyroku albo doręczenia odpisu sentencji wyroku. Uzasadnienie wyroku sporządza się w terminie czternastu dni od dnia zgłoszenia wniosku.
3. Odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku następuje postanowieniem wydanym na posiedzeniu niejawnym.
4. Uzasadnienie wyroku powinno zawierać zwięzłe przedstawienie stanu sprawy, zarzutów podniesionych w skardze, stanowisk pozostałych stron, podstawę prawną rozstrzygnięcia oraz jej wyjaśnienie. Jeżeli w wyniku uwzględnienia skargi sprawa ma być ponownie rozpatrzona przez organ administracji, uzasadnienie powinno ponadto zawierać wskazania co do dalszego postępowania.
Art. 142. 1. Odpis wyroku z uzasadnieniem sporządzonym z urzędu doręcza się każdej stronie.
2. Jeżeli uzasadnienie wyroku zostało sporządzone na wniosek strony, odpis wyroku z uzasadnieniem doręcza się tylko tej stronie, która złożyła wniosek.
Art. 143. Uzasadnienie wyroku podpisują sędziowie, którzy brali udział w jego wydaniu. Jeżeli którykolwiek z sędziów nie może podpisać uzasadnienia, przewodniczący lub inny sędzia składu orzekającego zaznacza na wyroku przyczynę braku podpisu.
Art. 144. Sąd jest związany wydanym wyrokiem od chwili jego ogłoszenia, a jeżeli wyrok został wydany na posiedzeniu niejawnym - od podpisania sentencji wyroku.
Art. 145. 1. Sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie:
1) uchyla decyzję lub postanowienie w całości albo w części, jeżeli stwierdzi:
a) naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy,
b) naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego,
c) inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy;
2) stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach;
3) stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w Kodeksie postępowania administracyjnego lub w innych przepisach.
2. W sprawach skarg na decyzje i postanowienia wydane w innym postępowaniu, niż uregulowane w Kodeksie postępowania administracyjnego i w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, przepisy 1 stosuje się z uwzględnieniem przepisów regulujących postępowanie, w którym wydano zaskarżoną decyzję lub postanowienie.
Art. 146. 1. Sąd uwzględniając skargę na akt lub czynność, o których mowa w art. 3 2 pkt 4, uchyla ten akt albo stwierdza bezskuteczność czynności.
2. W sprawach, o których mowa w 1, sąd może w wyroku uznać uprawnienie lub obowiązek wynikające z przepisów prawa.
Art. 147. 1. Sąd uwzględniając skargę na uchwałę lub akt, o których mowa w art. 3 2 pkt 5 i 6, stwierdza nieważność tej uchwały lub aktu w całości lub w części albo stwierdza, że zostały wydane z naruszeniem prawa, jeżeli przepis szczególny wyłącza stwierdzenie ich nieważności.
2. Rozstrzygnięcia w sprawach indywidualnych, wydane na podstawie uchwały lub aktu, o których mowa w 1, podlegają wzruszeniu w trybie określonym w postępowaniu administracyjnym albo w postępowaniu szczególnym.
Art. 148. Sąd uwzględniając skargę jednostki samorządu terytorialnego na akt nadzoru uchyla ten akt.
Art. 149. Sąd uwzględniając skargę na bezczynność organów w sprawach określonych w art. 3 2 pkt 1-4 zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub dokonania czynności lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa.
Art. 150. W sprawach skarg na akty i czynności niewymienione w art. 145-148 sąd uwzględniając skargę uchyla lub stwierdza bezskuteczność aktu lub czynności.
Art. 151. W razie nieuwzględnienia skargi sąd skargę oddala.
Art. 152. W razie uwzględnienia skargi sąd w wyroku określa, czy i w jakim zakresie zaskarżony akt lub czynność nie mogą być wykonane. Rozstrzygnięcie to traci moc z chwilą uprawomocnienia się wyroku.
Art. 153. Ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia.
Art. 154. 1. W razie niewykonania wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność oraz w razie bezczynności organu po wyroku uchylającym lub stwierdzającym nieważność aktu lub czynności strona, po uprzednim pisemnym wezwaniu właściwego organu do wykonania wyroku lub załatwienia sprawy, może wnieść skargę w tym przedmiocie żądając wymierzenia temu organowi grzywny.
2. Sąd, w przypadku, o którym mowa w 1, może ponadto orzec o istnieniu lub nieistnieniu uprawnienia lub obowiązku, jeżeli pozwala na to charakter sprawy oraz niebudzące uzasadnionych wątpliwości okoliczności jej stanu faktycznego i prawnego.
3. Wykonanie wyroku lub załatwienie sprawy po wniesieniu skargi, o której mowa w 1, nie stanowi podstawy do umorzenia postępowania lub oddalenia skargi.
4. Osobie, która poniosła szkodę wskutek niewykonania orzeczenia sądu, służy roszczenie o odszkodowanie na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym.
5. Odszkodowanie, o którym mowa w 4, przysługuje od organu, który nie wykonał orzeczenia sądu. Jeżeli organ w terminie trzech miesięcy od dnia złożenia wniosku o odszkodowanie nie wypłacił odszkodowania, uprawniony podmiot może wnieść powództwo do sądu powszechnego.
6. Grzywnę, o której mowa w 1, wymierza się do wysokości dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów.
Art. 155. 1. W razie stwierdzenia w toku rozpoznawania sprawy istotnych naruszeń prawa lub okoliczności mających wpływ na ich powstanie, skład orzekający sądu może, w formie postanowienia, poinformować właściwe organy lub ich organy zwierzchnie o tych uchybieniach.
2. Organ, który otrzymał postanowienie, obowiązany jest je rozpatrzyć i powiadomić w terminie trzydziestu dni sąd o zajętym stanowisku.
Art. 156. 1. Sąd może z urzędu sprostować w wyroku niedokładności, błędy pisarskie albo rachunkowe lub inne oczywiste omyłki.
2. Sprostowanie sąd może postanowić na posiedzeniu niejawnym. O sprostowaniu umieszcza się wzmiankę na oryginale wyroku, a na żądanie stron także na udzielonych im odpisach. Dalsze odpisy powinny być zredagowane w brzmieniu uwzględniającym postanowienie o sprostowaniu.
3. Jeżeli sprawa toczy się przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, Sąd ten może z urzędu sprostować wyrok pierwszej instancji.
Art. 157. 1. Strona może w ciągu czternastu dni od doręczenia wyroku z urzędu - a gdy wyroku nie doręcza się stronie od dnia ogłoszenia - zgłosić wniosek o uzupełnienie wyroku, jeżeli sąd nie orzekł o całości skargi albo nie zamieścił w wyroku dodatkowego orzeczenia, które według przepisów ustawy powinien był zamieścić z urzędu.
2. Wniosek o uzupełnienie wyroku co do zwrotu kosztów sąd może rozpoznać na posiedzeniu niejawnym.
3. Orzeczenie uzupełniające wyrok zapada w formie wyroku, chyba że uzupełnienie dotyczy wyłącznie kosztów.
Art. 158. Sąd, który wydał wyrok, rozstrzyga postanowieniem wątpliwości co do jego treści. Postanowienie w tym przedmiocie sąd może wydać na posiedzeniu niejawnym.
Art. 159. Wniosek o sprostowanie, uzupełnienie lub wykładnię wyroku nie ma wpływu na bieg terminu do wniesienia środka zaskarżenia.
Art. 160. Jeżeli ustawa niniejsza nie przewiduje wydania wyroku, sąd wydaje orzeczenie w formie postanowienia.
Art. 161. 1. Sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania:
1) jeżeli skarżący skutecznie cofnął skargę;
2) w razie śmierci strony, jeżeli przedmiot postępowania odnosi się wyłącznie do praw i obowiązków ściśle związanych z osobą zmarłego, chyba że udział w sprawie zgłasza osoba, której interesu prawnego dotyczy wynik tego postępowania;
3) gdy postępowanie z innych przyczyn stało się bezprzedmiotowe.
2. Postanowienie o umorzeniu postępowania może zapaść na posiedzeniu niejawnym.
Art. 162. Rozstrzygnięcia zawarte w postanowieniach niekończących postępowania w sprawie, wydanych na posiedzeniach jawnych, wpisuje się do protokołu bez spisywania odrębnej sentencji, jeżeli nie przysługuje na nie zażalenie.
Art. 163. 1. Postanowienia ogłoszone na rozprawie sąd uzasadnia, gdy podlegają one zaskarżeniu i doręcza stronom.
2. Postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym sąd doręcza z urzędu stronom. Gdy stronie przysługuje środek zaskarżenia, postanowienie należy doręczyć z uzasadnieniem. Doręczając postanowienie należy pouczyć stronę występującą w sprawie bez adwokata lub radcy prawnego o dopuszczalności, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia.
3. Uzasadnienie, o którym mowa w 1 i 2, należy sporządzić w terminie siedmiu dni od dnia wydania postanowienia.
Art. 164. Postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym wiąże od chwili, w której zostało podpisane wraz z uzasadnieniem; jeżeli sąd postanowienia nie uzasadnia, od chwili podpisania sentencji.
Art. 165. Postanowienia niekończące postępowania w sprawie mogą być uchylane i zmieniane wskutek zmiany okoliczności sprawy, chociażby były zaskarżone, a nawet prawomocne.
Art. 166. Do postanowień stosuje się odpowiednio przepisy o wyrokach, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.
Art. 167. Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się odpowiednio do zarządzeń przewodniczącego.
Rozdział 11
Prawomocność orzeczeń
Art. 168. 1. Orzeczenie sądu staje się prawomocne, jeżeli nie przysługuje co do niego środek odwoławczy.
2. Mimo niedopuszczalności odrębnego zaskarżenia nie stają się prawomocne postanowienia podlegające rozpoznaniu przez Naczelny Sąd Administracyjny, gdy Sąd ten rozpoznaje sprawę, w której je wydano.
3. Jeżeli zaskarżono tylko część orzeczenia, staje się ono prawomocne w części pozostałej z upływem terminu do zaskarżenia, chyba że Naczelny Sąd Administracyjny może z urzędu rozpoznać sprawę także w tej części.
Art. 169. Prawomocność orzeczenia stwierdza na wniosek strony oraz w przypadku, o którym mowa w art. 286 1, wojewódzki sąd administracyjny na posiedzeniu niejawnym, a dopóki akta sprawy znajdują się w Naczelnym Sądzie Administracyjnym - ten Sąd.
Art. 170. Orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i inne organy państwowe, a w przypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.
Art. 171. Wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku ze skargą stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia.
Art. 172. Naczelny Sąd Administracyjny unieważnia prawomocne orzeczenie sądu administracyjnego wydane w sprawie, która ze względu na osobę lub przedmiot nie podlegała orzecznictwu sądu administracyjnego w chwili orzekania i odrzuca skargę, jeżeli orzeczenie to nie może być wzruszone w trybie przewidzianym w ustawie. Sąd orzeka na wniosek Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego. Do rozpoznania wniosku stosuje się odpowiednio przepisy o rozpoznaniu skargi kasacyjnej.
Dział IV
Środki odwoławcze
Rozdział 1
Skarga kasacyjna
Art. 173. 1. Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
2. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.
Art. 174. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach:
1) naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;
2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
Art. 175. 1. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, z zastrzeżeniem 2 i 3.
2. Przepisu 1 nie stosuje się, gdy skargę kasacyjną sporządza sędzia, prokurator, notariusz albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych, będący stroną, jej przedstawicielem lub pełnomocnikiem, albo gdy skargę kasacyjną wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich.
3. Skarga kasacyjna może być sporządzona przez:
1) doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych;
2) rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej.
Art. 176. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany.
Art. 177. 1. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.
2. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.
Art. 178. Wojewódzki sąd administracyjny odrzuci na posiedzeniu niejawnym skargę kasacyjną wniesioną po upływie terminu lub z innych przyczyn niedopuszczalną, jak również skargę kasacyjną, której braków strona nie uzupełniła w wyznaczonym terminie.
Art. 179. Strona, która nie wniosła skargi kasacyjnej, może wnieść do wojewódzkiego sądu administracyjnego odpowiedź na skargę kasacyjną w terminie czternastu dni od doręczenia jej skargi kasacyjnej. Po upływie terminu na wniesienie odpowiedzi lub po zarządzeniu doręczenia odpowiedzi wnoszącemu skargę kasacyjną, wojewódzki sąd administracyjny niezwłocznie przedstawi skargę kasacyjną wraz z odpowiedzią i aktami sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu.
Art. 180. Naczelny Sąd Administracyjny na posiedzeniu niejawnym odrzuci skargę kasacyjną, jeżeli ulegała ona odrzuceniu przez wojewódzki sąd administracyjny, albo zwróci ją temu sądowi w celu usunięcia dostrzeżonych braków.
Art. 181. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje skargę kasacyjną na rozprawie w składzie trzech sędziów, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Art. 182. 1. Skargę kasacyjną od postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego kończącego postępowanie w sprawie Naczelny Sąd Administracyjny może rozpoznać na posiedzeniu niejawnym.
2. Naczelny Sąd Administracyjny może również na posiedzeniu niejawnym rozpoznać skargę kasacyjną, jeżeli jest ona oparta wyłącznie na podstawie art. 174 pkt 2, a strona, która wniosła skargę kasacyjną, zrzekła się rozprawy, zaś pozostałe strony, w terminie czternastu dni od doręczenia skargi kasacyjnej, nie zażądały przeprowadzenia rozprawy.
3. Na posiedzeniu niejawnym Naczelny Sąd Administracyjny orzeka w składzie jednego sędziego.
Art. 183. 1. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. Strony mogą przytaczać nowe uzasadnienie podstaw kasacyjnych.
2. Nieważność postępowania zachodzi:
1) jeżeli droga sądowa była niedopuszczalna;
2) jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany;
3) jeżeli w tej samej sprawie toczy się postępowanie wcześniej wszczęte przed sądem administracyjnym albo jeżeli sprawa taka została już prawomocnie osądzona;
4) jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy;
5) jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw;
6) jeżeli wojewódzki sąd administracyjny orzekł w sprawie, w której jest właściwy Naczelny Sąd Administracyjny.
Art. 184. Naczelny Sąd Administracyjny oddala skargę kasacyjną, jeżeli nie ma usprawiedliwionych podstaw albo jeżeli zaskarżone orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu.
Art. 185. 1. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi.
2. W razie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, sąd rozpoznaje ją w innym składzie.
Art. 186. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznając skargę kasacyjną uchyla wyrok także w części niezaskarżonej, jeżeli zachodzi nieważność postępowania.
Art. 187. 1. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu.
2. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca.
3. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów może przejąć sprawę do rozpoznania.
Art. 188. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
Art. 189. Jeżeli skarga ulegała odrzuceniu albo istniały podstawy do umorzenia postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym, Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem uchyla wydane w sprawie orzeczenie oraz odrzuca skargę lub umarza postępowanie.
Art. 190. Sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny. Nie można oprzeć skargi kasacyjnej od orzeczenia wydanego po ponownym rozpoznaniu sprawy na podstawach sprzecznych z wykładnią prawa ustaloną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny.
Art. 191. Naczelny Sąd Administracyjny, na wniosek strony, rozpoznaje również te postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego, które nie podlegały zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.
Art. 192. Z wyjątkiem przypadków określonych w art. 123-125, postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym ulega zawieszeniu jedynie na zgodny wniosek stron.
Art. 193. Jeżeli nie ma szczególnych przepisów postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, do postępowania tego stosuje się odpowiednio przepisy postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym, z tym że Naczelny Sąd Administracyjny uzasadnia z urzędu wyroki i postanowienia w terminie trzydziestu dni.
Rozdział 2
Zażalenie
Art. 194. 1. Zażalenie do Naczelnego Sądu Administracyjnego przysługuje na postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego w przypadkach przewidzianych w ustawie, a ponadto na postanowienia, których przedmiotem jest:
1) przekazanie sprawy innemu sądowi administracyjnemu;
2) wstrzymanie lub odmowa wstrzymania wykonania decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności, o których mowa w art. 61;
3) zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania;
4) odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku;
5) sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa;
6) oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego;
7) odrzucenie skargi kasacyjnej;
8) odrzucenie zażalenia;
9) zwrot kosztów postępowania, jeżeli strona nie wnosi skargi kasacyjnej;
10) ukaranie grzywną.
2. Zażalenie wnosi się w terminie siedmiu dni od doręczenia postanowienia.
3. Zażalenie powinno czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać wskazanie zaskarżonego postanowienia i wniosek o jego zmianę lub uchylenie, jak również zwięzłe uzasadnienie zażalenia.
4. Zażalenie, którego przedmiotem jest odrzucenie skargi kasacyjnej, powinno być sporządzone przez adwokata lub radcę prawnego. Przepis art. 175 2 i 3 stosuje się odpowiednio.
Art. 195. 1. Akta sprawy wraz z zażaleniem wojewódzki sąd administracyjny przedstawia Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu po doręczeniu zażalenia pozostałym stronom. Odpowiedź na zażalenie może być wniesiona wprost do Naczelnego Sądu Administracyjnego w terminie siedmiu dni od doręczenia zażalenia.
2. Jeżeli zażalenie zarzuca nieważność postępowania lub jest oczywiście uzasadnione, wojewódzki sąd administracyjny, który wydał zaskarżone postanowienie, może na posiedzeniu niejawnym, nie przesyłając akt Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu, uchylić zaskarżone postanowienie i w miarę potrzeby sprawę rozpoznać na nowo. Od ponownie wydanego postanowienia przysługują środki odwoławcze na zasadach ogólnych.
Art. 196. Wojewódzki sąd administracyjny może wstrzymać wykonanie zaskarżonego postanowienia do czasu rozstrzygnięcia zażalenia. Postanowienie takie może zapaść na posiedzeniu niejawnym.
Art. 197. 1. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje zażalenie na posiedzeniu niejawnym.
2. Do postępowania toczącego się na skutek zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy o skardze kasacyjnej.
Art. 198. Przepisy niniejszego działu stosuje się odpowiednio do zażaleń na zarządzenia przewodniczącego, jeżeli ustawa przewiduje wniesienie zażalenia.
Dział V
Koszty postępowania
Rozdział 1
Zwrot kosztów postępowania między stronami
Art. 199. Strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Art. 200. W razie uwzględnienia skargi przez sąd pierwszej instancji przysługuje skarżącemu od organu, który wydał zaskarżony akt lub podjął zaskarżoną czynność albo dopuścił się bezczynności, zwrot kosztów postępowania niezbędnych do celowego dochodzenia praw.
Art. 201. 1. Zwrot kosztów przysługuje skarżącemu od organu także w razie umorzenia postępowania z przyczyny określonej w art. 54 3.
2. W razie umorzenia postępowania w przypadku określonym w art. 118 2, przepis art. 206 stosuje się odpowiednio.
Art. 202. 1. Jeżeli po stronie skarżącej występuje kilku uprawnionych w sprawie, zwrot kosztów przysługuje każdemu z nich odpowiednio do udziału w sprawie.
2. Jeżeli uprawnienia lub obowiązki skarżących, o których mowa w 1, związane z przedmiotem zaskarżenia są wspólne, zwrot kosztów następuje na ich rzecz solidarnie.
Art. 203. Stronie, która wniosła skargę kasacyjną, należy się zwrot poniesionych przez nią niezbędnych kosztów postępowania kasacyjnego:
1) od organu - jeżeli w wyniku uwzględnienia skargi kasacyjnej został uchylony wyrok sądu pierwszej instancji oddalający skargę;
2) od skarżącego - jeżeli w wyniku uwzględnienia skargi kasacyjnej został uchylony wyrok sądu pierwszej instancji uwzględniający skargę.
Art. 204. W razie oddalenia skargi kasacyjnej strona, która wniosła skargę kasacyjną, obowiązana jest zwrócić niezbędne koszty postępowania kasacyjnego poniesione przez:
1) organ - jeżeli zaskarżono skargą kasacyjną wyrok sądu pierwszej instancji oddalający skargę;
2) skarżącego - jeżeli zaskarżono skargą kasacyjną wyrok sądu pierwszej instancji uwzględniający skargę.
Art. 205. 1. Do niezbędnych kosztów postępowania prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem lub radcą prawnym, zalicza się poniesione przez stronę koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Suma kosztów przejazdu i równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata lub radcy prawnego.
2. Do niezbędnych kosztów postępowania strony reprezentowanej przez adwokata lub radcę prawnego zalicza się ich wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata lub radcy prawnego, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.
3. Zasady ustalania wysokości przysługujących stronie należności, o których mowa w 1 i 2, oraz tryb przyznawania i sposób wypłacania tych należności, określają przepisy odrębne.
4. Przepisy 2 i 3 stosuje się odpowiednio do strony reprezentowanej przez doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego.
Art. 206. W razie częściowego uwzględnienia skargi sąd może w uzasadnionych przypadkach zasądzić na rzecz skarżącego od organu tylko część kosztów, w szczególności jeżeli skarga została uwzględniona w części niewspółmiernej w stosunku do wartości przedmiotu sporu ustalonej w celu pobrania wpisu.
Art. 207. 1. Przepisy art. 202, art. 205 i art. 206 mają odpowiednie zastosowanie w przypadkach, o których mowa w art. 203 i art. 204.
2. W przypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może odstąpić od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w całości lub w części.
Art. 208. Niezależnie od wyników spraw, o których mowa w art. 200, art. 203, art. 204 i art. 207, sąd może włożyć na stronę obowiązek zwrotu kosztów - w całości lub w części - wywołanych jej niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym postępowaniem.
Art. 209. Wniosek strony o zwrot kosztów sąd rozstrzyga w każdym orzeczeniu uwzględniającym skargę oraz w orzeczeniu, o którym mowa w art. 201, art. 203 i art. 204.
Art. 210. 1. Strona traci uprawnienie do żądania zwrotu kosztów, jeżeli najpóźniej przed zamknięciem rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia nie zgłosi wniosku o przyznanie należnych kosztów. Stronę działającą bez adwokata lub radcy prawnego sąd powinien pouczyć o skutkach niezgłoszenia wniosku w powyższym terminie.
2. Przepis 1 nie ma zastosowania w przypadku orzekania na posiedzeniu niejawnym, gdy strona nie jest reprezentowana przez adwokata lub radcę prawnego. W takim przypadku o kosztach należnych stronie sąd orzeka z urzędu.
Rozdział 2
Koszty sądowe
Oddział 1
Przepisy ogólne
Art. 211. Koszty sądowe obejmują opłaty sądowe i zwrot wydatków.
Art. 212. 1. Opłatami sądowymi są wpis i opłata kancelaryjna.
2. Opłaty sądowe są dochodami budżetu państwa.
Art. 213. Do wydatków zalicza się w szczególności:
1) należności tłumaczy i kuratorów ustanowionych w danej sprawie;
2) koszty ogłoszeń oraz diety i koszty podróży należne sędziom i pracownikom sądowym z powodu wykonania czynności sądowych poza budynkiem sądowym, określone w odrębnych przepisach.
Art. 214. 1. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, do uiszczenia kosztów sądowych obowiązany jest ten, kto wnosi do sądu pismo podlegające opłacie lub powodujące wydatki.
2. Pismo wnoszone przez kilka osób, których uprawnienia lub obowiązki związane z przedmiotem zaskarżenia są wspólne, podlega jednej opłacie. W przeciwnym razie każda z tych osób uiszcza opłatę oddzielnie stosownie do swojego uprawnienia lub obowiązku.
Art. 215. 1. W każdym piśmie wszczynającym postępowanie sądowe w danej instancji należy podać wartość przedmiotu zaskarżenia, jeżeli od tej wartości zależy wysokość opłaty.
2. Oznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia zaokrągla się wzwyż do pełnych złotych.
Art. 216. Jeżeli przedmiotem zaskarżenia jest należność pieniężna, stanowi ona wartość przedmiotu zaskarżenia.
Art. 217. Do wartości przedmiotu zaskarżenia nie wlicza się odsetek i kosztów związanych z należnością główną.
Art. 218. Przewodniczący może sprawdzić wartość przedmiotu zaskarżenia oznaczoną w piśmie i zarządzić w tym celu dochodzenie.
Art. 219. 1. Opłatę sądową należy uiścić przy wniesieniu do sądu pisma podlegającego opłacie.
2. Opłatę sądową uiszcza się gotówką do kasy właściwego sądu administracyjnego lub na rachunek bankowy właściwego sądu. Końcówki opłat zaokrągla się wzwyż do pełnych złotych.
Art. 220. 1. Sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie zostanie uiszczona należna opłata. W tym przypadku, z zastrzeżeniem 2 i 3, przewodniczący wzywa wnoszącego pismo, aby pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania uiścił opłatę w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia wezwania. W razie bezskutecznego upływu tego terminu przewodniczący wydaje zarządzenie o pozostawieniu pisma bez rozpoznania.
2. Jeżeli pismo wniosła osoba zamieszkała lub mająca siedzibę za granicą, która nie ma w kraju przedstawiciela, przewodniczący wyznaczy termin do uiszczenia opłaty nie krótszy niż dwa miesiące.
3. Skarga, skarga kasacyjna, zażalenie oraz skarga o wznowienie postępowania, od których pomimo wezwania nie został uiszczony należny wpis, podlegają odrzuceniu przez sąd.
4. Zażalenie wniesione na zarządzenie przewodniczącego o pozostawieniu pisma bez rozpoznania lub na postanowienie sądu o odrzuceniu środków prawnych wymienionych w 3, wolne jest od wpisu.
Art. 221. Pisma wnoszone przez adwokata lub radcę prawnego, które nie są należycie opłacone, pozostawia się bez rozpoznania albo odrzuca bez wezwania o uiszczenie opłaty, jeżeli pismo podlega opłacie stałej.
Art. 222. Nie żąda się opłat od pisma, jeżeli już z niego wynika, że podlega ono odrzuceniu.
Art. 223. 1. Przepisy art. 220 i art. 222 stosuje się odpowiednio, gdy obowiązek uiszczenia lub uzupełnienia opłaty powstanie na skutek ustalenia wyższej wartości przedmiotu zaskarżenia, cofnięcia przyznanego prawa pomocy, albo uchylenia kurateli przed wyznaczeniem terminu rozprawy.
2. Jeżeli nie została uiszczona należna opłata sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie w danej instancji nakaże ściągnąć tę opłatę od strony, która obowiązana była ją uiścić albo od innej strony, gdy z orzeczenia tego wynika obowiązek poniesienia kosztów postępowania przez tę stronę.
Art. 224. Jeżeli w toku postępowania sąd nie orzekł o obowiązku ponoszenia kosztów sądowych lub też orzeczeniem nie objął całej kwoty należnej z tego tytułu, postanowienie w tym przedmiocie wyda na posiedzeniu niejawnym wojewódzki sąd administracyjny.
Art. 225. Opłatę prawomocnie uchyloną w całości lub w części postanowieniem sądu oraz różnicę między kosztami pobranymi a kosztami należnymi, a także pozostałość zaliczki wpłaconej na pokrycie wydatków zwraca się stronie z urzędu na jej koszt.
Art. 226. 1. Prawo do żądania kosztów sądowych przedawnia się z upływem trzech lat licząc od dnia, w którym koszty należało uiścić.
2. Prawo strony do żądania zwrotu opłaty sądowej lub zaliczki na pokrycie wydatków przedawnia się z upływem trzech lat licząc od dnia powstania tego prawa.
Art. 227. 1. Zażalenie przysługuje na zarządzenie przewodniczącego oraz postanowienie wojewódzkiego sądu administracyjnego w przedmiocie kosztów sądowych, jeżeli strona nie składa środka odwoławczego co do istoty sprawy.
2. Od zażaleń, o których mowa w 1, nie pobiera się opłat sądowych.
Art. 228. Grzywny orzeczone w postępowaniu przed sądem administracyjnym są także, oprócz kosztów sądowych, dochodami budżetu państwa. Należności te podlegają egzekucji sądowej bez nadawania orzeczeniu klauzuli wykonalności.
Art. 229. 1. Należności z tytułu nieuiszczonych kosztów sądowych oraz grzywien orzeczonych w postępowaniu przed sądem administracyjnym, z wyjątkiem grzywny, o której mowa w art. 154 1, mogą być umorzone lub zapłata tej należności może być odroczona albo rozłożona na raty, jeżeli jej ściągnięcie byłoby połączone z niewspółmiernymi trudnościami lub groziłoby dłużnikowi zbyt ciężkimi skutkami.
2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb umarzania, odraczania i rozkładania na raty oraz cofania odroczenia lub rozłożenia na raty należności określonych w 1. W rozporządzeniu należy określić organy uprawnione do umarzania, odraczania, rozkładania na raty oraz cofania odroczenia i rozłożenia na raty należności, okresy na jakie należności te mogą być odroczone lub rozłożone na raty, zakres umorzenia, sposób udokumentowania wniosku przez dłużnika, a także przypadki, w których należności mogą być umorzone z urzędu w całości lub w części.
Oddział 2
Wpis
Art. 230. 1. Od pism wszczynających postępowanie przed sądem administracyjnym w danej instancji pobiera się wpis stosunkowy lub stały.
2. Pismami, o których mowa w 1, są skarga, skarga kasacyjna, zażalenie oraz skarga o wznowienie postępowania.
Art. 231. Wpis stosunkowy pobiera się w sprawach, w których przedmiotem zaskarżenia są należności pieniężne. W innych sprawach pobiera się wpis stały.
Art. 232. 1. Sąd z urzędu zwraca stronie:
1) cały uiszczony wpis od:
a) pisma odrzuconego lub cofniętego, jeżeli odrzucenie lub cofnięcie nastąpiło przed wysłaniem odpisu skargi - organowi, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, a także odpisu środka odwoławczego albo skargi o wznowienie postępowania innym stronom,
b) zażalenia na postanowienie w przedmiocie ukarania grzywną, jeżeli zażalenie zostało uwzględnione;
2) połowę wpisu od pisma cofniętego przed rozpoczęciem posiedzenia, na które sprawa została skierowana, z tym że posiedzenie mediacyjne nie wyłącza zwrotu.
2. Postanowienie w przedmiocie zwrotu wpisu może być wydane na posiedzeniu niejawnym.
Art. 233. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wysokość oraz szczegółowe zasady pobierania wpisu. W rozporządzeniu należy uwzględnić, że wpis nie może być niższy niż sto złotych, wpis stosunkowy nie może być wyższy niż 4% wartości przedmiotu zaskarżenia i nie może przekraczać stu tysięcy złotych, a wpis stały wyższy niż dziesięć tysięcy złotych, oraz że wpis stały powinien być zróżnicowany w zależności od rodzaju i charakteru sprawy.
Oddział 3
Opłata kancelaryjna
Art. 234. 1. Za stwierdzenie prawomocności oraz wydanie odpisów, zaświadczeń, wyciągów i innych dokumentów na podstawie akt, pobiera się opłatę kancelaryjną, z zastrzeżeniem 3.
2. Opłatę kancelaryjną za odpis orzeczenia z uzasadnieniem, doręczonego na skutek żądania zgłoszonego w terminie siedmiodniowym od ogłoszenia orzeczenia, pobiera się przy zgłoszeniu wniosku o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i jego doręczenie. Jeżeli opłata nie została uiszczona, przewodniczący zarządzi ściągnięcie jej od strony, która złożyła wniosek. Przepisów art. 220 i art. 221 nie stosuje się.
3. Nie pobiera się opłaty kancelaryjnej za odpis orzeczenia z uzasadnieniem, podlegający doręczeniu z urzędu.
Art. 235. Opłatę kancelaryjną pobiera się także za odpisy, wyciągi, kopie i wydruki oraz zaświadczenia i inne dokumenty wydawane na podstawie zbiorów gromadzonych i prowadzonych w sądzie poza aktami sprawy.
Art. 236. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wysokość opłat kancelaryjnych. W rozporządzeniu należy uwzględnić, że opłatę pobiera się za każdą stronę wydanego dokumentu, wysokość opłaty za odpis orzeczenia z uzasadnieniem sporządzonego na wniosek nie może być wyższa niż dwieście złotych oraz określić podwyższenie opłaty za wydanie dokumentu sporządzonego w języku obcym lub zawierającego tabelę.
Oddział 4
Wydatki
Art. 237. 1. Strona, która wniosła o podjęcie czynności połączonej z wydatkami, obowiązana jest wpłacić zaliczkę na ich pokrycie.
2. Jeżeli wniosek złożyło kilka stron albo sąd zarządził wykonanie czynności z urzędu, zaliczkę powinny wpłacić strony w częściach równych lub w innym stosunku według uznania sądu.
3. Sąd oznaczy wysokość zaliczki i termin jej wpłacenia. Jeżeli przewidywane wydatki okażą się większe od wpłaconej zaliczki, sąd nakaże jej uzupełnienie.
Art. 238. 1. W razie niewpłacenia zaliczki przez strony stosownie do art. 237, kwotę potrzebną na pokrycie wydatków wykłada się tymczasowo z części budżetu sądu administracyjnego. Wyłożona kwota jest należnością budżetu państwa, którą zwraca strona zobowiązana do wpłacenia zaliczki.
2. Przewodniczący wezwie stronę zobowiązaną do wpłacenia zaliczki, aby w terminie czternastu dni, a jeżeli mieszka ona za granicą - w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż dwa miesiące, uiściła kwotę wyłożoną z budżetu.
3. W razie bezskutecznego upływu terminu, o którym mowa w 2, sąd wyda na posiedzeniu niejawnym postanowienie nakazujące ściągnięcie wyłożonej kwoty bez wstrzymania biegu postępowania.
4. Przepisy 1-3 nie mają zastosowania w przypadku, gdy niepodjęcie czynności, o której mowa w art. 237 1, stanowi przesłankę do zawieszenia postępowania.
Rozdział 3
Zwolnienie od kosztów sądowych
Oddział 1
Przepisy ogólne
Art. 239. Nie mają obowiązku uiszczenia kosztów sądowych:
1) strona skarżąca działanie lub bezczynność organu w sprawach:
a) z zakresu pomocy i opieki społecznej,
b) dotyczących statusu bezrobotnego, zasiłków oraz innych należności i uprawnień przysługujących osobie bezrobotnej,
c) dotyczących chorób zawodowych, świadczeń leczniczych oraz świadczeń rehabilitacyjnych,
d) ze stosunków pracy i stosunków służbowych,
e) z zakresu ubezpieczeń społecznych,
f) z zakresu powszechnego obowiązku obrony;
2) prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich;
3) kurator strony wyznaczony przez sąd orzekający lub przez sąd opiekuńczy dla danej sprawy;
4) strona, której przyznane zostało prawo do pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym (prawo pomocy), w zakresie określonym w prawomocnym postanowieniu o przyznaniu tego prawa.
Art. 240. Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, zwolnić organizacje społeczne od obowiązku uiszczania wpisu w ich własnych sprawach, a także cofnąć to zwolnienie. Dotyczyć to powinno zwolnienia w sprawach prowadzonych w związku z działalnością naukową, oświatową, kulturalną, dobroczynną oraz pomocy i opieki społecznej.
Art. 241. Zwolnienie od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych w przepisie prawa lub w postanowieniu sądu administracyjnego bez określenia zakresu tego zwolnienia - oznacza całkowite zwolnienie z obowiązku wnoszenia zarówno opłat sądowych, jak i ponoszenia wydatków.
Art. 242. Wydatki za stronę zwolnioną od kosztów sądowych wykładane są z części budżetu sądu administracyjnego, w zakresie tego zwolnienia.
Oddział 2
Prawo pomocy
Art. 243. 1. Prawo pomocy może być przyznane stronie na jej wniosek złożony przed wszczęciem postępowania lub w toku postępowania. Wniosek ten wolny jest od opłat sądowych.
2. Przyznanie prawa pomocy przed lub w toku postępowania rozpoznawczego obejmuje także postępowanie egzekucyjne.
Art. 244. 1. Prawo pomocy obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.
2. Ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego stanowi uprawnienie strony do udzielenia pełnomocnictwa wyznaczonemu adwokatowi, radcy prawnemu, doradcy podatkowemu lub rzecznikowi patentowemu bez ponoszenia przez nią wynagrodzenia i wydatków adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.
Art. 245. 1. Prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym.
2. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.
3. Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.
4. Częściowe zwolnienie od opłat lub wydatków może polegać na zwolnieniu od poniesienia ułamkowej ich części albo określonej ich kwoty pieniężnej.
Art. 246. 1. Przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje:
1) w zakresie całkowitym - gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania;
2) w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
2. Osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, prawo pomocy może być przyznane:
1) w zakresie całkowitym - gdy wykaże, że nie ma żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania;
2) w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania.
3. Adwokata, radcę prawnego, doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego można ustanowić dla strony, która nie zatrudnia lub nie pozostaje w innym stosunku prawnym z adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym lub rzecznikiem patentowym. Nie dotyczy to adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego ustanowionego na podstawie przepisów o prawie pomocy.
Art. 247. Prawo pomocy nie przysługuje stronie w razie oczywistej bezzasadności jej skargi.
Art. 248. Przyznanie prawa pomocy nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów postępowania, jeżeli obowiązek taki wynika z innych przepisów.
Art. 249. Przyznanie prawa pomocy może być cofnięte w całości lub w części, jeżeli się okaże, że okoliczności, na podstawie których je przyznano, nie istniały lub przestały istnieć.
Art. 250. Wyznaczony adwokat, radca prawny, doradca podatkowy albo rzecznik patentowy otrzymuje wynagrodzenie odpowiednio według zasad określonych w przepisach o opłatach za czynności adwokatów, radców prawnych, doradców podatkowych albo rzeczników patentowych w zakresie ponoszenia kosztów nieopłaconej pomocy prawnej oraz zwrotu niezbędnych i udokumentowanych wydatków.
Art. 251. Przyznanie prawa pomocy wygasa ze śmiercią strony, która je uzyskała.
Art. 252. 1. Wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach, a jeżeli wniosek składa osoba fizyczna, ponadto dokładne dane o stanie rodzinnym oraz oświadczenie strony o niezatrudnieniu lub niepozostawaniu w innym stosunku prawnym z adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym lub rzecznikiem patentowym.
2. Wniosek składa się na urzędowym formularzu według ustalonego wzoru.
Art. 253. O wyznaczenie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego sąd zwraca się do właściwej okręgowej rady adwokackiej, rady okręgowej izby radców prawnych, Krajowej Rady Doradców Podatkowych lub Krajowej Rady Rzeczników Patentowych. Jeżeli adwokat, radca prawny, doradca podatkowy lub rzecznik patentowy ustanowiony w ten sposób ma podjąć czynności poza siedzibą sądu orzekającego, właściwa okręgowa rada adwokacka, rada okręgowej izby radców prawnych, Krajowa Rada Doradców Podatkowych lub Krajowa Rada Rzeczników Patentowych, na wniosek ustanowionego adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego, wyznaczy w razie potrzeby adwokata, radcę prawnego, doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego z innej miejscowości.
Art. 254. 1. Rozpoznawanie wniosków o przyznanie prawa pomocy należy do wojewódzkiego sądu administracyjnego, w którym sprawa ma się toczyć lub już się toczy.
2. Strona, która nie ma miejsca zamieszkania, pobytu lub siedziby na obszarze właściwości sądu, o którym mowa w 1, może złożyć wniosek w innym wojewódzkim sądzie administracyjnym. Wniosek ten przesyła się niezwłocznie do sądu właściwego.
Art. 255. Jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku, o którym mowa w art. 252, okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, strona jest obowiązana złożyć na wezwanie, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego.
Art. 256. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:
1) wzór i sposób udostępniania urzędowego formularza, o którym mowa w art. 252 2, odpowiadającego wymaganiom przewidzianym dla pism w postępowaniu sądowym, szczególnym wymaganiom postępowania o przyznaniu prawa pomocy oraz zawierającego niezbędne pouczenie co do sposobu jego wypełnienia i skutków niedostosowania się do określonych wymagań;
2) rodzaje dokumentów źródłowych, o których mowa w art. 255, oraz okresy, za jakie mają być dokumentowane dane o majątku, dochodach i stanie rodzinnym; dokumentami tymi mogą być w szczególności odpisy zeznań podatkowych, wyciągi lub wykazy z posiadanych rachunków bankowych, w tym kont i lokat dewizowych, wypisy z rejestrów urzędowych, odpis aktualnych bilansów oraz zaświadczenia o wysokości wynagrodzeń, honorariów i innych należności i otrzymywanych świadczeń.
Art. 257. Wniosek o przyznanie prawa pomocy, który nie został złożony na urzędowym formularzu lub którego braków strona nie uzupełniła w zakreślonym terminie, pozostawia się bez rozpoznania.
Art. 258. 1. Czynności w zakresie postępowania o przyznanie prawa pomocy mogą wykonywać referendarze sądowi.
2. Do czynności, o których mowa w 1, należą w szczególności:
1) przyjmowanie wniosków o przyznanie prawa pomocy;
2) przesyłanie wniosków o przyznanie prawa pomocy do właściwego sądu;
3) badanie złożonych wniosków o przyznanie prawa pomocy co do wymogów formalnych, a także co do ich treści;
4) przekazywanie wniosków do rozpoznania sądowi w przypadku, o którym mowa w art. 247;
5) wzywanie stron do uzupełnienia braków formalnych wniosków, a także do złożenia dodatkowych oświadczeń i dokumentów;
6) wydawanie zarządzeń o pozostawieniu wniosków bez rozpoznania;
7) wydawanie na posiedzeniu niejawnym postanowień co do przyznania lub odmowy przyznania prawa pomocy;
8) wydawanie na posiedzeniu niejawnym postanowień o przyznaniu wynagrodzenia adwokatowi, radcy prawnemu, doradcy podatkowemu lub rzecznikowi patentowemu za zastępstwo prawne wykonane na zasadzie prawa pomocy oraz o zwrocie niezbędnych udokumentowanych wydatków,
3. Do zarządzeń oraz postanowień referendarza sądowego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zarządzeń przewodniczącego oraz postanowień sądu.
Art. 259. 1. Od zarządzeń i postanowień, o których mowa w art. 258 2 pkt 6-8, strona albo adwokat, radca prawny, doradca podatkowy lub rzecznik patentowy mogą wnieść do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego sprzeciw w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia zarządzenia lub postanowienia. Sprzeciw wniesiony przez adwokata, radcę prawnego, doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego wymaga uzasadnienia.
2. Sprzeciw wniesiony po terminie oraz sprzeciw, którego braki formalne nie zostały uzupełnione, a także sprzeciw wniesiony przez adwokata, radcę prawnego, doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego, niezawierający uzasadnienia, sąd odrzuci na posiedzeniu niejawnym.
3. Jeżeli nie wniesiono sprzeciwu albo wniesiony sprzeciw został prawomocnie odrzucony, zarządzenia i postanowienia, o których mowa w 1, mają skutki prawomocnego orzeczenia sądu.
Art. 260. W razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, zarządzenie lub postanowienie, przeciwko któremu został on wniesiony, traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie przysługuje zażalenie.
Art. 261. Od sprzeciwu i zażaleń, o których mowa w art. 259 i art. 260, nie pobiera się opłat sądowych.
Art. 262. Przepisy o przyznaniu prawa pomocy, w zakresie dotyczącym zastępstwa prawnego na zasadach prawa pomocy, mają odpowiednie zastosowanie do stron korzystających z ustawowego zwolnienia od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych.
Art. 263. O cofnięciu przyznania prawa pomocy orzeka właściwy wojewódzki sąd administracyjny na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie przysługuje zażalenie.
Dział VI
Uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego
Art. 264. 1. Uchwały przewidziane w art. 15 1 pkt 2 i 3 Naczelny Sąd Administracyjny podejmuje w składzie siedmiu sędziów, całej Izby lub w pełnym składzie.
2. Uchwały, o których mowa w art. 15 1 pkt 2, Naczelny Sąd Administracyjny podejmuje na wniosek Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, a uchwały, o których mowa w art. 15 1 pkt 3, na podstawie postanowienia składu orzekającego.
3. Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego kieruje wniosek do rozstrzygnięcia przez jeden ze składów określonych w 1.
4. Skład siedmiu sędziów może - w formie postanowienia - przekazać zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia pełnemu składowi Izby, a Izba pełnemu składowi Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Art. 265. W posiedzeniu całego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego lub w posiedzeniu Izby udział Prokuratora Generalnego lub jego zastępcy jest obowiązkowy. W posiedzeniu składu siedmiu sędziów bierze udział prokurator Prokuratury Krajowej.
Art. 266. 1. Do podjęcia uchwały przez pełny skład Naczelnego Sądu Administracyjnego lub przez pełny skład Izby wymagana jest obecność co najmniej dwóch trzecich sędziów każdej z Izb.
2. Uchwały podejmowane są w głosowaniu jawnym zwykłą większością głosów.
Art. 267. Naczelny Sąd Administracyjny może - w formie postanowienia - odmówić podjęcia uchwały, zwłaszcza gdy nie zachodzi potrzeba wyjaśnienia wątpliwości.
Art. 268. Wniosek o podjęcie uchwały oraz uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego wymagają uzasadnienia.
Art. 269. 1. Jeżeli jakikolwiek skład sądu administracyjnego rozpoznający sprawę nie podziela stanowiska zajętego w uchwale składu siedmiu sędziów, całej Izby albo w uchwale pełnego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego, przedstawia powstałe zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia odpowiedniemu składowi. Przepis art. 187 1 i 2 stosuje się odpowiednio.
2. W przypadkach, o których mowa w 1, skład siedmiu sędziów, skład Izby lub pełny skład Naczelnego Sądu Administracyjnego podejmuje ponowną uchwałę. Przepisu art. 267 nie stosuje się.
3. Jeżeli skład jednej Izby Naczelnego Sądu Administracyjnego wyjaśniający zagadnienie prawne nie podziela stanowiska zajętego w uchwale innej Izby, przedstawia to zagadnienie do rozstrzygnięcia pełnemu składowi Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Dział VII
Wznowienie postępowania
Art. 270. W przypadkach przewidzianych w dziale niniejszym można żądać wznowienia postępowania, które zostało zakończone prawomocnym orzeczeniem.
Art. 271. Można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności:
1) jeżeli w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo jeżeli orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem się orzeczenia nie mogła domagać się wyłączenia;
2) jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana lub jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się orzeczenia niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe.
Art. 272. 1. Można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie.
2. W sytuacji określonej w 1 skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.
Art. 273. 1. Można żądać wznowienia na tej podstawie, że:
1) orzeczenie zostało oparte na dokumencie podrobionym lub przerobionym albo na skazującym wyroku karnym, następnie uchylonym;
2) orzeczenie zostało uzyskane za pomocą przestępstwa.
2. Można żądać wznowienia w razie późniejszego wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu.
3. Można żądać wznowienia w razie późniejszego wykrycia prawomocnego orzeczenia dotyczącego tej samej sprawy. W tym przypadku przedmiotem rozpoznania przez sąd jest nie tylko zaskarżone orzeczenie, lecz są również z urzędu inne prawomocne orzeczenia dotyczące tej samej sprawy.
Art. 274. Z powodu przestępstwa można żądać wznowienia jedynie wówczas, gdy czyn został ustalony prawomocnym wyrokiem skazującym, chyba że postępowanie karne nie może być wszczęte lub że zostało umorzone z innych przyczyn niż brak dowodów.
Art. 275. Do wznowienia postępowania z przyczyn nieważności właściwy jest sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie, a jeżeli zaskarżono orzeczenia sądów obu instancji, właściwy jest Naczelny Sąd Administracyjny. Do wznowienia postępowania na innej podstawie właściwy jest sąd, który ostatnio orzekał w sprawie.
Art. 276. Do postępowania ze skargi o wznowienie postępowania stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, jeżeli przepisy poniższe nie stanowią inaczej. Jednakże, gdy do wznowienia postępowania właściwy jest Naczelny Sąd Administracyjny, stosuje się odpowiednio art. 175.
Art. 277. Skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie trzymiesięcznym. Termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia, a gdy podstawą jest pozbawienie możności działania lub brak należytej reprezentacji - od dnia, w którym o orzeczeniu dowiedziała się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy.
Art. 278. Po upływie lat pięciu od uprawomocnienia się orzeczenia nie można żądać wznowienia, z wyjątkiem przypadku, gdy strona była pozbawiona możności działania lub nie była należycie reprezentowana.
Art. 279. Skarga o wznowienie postępowania powinna ponadto zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia, podstawę wznowienia i jej uzasadnienie, okoliczności stwierdzające zachowanie terminu do wniesienia skargi oraz żądanie o uchylenie lub zmianę zaskarżonego orzeczenia.
Art. 280. 1. Sąd bada na posiedzeniu niejawnym, czy skarga jest wniesiona w terminie i czy opiera się na ustawowej podstawie wznowienia. W braku jednego z tych wymagań sąd wniosek odrzuci, w przeciwnym razie wyznaczy rozprawę.
2. Na żądanie sądu zgłaszający skargę o wznowienie postępowania obowiązany jest uprawdopodobnić okoliczności stwierdzające zachowanie terminu lub dopuszczalność wznowienia.
Art. 281. Na rozprawie sąd rozstrzyga przede wszystkim o dopuszczalności wznowienia i odrzuca wniosek, jeżeli brak ustawowej podstawy wznowienia albo termin do wniesienia skargi nie został zachowany. Sąd może jednak po rozważeniu stanu sprawy połączyć badanie dopuszczalności wznowienia z rozpoznaniem sprawy.
Art. 282. 1. Sąd rozpoznaje sprawę na nowo w granicach, jakie zakreśla podstawa wznowienia.
2. Po ponownym rozpoznaniu sprawy sąd stosownie do okoliczności oddala skargę o wznowienie postępowania albo uwzględniając ją zmienia zaskarżone orzeczenie albo je uchyla i skargę odrzuca lub postępowanie umarza.
3. W przypadku, o którym mowa w art. 273 3, sąd uchyla jedno z orzeczeń dotyczących tej samej sprawy, utrzymując w mocy inne prawomocne orzeczenie, albo uchyla wszystkie prawomocne orzeczenia dotyczące tej samej sprawy i orzeka co do istoty sprawy albo przekazuje sprawę właściwemu wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu do rozpoznania i rozstrzygnięcia o tej sprawie.
Art. 283. Sędzia, którego udziału lub zachowania się w poprzednim postępowaniu dotyczy skarga, wyłączony jest od orzekania w postępowaniu ze skargi o wznowienie postępowania.
Art. 284. Wniesienie skargi o wznowienie postępowania nie tamuje wykonania zaskarżonego orzeczenia. W razie uprawdopodobnienia, że zgłaszającemu wniosek grozi niepowetowana szkoda, sąd może wstrzymać wykonanie orzeczenia. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie przysługuje zażalenie.
Art. 285. Niedopuszczalne jest dalsze wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym orzeczeniem wydanym na skutek skargi o wznowienie postępowania.
Dział VIII
Wykonywanie orzeczeń sądowych
Art. 286. 1. Po uprawomocnieniu się orzeczenia sądu pierwszej instancji akta administracyjne sprawy zwraca się organowi administracji publicznej załączając odpis orzeczenia ze stwierdzeniem jego prawomocności.
2. Termin do załatwienia sprawy przez organ administracji określony w przepisach prawa lub wyznaczony przez sąd liczy się od dnia doręczenia akt organowi.
Art. 287. W przypadku gdy sąd w orzeczeniu:
1) uchyli zaskarżoną decyzję, a organ rozpatrując sprawę ponownie umorzy postępowanie;
2) stwierdzi nieważność aktu albo ustali przeszkodę prawną uniemożliwiającą stwierdzenie nieważności aktu,
stronie, która poniosła szkodę, służy odszkodowanie od organu, który wydał decyzję. Przepis art. 160 Kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio.
Dział IX
Postępowanie w razie zaginięcia lub zniszczenia akt
Art. 288. Odtworzeniu ulegają akta zaginione lub zniszczone w całości lub w części. W sprawie prawomocnie zakończonej odtworzeniu podlega orzeczenie kończące postępowanie w sprawie oraz ta część akt, która jest niezbędna do ustalenia jego treści i do wznowienia postępowania.
Art. 289. 1. Sąd wszczyna postępowanie z urzędu lub na wniosek strony.
2. Sąd wszczyna postępowanie tylko na wniosek strony, jeżeli zaginięcie lub zniszczenie akt nastąpiło wskutek siły wyższej.
Art. 290. 1. Do odtworzenia akt sprawy będącej w toku właściwy jest sąd, w którym sprawa ostatnio się toczyła.
2. Jeżeli właściwy byłby Naczelny Sąd Administracyjny, Sąd ten przekaże sprawę sądowi pierwszej instancji, chyba że chodzi o odtworzenie tylko akt tego Sądu.
3. Postępowanie w razie zaginięcia lub zniszczenia akt w sprawie prawomocnie zakończonej przeprowadza sąd, w którym sprawa toczyła się w pierwszej instancji.
Art. 291. We wniosku o odtworzenie akt należy ponadto określić dokładnie sprawę, dołączyć wszelkie urzędowo poświadczone odpisy znajdujące się w posiadaniu zgłaszającego wniosek oraz wskazać znane mu miejsca, w których dokumenty lub ich odpisy się znajdują.
Art. 292. 1. Przewodniczący wzywa osoby, organy administracji publicznej lub instytucje wskazane we wniosku oraz znane sądowi urzędowo do złożenia w określonym terminie poświadczonych urzędowo odpisów dokumentów będących w ich posiadaniu albo do oświadczenia, że ich nie posiadają.
2. Jeżeli osoba wezwana nie posiada dokumentu lub odpisu, a przed wezwaniem była w jego posiadaniu, powinna wyjaśnić, gdzie dokument lub odpis się znajduje.
Art. 293. 1. Sąd może skazać na grzywnę w wysokości określonej w art. 154 6 każdego, kto nie uczyni zadość wezwaniu dokonanemu w myśl artykułu poprzedzającego.
2. Jeżeli wezwana była osoba prawna lub inna jednostka organizacyjna, ukaraniu podlega jej kierownik lub pracownik, którego obowiązkiem było uczynić zadość wezwaniu.
Art. 294. Jeżeli poświadczone urzędowo odpisy zostaną złożone, przewodniczący zarządza dołączenie ich do akt. Odpis zarządzenia doręcza się stronom.
Art. 295. Jeżeli odtworzenia akt nie można przeprowadzić w trybie przewidzianym w artykułach poprzedzających, przewodniczący wzywa strony do złożenia dokładnych oświadczeń co do treści zaginionych lub zniszczonych pism oraz dowodów na zawarte w nich twierdzenia, nie wyłączając prywatnych odpisów oraz innych pism i notatek, które mogą być pomocne przy odtworzeniu akt.
Art. 296. 1. Niezależnie od oświadczeń i wniosków sąd przeprowadza z urzędu dochodzenia, nie pomijając żadnej okoliczności, która może mieć znaczenie dla ustalenia treści zaginionych lub zniszczonych akt. Sąd bierze pod uwagę wpisy do repertoriów i innych ksiąg biurowych. Sąd może też przesłuchać w charakterze świadków sędziów, prokuratorów, protokolantów, pełnomocników stron i inne osoby, które uczestniczyły w postępowaniu lub które mogą wypowiedzieć się co do treści akt, jak również może zarządzić przesłuchanie stron.
2. Do przeprowadzenia dowodów, o których mowa w 1, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego.
Art. 297. Po przeprowadzeniu postępowania, o którym mowa w art. 295 i art. 296, sąd orzeka postanowieniem, w jaki sposób i w jakim zakresie zaginione akta mają być odtworzone lub że odtworzenie akt jest niemożliwe. Na postanowienie przysługuje zażalenie.
Art. 298. Jeżeli akta nie mogą być odtworzone lub odtworzone zostały w części niewystarczającej do podjęcia dalszego postępowania, skarga albo środek odwoławczy mogą być wniesione ponownie w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym postanowienie w tym przedmiocie stało się prawomocne. We wszystkich innych przypadkach sąd podejmuje postępowanie w takim stanie, w jakim okaże się to możliwe przy uwzględnieniu akt pozostałych i odtworzonych. Na postanowienie co do podjęcia dalszego postępowania przysługuje zażalenie.
Dział X
Przepisy z zakresu postępowania w obrocie zagranicznym
Art. 299. 1. Strona zamieszkała za granicą, jeżeli nie ustanowiła pełnomocnika do prowadzenia sprawy, obowiązana jest wraz z wniesieniem skargi ustanowić pełnomocnika do doręczeń.
2. W razie niedopełnienia obowiązku, o którym mowa w 1, pisma w postępowaniu sądowym pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia.
3. Jeżeli ze skargi wynika, iż uczestnikiem postępowania sądowego jest osoba zamieszkała za granicą sąd, doręczając odpis skargi zawiadamia tę osobę o obowiązku, o którym mowa w 1.
4. Przepisów 1-3 nie stosuje się, jeżeli inaczej stanowi umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną.
Art. 300. W sprawach nieunormowanych w niniejszej ustawie do postępowania w zakresie obrotu zagranicznego stosuje się odpowiednio przepisy części trzeciej Kodeksu postępowania cywilnego.
Przepis końcowy
Art. 301. Ustawa wchodzi w życie w terminie i na zasadach określonych ustawą z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1271
l Pojęcie postępowania egzekucyjnego w administracji.
Postępowanie egzekucyjne w administracji to zorganizowany ciąg czynności procesowych podejmowanych przez organy egzekucyjne oraz inne podmioty w celu przymusowego wykonania obowiązków objętych egzekucją administracyjną.
1.Postępowanie egzekucyjne zostaje Z reguły wszczęte wcześniej niż egzekucja.
2.Zakończenie postępowania egzekucyjnego nie musi się zbiegać w czasie z zakończeniem egzekucji ,może być
kontynuowana po przeprowadzeniu egzekucji.
3.Post Egzekucyjne służy zapewnieniu skuteczności aktów adm.w drodze przymusowego wykonania wynikających
z nich obowiązków. . . .
2. Zakres przedmiotowy stosowania egzekucji administracyjnej.
Na podstawie przepisów ustawy z 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym egzekwować można obowiązku dwóch rodzajów:
1.o charakterze pieniężnym , które obejmują wszystkie świadczenia wyrażone w kwocie pieniężnej ( podatki, opłaty,
inne daniny, wpłaty na rzecz funduszy celowych ,grzywny, kary pieniężnej .
2.o charakterze niepieniężnym , obejmują one różne zachowania, np. wykonanie pewnej czynności, wydanie rzeczy
ruchomej, opróżnienie pomieszczeń, znoszenie jakiegoś stanu lub sytuacji, itp.
Egzekucja administracyjna obejmuje obowiązki o charakterze publiczno - prawnym wynikające z aktów ustawowo
administracyjnych natomiast egzekucja sądowa, cywilnoprawna unormowana jest przepisami KPC. Istnieją pewne wyjątki, bowiem RM może określać jakie zobowiązania przypadające Skarbowi Państwa a wynikające z umów cywilnoprawnych mogą być egzekwowane w drodze egzekucji administracyjnej i odwrotnie. Egzekucja z nieruchomości - prowadzona jest przez organy sądowe. Akty administracyjne, z których obowiązki są ,egzekwowane mogą pochodzić zarówno od organów rządowych jak i samorządowych. Warunkiem prowadzenia egzekucji
jest stwierdzenie stanu wymagalności zobowiązania.
3.Zakres podmiotowy stosowania egzekucji administracyjnej.
I podmioty czynne - uprawnione do stosowania środków egzekucyjnych
II podmioty bierne- to te wobec których środki egzekucji i są stosowane
Zadaniem podm. czynnych jest podejmowanie działań zmierzających do zastosowania i zrealizowania środka egzekucyjnego. Do podmiotów czynnych zaliczamy:
1. Organ egzekucyjny
2. pracownik organu egzekucyjnego
3. komornik skarbowy
4. Dłużnik
5. Organy wojskowe, policji UOP ,Straż graniczna jako organ stosujący środek egzekucji udzielający
pomocy ,asystujący w czynnościach egzek.
6.Wierzyciel
Podmioty bierne- to te wobec których prowadzi się egzekucję tj. zobowiązany
4.Podstowy egzekucji.????????
1 Najważniejszym źródłem obowiązków adm. Są decyzje i postanowienia właściwych organów .
2.przepisy prawa należące do administracji rządowej i JST
3.deklaracje, zeznania zgłoszenia celne deklaracje rozliczeniowe
4.orzeczenia innych aktów prawnych wydane przez właściwe organy państw obcych
5.inne nie wymienione wyżej decyzje ,postanowierda lub orzeczenia.
5. Zasada celowości - nie wyrażona wprost w jakimkolwiek artykule, polega na tym, że celem postępowania egz. nie jest, wyrządzenie dolegliwości, lecz doprowadzenie do wykonania obowiązku
6.Zasada stosowania najmniej uciążliwego środka. ( art 7 2 ) pozostawia on możliwość wyboru środków, zalecając \ najmniej uciążliwy, celem egzekucji nie jest represja w związku z tym stosowanie środków nie może zmierzać do wyrządzenia zobowiązaniem dolegliwości. Jeżeli jest wybór środka -należy wybrać najmniej uciążliwy
7. Zasada stosowania środków przewidzianych tyko w ustawie - zezwala na zastosowanie tylko środków egzekucyjnych przewidzianych w-ustawie. Katalog tych środków:
a. 13 środków egzekucyjnych stosowanych w postępowaniu dotyczących należności pieniężnych
b.5 środków w egzekucyjnych stosowanych w postępowaniu dotyczących, należności niepieniężnych
8. Zasada niezbędności ( art 7 3 ) Egzekucja administracyjna może być prowadzona tylko wtedy gdy jest to niezbędne dla zrealizowania celu egzekucji jakim jest wykonanie obowiązku.
9.Zasada obowiązku prowadzenia egzekucji. W przypadku ,gdy zobowiązany uchyla się od wykonania obowiązku, wierzyciel powinien podjąć czynności zmierzające do zastosowania środków egzekucyjnych.
10 Zasada poszanowania minimum egzystencji - polega na wprowadzeniu pewnych ograniczeń w prowadzeniu egzekucji administracyjnej , mających na celu uchronienie zobowiązanego przed pozbawieniem go określonych dóbr i praw majątkowych które jemu oraz pozostałym na jego utrzymaniu członkom rodziny są niezbędne dla zapewnienia egzystencji. Wyłączenia spod egzekucji obejmują trzy kategorie składników majątkowych:
a .przedmioty .
b. określone kwoty pieniędzy
c. wierzytelności i prawa majątkowe
11.Zasada zagrożenia - obowiązki wynikające z aktów administracyjnych oraz powstające z mocy prawa powinny być
wykonywane dobrowolnie, a przymus państwowy może mieć zastosowanie tylko w ostateczności . Podstawową metodą
działania organów adm. Nie jest stosowanie przymusy ,lecz przekonywanie. Stosowanie przymusu jako ostateczności
wynika także z obowiązującej w postępowaniu egzekucyjnym w administracji zasady zagrożenia. Wszczęcie postępowania może nastąpić po upływie 7 dni od daty doręczenia upomnienia. W przypadku , gdyby pomimo braku uprzedniego upomnienia zobowiązanego postępowanie egzek. Zostało wszczęte ,podlega ono umorzeniu.
12.Zasada niezależności egz. od środków karnych (art 16) - uniezależnia egz. od karania za popełnione wykroczenia
bądź przestępstwa, np. obowiązki wynikające z przepisów celnych mogą być wykonywane w formie egzekucji, niezależnie od tego, że z tych samych powodów może być prowadzone postępowanie karno - skarbowe
13. Zasada prowadzenia egzekucji w czasie najdogodniejszym dla zobowiązanego - przejawem tej zasady jest przede wszystkim obowiązek dokonywania czynności egzekucyjnych w porze dogodnej dla zobowiązanego. Podjecie przez egzekutora czynności egzekucyjnych w dni wolne od pracy lub w porze nocnej(21-7) może nastąpić tylko na podstawie pisemnego zezwolenia organu egzekucyjnego kttóry egzekutor ma obowiązek przedstawić zobowiązanemu przed przystąpieniem do czynności egzekucyjnych
14. Zasada gospodarnego prowadzenia egzekucji - polega na obowiązku prowadzenia postępowania egzekucyjnego w taki sposób, aby osiągnąć ceł egzekucji, jakim jest wykonanie obowiązku, w sposób najmniej kosztowny dla zobowiązanego. Wyrażona w wielu przepisach obciążających odpowiedzialność organów egzekucyjnych za stan rzeczy zajętych oraz gospodarne przeprowadzenie wykonania zastępczego obowiązku o charakterze niepieniężnym.
15.Organy egzekucyjne należności pieniężnych. Jedynym organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania wszystkich przewidzianych w ustawie środków w egzekucji należności pieniężnych jest naczelnik urzędu skarbowego (nie urząd skarbowy). Pozostałe organy właściwe w sprawach egzekucji należności pieniężnych prowadzą egzekucję administ W ograniczonym zakresie .Należą do nich :
a. organy gmin o statusie miasta wymienionych w przepisach ustawy z dnia 24.11.1995
b. organy gmin wchodzących w skład powiatu warszawskiego które uzyskały należące dotychczas do urzędów
skarbowych kompetencje dot. egzekucji w zakresie należności z tytułu podatków i opłat
16.Organy egzekucyjne obowiązków o charakterze niepieniężnym. Organami właściwymi w zakresie egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze niepieniężnym są: wojewoda, właściwy organ jednostki samorządu, a także kierownik wojewódzkiej oraz powiatowej służby, inspekcji lub straż). Do kompetencji wojewody należą sprawy z zakresu administracji rządowej województwa niezastrzeżone na rzecz innych organów tej administracji. Właściwy organ JST jest organem egzekucyjnym w zakresie zadań własnych , zadań zleconych oraz należących do właściwości danej jednostki zadań z zakresu administracji rządowej , a także obowiązków wynikających z decyzji i postanowień z zakresu adrnin. Publicznej wydanych przez JST. Organem właściwym, do prowadzenia postępowania egzekucyjnego jest: Gmina - wójt, burmistrz lub prezydent miasta Powiat - starosta Województwo - marszałek województwa Szczególne uprawnienia egzekucyjne posiadają organy, tj. straż graniczna, policja, UOP a także kierujący akcją ratowniczą - strażak
17.Egzekutor, poborca skarbowy, komornik skarbowy. Egzekutorem jest pracownik organu egzekucyjnego wyznaczony do czynności egzekucyjnych w danej sprawie. Egzekutor jest podmiotem związanym z organem egzekucyjnym. Obydwa te podmioty wykonują w toku postępowania egzekucyjnego działania nazwane w ustawie czynnościami egzekucyjnymi . Są to zarówno czynności prawne( np. wydawanie postanowień) jak również działania faktyczne( np. przeszukanie lokalu)?Do egzekutora należy przede wszystkim wykonywanie czynności o charakterze materialno -technicznym. Wyłącznie egzekutor upoważniony jest do (np. przeszukania odzieży na osobie zobowiązanego, teczek /waliz i tym podobnych przedmiotów. Poborca skarbowy—jest egzekutorem należności pieniężnych . Komornik skarbowy-jego rola ogranicz się do udziału w publicznej licytacji nieruchomości. W świetle art. 1 lc ustawy licytacja odbywa się w obecności i pod nadzorem komornika skarbowego , a ponadto podmiot ten jest organem, któremu zgłasza się ustnie skargę na czynności poborcy skarbowego w toku licytacji i który właściwy jest do rozstrzygnięcia tej skargi.
18.Wierzycie! - jest nim podmiot uprawniony do żądania wykonania obowiązku w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym .W przypadku ,gdy obowiązki wynikają z decyzji lub postanowień organów adm. Rządowej i organów JST ,funkcje wierzyciela pełnią właściwe do orzekania organy pierwszej instancji. Jeśli natomiast obowiązki wynikają z orzeczeń sądów lub innych organów lub bezpośrednie z przepisów prawa wierzycielem jest organ lub instytucja bezpośrednie zainteresowana w wykonaniu przez zobowiązanego obowiązku albo powołana do czuwania nad wykonaniem obowiązku. Podstawową funkcją wierzyciela jest realizacja czynności zmierzających do wszczęcia egzekucji Zadaniem wierzyciela jest zatem doręczenie zobowiązanemu pisemnego upomnienia .sporządzenie tytułu wykonawczego oraz wystąpienie do organu egzekucyjnego z wnioskiem o wszczęcie egzekucji.
19.Zobowiszamv - może nim być każda osoba fizyczna, osoba prawna ,bądź jednostka organizacyjna nie posiadająca
osobowości prawnej która nie wykonała w terminie obowiązku o charakterze pieniężnym lub obowiązku p charakterze
niepieniężnym.. Niekiedy egzekucję stosuje się wobec innej osoby niż zobowiązany (np. egzekwowanie obowiązku szkolnego polega na przymuszeniu rodziców, opiekunów do realizowania tego obowiązku przez dziecko). Zobowiązany może działać przez swego ustawowego przedstawiciela (np. dyrektor) lub statutowego (prezesa) bądź przez pełnomocnika ustanowionego w umowie. Poza tym egzekucję można stosować również wobec osób trzecich, np. przebywających ze zobowiązanym w lokalu, z którego dokonuje się eksmisji
20. Organy asystujące i udzielające pomocy w postępowaniu administracyjnym. W myśl art50par.2 w obrębie budynków wojskowych i zajmowanych przez organy Policji ,Urząd Ochrony Państwa, lub Straży Granicznej oraz na okrętach wojennych można dokonać czynności egzekucyjnych, tylko po uprzednim zawiadomieniu właściwego komendanta i w asyście wyznaczonego organu wojskowego lub organu Policji UOP lub Straży Granicznej . Rola organów asystujących sprowadza się do biernej obecności przy wykonywaniu czynności egzekucyjnych. Rodzajem asysty jest również obecność przedstawiciela placówki pocztowej przy otwarciu zajętej przesyłki pocztowej. Organ egzekucyjny lub egzekutor mogą uzyskać pomoc organu Policji, Straży Granicznej lub Urzędu ochrony Państwa
,udzielana jest ona na wezwanie. Podmioty te mogą żądać udzielenia pomocy właściwych organów jeżeli natrafią na opór który uniemożliwia lub utrudnia przeprowadzenie egzekucji, lub jeżeli istnieje przypuszczenie, że na taki opór natrafią. Organy wezwane do udzielenia pomocy nie mogą jej odmówić. Pomoc tych organów polega przede wszystkim na zapewnieniu:
a. dostępu do miejsca gdzie ma być przeprowadzona egzekucja
b. porządku w miejscu przeprowadzania egzek. Adrnin.
c. Osobistego bezpieczeństwa organowi egzekuc. Lub egzekutorowi
21.Organ rekwizycyjny. Organ rekwizycyjny jest instytucją nową, wprowadzoną do postępowania egzekucyjnego w administracji nowelą do ustawy z 200lr..Organem rekwizycyjnym jest organ egzekucyjny o tej samej właściwości rzeczowej co organ prowadzący egzekucje ,któremu organ egzekucyjny zlecił' wykonanie czynności egzekucyjnych. Zlecenie czynności egzekucyjnych organowi rekwizycyjnemu następuje wtedy , gdy cześć majątku zobowiązanego ,do którego skierowana jest egzekucja znajduje się poza terenem działania organu egzekucyjnego. Organ ten ,narwany w ustawie organem rekwizycyjnym .działa na podstawie zlecenia udzielonego mu przez organ egzekucyjny właściwy do prowadzenia postępowania egzekucyjnego .Organ egzekucyjny ma obowiązek sporządzić odpis tytułu wykonawczego oznaczając ce!, któremu ma służyć jego liczbę porządkową , a także określić kwotowo zakres zlecenia. Organ rekwizycyjny wykonuje prawa i obowiązki organu egzekucyjnego.
22.Organy nadzoru i kontroli w postępowaniu egzekucyjnym. Nadzór nad egzekucją administracyjną sprawują organy wyższego stopnia w stosunku do organów właściwych do wykonania egzekucji. W przypadku gdy w sprawach egzekucji należności pieniężnych brak jest organu wyższego stopnia nadzór nad egzekucją sprawuje właściwy miejscowo dyrektor izby skarbowej . Jednak jego kompetencje nadzorcze nie obejmują egzekucji należności pieniężnych prowadzonej przez organy egzekucyjne będące organami samorządu terytorialnego, w stosunku do tych organów nadzór sprawuje SKO. Nadzór oznacza kontrolę oraz możliwość wiążącego ingerowania w działalność jednostki nadzorczej. Swoisty nadzór nad egzekucją sprawuje wojewoda. Sprawowanie nadzoru i kontroli przepisów ustawy przez wierzycieli i organy egzekucyjne w zakresie egzekucji należności pieniężnych należ}' do ministra właściwego do spraw finansów publicznych. .Należności o charakterze niepieniężnym wykonują właściwi ministrowie .centralne organy admin. Rządowej oraz inne centralne organy administracji publicznej, a także organy sprawujące nadzór nad JST.
23.Osoby trzecie w postępowaniu egzekucyjnym. Osoby trzecie to podmioty, które nie będąc zobowiązanym , roszczą sobie prawa do rzeczy lub prawa majątkowe z którego prowadzi się egzekucję administracyjną. Osoby te maja prawo występowania do organu egzekucyjnego z żądaniem wyłączenia rzeczy lub prawa majątkowego do egzekucji. W przypadku nie uwzględnienia tego żądania osobom trzecim służy zażalenie na wydane w tej sprawie postanowienie, ponadto mogą występować do sądu z powództwem escydencyjnym.
24.Świadek - to osoba wezwana do obecności w czasie wykonywania czynności egzekucyjnych ( szczególnie, gdy
zobowiązany jest nieobecny, lub postępowanie prowadzone jest w porze nocnej )
- powołany do szacowania wartości zajętych nieruchomości
26.Dozorca - osoba , której pieczy powierza się zajęte nieruchomości, może nią być sam zobowiązany, dowolnie wybrana osoba fizyczna, państwowe muzeum, archiwum czy biblioteka.
27.Wykonawca - to osoba fizyczna lub prawną, która przyjęła zlecenie -wykonania obowiązku zobowiązaniowego ( jeśli zobowiązanie nie posiada charakteru ściśle osobistego ), np. przedsiębiorstwo budowlane - rozbiórka.
28.Przcbieg postępowania Dokumentem niezbędnym do wszczęcia egzekucji jest tytuł wykonawczy, którym może być nie wykonana decyzja administracyjna, zawierający:
1.oznaczenie wierzyciela
2.oznaczenie zobowiązanego
3.treść zobowiązania
4.podstawę prawną egzekucji
5.datę wystawienia tytułu wykonawczego i nazwę podmiotu wystawiającego ten tytuł
6.pouczenie o obowiązku powiadomienia organu egzekucyjnego o zmianach miejsca pobytu a także o skutkach nie1,
zawiadomienia ich o tym fakcie
We wniosku o wszczęcie egzekucji zobowiązań niepieniężnych wierzyciel wskazuj e środek, z którego prowadzona ma być egzekucja. Przed przystąpieniem do egzekucji organ egzekucyjny bada:
1.czy zobowiązany nie korzysta z immunitetów,
2.czy istnieje podstawa prawna egzekucji,
3.czy zobowiązany otrzymał upomnienie z zagrożeniem egzekucji
4.czy wierzyciel wskazał środek egzekucyjny,
5.czy tytuł wykonawczy odpowiada wymaganiom ustawy
Organowi egzekucyjnemu nie wolno badać podstawy egzekwowanego obowiązku ! ( czvli ustawy lub decyzji) Organ egzekucyjny sprawdza czy upłynęło 7 dni od dnia doręczenia upomnienia. Ma on obowiązek odstąpić od egzekucji, gdy
1.zobowiązany wykazał dowody wykonania obowiązku, jego nieistnienia, wygaśnięcia lub umorzenia,
2.odroczono termin wykonania,
3.rozłożono na raty należytą spłatę,
4.nastąpił błąd co do osoby zobowiązanej.
Egzekutor może przeszukać odzież na osobie zobowiązanej ( przeszukać może osoba tej samej płci ), również może dokonać przeszukania rzeczy ( samochód, walizki, pomieszczenia ). Jeżeli zobowiązanym jest żołnierz, policjant, pracownik UOP przeszukania można dokonać tylko w obecności osoby wyznaczonej przez przełożonego zobowiązanego. Egzekutor może wydalić z miejsca czynności egzekucyjnych każdą osobę, która przeszkadzałaby w czynnościach a w razie potrzeby wezwać asystę. Może on wezwać świadków, szczególnie jest to niezbędne, gdy zobowiązany jest nieobecny lub czynności za. zgodą organu egzekucyjnego, prowadzone są w porze nocnej. Z każdej czynności sporządzany jest protokół, podpisywany przez egzekutora, zobowiązanego, świadków i inne osoby. zasięgać informacji od organów administracji i instytucji. Nikt nie może Organ egzekucyjny może żądać od uczestników postępowania wyjaśnień i odmówić złożenia wyjaśnień a w razie odmowy lub udzielenia fałszywych wyjaśnień organ egzekucyjny - postanowieniem wymierza karę do 5.000 zł. Osoba ukarana może wnieść zażalenie do organu nadzorującego. Na czynności egzekutora i organu egzekucyjnego przysługuje skarga nie tylko zobowiązanemu, ale i wierzycielowi.
29. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego W razie wystąpienia przemijających przeszkód w postęp, egzekucyjnym ulega no zawieszeniu.
1.gdy odroczono termin wykonania obowiązku , czy tez rozłożone na raty spłatę należność: pieniężnych.
2.w razie śmierci: zobowiązanego - jeżeli zobowiązanie nie ma charakteru osobistego
3.w razie braku przedstawiciela ustawowego lub utraty przez zobowiązanego zdolności do czynność; prawnych
4. na żądanie wierzyciela
5 w przypadkach przewidzianych przepisami szczególnymi. Postępowanie zawiesza się postanowieniem, na które służy zażalenie.
30. Umorzenie postępowania egzekucyjnego następuje wtedy , gdy w jego toku zaistnieją przeszkody o charakterze trwałym , które powodują , ze dalsze prowadzenie postępowania jest niemożliwe lub niecelowe . Umorzenie postępowania może nastąpić w każdym jego stadium , zarówno przed wszczęciem egzekucji administracyjnej , jak i po jej zakończeniu. Umorzenie postępowania może być obligatoryjne lub fakultatywne.
I grupa przyczyn - nie istnieje obowiązek , który mógłby stanowić przedmiot egzekuc. Ad .Ta sytuacja zachodzi gdy;
a .został wykonany przed wszczęciem postępowania
b. nie jest wymagalny
c został umorzony
d. nie istniał
e .był ściśle związany z osoba zobowiązanego który zmarł
II grupa przesłanek — gdy obowiązek, podlegający egzekucji wprawdzie istnieje lecz zastosowany środek jest nie dopuszczalny lub nie może być przeprowadzony ze względu na osobę zobowiązanego (immunitet dyplomatyczny)
III grana przesłanek - poważne naruszenie przepisów proceduralnych.
31. Zbieg egzekucji - oznacza że co do tej samej rzeczy lub tego samego prawa egzekucję prowadzą równocześnie co najmniej dwa uprawnione organy. W praktyce zbieg może dotyczyć egzekucji administracyjne; oraz sadowe; , a także kilku egzekucji administracyjnych. Aby mówić o zbiegu egzekucji muszą być spełnione dwa kryteria:
a. identyczność przedmiotu , do którego obie egzekucje zostały skierowane
h. skierowanie egzekucji przez oba organy
Przedmiotem , którego może dotyczyć zbieg egzekucji jest rzecz lub prawo majątkowe. Dopuszczana jest możliwość /.biegu egzekucji do tego samego prawa niemajątkowego, dotyczy to jednak wyłącznie zbiegu egzekucji administracyjnej i sądów;.-; Zbieg egzekucji administracyjnej i sądowej Podstawowa zasadą naszego systemu jest zasada rozdziału kompetencji między egzekucję sądową i administracyjną. Jednak w przypadku zbiegu tych egzekucji organ egzekucyjny wstrzymuje czynności egzekucyjne (może ona pochodzić od wierzyciela , zobowiązanego -muszą złożyć wniosek). Wyznaczenie organu właściwego do łącznego przeprowadzenia obu egzekucji pozostawiono uznaniu sadu .Sąd wydaje rozstrzygnięcie w formie postanowienia .Termin do wydania postanowienia to 14 dni.
Zbieg kilku egzekucji W przypadka zbiegu kilku egzekucji do tej samej rzeczy lub prawa majątkowego łączne prowadzenie egzekucji przejmuje naczelnik urzędu skarbowego który pierwszy zastosował środek egzekucyjny. Jeżeli jednak tego nie zrobił to przejmuje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według siedziby lub miejsca zamieszkania .
41 EGZ. Z UDZIAŁU W SPÓŁCE Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ Organ egzekucyjny dokonuje zajęcia udziału w spółce z o.o., oraz wierzytelności z tego prawa przez, przesłanie do spółki zawiadomienia o zajęciu "udziału i wezwanie jej ,aby żadnych należności s przypadających zobowiązanemu z tytułu zajęci udziału, do wysokości egzekwowanej należności wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia należności w terminie i kosztami egzekucyjnymi nie uiszczała zobowiązanemu. Lecz należne kwoty przekazała organowi egzekucyjnemu na pokrycie należności. Zajęcie udziału oraz wierzytelności z tego prawa jest dokonane z chwilą doręczenia spółce zawiadomienia. Organ egzekucyjny jednocześnie z przesłaniem spółce- zawiadomienia o zajęciu, kieruje do Sądu Rejestrowego, wniosek o dokonanie w Krajowym Rejestrze Sądowym wpisu o zajęciu udziału. Zawiadamia zobowiązanego, że nie wolno mn odcerne IIŁKIIOŚĆ, ani rozporządzać zajętym udziałem. Doręcza zobowiązanemu odpis tytułu wykonawczego ,o ;Ie me zosta! oa wcześniej doręczony, wraz z odpisem wniosku. Egzekucja z należności przysługujących zobowiązanemu z tytułu zajętego udziału, nie prowadzi do pełnego pokrycia dochodzonej należności., Organ egzekucyjny występuje do właściwego sądu rejestrowego o zarządzenie sprzedaży zajętego udziału. Jeśli Sąd nie zarządzi sprzedaży zajętego udziału, pozostają w mocy dokonane czynności egzekucyjne. Jeżeli Sąci zarządzi sprzedaż udziału, a umowa spółki nie zawiera ograniczeń z tytułu zbycia udziału albo zawiera ograniczenia zbycia udziału na zasadzi e kodeksu spółek handlowych , A spółka nie wystąpi o dokonanie oszacowania wartości zajętego udziału, albo wystąpi o takie oszacowanie, lecz nie wskaże osoby, która nabędzie udział, lub osoba -wskazana przez spółkę nie wpłaci organowi egzekucyjnemu ustalonej ceny- organ egzekucyjny sprzedaje zajęty udział Sąd rejestrowy dokonuje oszacowania wartości zajętego udziału ,a organ egzekucyjny przyjmuje oszacowaną kwotę jako cenę wywołania.
42.EGZEKUCJA Z POZOSTAŁYCH PRAW MAJĄTKOWYCH Egzekucja z innych wierzytelności pieniężnych i praw majątkowych następnie przez ich zajęcie. Zajęcie wierzytelności pieniężnych lub innych praw majątkowych odbywa się przez dokonanie dwóch czynności, jednej kierowanej do dłużnika zajętej wierzytelności lub prawa majątkowego, zaś drugiej do zobowiązanego. Organ egzekucyjny wzywa dłużnika zajętej wierzytelności lub prawa, aby należnej od niego sumy lub świadczenia nie uiszcza! bez zgody organu egzekucyjnego zobowiązanemu, lecz należne sumy wpłacił właściwemu organowi. W wezwaniu organ egzekucyjny wskazuje należność pieniężną, która ma być wyegzekwowana oraz koszty egzekucyjne, które również mają być pokryte z zajętej wierzytelności lub prawa majątkowego. Organ egzekucyjny zawiadamia zobowiązanego o zajęciu jego wierzytelności pieniężnej lub prawa majątkowego. Jednocześnie organ egzekucyjny zawiadamia zobowiązanego, że nie wełno mu odebrać zajętej sumy lub innego świadczenia, ani też rozporządzać nimi, a także ustanowionym dla nich zabezpieczeniem. Zajęcie następuje w momencie doręczenia dłużnikowi zajętej wierzytelności lub prawa majątkowego wezwania, aby należnej od niego sumy lub innego świadczenia nie uiszczał bez zgody organu egzekucyjnego w administracji. Doręczenie decyzji wywołuje taki skutek że nakłada na dłużnika obowiązek wstrzymania płatności; długu z tytułu uprzednio istniejącego zobowiązania. Organ egzekucyjny nakłada dodatkowe obowiązki z uwag! na znany temu organowi fakt zabezpieczenia wierzytelności pieniężnych lub prawa majątkowego przez wpis w księdze wieczystej lub przez złożenie dokumentu do zbioru. Organ egzekucyjny przesyła do Sądu, celem dokonania wpisu w księdze wieczystej wpisu o zajęciu wierzytelności i praw. Ustawodawca zobowiązał organ, egzekucyjny do dołączenia do wniosku o wpis w księdze wieczystej, odpisu tytułu wykonawczego. W celu ustalenia ewentualnych przeszkód w dokonaniu przez dłużnika zajętej wierzytelności lub prawa wpłaty na rzecz egzekwowanej należności organ egzekucyjny wzywa do złożenia stosownego oświadczenia. Organ egzekucyjny powinien doręczyć zobowiązanemu tytuł wykonawczy zaopatrzony w klauzulę o skierowaniu go do egzekucji administracyjnej. Z doręczeniem zobowiązanemu zawiadomienia nie wolno mu zajętej sumy albo innego świadczenia odebrać ani też nim rozporządzać. W przypadku zajęcia wierzytelności pieniężnej lub prawa majątkowego z tytułu dostaw, robót i usług , dotyczy ono wierzytelności i praw, które nie istniały w chwili zajęcia Skutkiem tej czynności jest również zajęcie tych wierzytelności i praw, w wyniku wykonania dostaw, robót i usług.
43. EGZEKUCJA Z RUCHOMOŚCI Egzekucja z ruchomości składa się co do zasady z dwóch części: .
- zajęcia ruchomości
- etapu egzekwowanej sprzedaży
Egzekucja z ruchomości jest środkiem dotkliwym, bowiem w przypadku jego przeprowadzenia dochodzi do uszczuplenia
majątku zobowiązanego.
Ruchomościami- są wszystkie rzeczy, które nie są nieruchomościami / definicja -art. 46 paragraf lkc/, jak również
budynki trwale z gruntem związane lub cześć takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny
od gruntu przedmiot własności. Egzekucji z ruchomości dokonuje poborca skarbowy.. Czynności egzekucyjne wykonuje organ egzekucyjny lub wyznaczony przez niego pracownik, zwany w przypadku egzekucji o charakterze niepieniężnym- egzekutorem. Zajęciu podlegają ruchomości zobowiązanego. Przy czym możliwości ich zajęcia nie została uzależniona od faktu ich posiadania przez zobowiązanego.. Ta konstrukcja pozwala na zajęcie zarówno ruchomości, które znajdują się we władania zobowiązanego, jak też ruchomości znajdujących się we władaniu innych osób. Ograniczenia w zakresie egzekucji z
ruchomości znajdujących się we władaniu innych osób trzecich wynikających jedynie z dwóch przepisów ustawy
egzekucyjnej. .1 tak nie podlega zajęciu rzecz ruchoma wyłączona spod egzekucji w drodze postanowienia organu
egzekucyjnego wydanego na wniosek osoby trzeciej oraz rzecz zwolniona od egzekucji administracyjnej przez Sąd, w wyniku wniesiona przez osobę trzecią powództwa ekscydencyjnego Zajęcie ruchomości następuje przez wpisanie jej do protokołu zajęcia i podpisanie protokołu przez poborcę skarbowego. Jeżeli przy zajęciu :jest obecny zobowiązany i świadkowie, powinni oni również podpisać protokół zajęcia »». Zobowiązanemu doręcza się odpis protokołu zajęcia, a także odpis tytułu wykonawczego, jeśli nie został on wcześniej doręczony. Na każdej zajętej ruchomości poborca skarbowy umieszcza znak ujawniający na zewnątrz jej zajęcie. W razie zajęcia pojazdów podlegających rejestracji poborca skarbowy zamieszcza w dowodzie rejestracyjnym pojazdu adnotację o zajęciu. O dokonanym zajęciu organ egzekucyjny zawiadamia właściwy organ prowadzący rejestrację pojazdów. Poborca skarbowy zamieszcza w protokole zajęcia opis każdej zajętej ruchomości według znamion jej właściwych, a ponadto jej wartość szacunkową, o ile przepisy nie stanowią inaczej. Zobowiązanemu służy prawo przedstawienia przy sporządzaniu protokołu zajęcia rachunków i innych dowodów dla oznaczenia wartości szacunkowej zajętej ruchomości. Zobowiązanemu służy w terminie 5 dni od daty zajęcia ruchomości prawo wniesienia do organu egzekucyjnego zażalenia na oszacowanie dokonane przez poborcę. W tym przypadku organ egzekucyjny jest zobowiązany powołać biegłego dla oznaczenia wartości szacunkowej zajętej ruchomości. Oszacowanie zajętych ruchomości przez biegłego powinno się odbyć najpóźniej na trzy dni przed wyznaczonym terminem sprzedaży. Poborca skarbowy może pozostawić zajętą ruchomość w miejscu zajęcia pod dozorem zobowiązanego lub dorosłego jego domownika, albo innej osoby, u której ruchomość zajął. Jeżeli zajęta ruchomość nie może pozostać w miejscu zajęcia, a nie ma innej osoby by można było oddać zajętą ruchomość pod dozór, ruchomość zostaje wzięta pod dozór organu egzekucyjnego. Jeśli zajęta ruchomość stanowi przedmiot o wartości zabytkowej poborca skarbowy może ją oddać pod dozór muzeum, bibliotece lub archiwum.
Osoba lub instytucja, pod której dozorem pozostają zajęte ruchomości, sprawuje obowiązki dozorcy. Poborca skarbowy doręcza dozorcy odpis protokołu zajęcia.
44. EGZEKUCJA Z NIERUCHOMOŚCI Organ egzekucyjny przystępuje do egzekucji administracyjnej z nieruchomości przez zajęcie nieruchomości. Zajęcie następuje przez wezwanie zobowiązanego, aby zapłacił egzekwowaną należność pieniężną wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia jej w terminie i kosztami egzekucyjnymi w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania pod rygorem przystąpienia do opisu i oszacowania wartości nieruchomości. Równocześnie z wysłaniem zobowiązanemu wezwania organ egzekucyjny przesyła do właściwego Sądu do prowadzenia księgi wieczystej wniosek o dokonanie wpisu o wszczęciu egzekucji lub składa wniosek do zbioru dokumentów. Ponadto przesyła wierzycielowi zawiadomienie o zajęciu nieruchomości. Zajęcie nieruchomości jest dokonywane z chwilą doręczenia zobowiązanemu wezwania, z tym, że dla zobowiązanego, któremu nie doręczono wezwania, jak też w stosunku do osób trzecich, nieruchomość jest zajęta z chwilą dokonania wpisu w księdze wieczystej lub złożenia wniosku organu egzekucyjnego do zbioru dokumentów. Dla każdego, kto wiedział o wszczęciu egzekucji, skutki zajęcia powstają z chwilą, gdy o wszczęciu egzekucji powziął wiadomość, chociażby wezwanie nie zostało jeszcze zobowiązanemu wysłane lub wpis w księdze wieczystej nie został jeszcze dokonany. W przypadku, gdy miejsce pobytu zobowiązanego lub innego uczestnika
postępowania egzekucyjnego nie jest znane, organ egzekucyjny występuje do właściwego Sądu o ustanowienie kuratora do
zastępowania osoby nieobecnej. Organ egzekucyjny łączy postępowania egzekucyjne prowadzone co do kilku nieruchomości tego samego zobowiązanego, jeśli odpowiada to calowi egzekucji i nie ma przeszkód natury prawnej lub gospodarczej.
Zajęcie obejmuje nieruchomość i to wszystko, co może stanowić przedmiot obciążenia hipoteką, a także pożytki z nieruchomości. Rozporządzenie nieruchomością po jej zajęciu nie ma wpływu na dalsze postępowanie egzekucyjne. Nabywca może uczestniczyć w Dostępowaniu w charakterze zobowiązanego. W każdym przypadku czynności egzekucyjne są ważne stosunku do nabywcy
45. GRZYWNA W CELU PRZYMUSZENIA Grzywnę w celu przymuszenia nakłada organ egzekucyjny, który doręcza zobowiązanemu:
-odpis tytułu wykonawczego
-postanowienie o nałożeniu grzywny .
-postanowienie o nałożeniu grzywny powinno zawierać:
-wezwanie do uiszczenia nałożonej grzywny w oznaczonym terminie z pouczeniem, że w przypadku nie uiszczenia -grzywny w terminie zostanie ona ściągnięta w trybie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych
wezwanie do wykonania obowiązku określonego w tytule wykonawczym w terminie wskazanym w postanowieniu, z zagrożeniem, że w razie niewykonania obowiązku w terminie będą nakładane dalsze grzywny w tej samej lub wyższej kwocie
Zobowiązanemu służy prawo zgłoszenia zarzutów i wniesienia zażalenia w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego oraz prawo wniesienia zażalenia na postanowienie o nałożeniu grzywny. Nałożenie grzywny w celu przymuszenia, nie uiszczone w terminie, podlegają ściągnięciu w trybie egzekucji należności pieniężnych. Obowiązek uiszczenia nałożonych grzywien nie przechodzi na spadkobierców i prawo nabywców zobowiązanego. W razie wykonanie obowiązku określonego w tytule wykonawczym, nałożone, a nie uiszczone lub nie ściągnięte grzywny w celu przymuszenia podlegają umorzeniu. Postanowienie w sprawie umorzenia grzywny wydaje organ' egzekucyjny na wniosek zobowiązanego. Na postanowienie o odmowie umorzenia grzywny służy zażalenie. Na wniosek zobowiązanego, który wykona! obowiązek, grzywny uiszczone lub ściągnięte w celu przymuszenia mogą być w uzasadnionych przypadkach zwrócone w całości lub w części O zwrocie grzywny postanawia organ egzekucyjny. Państwowe organy egzekucyjne mogą zwrócić grzywnę po uzyskaniu zgody organu wyższego stopnia.
46. WYKONANIE ZASTĘPCZE Wykonanie zastępcze stosuje się gdy egzekucja dotyczy obowiązku wykonania czynności, którą można zlecić-innej osobie do wykonania za zobowiązanego i na jego koszt W postanowieniu" o zastosowaniu wykonania zastępczego organ egzekucyjny może wezwać zobowiązanego do wpłacenia w oznaczonym terminie , kwoty tytułem zaliczki na koszty wykonania zastępczego z pouczeniem, że w przypadku nie wpłacenia kwoty w terminie
zostanie ona ściągnięta w trybie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych. W postanowieniu o zastosowaniu • wykonania zastępczego organ egzekucyjny może nakazać zobowiązanemu dostarczenie posiadanej dokumentacji, jak również posiadanych materiałów i( środków przewozowych niezbędnych do zastępczego wykonania egzekwowanej czynności. Z zagrożeniem zastosowania odpowiednich środków egzekucyjnych w razie uchylania się od dostarczenia w/w dokumentów zobowiązanemu służy prawo zgłoszenia zarzutów i wniesienia zażalenia w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego oraz prawo wniesienia zażalenia na postanowienie o zastosowaniu wykonania zastępczego. Organ egzekucyjny może. wydać postanowienie do wpłacenia zaliczek na koszt wykonania zastępczego. Jeżeli w postanowieniu w sprawie wykonania zastępczego nie wskazano, osoby, której została zlecone zastępcze wykonanie, organ egzekucyjny może zlecić wykonanie egzekwowanych czynności określonej przez siebie osobie - w terminie nie dłuższym niż miesiąc i zawiadomić o tym zobowiązanego .Zobowiązany może w toku czynności egzekucyjnych zgłosić do organu wniosek o zaniechanie stosowania wykonania zastępczego. Organ może wniosek uwzględnić, jeśli uzna to oświadczenie za nie budzące, wątpliwości. Organ może uzależnić wyrażenie zgody na wniosek zobowiązanego , od złożenia przez niego zabezpieczenia wykonania egzekwowanego obowiązku w formie jaka uzna za wskazaną. O zakończeniu czynności egzekucyjnych organ egzekucyjny zawiadamia zobowiązanego. Równocześnie doręcza mu wykaz kosztów wykonania zastępczego, z wezwaniem do uiszczenia, na pokrycie tych kosztów odpowiedniej kwoty, w oznaczonym terminie. Uprzedza go również, że w razie nie uiszczenia w/w kwoty, zostanie ona ściągnięta w trybie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych.
47. ODEBRANIE KZECZY RUCHOMEJ Jeżeli zobowiązany uchyla się od obowiązku wydania oznaczonej rzeczy ruchomej, rzecz ta może być przez organ egzekucyjny odebrana w celu wydania jej wierzycielowi. Dotyczy to również obowiązku wydania rzeczy na określony okres czasu. Odebranie rzeczy ruchomej znajduje zastosowanie w przypadku, w którym obowiązek polega na wydaniu dokumentów urzędowych lub prywatnych niezbędnych do przeprowadzenia postępowania przez właściwe organy administracji publicznej lub podlegających zwrotowi właściwym organom administracji. Środek egzekucyjny stosuje się co do zasady do rzeczy oznaczonych co do tożsamości, a więc rzeczy wykazujących pewne cechy indywidualne.. Natomiast stosowanie środka egzekucyjnego , do rzeczy oznaczonych , tylko co do rodzaju i gatunku, następuje wyjątkowo , gdy obowiązek wydania takiej rzeczy wynika z odrębnych przepisów. Odebranie ruchomości ma co do zasady charakter trwały i następuje w celu wydanie jej wierzycielowi. Ustawodawca wprowadził jednak od tej zasady dwa wyjątki Rzecz ruchoma ma być odebrana w trybie określonym w przepisach rozdziału 4 również na czas określony. Z taką sytuacją mamy do czynienia, gdy rzecz jest niezbędna w celu przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego- dowodowego , a zobowiązany uchyla się od jej wydania. Po zakończeniu czynności tego postępowania odebrana rzecz ruchoma zostaje zwrócona.. Przepisy te mają zastosowanie, w przypadku, w którym odebranie rzeczy ruchomej może nastąpić w celu jej zniszczenia. Pizy czym nakaz zniszczenia ruchomości może nastąpić ze względów sanitarnych lub innych względów, społecznych. Odebranie rzeczy dokonuje- egzekutor przez organ egzekucyjny. Egzekutor przystępując do czynności egzekucyjnych doręcza zobowiązanemu;
- odpis tytułu wykonawczego,
- postanowienie organu egzekucyjnego o wezwaniu zobowiązanego do wydania rzeczy określonej w tytule wykonawczym, z zastrzeżeniem, że w razie niewykonania obowiązku zostanie zastosowany środek egzekucyjny w celu odebrania tej rzeczy. Zobowiązanemu służy prawo zgłaszania zarzutów i wniesienia zażalenia w sprawie
- prowadzenia postępowania egzekucyjnego oraz prawo wniesienia zażalenia na postanowienie o zastosowaniu
środka egzekucyjnego odebrania rzeczy. Odebrana rzecz wydaje się wierzycielowi iub osobie przez niego do odbioru rzeczy uprawnioną, a gdy nie jest to możliwe, odebraną rzecz oddaje się na skład - przechowanie na koszt i niebezpieczeństwo wierzyciela.
48. ODEBRANIE NIERUCHOMOŚCI, OPRÓŻNIENIE LOKALU 1 INNYCH POMIESZCZEŃ Odebranie nieruchomości następuje w przypadka, gdy egzekucji administracyjnej podlega obowiązek polegający na wydaniu nieruchomości. Reguluje kwestie związane z zakresem podmiotowym i przedmiotowym stosowania środka egzekucyjnego obowiązków o charakterze niepieniężnych polegającym na odebraniu nieruchomości oraz opróżnieniu lokalu i innych pomieszczeń. Reguluje również usunięcie zobowiązanego z zajmowanego lokalu lub pomieszczenia, jeżeli poddany egzekucji administracyjnej obowiązek: polega na opróżnieniu lokalu mieszkalnego, użytkowego lub innego pomieszczenia. W prawdzie większość obowiązków wynikających z tej ustawy w znacznej mierze ma charakter cywilnoprawny i będzie podlegać egzekucji sądowej. Odebranie nieruchomości lub opróżnienie lokalu, pomieszczenia dokonuje egzekutor, wyznaczony przez organ egzekucyjny. Egzekutor przystępując do czynności egzekucyjnych doręcza zobowiązanemu;
- odpis tytułu wykonawczego
-postanowienia organu egzekucyjnego o wezwaniu do wykonania obowiązku wydania nieruchomości albo opróżnienia lokalu, z zastrzeżeniem, że w razie niewykonania obowiązku zostanie zastosowany środek egzekucyjny w celu odebrania nieruchomości lub opróżnienia lokalu. Zobowiązanemu służy prawo zgłoszenia zarzutów i wniesienia zażalenia w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego oraz prawo wniesienia zażalenia na postanowienie w sprawie zastosowania środka egzekucyjnego. Egzekutor usuwa z nieruchomości lub lokalu / pomieszczenia/, które mają być opróżnione lub wydane wierzycielowi, znajdujące się tam ruchomości, z wyjątkiem tych, które łącznie z ruchomością podlegają wydaniu wierzycielowi. Wzywa osoby przebywające na tej nieruchomości lub w tym lokalu do jego opuszczenia.
Z zastrzeżeniem przymusu bezpośredniego, a w razie oporu podejmuje odpowiednie kroki w celu zastosowania przymusu bezpośredniego. Gdy nieruchomość podlegająca wydaniu albo lokalu / pomieszczenia/ podlegają opróżnieniu są zamknięte, egzekutor może zarządzić ich otwarcie. Usunięte rzeczy wydane zostaną zobowiązanemu lub innej dorosłej osobie będącej członkiem rodziny lub domownikiem zobowiązanego. Jeśli nie będzie to możliwe to egzekutor zarządzi przeniesienie usuniętych ruchomości na inną nieruchomość zobowiązanego lub do innego lokalu zajmowanego przez zobowiązanego. Dopiero, gdy; czynności te nie będą możliwe do wykonania, to usunięte ruchomości przekazuje się innej osobie na przechowanie. Odbywa się to na koszt i niebezpieczeństwo zobowiązanego.
W przypadku nieodebrania przechowywanych lub składowanych rzeczy ruchomych, organ wzywa zobowiązanego ,
zakreślając mu termin do odebrania. Jeśli nie odbierze ruchomości w określonym, terminie mogą zostać one sprzedane przez
organ egzekucyjny w trybie przewidzianym dla sprzedaży zajętych ruchomości
49. PRZYMUS BEZPOŚREDNI Kolejny środek egzekucyjny obowiązków niepieniężnych. Istotą przymusu bezpośredniego jest przymusowe wykonanie podlegających egzekucji obowiązków przez zagrożenie zastosowania bądź przez zastosowanie bezpośrednio skutecznych środków. Ustawodawca nie precyzuje jednak, co należy rozumieć pod pojęciem środków bezpośrednio skutecznych. Wskazuje tylko ,że jednym z nich może być siła fizyczna. Ustawodawca w art. 16 wylicza również inne środki przymusu bezpośredniego, są nimi:
-fizyczne, techniczne i chemiczne środki służące do obezwładnienia bądź konwojowania osób oraz do zatrzymania pojazdów -pałki służbowe
-wodne środki obezwładniające,
-psy służbowe
-pociski niepenetracyjne, miotane z broni palnej
Ponadto zgodnie z art. 16 usL2 policjanci mogą stosować środki przymusu, odpowiadające potrzebom wynikającym z istniejącej sytuacji niezbędne do osiągnięcia podporządkowania się wydanym poleceniom.
Strażnicy mogą stosować środki przymusu bezpośredniego wobec osób uniemożliwiających wykonanie zadań określonych w ustawie takich, jak
-kajdanki
-pałki obronne wielofunkcyjne
- broń gazowa i ręczne miotacze gazu
Organ egzekucyjny wyznacza egzekutora w celu przeprowadzenia egzekucji przez zastosowanie przymusu bezpośredniego.
Organami uprawnionymi do stosowania przymusu natychmiastowego są organy właściwe do prowadzenia egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze niepieniężnym, wyposażone przez ustawodawcę w kompetencje do stosowania przymusu bezpośredniego.
50. UPROSZCZONE TRYBY POSTĘPOWANIA EGZEKUCYJNEGO Zastosowanie uproszczonego trybu egzekucji administracyjnej, znajduje uzasadnienie — jeżeli zwłoka w wykonaniu obowiązku groziłaby niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia ludzkiego, oraz jeżeli zwłoka w wykonaniu obowiązku groziłaby ciężkimi szkodami dla gospodarstwa narodowego lub jeżeli wymaga tego szczególny interes społeczny. Przyczyny uzasadniające ten tryb postępowania wynikają również z przepisów szczególnych. Uproszczenie czynności egzekucyjnych polega w tym przypadku na możliwości odstąpienia od wystawiania tytułu wykonawczego i doręczenia zobowiązanemu postanowienia o zastosowaniu środka egzekucyjnego. Organami właściwymi do stosowania przymusu natychmiastowego są tylko organy wskazane w art 20 paragraf 2 ustawy Egzekucyjnej, w granicach swoich kompetencji do nakładania obowiązków o charakterze niepieniężnym, a wiec przede wszystkim organy Policji, Urzędu Ochrany Państwa lub Straży Granicznej, organ straży pożarnej kierujący akcją ratowniczą, a także inne organy powołane do ochrony spokoju, bezpieczeństwa, porządku, zdrowia publicznego lub mienia społecznego, np. organy straży gminnych, inspektorzy sanitarni W ramach tego trybu uproszczonego możliwe jest zastosowanie tylko trzech środków egzekucyjnych: wykonania zastępczego, odebrania rzeszy ruchomej oraz przymusu bezpośredniego.
51. POJĘCIE I RODZAJE ŚRODKÓW PRAWNYCH W POSTĘPOWANIU EGZEKUCYJNYM ZAŻALENIE Na wydane w toku postępowania postanowienia służy stronie zażalenie, gdy kodeks tak stanowi Postanowienie , na które nie służy zażalenie strona może zaskarżyć tylko w drodze odwołaniu od decyzji Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia, jednakże organ administracji publicznej, który wydał {^stanowienie, może wydać jego wykonanie, gdy uzna to za uzasadnione. Wznowienie postanowienia- W sprawie zakończonej decyzja ostateczna wznawia się postępowanie jeżeli: dowody na których podstawie ustalane istotne dla sprawy okoliczności faktyczne okazały się fałszywe decyzja wydana została w wyniku przestępstwa decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu
-strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu
-wyjdą na jaw istotce dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe
dowody istniejące w dniu wydania decyzji nie znane organowi, który wydał decyzję
decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem, stanowiska innego organu
Można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu
normatywnego z Konstytucja, umową międzynarodową lub z ustawą na podstawie którego została wydana decyzja.
Nie uchyla się decyzji w przypadku wznowienia postępowania gdyby miała zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca w swej
istocie decyzji tymczasowe Wznowienie postępowania następuje z urzędu lub na wniosek strony Podanie o wznowienie postępowania wnosi się do organu administracyjnego, który wydał w sprawie decyzję w I- instancji- w terminie jednego miesiąca od dnia, w którym strona dowiedziała się o okoliczności stanowiących podstawę do wznowienia postępowania Wznowienie postępowania następuje w drodze postanowienia Odmowa wznowienia postępowania następuje w drodze decyzji
Uchylenie, zmiana oraz stwierdzenie – nieważności decyzji
-decyzja ostateczna na mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa, może być w każdym czasie uchylona lub zmieniona przez organ ad. pb., który ją wydał lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony
-w sprawach należących do zadań własnych jed. Sam. ter. Do zmiany lub uchylenia decyzji, właściwe są organy tych jednostek
- decyzja ostateczna na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdej chwili uchylona za zgodą strony lub zmieniona przez organ ad pb , który ją wydał lub przez organ wyższego stopnia jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie takiej decyzji
Organ ad pb stwierdza nieważność decyzji która:
-wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości
-wydana została bez podstawy prawnej lub rażącym naruszeniem prawa
-dotyczy sprawy poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną
-została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie
-był niewykonalna w dniu jej wydani i jej niewykonalność ma charakter trwały
-w razie jej wykonania wywołała by czyn zagrożony karą
-zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa
Nie stwierdza się nieważności decyzji, jeżeli od dnia jej doręczenia do dnia jej ogłoszenia upłynęło 10 lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne. Odmowa wszczęcia postępowania w sprawie nieważności decyzji w drodze decyzji. Minister może uchylić lub znieść w niezbędnym zakresie każdą decyzję ostateczną,
52. ZARZUT- przysługuje zobowiązanemu i może go złożyć gdy:
-zobowiązanie jest wykonane, nie istnieje, uległo przedawnieniu, wygaśnięciu lub umorzeniu
-odroczono termin zobowiązania
-obowiązek w pos egzek określono niezgodnie z treścią decyzji bądź przepisów prawa albo wyroku sądowego
-wystąpił błąd co do osoby zobowiązanego
-obowiązek o charakterze niepieniężnym jest niewykonalny
-zastosowano zbyt ciężki śr
-nie doręczono upomnienia
-egzekucja jest niedopuszczalna z mocy przepisu szczególnego
Zarzut rozpatruje organ egz i wydaje postanowienie o zawieszeniu postępowania, zastosowaniu mniej uciążliwego śr lub umarza postępowanie.
53. WNISKI O WYŁĄCZENIE PRAWA DO RZECZY służą osobom trzecim, a więc podmiotowi który nie będąc zobowiązanym rości sobie prawa do rzeczy lub praw majątkowych, z których prowadzona jest egzekucja.
54.ZAŻALENIA - wnosi się tylko w przypadkach wskazanych w ustawie, do organu nadrzędnego, na postanowienie w ciągu 7 dni do organu, który postanowienie wydał
55 SKARGA NA CZYNNOŚCI EGZEKUCYJNE - jest środkiem najbardziej odformalizowanym ( dział VIII KPA ) ,
służy także wierzycielowi na przewlekłość past, egzekucyjnego. Skarga ta może być wnoszona na czynności o charakterze
wykonawczym, a więc środek ten nie przysługuje na czynności procesowe polegające na wydaniu aktów administracyjnych 5ó. Skarga aa przewlekłość postępowania egzek. Skargę tę wnosić mogą obok zobowiązanego także wierzyciel, nie będący organem egzekucyjnym, podmiot, którego interes prawny lub faktyczny został naruszony w wynika niewykonania obowiązku oraz organ, zainteresowany w wykonaniu obowiązku. Przedmiotem zaskarżenia jest bezczynność lub opieszałość organu egz. Wniesienie skargi nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego. W uzasadnionych przypadkach organ egz. lub organ nadzoru może w drodze postanowienia wstrzymać prowadzenie tego postępowania. Skargę wnosi się do organu nadzoru za pośrednictwem organu egzekucyjnego. Organ nadzoru po rozpatrzeniu skargi wydaje postanawiane. W przypadku uznania skargi za uzasadnioną postanowienie to może rozstrzygać o wielu różnych kwestiach w zależności od przedmiotu skargi jeżeli zaś jej nie uwzględni wydaje postanowienie o jej oddaleniu, na które duży zażalenie
57. Skarga na bezczynność wierzyciela. Podstawą wniesienia skargi w tej sprawie stanowi uchylanie się wierzyciela od podjęcia działań zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych. Wnieść ją może zarówno każdy podmiot, którego interes prawny jak i faktyczny został naruszony w wyniku niewykonania obowiązku przez zobowiązanego jak i organ zainteresowany wykonaniem przez zobowiązanego obowiązku. Uprawnieni mogą wnosić skargę do czasu podjęcia przez "wierzyciela czynności zmierzających do wykonania przez zobowiązanego obowiązku. Organem właściwym do jej rozpatrzenia jest organ wyższego stopnia, który rozstrzyga sprawę w drodze postanowienia. W przypadku uznania skargi za uzasadnioną organ ten nakazuje podjecie czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych, w przeciwnym wypadku wydaje postanowienie ojej oddaleniu, na które służy zażalenie. Na postanowienie wydane w wyniku wniesionego zażalenia w sprawie skargi na bezczynność wierzyciela służy skarga do sądu admin.
58.Zarzut w sprawie oszacowania wartości praw. Podstawę do wystąpienia z zarzutem na oszacowanie zajętych praw dokonane przez poborcę skarbowego zawierają przepisy regul egzekucję z autorskich praw majątkowych, praw pokrewnych oraz z praw własności przemysłowej. Uprawnionym do wniesienia zarzutu jest zobowiązany, który może to uczynić w terminie 7 dni od dnia zajęcia prawa. Organem właściwym do rozpatrzenia zarzutu jest organ egzekucyjny, który w tym przypadku uwzględnia zarzutu przyjmuje wartość tych praw zgodnie z żądaniem zawartym w zarzucie. Zaś w przypadku nieuwzględnienia zarzutu organ egzekucyjny powinien wystąpić do biegłego skarbowego, który oznaczy wartość zajętych praw
59. Skarga ma oszacowanie wartości ruchomości. jest prawnym przysługującym zobowiązanemu na czynności pracownika org. Egz. Skargę wnosi się do organu egzekucyjnego w terminie 5 dni od daty zajęcia nieruchomości. Bezpośrednim skutkiem jej wniesienia jest powołanie przez organ egzekucyjny biegłego skarbowego do ponownego oszacowania wartości zajętych ruchomości.
60. Skarga na naruszenie przepisów o przeprowadzeniu licytacji. Podstawą wniesienia tej skargi jest naruszenie przepisów, kL regulują tryb przeprowadzenia licytacji publicznej. Podmioty uprawnione do jej wniesienia tj, zobowiązany, wierzyciel oraz każdy inny uczestnik licytacji mogą to uczynić zgłaszając skargę do protokołu licytacji.. Skutkiem jej wniesienia jest wstrzymanie, wydania sprzedanej rzeczy nabywcy do czasu jej rozpatrzenia/z wyłączeniem rzeczy łatwo psujących się oraz rzeczy wydanych nabywcy przed jej wniesieniem/ Skarga
powinna być rozpatrzona w terminie 7 dni od dnia zgłoszenia. Jeżeli w tym terminie nie zostanie rozstrzygnięta, a rzecz nie
zostanie wydana .nabywcy, może on zrzec się rzeczy i żądać zwrotu zapłaconej ceny. Skargę rozstrzyga organ nadzoru w
drodze postanowienia na które służy zażalenie, a na ostateczne postanowienie w tej sprawie Służy skarga do sądu ad.
61.Zarzut do opisu i oszacowania nieruchomości Przedmiotem, tego zaskarżenia jest opis i oszacowanie podlegającej egzekucji nieruchomości. Zarzut może być wniesiony przez wszystkich uczestników postępowania egzekucyjnego -w-tismipie.14 dni od. dn. ukończenia opisu i oszacowania wartości nieruchomości / teram może zostać przywrócony/. Organem właściwym do rozpatrzenia zarzutu jest organ prowadzący postępowanie egzekucyjne, który wydaje w tej sprawie postanowienie na które przysługuje skarga do NSA.
62. Skarga na czynności organu egz. dot licytacji nieruchomości Skarga te służy każdemu czyj interes prawny zostanie naruszony w wyniku nieprzestrzegania przepisów regul. Sposób i termin publicznego obwieszczenia o licytacji oraz doręczenie obwieszczenia uprawnionym podmiotom tj. uczestnikom postępowania egzekucyjnego oraz podmiotem, którym służy prawo pierwokupu nieruchomości. Skargę na czynności dot obwieszczenia o licytacji można wnieść tylko w terminie 14 dni od dn. Ogłoszenia o licytacji. Organem właściwym do jej rozstrzygnięcia jest organ nadzoru, który wydaje w tej sprawie postanowienia. Postanowienia uwzgle. skargę mają charakter ostateczny v zaś na postanowienia oddalające skargę staży zażalenie, a następnie skarga do NSA.
63.Skarga na czynności poborcy skarbowego w toku licytacji nieruchomości Skarga ta służ uczestnikom licytacji .Wnosi się ją ustnie do komornika skarbowego do czasu zamknięcia licytacji. Sporządza się protokół z przyjęci. Skarga podlega , co do zasady natychmiastowemu rozstrzygnięciu przez komornika skarbowego w drodze postanowienia, na które służy zażalenie, a następnie skarga do NSA. Jeżeli skarga lub zażalenie nie została rozstrzygnięta ostatecznie to organ egzekucyjny wstrzymuje wydanie postanowienia o przybiciu do czasy ich rozstrzygnięcia. Jeżeli natomiast ostateczne rozstrzygnięcie skarg lub zażaleń w tej sprawie potwierdzają naruszenia przepisów postępowania w toku licytacji i jeżeli uchybienia te mogły mieć istotny wpływ na wynik licytacji to org egz odmawia wydania postanowienia o przybiciu.
64. Środki prawne unormowane w KPA Zgodnie z art. 18 ust egzekucyjnej jeżeli przepisy nie stanowią inaczej , pos egz mają odpowiednie zastosowanie przepisy KPA przy czym maj ą być one stosowane odpowiednio, a więc w sposób uwzględniający charakter postępowania egz – tj w sposób pełny, ze zmianami, lub nie będą stosowane w ogóle. Z uwagi na fakt , że rozstrzygnięcia w postępowaniu egz zapadają w formie postanowień, odpowiednie zastosowanie znajdują w nim przepisy o wznowieniu pos ad oraz stwierdzeniu nieważności postanowień, ale wyłącznie na te, na które służy zażalenie. Zastosowanie w pos egz będą miały skargi i wnioski.
65. Powództwo przeciw egzekucyjne zobowiązanego /powództwo opozycyjne/ Ten środek prawny występuje w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym tylko wówczas, gdy w drodze egzekucji administracyjnej wykonywane są przymusowo obowiązki o charakterze cywilnoprawnym. Podstawy prawne wniesienia powództwa i tryb jego rozpoznania przez sad regulują przepisy k p.c. stanowiąc, iż jeżeli ze względu na rodzaj egzekwowanej należności pieniężnej dopuszczalne jest kwestionowanie istnienia lub wysokości tej należności, to zobowiązanemu służy prawo; wniesienia powództwa do sadu powszechnego. Będzie to powództwo o ustalenie, że należność nie istnieje lub istnieje w innej wysokości. Gdy zobowiązany wniesie takie powództwo do sadu, wierzyciel winien zawiadomić organ egzekucyjny i wstrzymać postępowanie egzekucyjne do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy przez sąd. Orzeczenie sadu uwzględniające 8 powództwo tj. ustalenie przez sąd, iż należność objęta tytułem wykonawczym nie istnieje, bądź istnieje w innej wysokości, powoduje konieczność umorzenia wszczętego postępowania egzekucyjnego.
66. Powództwo przeciw egzekucyjne osoby trzeciej / powództwo ekscydencyjne/. * Osoba trzecia, na której wniosek o wyłączenie rzeczy lub praw majątkowych spod egzekucji administracyjnej organ egzekucyjny wydal odmowne postanowienie, może to postanowienie zaskarżyć w drodze zażalenie lub złożyć /w ciągu 14 dni/ powództwo do sadu o zwolnienie ich spod egzekucji Z powództwem takim może tez wystąpić także po wydaniu postawienia wydanego na skutek zaskarżenia / w ciągu 14 dni /'. Do pozwu należy dołączyć odpowiednie postanowienia Nie jest możliwe równoczesne dochodzenie przez osobę trzecią roszczeń na drodze administracyjnej i sadowej. W przypadku wniesienia powództwa da sądu cywilnego, powód zobowiązany jest do skierowania odpisu pozwu do organu egzekucyjnego. Do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy przez "sad, rzeczy objęte wyłączeniem nie mogą być sprzedane w trybie przewidzianym dla sprzedaży ruchomości w przepisach o egzekucji należności pieniężnych. Nie dotyczy to rzeczy ulegających szybkiemu zepsuciu, które mogą być w tym trybie sprzedane, a kwotę uzyskana ze sprzedaży składa się do depozytu organu egzekucyjnego. Orzeczenie uwzględniające powództwo powoduje, ze rzeczy lub prawa majątkowe, których dotyczyło powództwo o zwolnienie, nie mogą być przedmiotem egzekucji administracyjnej. Oddalenie powództwa stanowi podstawę do podjęcia: dalszych czynności w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym w stosunku do tych rzeczy lub praw.
67.Powództwo o pozostawienie pomieszczeń w użytkowaniu zobowiązanego. Powództwo to w ad postępowaniu egzekucyjnym występuje tylko w przypadku prowadzenia egzekucji z nieruchomości. Zajęta nieruchomość pozostawia się, co do zasady w zarządzie zobowiązanego, do którego stosuje się wówczas przepisy o zarządcy. Organ egzekucyjny może odebrać zarząd zobowiązanemu i ustanowić innego zarządcę. Zobowiązanemu, któremu odebrano zarząd, pozostawia się pomieszczenie w zajętej nieruchomości, jeżeli z nich. korzystał do chwili zajęcia. Organ egzekucyjny może jednak zarządzić, w formie postanowienia, odebranie pomieszczeń, jeżeli. zobowiązany lub jego domownik przeszkadza zarządcy w wykonywaniu zarządu. W takim przypadku zobowiązany, może wytoczyć powództwo o pozostawienie pomieszczeń w jego użytkowaniu, do którego stosuje się odpowiednio przepisy k p.c. Dotyczące powództwa o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji administracyjne. Powództwo można wnieść w ciągu 14 dni od dnia doręczenia postanowienia administracyjnego organu egzekucyjnego, które to należy dołączyć do pozwu. Jeżeli sąd uwzględni powództwo, pomieszczenia pozostają we władaniu zobowiązanego, w przeciwnym wypadku organ egzekucyjny występuje z wnioskiem o odebranie pomieszczeń do właściwego organu egzekucyjnego w zakresie egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze niepieniężnym. Podstawą wszczęcia egzekucji będzie wówczas orzeczenie sadowe oddalające powództwo, zaopatrzone w klauzulę wykonalności oraz tytuł wykonawczy.
68. Skarga do sadu administracyjnego. Skarga do sadu ad jest dopuszczalna na wszystkie, postanowieni wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie. Podmiotem uprawnionym do jej wniesienia jest każdy, kto ma w tym interes prawny, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób. Skargę można wnieść dopiero po wyczerpaniu środków odwoławczych, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba, że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich. Skargę wnosi się bezpośrednio do sadu w terminie 30 dni od dn. Doręczenia skarżącemu postanowienia. Natomiast prokurator RZP.O. mogą wnieść skraje w terminie 6 miesięcy od dn. Doręczenia stronie postanowienia..
Czas czytania: 151 minut
Treść zweryfikowana i sprawdzona
Zgodnie z misją, Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby dostarczać rzetelne i sprawdzone treści edukacyjne.
Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany materiał został zweryfikowany przez Redakcję lub ekspertów współpracujących z serwisem.
Weryfikacja tekstu odbywa się na następujących poziomach:
1. Sprawdzenie tekstu pod kątem ewentualnych błędów ortograficznych, stylistycznych, interpunkcyjnych lub innych.
2. Weryfikacja tekstu pod kątem błędów rzeczowych.
3. Sprawdzenie materiału pod kątem ich aktualności.
Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany materiał został zweryfikowany przez Redakcję lub ekspertów współpracujących z serwisem.
Weryfikacja tekstu odbywa się na następujących poziomach:
1. Sprawdzenie tekstu pod kątem ewentualnych błędów ortograficznych, stylistycznych, interpunkcyjnych lub innych.
2. Weryfikacja tekstu pod kątem błędów rzeczowych.
3. Sprawdzenie materiału pod kątem ich aktualności.