Dieta wegetariańska, jako alternatywa dla tradycyjnego modelu odżywiania, staje się w Polsce coraz popularniejsza. Szacuje się jednak, że polskich wegetarian jest zaledwie kilka procent (1-3%), czyli kilkakrotnie mniej niż w krajach Europy Zachodniej (łącznie około 13 mln osób), czy USA (około 12 mln osób).
KIM JEST WEGANIN?
Weganin to osoba, która nie spożywa i nie używa produktów pochodzenia zwierzęcego, chodzi tutaj zarówno o pożywienie pochodzące od zwierząt (jajka, nabiał, oczywiście mięso, także miód), jak i takie rzeczy jak skóra, wełna, produkty zawierające zwierzęce składniki (większość mydeł i szamponów), produkty testowane na zwierzętach (kosmetyki, leki chemiczne), to wszystko jest alternatywą dla rzeczy, które są efektem okrucieństwa wobec zwierząt i działaniem zmierzającym do zapobiegania temu w możliwie największym stopniu. Dlatego oprócz obrania takiego sposobu odżywiania, weganie działają w licznych organizacjach, których celem jest poprawa bytu zwierząt. Niektórzy ściśli wegetarianie preferują ten rodzaj odżywiania tylko ze względów zdrowotnych. Weganie mają etyczne podłoże swojego stylu życia, czyli przekonanie o tym, że wszystkie formy i odmiany życia są tak samo wartościowei muszą być traktowane z szacunkiem i mieć zapewnione prawo do życia w naturalnym srodowisku - bez jakiejkolwiek ingerencji ze strony człowieka.
Wady i zalety
Za dietą wegetariańską przemawiają liczne argumenty:
- w pokarmach zwierzęcych znajdują się toksyny;
- na każdy gram białka przypada gram tłuszczu z grupy tłuszczów nienasyconych;
- budowa przewodu pokarmowego odróżnia człowieka wyraźnie od mięsożernych drapieżników;
- pożywienie roślinne magazynuje w sobie tzw. „energię słoneczną”;
- hodowanie i zabijanie zwierząt jest okrutne i nieludzkie;
- 1 ha ziemi przeznaczonej na uprawę wyżywi 25 osób, na hodowlę zwierząt rzeźnych - 5 osób;
- obniżenie zawartości całkowitego cholesterolu oraz jego frakcji LDL we krwi;
- obniżenie ciśnienia tętniczego krwi;
- pomoc w utrzymaniu szczupłej sylwetki. Według danych Amerykańskiego Towarzystwa Dietetycznego, dieta wegetariańska prowadzi do zrzucenia zbędnych kilogramów oraz pomaga bez wysiłku utrzymać osiągniętą wagę. Dlatego jest kuszącą propozycją dla wszystkich, którzy chcą zadbać o linię. Dodatkowo dieta ta prowadzi do większego zaopatrzenia organizmu w przeciwutleniacze, co w rezultacie pozwala dłużej cieszyć się młodością.
Podobny obraz prezentują naukowcy brytyjscy. Prowadzone przez 17 lat badania ponad 11 tysięcy brytyjskich wegetarian wykazały, że w stosunku do całej populacji, notuje się wśród nich o połowę mniejszy wskaźnik śmiertelności z powodu choroby niedokrwienia serca. Największą sensacją są wyniki badań Deana Ornisha opublikowane w 1990 roku, według których zmiana stylu życia oraz diety wegetariańskiej doprowadziło u 82% pacjentów do cofnięcia zmian miażdżycowych.
Przeciwnicy zarzucają wegetarianizmowi niedobór witaminy B12, wielość produktów zbożowych i nabiałowych co może być bardzo tuczące, bogactwo błonnika co podrażnia niektóre wrażliwe systemy pokarmowe, czas potrzebny na właściwe przygotowanie posiłku oraz dysponowanie odpowiednią wiedzą i doświadczeniem kulinarnym.
Wśród zarzutów wymieniany jest również niedobór żelaza oraz kwasu foliowego, co może doprowadzić do anemii. Dotyczy to szczególnie karmiących matek, gdyż, jak pokazują przeprowadzone badania, zwiększona jest ilość przypadków niedokrwistości u ich dzieci. Wynikała ona z niedoborów witaminy B12. Zwiększone było również występowanie zaburzeń neurologicznych i krzywica.
Natomiast wśród wegan istnieje ryzyko niedoborów witamin. Ryzyko to dotyczy witaminy D i B12 (nie występuje w produktach roślinnych). Powinni więc uzupełniać dietę preparatami farmaceutycznymi.
Innym ryzykiem są niedobory aminokwasów. Można ich jednak uniknąć odpowiednio konstruując dietę. Powinna być ona bogata w rośliny strączkowe, zawierające dużo białka. "Z kolei nie jedząc mleka, mlecznych napojów i serów pozbawiamy się głównego źródła wapnia. Zbyt mała zawartość wapnia i witaminy D w dietach ma niekorzystny wpływ na stan kości, zarówno u dzieci i młodzieży, jak i u osób dorosłych"
- rozmowie z PAP badaczka przytoczyła wyniki badań prowadzonych przez Instytut Żywności i Żywienia na osobach dorosłych stosujących dietę wegetariańską. W dietach niektórych z badanych osób stwierdzono m.in. nadmierne ilości niekorzystnych dla organizmu tłuszczów nasyconych, które pochodzą np. z przetopionego masła używanego do przygotowywania posiłków czy niedobory witamin z grupy B, co - jak podkreśla badaczka - powoduje gorsze wykorzystanie pozostałych składników odżywczych.
- Dlatego, w jej ocenie, ścisłe diety wegetariańskie, które nie dostarczają organizmowi, w odpowiednich ilościach, wszystkich niezbędnych składników odżywczych, nie mogą być polecane dzieciom i młodzieży, u których nie zakończył się jeszcze ostateczny rozwój organizmu, kobietom w ciąży i karmiącym, a także osobom w wieku podeszłym, u których z racji wieku składniki odżywcze są gorzej przyswajane.
- istnieje jednak możliwość stosowania, zarówno przez dzieci, jak i dorosłych takich rodzajów wegetarianizmu, które dopuszczają spożywanie produktów innych niż roślinne. Są to: semiwegetarianizm (dopuszczający spożywanie ryb i drobiu, a nawet niewielkich ilości mięsa), laktowegetarianizm (dopuszczający spożywanie warzyw i owoców oraz mleka i jego przetworów) oraz laktoowowegetarianizm (rodzaj laktowegetarianizmu dopuszczający dodatkowo spożywanie jaj).
- Jak daleko powinniśmy sięgnąć w ewolucyjną przeszłość, by próbować odtworzyć optymalne menu człowieka? Z uwagi na bliskość naszego pokrewieństwa genetycznego z szympansami, zwolennicy wegetarianizmu wskazują na skład pokarmu tych zwierząt jako na prawdopodobny pierwowzór sposobu odżywiania praludzi. Dieta szympansów w niemal 90 proc. składa się z owoców, urozmaicanych owadami i mięsem innych zwierząt, w tym również małp. Z kolei goryle odżywiają się niemal wyłącznie zielonymi częściami roślin. Jednakże wiele cech anatomicznych i fizjologicznych, jakimi różnimy się od typowych roślinożerców, wskazuje na to, że nawet jeśli nasi najwcześniejsi przodkowie woleli dietę wegetariańską, to później zaczęli gusto-wać w zdecydowanie mniej jarskich posiłkach.
- W ciągu swojego życia jeden człowiek zjada przeciętnie: 5 krów, 20 świń, 29 owiec, 760 kurczaków, 46 indyków, 15 kaczek, 7 królików, 1,5 gęsi i pół tony ryb.
Obecnie większość mięsa, bez względu na to, czy chodzi o drób, wołowinę, wieprzowinę, czy baraninę, jest poddawana działaniu hormonów.
Zwierzę może zostać zabite zaledwie kilka dni po podaniu pigułki hormonalnej. Także mleko jest bogatym źródłem hormonów.
Do hormonów tych należą syntetyczny estradiol i testosteron, które podaje się zwierzętom w celu przyspieszenia tempa ich wzrostu i zwiększenia ilości uzyskiwanego mleka.
Są to te same związki, które biorą pod lupę naukowcy badający coraz częściej występujące, zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, zespoły zaburzeń związanych z przewagą estrogenów.
Do tej pory udowodniono związek między podwyższonym poziomem estrogenów a takimi schorzeniami u kobiet jak endometrioza, nowotworami: rakiem sutka, rakiem jajnika, rakiem szyjki macicy, a w przypadku mężczyzn: rakiem prostaty i jądra.
Antybiotyki to substancje, którymi szpikuje się zarówno ludzkie, jak i zwierzęce organizmy.
W razie infekcji ludzie przyjmują je przez określony czas, ale antybiotyki są również rutynowo dodawane do paszy dla zwierząt hodowlanych w celu zapobiegania infekcjom i przyspieszenia wzrostu.
Nadrzędnym celem jest oczywiście zwiększenie zysku.
Jednak dla konsumenta procedura ta nie jest obojętna.
W próbkach jedzenia: mięsie, rybach i jajkach często znajdowane są związki powstałe z przemiany antybiotyków, ale też bakterie, które uodporniły się na antybiotyki - można określić je mianem „superbakterii".
Niezwykle niebezpieczny jest szczep Eneterococci faecium, który upodobał sobie kurczaki. Jest on odporny na wankomycynę -jeden z najsilniejszych antybiotyków, uważany za lek ostatniej szansy.