Poglądy Berkeley'a.

George Berkeley urodził się i większą część życia spędził w Irlandii. Studia odbywał w Dublinie, w latach 1701-1707 ,i wkrótce po ich ukończeniu , w bardzo jeszcze młodym wieku, wydał swe główne dzieła filozoficzne. Jako duchowny anglikański , zajmował od 1709r. stanowiska kościelne w Dublinie i Londynie. W celach misjonarskich przebywał w Ameryce. Walczył piórem i czynem z ateizmem i liberalizmem religijnym. W 1734 r. został biskupem Cloyne w Irlandii; tam przez 18 lat łączył pracę nad diecezją z pracą naukową.

Berkeley miał bardzo śmiały i bystry umysł , posiadał rozległą wiedzę naukową. Jedna z nauk - fizjologia , a dokładniej optyka fizjologiczna miała widoczny wpływ na jego filozofię.

POGLĄDY

a)SKRAJNY NOMINALIZM ((nawiązujący do Platona, według którego desygnaty pojęć powszechnych istnieją obiektywnie poza umysłem (bądź w umyśle Boga, bądź jako oddzielone istoty, bądź jako ta sama forma w różnych bytach)).

Berkeley nadał bardziej skrajną postać poglądom głoszonym m.in. przez Locke’a. Skrajność ta objawiała się przede wszystkim w poglądzie na idee ogólne i pojęcia abstrakcyjne. Locke zaprzeczał istnieniu przedmiotów ogólnych i abstrakcyjnych w świecie zewnętrznym , przy czym zapewniał, iż pojęcia abstrakcyjne istnieją w umysłach. Berkeley stwierdził , że w umyśle i poza umysłem tak samo nie ma nic abstrakcyjnego . Na przykład : nikt nie ma abstrakcyjnej idei rozciągłości , ponieważ nie da się przedstawić sobie rozciągłości bez takiej czy innej barwy , a nawet nie sposób przedstawić sobie barwy w ogóle , bo przedstawiona barwa musi być bądź czerwona , bądź żółta bądź jakakolwiek inna. Idea abstrakcyjna , na przykład idea „trójkąta” , który nie jest ani ostro- , ani prosto- , ani rozwartokątny , jest sprzeczna , więc istnieć nie może. Nie da się także przedstawić ruchu w ogóle , który nie byłby ani wolny , ani szybki. Każda w ogóle idea , jaką posiadamy jest zupełnie określona i konkretna. Według Berkeley’a nie ma ani przedmiotów ogólnych , ani idei ogólnych. Ogólne są jedynie wyrazy. W związku z tym poglądem nastąpiło u niego zwężenie terminu „idea” : u Locke’a znaczył on przedstawienie , a u Berkeley’a tylko wyobrażenie , czyli przedstawienie konkretne.


b)SKRAJNY SENSUALIZM (uznaje wrażenia zmysłowe za jedyną dostępną człowiekowi rzeczywistość.)


Berkeley twierdził , ze rozum jest istotnie właściwy człowiekowi , ale ma za przedmiot wyłącznie sprawy duchowe. Dla poznania ciał jedynym źródłem są zmysły. Jeśli chodzi o ciała , to wiedzieć i postrzegać to jedno i to samo. Ale Berkeley poszedł jeszcze dalej :
Locke uważał , iż tyle tylko wiemy , ile doświadczamy , on zaś ponadto głosił , iż to tylko istnieje , czego doświadczamy. Np.: Figury geometryczne rysowane na papierze , czy na tablicy nie są ilustracją , lecz właściwym przedmiotem wiedzy matematycznej , bo tylko one mogą być oglądane przez zmysły. Rozum nie ma z matematyką nic do czynienia , bo jego przedmiotem są wyłącznie sprawy duchowe , a trójkąty nie są duchami , ani czynnościami duchów. Całe życie walczył Berkeley z koncepcją wielkości nieskończenie małych ponieważ według niego nie ma wielkości mniejszych niż te , które są postrzegalne.


SOLIPSYZM - pogląd, zgodnie z którym rzeczywiste i bezsporne istnienie można przypisać jedynie podmiotowi (umysłowi) poznającemu (własnemu „ja”), a cała rzeczywistość jest tylko zespołem jego indywidualnych wrażeń. Solipsyzm jest konsekwencją skrajnego idealizmu subiektywnego.

Berkeley mniemał , że pierwotne własności , które Locke uważał za obiektywne , są również subiektywne ; i one także istnieją w umysłach. Podobnie jak barwa istnieje tylko , gdy jest widziana tak też ruch czy kształt , czy wielkość istnieją tylko wtedy , gdy są postrzegane. Przemawiają za tym trzy argumenty :
1) Jakości pierwotne nie występują nigdy w oderwaniu , lecz zawsze w łączności z własnościami wtórnymi , np.: kształt w łączności z barwą ; jeśli więc te są subiektywne , to i tamte nimi być muszą.
2) Własności pierwotne są względne , np.: wielkość rzeczy i szybkość ruchu zmieniają się w zależności od naszej wobec nich pozycji , są więc związane z umysłem , czyli nieobiektywne.
3) Własności pierwotne nie są zawarte w doświadczeniu zmysłowym.

POZNANIE (immaterializm)Według Locke’a substancja nie jest przedmiotem doświadczenia, czyli jest niepoznawalna. Berkeley poszedł dalej stwierdzając , że jeśli substancji nie doświadczamy – to ich nie ma. Są one fikcjami umysłu. To , co nazywamy ciałami , są to tylko zespoły jakości zmysłowych i nic więcej. Bo jeśli by z ciała usunąć jakości , to nie pozostało by nic. Więc :
1) Świat zewnętrzny składa się tylko z jakości postrzeganych.
2) Wszystkie własności (pierwotne oraz wtórne) są subiektywne. Świat składa się tylko z postrzeżeń : poza nimi nic nie ma.
Dla przedmiotów świata zewnętrznego „istnieć” znaczy : być postrzeganym. Rzeczy , które były różne od postrzeżeń , są tylko fikcjami umysłu. Jeśli materia ma być substancją istniejącą niezależnie od postrzeżeń , to nie ma materii. Jeśli ciała mają być częściami tak pojętej materii , to nie ma ciał.

Immaterializm to zaprzeczenie istnienia materii czy substancji, która nie stanowiąc bezpośredniej treści doświadczenia gwarantowałaby postrzeganym przedmiotom egzystencjalną niezależność - rzeczy były dla Berkeley’a wyłącznie postrzeżeniami czy jak sam mówił ideami, trwałość zaś i jedność zapewniało im i całej reszcie świata ciągłe postrzeganie wszystkiego przez Boga.
Ważną składową filozofii Berkeley’a był spirytualizm. Przyjmował on istnienie czynnych duchów-umysłów, które są nosicielami idei - przyznawał im walor prawdziwych niematerialnych substancji, poznawalnych nie poprzez idee, a przez pojęcia, umożliwiające ich rozumienie. W późniejszym okresie Berkeley zmodyfikował swoje poglądy pod wpływem filozofii Platona. Poza filozofią zajmował się m.in. optyką.