Dla ważności dokonania czynności obrotu dewizowego (obrotu kapitałowego z zagranicą) wymagane jest uzyskanie zezwolenia dewizowego (brak zezwolenia rodzi sankcje – patrz zajęcia poprzednie).
ZEZWOLENIA DEWIZOWE
Na gruncie Ustawy PD wyróżniamy dwa rodzaje zezwoleń:
1. Indywidualne – są udzielone w formie decyzji wydawanej przez prezesa NBP, ewentualnie upoważnionego przez prezesa NBP dyrektora departamentu lub oddziału tego banku. Jest to decyzja administracyjna i jako taka podlega wymaganiom k. postępowania administracyjnego. Powinna więc być uzasadniona, a prawomocna decyzja może być zaskarżona do NSA. Ustawa PD zachowała prawo odmowy udzielenia indywidualnego zezwolenia ze względu na ochronę równowagi bilansu płatniczego.
2. System zwolnień z ograniczeń i obowiązków dewizowych – wprowadzono w miejsce istniejących za panowania starego PD zezwoleń ogólnych. Zwolnienie to ma formę rozporządzenia wydawanego przez Ministra Finansów. Zwolnienie może być udzielone dla wszystkich lub wskazanych kręgów rezydentów i nierezydentów. Konstrukcja tych zwolnień może być bezwarunkowa lub też skorzystanie ze zwolnienia wymaga dodatkowo spełnienia wskazanych w samym zwolnieniu warunków.
KONTROLA DEWIZOWA
1. Zakres przedmiotowy kontroli dewizowej
Kontroli dewizowej podlega dokonywanie obrotu dewizowego
Podejmowanie czynności nie stanowiącego w prawdzie obrotu dewizowego, ale wymagające zezwolenia dewizowego np. ustanowienie innych niż ustawowe terminów płatności należności pieniężnych w stosunkach z zagranicą, co opóźnia transfer środków płatniczych do kraju.
Zgłoszenie mienia
2. Zakres podmiotowy kontroli dewizowej
Dotyczy zarówno rezydentów jak i nierezydentów – w ramach tej kontroli wymienione podmioty podlegają omówionym już obowiązkom dewizowym o charakterze kontrolnym tzn. obowiązek udzielania informacji, przedstawienie określonych dokumentów, okazywanie wartości dewizowych będących przedmiotem transferu.
3. Organy kontroli
Organy kontroli skarbowej
Organy kontroli celnej i straży granicznej w zakresie kontroli granicznej dewizowej i kontroli dewizowej przesyłek pocztowych
Organy administracji pocztowej w zakresie nadawania przesyłek pocztowych za granicę
NBP w zakresie czynności objętych indywidualnymi zezwoleniami dewizowymi i upoważnień udzielonych bankom
Inne banki i biura maklerskie w zakresie obrotu dewizowego dokonywanego za pośrednictwem tych banków i biur maklerskich.
Kontrola dewizowa jest więc dokonywana w trybie i na zasadach kontroli skarbowej oraz na podstawie odrębnych przepisów. Ponadto PD przewiduje dokonywanie kontroli specjalnej, którą wykonują organy kontroli określone przez prezesa Rady Ministrów, Ministra Obrony Narodowej oraz MSWiA.
Polskie PD powinno podlegać procesowi dostosowania do rozwiązań stosowanych w państwach UE. Wiąże się to z jego liberalizacją, znoszeniem nakazów i zakazów reglamentacyjnych, umożliwianiem przepływu kapitału i realizacjom inwestycji przez rezydentów w kraju jak i nierezydentów za granicą. Rozszerzenie swobody obrotu dewizowego z zagranicą nie może zagrażać stabilizacji systemu finansowego RP.