mitologia

POSTAĆ, MOTYW INTERPRETACJA ŹRÓDŁA STAROŻYTNE NAWIĄZANIA ARTYSTYCZNE
(KULTURALNE) REINTERPRETACJA
Powstanie świata
( mit kosmogeniczny) „Protista chaos geneto)
chaos- pustka, nicość pełna siły twórczej
chasko-ziewać
chasma-rozpadlina, przepaść
kosmos-porządek Hezjod, Teogonia
Owidiusz,
Metamorfozy BIBLIA-
Księga Rodzaju
Ewangelia wg Jana







Romantyzm
J.W.Geothe
„Faust” cz. I str.3







Modernizm
S. Przybyszewski
Regumiem aeterman








Lata wojny i okupacji
K.K. Buczyński
„ Przypowieść”

Z.Herbert
„ Przypowieść” „Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię”
„Na początku było słowo, a słowo było u Boga i Bogiem było słowo”

tworzyć- nazwać, uporządkować
np. oddzielić ciemność od światła

„ Na początku był czyn”
Romantycy kładą nacisk na ludzi u których tworzenie to niezgoda na zastane, chęć przemienienia rzeczywistości.


„ Na początku była chuć, nic prócz niej, a wszystko w niej”
Moderniści umetafizycznili płeć czyniąc z niej siłę twórczą, łącząc ją z motywami katastroficznymi


Poeta docieka genezy zła, które popełnia człowiek.

Siłą twórczą jest poezja, która nadaje bytom sens.
Mojry, Parki
Córki Zeusa i Temidy”
Klothes
Lachesis
Antropos-
Prządki losu
Tyche- bogini lasu moros- los






Tyche- traf, u Rzymian Fortuna
fortis- silny

Wykrywa się tu silne przekonanie Greków i Rzymian o zdeterminowaniu ludzkiego losu
fatum- los
Homer, Odyseja
Platon, Państwo
Owidiusz, Metamorfozy
Pauzaniasz, Przewodnik po Helladzie Sofokles, Antygona

Sofokles, Król Edyp

Stoicy i Epikurejczycy
Seneka, Listy

Renesans
J. Kochanowski,
Fraszki, Pieśni, Tren XI




Romantyzm
Beethoven, Symfonia V, c-moll
„ Symfonia przeznaczenia”

C.K.Norwid
„ Fatum”

Z.Krasiński
„ Irydion” ( wstęp)








Modernizm
P.Czajkowski, Fatum
„Poemat symfoniczny” 1868r
L.Staff, Kowal

Baśnie
Fatum nad ludem Laklakidów
Opornego los siłą wlecze







„ Nieznany wróg jakiś miesza ludzkie rzeczy/ nie mając ni dobrych ani złych napieczy.”




„ Tak los puka do drzwi”

„ Wszystko zależy od ludzkiego aktywizmu”

„ Już się ma pod koniec Starożytnemu Światu. Ludzie i bogi szaleją. Fatum jedno spokojne, niewzruszone, rozum nieubłagany świata , patrzy z wysoka na wiry ziemi i niebo”





„ Każdy jest kowalem własnego losu”
Ludzkość
1. Cztery wieki ludzkości

Złoty,
Srebrny
Spiżowy
Żelazny






2.Potop


















3. Filantropia Prometeusza

mity antropogeniczne











Złoty- aurea aetas,
Za Kronosa
Bogowie czynili ludzkość
poiein- czynili
poiein–tworzyć poezję
srebrny- za Zeusa
Zeus czyni ludzkość.
Potop-kataklysmos

Z potopu uratowali się Pyrra, córka Epimeteusza i Pandory oraz Deukalion, syn Prometeusza.
Z kamieni rzucanych za siebie przez Pyrrę powstały kobiety, a przez Deukaliona- mężczyźni.





Filantropia- dobroczynność, solidarność z ludźmi.
Prometeusz stworzył człowieka z gliny i z łez , został jego opiekunem. Hezjod, prace i dnie
Owidiusz, Metamorfozy

Była to epoka antropocentryczna
( człowiek centrum kultury, bogowie podobni do ludzi)
Protagoras( V w.p.n.e) człowiek miarą wszechrzeczy
„ Antropos ponta matron)
Owidiusz, Metamorfozy
Pindar, IX oda Olimp

Apolloder, Biblioteka
Apolloniusz, Traktat o Argonautach
We wszystkich niemal starożytnych dziełach istnieje nawiązanie do potopu.
Babiloński poemat o Gilgameszu. BIBLIA


M. Shelley
„ Frankenstein”
























Ks. Rodz.

W religii hetyckiej
















„ Bóg stworzył człowieka na swoje podobieństwo”
Wyraziło się tutaj romantyczne pragnienie by człowiek znalazł się na miejscu Boga-Stwórcy.












Pierwszym człowiekiem, który uratował się z potopu był:
Utnapiszmin
W tradycji hinduskiej bóg Wiszmu kazał zbudować arkę Manu.
Noe z rodziną i ze zwierzętami
Ullusz












Antyk to epoka antropocentryczna ( człowiek w centrum zainteresowania) W przeciwieństwie do teocentryzmu, który za centrum uznaje Boga. W tradycji greckiej człowiek stworzył bogów. Dlatego są wiarołomni, nieuczciwi i mają wiele ludzkich wad. Natomiast w tradycji chrześcijańskiej Bóg stworzył człowieka na swój obraz i podobieństwo.
Zeus Władca sklepienia niebieskiego , ojciec ludzi i bogów
Pater andronete theon te
Przydomki:
Gromowładny
Deszczowy Hezjod, Teogonia
Homer, Iliada
Ajschylos, Olesteja
Kallimach, Hymn do Zeusa
Owidiusz, Przemiany
Pindar, Oda do Zeusa
Arystofanes, Żaby
Teokryt, Sielanki
Fidiasz (V w. p.n.e.),
Zeus na tronie 1811 Ingres, Jowisz i Tetyda
G.F.Whatts, Dzieciństwo Zeusa
Atlas Tlan- cierpieć Homer, Odyseja
Hezjod, Teogonia
Atlas Farnese ( dźwigający sklepienie) rzeźba helleńska znaleziona w Neapolu
Herakles, Atlas i nimfa
Płaskorzeźba z V w. p.n.e. znajduje się w świątyni Zeusa w Olimpie

Hesperydy Córki wieczoru Herakles u hesperyd
Rzeźba z V w. p.n.e. Rzym Obraz Rafaela
E. Buns-Jonsa
Romantyzm
A.Tennyson
Hesperydy ( wiersz 1833)
Tantal
Król Sipylas, który za przewinienie został skazany na wieczne pragnienie i głód. Eurypides, Olesteja
Pindar, Oda I
Wergiliusz, Eneida
Muzy, córki Zeusa i Mnemozyne ( pamięć) Mieszkały na górach Helikonu, Parnasu, a także Pierii (Pierydy, Kameny)

Erato- poezja miłosna
Eutepe- liryka
Klio- historia
Kaliope- poezja epicka
Polihymnia- poezja chóralna
Taleja- komedia
Urania- astronomia, matematyka
Melpomene- tragedia
Terpsychora- taniec Muzeion w Aleksandrii
Fidiasz, Zeus i muzy
Owidiusz, Metamorfozy „Inter arma silent muzae”
„ Podczas wojny milczą Muzy”
renesans
J. Kochanowski, Muzy
Botticelli, Wiosna ( Florencja)
Tipalo, Euterpe
Tinteretto, Dziewięć muz
Canora, Polschymna
K. J. Gałczyński






„Sobie Śpiewam, a muzom”

Nike, Wiktoria nike- zwycięstwo, Wiktoria Fidiasz, Nike, Nike z Dalos
Ateny- muzeum narodowe
Pajonios, Nike z Olimpii
Nike Apteros ( bezskrzydła)
Nike z Samotraki (Luwr)
Nike wiążąca sandał
Hezjod, Teogonia Nike warszawska
( posąg M. Konieczny)
Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Nike z Samotraki







L. Staff, Nike z Samotraki





W. Broniewski,
B. Drozdowski,
E. Bryll,
Nike
Z. Herbert, Nike, która się waha.





Ty jesteś jak paryska Nike z Samotraki /
O miłości nieuciszona /zawsze pędzisz z zapałem jednakim /wyciągasz odciete ramiona
Nike= miłość
Żart poetycki, poeta nie chce od Nike wieńca laurowego, lecz odwzajemnione uczucie. Gra znaczeń wyrażenia „ Stracić głowę”
Demeter i Kora

Kora= Persefona= Prozerpina
Demeter= Ceres= Cerera Demeter z Knidas
Hezjod, Teogonia
Owidiusz, Przemiany
Hymn homerycki, Do Demeter S. Wyspiański, Noc listopadowa Kora i Demeter symbolizują powstanie i odrodzenie państwa polskiego, jak przyrodę.
Atena, Minerwa Przedstawiana z tarczą, włócznią i z sową.
Ku czci Ateny obchodzono Panatenaje mniejsze ( co roku)
I większe ( co cztery lata) Partenon, Świątynia ku czci Ateny na Akropolu
Ateny- muzeum narodowe
Posąg Ateny, Atena Varvakion, Fidiasz
Hezjod, Teogonia
Owidiusz, Metamorfozy
Homer, Odyseja
Homer, Iliada
Apollodor, Biblioteka
Apollo Syn Zeusa i Ledy, brat Artemidy, ojciec Asklepiosa, mąż Koronis
Epizod z Marsjaszem
Delfy , Delos
Delfy- Pytia- onphalos
Gnoti sauton
Poznaj samego siebię Homer, Iliada
Pindar, X oda olimpijska
Praksyteles, Apollo Sauroktonos
Leochares, Apollo Belwederski
Apollo Muzagetes Renesans
Granach i Weneze
Petro Porogino, Apollo i Marsjasz
Romantyzm
Turner, Delakroix
Modernizm
O. Redon, Rydwan Apollina
S. wyspiański, Ilustracje do Iliady
Apollo i Melpomene
Apollo, System słoneczny kopernika
Akropolis, Dramat
Apollo Musagaeta
J. Strawiński
Hermes
Syn Zeusa i Mai, ojciec Pana
Merkury, patron wędrowców , złodziei i kupców
Przedstawiany ze skrzydełkami u sandałów
Hermes + Afrodyta = Hermafrodyta
Herma- kolumna zakończona głową Sofokles, Tropiciele
Hezjod, Teogonia
Homer, Iliada
Hymn homerycki, Do Hermesa
Ares, Mars, bóg wojny Syn Zeusa i Hery Hezjod, Prace i dnie
Teogonia
Homer, Iliada
Pauzaniasz, przewodnik po Helladzie Renesans
Botticelli
Wenus i Mars
Pigmalion
Artysta, człowiek wyrzeżbił Galaneę Apollodor, Biblioteka
Owidiusz, Metamorfozy G. b. Shaw
Pigmalion
Eros, Amor
Bóg miłości, symbol pragnienia czegoś czego się nie posiada
Przedstawieny jako pulchny chłopiec z łukiem Historia Amora i Psyche Homer, Iliada
Homer, Odyseja
Safona
Teognis Renesans
H. Holibein, wenus i Amor
Tycjan, Edukacja Amora
Obreggio, Wenus, Merkury i Amor
Corrieggo, Wenus, Amor, Satyr

Afrodyta, Wenus Narodziła się z piany niedaleko Cypru Fidiasz, Afrodyta knidyjska
Praksyteles, Afrodyta
Apelles, Afrodyta Anodiamene
Wenus z Milo
Platon, Uczta
Xenofand, Uczta
Safona
Apulejusz, Złoty osioł Renesans
Botticelli, Narodziny Wenus
Tycjan, Wenus z Urbino
Gorione, Śpiąca Wenus
Tycjan, Wenus z Organistą
Wenus przed lustrem

Dionizos, Bachus Urodzony dwa razy syn Zeusa i Selene, symbol odradzającego się życia, stanu upojenia, bóg winorośli, tańca, fadosci
Dionizje Małe
Dionizje Wielkie
Autesteine
Leneja Pauzaniasz, Przewodnik po Helladzie
Pindar, II oda olimpijska
Highus, Fabularum Liber
Hezjod, Teogonia Renesans
Tycjan, Bachanalia
Tycjan, Bachus i Ariadna
F. Nitzsche, Narodziny tragedii z ducha muzyki




Filozof kreśli obraz Grecji dionizyjskiej.
Orfeusz, syn Kaliope i Ojagros
Ojagros- król tracki Orphanos- sierocy
Orphe- ciemność nocy
Prorok poeta, wędrowny śpiewak, jego ukochaną była Eurydyka Sofokles, Bachantki
Erypides, Alkestis
Wergiliusz, Georgiaki
Owidiusz, Metamorfozy
Płasko-rzeżba
Orfeusz, Eurydyka, Hermes