Czym jest administracja ?
administracja – zarząd, kierownictwo; najogólniej pod pojęciem administracja rozumie się wszelką zorganizowaną działalność zmierzającą do osiągania pewnych celów (administracja domu, przedsiębiorstwa, zakładu, organizacji społecznej, itd.). Administracja jest działalnością trwałą, celową i planową.
1. „Wspólnota samorządowa" - zakres znaczeniowy pojęcia
samorząd terytorialny – istota
Polega na wydzieleniu z zakresu władzy państwa pewnej dziedziny spraw i powierzenie ich do samodzielnego rozpatrywania tej grupie społecznej, której sprawy te dotyczą przede wszystkim. Jest to administracja sprawowana przez osoby prawne, odrębne w stosunku do państwa (korporacje komunalne) .
Charakterystyczne elementy władzy samorządowej:
- samodzielność finansowa,
- wyłączność realizacji zadań własnych samorządu,
- odrębna od państwa struktura organizacyjna.
- Oddzielna osobowość prawna
- Sądowa ochrona interesów samorządu terytorialnego
2. Akty prawa powszechnie obowiązującego
Do źródeł prawa powszechnie obowiązującego zaliczyć trzeba akty zawierające generalne i abstrakcyjne normy, które tworzą, zmieniają lub uchylają prawa i obowiązki obywateli i osób prawnych”. Zawierają ogólnie obowiązujące uregulowania. Adresaci norm prawnych, które zawierają te źródła, są różni, dlatego należy zaliczyć te normy do źródeł prawa powszechnie obowiązującego.
Na źródła prawa powszechnie obowiązującego w myśl art. 87 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z 1997 roku składają się następujące akty:
1) Konstytucja,
2) ustawy,
3) ratyfikowane umowy międzynarodowe,
4) rozporządzenia,
5) akty prawa miejscowego.
3. Akty prawa wewnętrznego
Akty prawa wewnętrznego - Do aktów prawa wewnętrznego zaliczamy: 1) uchwały rady ministrów; 2) zarządzenia rady ministrów i ministrów. Akty te obowiązują tylko jednostkę organizacyjną podległą organowi wydającego te akty. Zarządzenia mogą być wydawane na podstawie ustawy. Nie mogą one stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów. Zarówno uchwały jak i zarządzenia podlegają kontroli co do ich zgodności z powszechnie obowiązującym prawem.
4. Akty Prezydenta RP nie wymagające kontrasygnaty tzw. Prerogatywy, np. :
- zarządzanie wyborów do parlamentu, skracanie kadencji Sejmu,
- inicjatywa ustawodawcza,
- zarządzanie referendum,
- podpis pod ustawą, wnioski do TK
- powoływanie sędziów i prezesów TK, SN, NSA, wydawanie zarządzeń
5. Akty wykonawcze do ustaw jedną z kompetencji Rządu
Rozporządzenia – są aktami normatywnymi , wydawanymi na podstawie upoważnień ustawowych, wydanych przez organ władzy wykonawczej. Jako źródło prawa stanowią przejaw dekoncentracji prawodawstwa.
Rozporządzenia są wydawane na podstawie upoważnień ustawowych o charakterze generalnym lub specjalnym. Aby wydać rozporządzenie, ustawodawca musi upoważnić określony podmiot do wydania rozporządzenia . Krąg tych podmiotów jest określony przepisami prawa i należy do nich:
- Prezydent RP
- RM
- Prezes RM
- Ministrowie kierujący resortami – działami administracji rządowej (z teką)
- Przewodniczący Komitetów wchodzący w skład RM (Komitet Badań naukowych, Komitet Integracji Europejskiej, Krajowa Rada radiofonii i Telewizji).
- Upoważnienie do wydania rozporządzenia musi być szczegółowe, zawarte w ustawie, a wydane rozporządzenie musi służyć wykonaniu ustawy. Szczegółowość upoważnienia polega na tym, że powinno ono określać organ właściwy do wydania rozporządzenia, zakres spraw przekazanych do uregulowania i wytyczne dotyczące treści aktu.
- Rozporządzenie jest subsydiarną (uzupełniającą) formą stanowienia prawa , nie jest jej celem zastąpienie ustawy, ale odciążenie ustawy od uregulowań zmiennych w czasie (np. szczegółów technicznych), szczegółów ściśle fachowych).
- Rozporządzenie jest źródłem prawa, jednocześnie należy traktować jako formę działania administracji. Rozporządzenia są możliwością przeniesienia na władzę wykonawczą części uprawnień władzy ustawodawczej. Rozp. Są publikowane w Dziennikach Ustaw.
6. Apolityczność TK
W skład TK wchodzi 15 sędziów wybieranych przez Sejm na 9 lat. Kandydatów może zgłosić Prezydium Sejmu lub 50 posłów, a ich wybór = bezwzględna większość głosów i > niż 50% posłów.
Sędziów TK obowiązuje zasada apolityczności, tzn. (prawdopodobnie) nie mogą należeć do partii politycznych oraz na czynności sędziów w TK nie mogą mieć wpływu „naciski polityczne” (niezależnie od poparcia politycznego jakie miało wpływ na wybranie tych sędziów do składu TK).
7. Arbitraż Prezydenta Polski
Prezydent RP może interweniować w potencjalny konflikt : rząd contra parlament
8. Burmistrz i jego zadania, charakter prawny
burmistrz (wójt, prezydent miasta) wydają lokalne przepisy prawne i porządkowe.
Ponoszą oni odpowiedzialność przed wyborcami, bo ci mogą ich odwołać w drodze referendum.
9. Centralizacja
skupianie – utrzymywanie władzy i autorytetu w rękach managerów wysokiego szczebla.
10. Charakter i kompetencje Zgromadzenia Ogólnego Trybunału Konstytucyjnego
Zgromadzenie Ogólne Trybunału Konstytucyjnego to organ TK w skład którego wchodzą wszyscy sędziowie TK.
11. Charakter mandatu parlamentarnego
jest to mandat wolny, tzn. osoba wybrana nie musi spełniać obietnic wyborczych (programu wyborczego), ani też tłumaczyć się wyborcom dlaczego nie realizuje swojego programu wyborczego, zaś wyborcy nie mogą odwołać tej osoby z funkcji parlamentarzysty (np. za brak realizacji obietnic wyborczych)
12. Charakter mandatu samorządowego
jest to także mandat wolny, tzn. osoba wybrana nie musi spełniać obietnic wyborczych (programu wyborczego), ani też tłumaczyć się wyborcom dlaczego nie realizuje swojego programu wyborczego, zaś wyborcy nie mogą odwołać tej osoby z funkcji parlamentarzysty (np. za brak realizacji obietnic wyborczych) ale mogą spowodować odwołanie całej rady samorządu (w drodze przeprowadzenia referendum o odwołanie Rady)
13. Charakter prawny powiatu
Powiat tworzy się rozporządzeniem Prezesa RM
14. Charakter prawny województwa
Województwa tworzy się w drodze ustawy.
15. Charakter prawny wójta
wójta powołuje się w drodze wyborów bezpośrednich (organ wykonawczy w samorządzie gminnym)
16. Decentralizacja
to proces systematycznego delegowania władzy i autorytetu w ramach organizacji, ku managerom średniego i niskiego szczebla (samorządy to klasyczny przykład decentralizacji)
17. Definicja wyborów
wybory to działania mające na celu wyłonienie organów władzy w sposób bezpośredni (naczelnych organów władzy państwowej, organów samorządu terytorialnego)
18. Definicja wykładni
wykładnia to interpretacja testu (tekstu prawnego), mająca na celu ustalenie rzeczywistego znaczenia przepisów i sformułowanie na ich podstawie określonej normy postępowania. Wykładnia może być traktowana jako proces interpretacji prawa lub jako rezultat tego procesu.
19. Dekoncentracja
dekoncentracja to rozłożenie uprawnień jednej osoby na większą grupe organów administracji w poziomie
20. Demokracja bezpośrednia
Demokracja bezpośrednia to system polityczny, w którym decyzje podejmuje się przez referendum, w którym wziąć udział mogą wszyscy uprawnieni do głosowania. Elementy demokracji bezpośredniej występują w większości współczesnych systemów demokracji pośredniej, w Polsce są to głównie referenda lokalne w sprawie odwołania samorządu oraz referenda ogólnopolskie w najważniejszych sprawach ustrojowych (konstytucja, przystąpienie do Unii Europejskiej). Nie ma jednak tradycji podejmowania decyzji przez referenda i większość ważnych decyzji podejmuje parlament.
21. Demokracja przedstawicielska
demokracja przedstawicielska jest dominującą formą władzy we współczesnym świecie, to od niej zaczniemy wszelkie porównania. O jej zgodności z warunkiem równego traktowania głosów wyborców najłatwiej będzie się przekonać w kontekście kraju, gdzie system ten jest stabilny, posiada długą tradycję, a poziom życia jest nieporównywalnie wyższy niż w naszym kraju. Posłużę się przykładem Kanady. W wyborach z 1988 roku Partia Konserwatywna uzyskała 43% głosów, utworzyła rząd i wcieliła w życie Wolną Umowę Handlową (FTA) USA i Kanady, jakkolwiek większość głosujących (w sumie 52%) było za partiami przeciwnymi Wolnej Umowie Handlowej. Zgodnie z zasadą politycznej równości rząd konserwatywny nie uzyskał mandatu na podjęcie takiej decyzji, ale się tym specjalnie nie przejął. W roku 1995 ta sama Partia Konserwatywna zdobyła 45% głosów w wyborach stanu Ontario i 64% miejsc w lokalnym parlamencie, a następnie wbrew opinii większości głosujących obniżyła zasiłek socjalny o 21%. Zamiast tyranii większości objawiła się tyrania zamożnej mniejszości. Wybory pozbawiły pewną część społeczeństwa reprezentacji jej interesów. Są też bardziej spektakularne przykłady lekceważenia wyborców. W roku 1999 przeprowadzono referendum w stanie Ontario. Mieszkańcy 6 miast zostali zapytani o to, czy chcą połączenia wszystkich organizmów miejskich (w tym Ontario) w jeden. Ludzie udali się do punktów głosowania i w przytłaczającej większości wypowiedzieli się przeciwko temu planowi. Cóż z tego, jeśli rząd prowincji Ontario, który podejmuje decyzje dotyczące organizmów miejskich, postanowił nie uwzględniać woli społeczeństwa i połączył 6 pobliskich miast w jedno. Właściwie każdy głos oddany w wyborach może się okazać głosem „zmarnowanym”.
22. Demokratyczny styl rządzenia państwem
Władza sprawowana przez (wybranych) przedstawicieli narodu – przez parlament, prezydenta , władze samorządowe.
23. Desygnowanie Premiera samodzielnym czy wspólnym uprawnieniem Prezydenta PR
To samodzielne uprawnienie Prezydenta – patrz pkt. 31 – etap I Prezydencki (myślże że to tak jest)
24. Dezyderaty
Uchwała komisji zawierająca postulaty w danej sprawie,kierowana do RM,ministrów,Prezesa NIK,Prezesa NBP,Głównego Inspektora Pracy.Adresat nie ma obowiązku jej wykonania,ale musi w ciągu 30 dni zająć stanowisko.
25. Dualizm władzy wykonawczej
- Rząd i prezydent
26. Dwuinstancyjne sądownictwo administracyjne
Konstytucja w art. 176 w związku z art. 184 nakazała utworzenie dwuinstancyjnego sądownictwa administracyjnego, co nastąpiło 01.01.2004 r. Nową podstawę prawną stanowią :
- ustawa prawo o ustroju sędziów administr. Z 25.VII.2002 r.
- ustawa prawo o postępowaniu przed sądami admin. Z 25.07.2002 r.
- ustawa przepisy wprowadzające ustawę – prawo o ustroju i ustawę o postępowaniu... z 25.03.2002r.
- sądami admin. Są NSA i WSA (NSA miał ośrodki zamiejscowe na bazie których utworzono WSA)
27. Dyferencjacje w statusie prawnym gmin wiejskich i miejskich
28. Dymisja rządu
Prezes RM może z każdego powodu złożyć rezygnację i nie musi tłumaczyć dlaczego. Skutkuje to złożeniem dymisji przez wszystkich podległych ministrów, sekretarzy i podsekretarzy, wojewodów, a w terminie do 3 miesięcy nowy premier musi zdecydować czy pozostawić ich czy też nie.
29. Dyscyplina klubowa
30. Elementy kształtujące formę państwa
31. Etapy tworzenia nowego rządu
proces tworzenia nowego rządu przebiega w kilku etapach ukształtowanych w ten sposób, aby niepowodzenie poprzedniego etapu powodowało przejście do następnego :
- etap I – Prezydencki – desygnowanie premiera i powołanie RM (uzyskanie wotum zaufania) – powołanie RM całościowo, albo odmówić całości w ciągu 14 dni
- etap II – parlamentarny – wybór premiera i zaproponowanie przez niego RM (14 dniliczone od zakończenia etapu prezydenckiego)
- etap III Prezydencki – powołanie Premiera i na jego wniosek członków RM, jak expose premiera nie trafi do parlamentu i nie uzyska wotum zaufania, prezydent rozwiązuje Sejm i zarządza nowe wybory
32. Ewolucja praw i wolności człowieka i obywatela
33. Federacyjna struktura państwa
forma złożona państwa – federacyjna – państwa złożone, albo związkowe.:
- występują 2 aparaty państwowe – aparat federalny i parat podmiotów federacyjnych tj. ciał wchodzących w skład tej federacji
- występują 2 systemy prawne – każdy land, stan ma oddzielnie prawodawstwo np. odpowiedzialności karnej czy cywilnej oraz występuje prawo federalne na szczeblu wyższym, które dotyczy spraw np. obywatelstwa, podróże zagraniczne,
- podwójne obywatelstwo – jedno się ma państwowe (federacyjne) a drugie stanowe. Pierwsze ma się za granicą a drugie wewnętrzne ma się w związku z glosowaniem.
34. Finansowanie samorządu terytorialnego
samodzielność finansowa
35. Flaga państwowa i jego geneza
Godło państwowe – geneza w XII wieku. Jest to wizerunek orła białego za złotą koroną na głowie zwróconej w prawo, z rozwiniętymi skrzydłami, z dziobem i szponami złotymi umieszczonymi w czerwonym polu tarczy – art. 2 ust. 1. ustawy o godle, barwach i hymnie RP
Flaga – barwami RP są kolory biały i czerwony, ułożone w dwóch poziomych równoległych pasach tej samej szerokości, z których górny jest koloru białego a dolny czerwonego (art. 4. ust. 1 ustawy o godle.
Odróżnia się flagę państwową –prostokątny płat tkaniny umieszczony na maszcie o barwach RP (godło, wymiary) od flagi narodowej (uproszczona wersja)
36. Formy działania Rzecznika Praw Obywatelskich
- wystąpienia, interwencje, inicjatywy, wnioski
- formy oddziaływania sądowego:
o może żądać wszczęcia postępowania cywilnego, administracyjnego i brać udział
o w sprawach o przestępstwo ścigane z urzędu może żądać wszczęcia postępowania przygotowawczego
o wnosić kasacje w postępowaniu cywilnym i karnym
o wnosić skargę do NSA
o wziąć udział w postępowaniu przed TK dot. Skargi konstytucyjnej
37. Formy oddziaływania sądowego Ombudsmana
- formy oddziaływania sądowego:
o może żądać wszczęcia postępowania cywilnego, administracyjnego i brać udział
o w sprawach o przestępstwo ścigane z urzędu może żądać wszczęcia postępowania przygotowawczego
o wnosić kasacje w postępowaniu cywilnym i karnym
o wnosić skargę do NSA
wziąć udział w postępowaniu przed TK dot. Skargi konstytucyjnej
38. Formy samorządności lokalnej
miejska i wiejska ?? a może gminna, powiatowa i wojewódzka??
Istota samorządu – polega na wydzieleniu z zakresu władzy państwa pewnej dziedziny spraw i powierzeniu ich do samodzielnego rozwiązywania tej grupie społecznej, które sprawy te dotyczą przede wszystkim (np. do zadań własnych sam. Gminnego należy podstawowa opieka zdrowotna – o charakterze lokalnym). Jest to admin. Sprawowana przez odrębne w stosunku do państwa osoby prawne (korporacje komunalne).
Obecnie występuje trójszczeblowy samorząd lokalny (nie mylić ze szczeblowością organów władzy rządowej, gdyż w samorządach nie występuje szczeblowość – np. podległość pomiędzy gminą a powiatem)
Ustrój władzy lokalnej jest oparty na gminach i one są podstawową jednostką samorządu terytorialnego. W Konstytucji nie mówi się o innych samorządach poza sam. Gminnym, ale jest mowa o możliwości tworzenia innych samorządów terytorialnych. Ustawodawca uznał potrzebę istnienia 3 „szczebli” samorządu, czego efektem są ustawy o samorządzie gminnym, o samorządzie powiatowym, o samorządzie wojewódzkim
39. Formy w jakich dokonuje się kierowanie pracami rządu przez Premiera
40. Funkcja integracyjna
Jednoczenie obywateli wokół konstytucji
41. Funkcja organizatorska konstytucji
Konstytucja tworzy podstawy źródeł prawa, wymienia i hierarchizuje normy, ustala kompetencje organów do ich tworzenia
42. Funkcja porządkowa konstytucji
przeciwdziała chaosowi, anarchii, legitymizuje decyzje władzy publicznej
43. Funkcja stabilizująca
zbiór reguł prawnych , mających pewną trwałość w czasie
44. Funkcja wychowawcza konstytucji
eksponuje wartości demokratyczne
45. Funkcje parlamentu
Podstawową funkcją jest uchwalanie ustaw (funkcja ustawodawcza). Polega ona na obowiązku parlamentu do stanowienia ustaw jako podstawowych i powszechnie obowiązujących aktów prawnych. Materią ustawową są w szczególności prawa i obowiązki obywateli. Ustawą o szczególnym znaczeniu jest ustawa budżetowa. Sejm może upoważnić Radę Ministrów do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy, ale tylko w określonym zakresie i na określony czas. Ustawą można uregulować każdą sprawę w państwie. W drodze ustawy Sejm upoważnia Prezydenta do ratyfikowania i wypowiadania niektórych umów międzynarodowych. Sejm podejmuje niektóre decyzje w drodze uchwały, np. zarządza referendum, przyjmuje założenia polityki finansowej państwa. Do uprawnień sejmu należy także podejmowanie uchwał o wprowadzeniu stanu wojennego. By ustawa powstała, najpierw należy zgłosić inicjatywę ustawodawczą, następnym krokiem jest przekazanie jej do Prezydium Sejmu. Zasadnicza praca Sejmu nad ustawą odbywa się w trybie trzech czytań. Uchwalona ustawa trafia do Senatu, gdzie podejmuje się decyzję o przyjęciu ustawy (wtedy przesyłana jest do prezydenta), odrzuceniu jej w całości bąd wprowadzeniu poprawek.
Funkcja kreacyjna polega na uczestnictwie w powoływaniu ministrów na niektóre stanowiska państwowe i odwoływaniu z nich. Sejm uczestniczy w tworzeniu rządu udzielając wotum zaufania powołanej przez Prezydenta Radzie Ministrów lub samodzielnie wybierając Prezesa Rady Ministrów i proponowany przez niego skład rządu. Na wniosek Prezydenta Sejm powołuje i odwołuje prezesa Narodowego Banku Polskiego oraz pierwszego prezesa Sądu Najwyższego Na wniosek Marszałka lub grupy posłów (35) Sejm powołuje i odwołuje prezesa Najwyższej Izby Kontroli i powołuje Rzecznika Praw Obywatelskich. Sejm wybiera członków Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu, część składu Krajowej Rady Sądownictwa oraz Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.
Natomiast funkcję kontrolną pełni poprzez:
+ udzielanie rządowi absolutorium z wykonania budżetu państwa,
+ odbieranie i rozpatrywanie sprawozdań z działalności i pracy rządu.
+ interpelacje i zapytania poselskie kierowane do Premiera lub poszczególnych ministrów,
+ wyrażanie Radzie Ministrów lub poszczególnym ministrom wotum nieufności bezwzględną większością głosów.
+ Prowadzenie kontroli problemowych.
46. Funkcje Sądu Najwyższego
Najważniejsze funkcje Sądu Najwyższego to:
- rozpoznawanie kasacji (kontrola pod względem zgodności z prawem i prowadzi do utrzymania lub uchylenia orzeczenia oraz przekazania do ponownego rozpatrzenia) wnoszonych od prawomocnych orzeczeń sądów odwoławczych kończących postępowanie sądowe
- podejmowanie uchwał mających na celu wyjaśnienie przepisów prawnych budzących wątpliwości w praktyce (uchwały podejmowane są w składzie: 7 sędziów, całej izby połączonych izb lub pełnego składu SN, wynika z inicjatywy I prez. SN, ministra spraw., RPO. Wniosek składany jest do określonego składu SN, po uznaniu do rozpatrzenia przekazany jest do rozpoznania izb połączonych lub cały skład SN, uchwały podejmowane są w konkretnej sprawie, niektóre mają moc zasad prawnych w przypadku wydania przez izby połączone lub cały skład SN, skład 7 sędziów może postanowić o nadaniu uchwale mocy zasady prawnej, odstąpienie od zas. praw. Przez skład całej izby)
-stwierdzanie ważności wyborów: do sejmu, senatu, na prezydenta, także prawomocność referendum ogólnokrajowego i konstytucyjnego
- jest sądem odwoławczym (drugiej instancji) wobec orzecznictwa wojskowych sądów okręgowych
47. Gneist i jego poglądy dotyczące samorządu terytorialnego
48. Godło państwowe i jego geneza
Geneza w XII w. Jest to wizerunek orła białego ze złotą koroną na głowie zwróconą w Prawo, z rozwiniętymi skrzydłami, z dziobem i szponami koloru złotego umieszczonymi w czerwonym polu tarczy. Art. 2 ust 1 –ustawy o godle, barwach, hymnie RP. Autorem był prof. Kamiński 28. VII. 1927r.
49. Heglowskie "społeczeństwo obywatelskie" w treści Konstytucji RP
Wspólnotę a raczej współistnienie osób, z których wszystkie kierują się swoim własnym odrębnym interesem, nazywa Hegel społeczeństwem obywatelskim. Pewne istotne przejawy takiego społeczeństwa dają się oczywiście zaobserwować już nawet w najbardziej archaicznych organizmach państwowych. Wiążą się ono bowiem ściśle z dążeniem człowieka do zaspakajania potrzeb, a więc z pracą, wytwarzaniem dóbr, ich wymianą - krótko mówiąc: z ekonomicznym wymiarem ludzkiego życia. Nowoczesne państwo tym różni się jednak od jego dawniejszych form, że wraz z rozbudzonym poczuciem podmiotowości jednostek, sfera społeczeństwa obywatelskiego gwałtownie się rozwija, podkopując pierwotne doświadczenie przynależności do wspólnoty państwowej. Ludzie świadomi swojej autonomii, których osobiste cele stają się ważniejsze od celów całej społeczności, nie postrzegają państwa jako czegoś, co posiada wartość samą w sobie, lecz uważają je wyłącznie za przydatne narzędzie, mające służyć ich własnej pomyślności. Państwo jako wspólnota etyczna, jako wewnętrznie odczuwana jedność celów, zostaje wyparte przez "państwo zewnętrzne", związek z potrzeby i rozsądku, powstały w wyniku porozumienia egocentrycznych jednostek. Art. 1.
Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli.
Art. 2.
Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym
zasady sprawiedliwości społecznej.
Art. 4.
1. Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu.
2. Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio.
Art. 30.
Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka
i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem
władz publicznych.
50. Hierarchiczny charakter Rady Ministrów
Struktura RM-jest b. charakterystyczna. Art. 147 pozwala przyjąć że jest to struktura zróżnicowana i hierarchiczna. Zgodnie z ust.1 składa się ona z Prezesa Rady Ministrów i ministrów ale jak stanowi w jej skład mogą wchodzić także wiceprezesi, mogą być też powoływani przewodniczący określonych w ustawach komitetów. Ponadto ust.3 stanowi że Prezes i wiceprezesi RM mogą pełnić funkcję ministra. Art.149 różnicuje pozycję i kategorię ministrów. Ministrowie kierują określonymi działami administracji rządowej lub wypełniają zadania wyznaczone im przez Prezesa RM a zakres działania ministra kierującego działem administracji rządowej określają ustawy. Konstytucja przewiduje możliwość istnienia dwóch kategorii ministrów tzn. powoływanych w ustawie czyli takich których zakres działania jest uregulowany w ustawie i drugą kategorię ministrów do której zaliczamy tych ministrów którzy są powoływani przez Prezesa RM ale do tej grupy nie może się zaliczać minister kierujący działem administracji bo wtedy jego zakres kompetencji wynika z ustawy.
51. Historyczna ewolucja hymnu Polski
Napisał ją Józef Wybicki w Roggio Emilia we Włoszech w lipcu 1797 roku z myślą o żołnierzach walczących na ziemi włoskiej pod dowództwem generała Jana Henryka Dąbrowskiego. "Pieśń Legionów Polskich we Włoszech" - taki był pierwotny tytuł hymnu Polski - śpiewana była na melodię mazura ludowego z Podlasia. Dzisiaj pieśń ta nazywana jest Mazurkiem Dąbrowskiego - od melodii - lub "Jeszcze Polska nie zginęła" - od pierwszych słów utworu.
"Mazurek Dąbrowskiego" powstał w najbardziej dramatycznym okresie naszej historii. Upadek powstania kościuszkowskiego, III rozbiór Polski, emigracja wielu tysięcy Polaków - to wszystko przygnębiało i przerażało. Nowa pieśń szybko przedarła się przez graniczne kordony, od razu zyskując w kraju znaczną popularność. Podczas tej wędrówki tekst ulegał drobnym zmianom. Było to wynikiem bądź niedokładnego - ustnego tylko - przekazu, bądź życzeń i nowych nadziei Polaków żyjących pod zaborami.
Z chwilą wybuchu powstania listopadowego "Mazurek..." zaczął być powszechnie uważany za hymn narodowy. Później zawsze już towarzyszył Polakom. Wyrywał się z piersi powstańców 1863 roku. W XX wieku z jego melodią szli do boju powstańcy wielkopolscy i śląscy. Brzmiał na wszystkich frontach II wojny światowej - wszędzie tam, gdzie walczyli polscy żołnierze. Zagrzewał do boju, wzbudzał nadzieje.
52. Historyczne ujęcie konstytucji
• Arystoteles –konstytucja (politea) to organizacja władzy publicznej w mieście –państwie
• C. Schmidt –jest to społeczna decyzja dotycząca sposobu i form jedności politycznej zawarta w jednym akcie o najwyższej mocy
• G. Jedlinek –jej najwyższa moc prawna legitymizuje działania organów państwa, tryb ich kreacji, wzajemne relacje i kompetencje
• H. Kelsen –stanowi ona podstawę porządku prawnego, z niej wywodzą się wszystkie inne normy prawne
• 29 czerwiec 1776 powstała Konstytucja Wirdzin
• 1782 –powstała Konstytucja Unii
• 3 maja 1791 w Europie utworzono pierwszą konstytucję (Polska)
• 3 września 1791 we Francji
• Norwegia 17 maja 1814 nadal obowiązuje
• 1831 –Belgia
53. Idee Konstytucji z 22 lipca 1952 r i ich przeobrażenia
• Zerwała z zasadą 3 –podziału, przyznała dla Sejmu najsilniejsze miejsce, to dla Sejmu podporządkowana była administracja i sądownictwo (zniesiono prezydenta)
• Utrzymywała Radę Państwa –była „głową państwa” i mogła zastępować Sejm
• Rząd był powoływany przez Sejm, mógł powołać nowych ministrów
• Nie istniała opozycja polityczna. Sejm zbierał się na sesję zimową i letnią
Nowelizacja:
Zmiana luty 1976 –rewizji konstytucji
Dodano:
• Polska PRZ jest państwem socjalistycznym.
• Przewodnią rolę w budowie socjalizmu zajmuje Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Zmiany marzec 1982 wprowadzono:
• Trybunał Konstytucyjny i Trybunał Stanu
W 1980:
• Naczelny Sąd Administracyjny
W 1987:
• Instytucja Rzecznika Praw Obywatelskich
W 1989:
• 7 kwietnia –przywrócono Senat (Sejm i Senat wybierać miał prezydenta). Pierwszym prezydentem po wojnie był W. Jaruzelski. Kompetencje prezydenta: mógł rozwiązać Sejm, podpisywał ustawy, przedstawiał kandydata na premiera
• 29 grudzień –zmieniła kierowniczą rolę i przyjaźń z ZSRR, wprowadziła zasadę demokracji państwa, prualizm polityczny, wolność działalności gospodarczej, ochronę własności
W 1990 w marcu:
• powstały gminy
27 wrzesień 1990:
• Prezydenta wybierało się w głosowaniu powszechnym
17 październik 1992:
• Sejm uchwalił ustawę Konstytucyjną o wzajemnych stosunkach władzy ustawodawczej i wykonawczej
54. Incompatibilities
Zasada INCOMPATIBILITAS- w przypadku niepołączalności formalnej określonej niektóre kwestie są uregulowane w ordynacji wyborczej. Ze względu na szczególny charakter stanowisk: sędzia, prokurator, żołnierz pozostający w czynnej służbie wojskowej, funkcjonariusz policji, służb ochrony państwa nie mogą sprawować mandatu poselskiego. Sędzia dla zachowania niezawisłości bo działalność polityczna ma specyficzny charakter podporządkowania, natomiast sędzia musi być niezawisły, nie może podlegać żadnym wpływom. Pozostali to służby zhierarchizowane i w związku z tym nie mogą być poddane wpływom politycznym a z drugiej strony polityka wymaga od nich niezależności a w systemie zhierarchizowanym nie ma niezależności. Żadna z tych służb nie ma na cech systemu demokratycznego. Funkcjonalność służby cywilnej nie mógłby być apolityczny- kłócą się ze sobą te funkcje. Pozostałe ze względu na hierarchiczność podporządkowania – wojsko, policja. Art.107 niepołączalność materialna, przepisy antykorupcyjne mają chronić przed powiązaniami między światem polityki a gospodarki.
55. Incompatibilities Ombudsmen
Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży praw i wolności obywateli, określonych w konstytucji i innych przepisach prawa. Rzecznik zajmuje szczególne miejsce wśród organów państwowych. Jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu na okres pięciu lat. W swojej działalności dysponuje niezawisłością podobną do niezawisłości sędziowskiej. Ze swojej działalności rzecznik zdaje sprawę Sejmowi.
Rzecznik podejmuje działanie, jeżeli zyska informację wskazującą na naruszenie praw i wolności obywatela. Może podjąć działanie zarówno na wniosek, jak / własnej inicjatywy. Podejmując sprawę Rzecznik może zależnie od jej charakteru, wybrać jeden z trybów postępowania:
— samodzielnie prowadzić postępowanie wyjaśniające,
— zwrócić się do Sejmu o zlecenie Najwyższej Izbie Kontroli przeprowadzenia kontroli określonej sprawy.
Po zbadaniu sprawy, Rzecznik - o ile stwierdził naruszenie praw i wolności obywatela - wykorzystuje przyznane mu przez ustawę środki prawne. Może on m.in..:
— żądać wszczęcia postępowania cywilnego,
— żądać wszczęcia przez prokuraturę śledztwa,
— zwrócić się o wszczęcie postępowania administracyjnego,
— wnieść kasację do każdego prawomocnego orzeczenia
56. Inicjatywa ludowa
Inicjatywa ludowa w zakresie ustawodawstwa przysługuje 100 tyś obywateli mającym prawo do wybierania do sejmu z projektem takiej ustawy, musi być przedłożony plan skutków finansowych jej wykonania.
57. Inicjatywa ustawodawcza
Art. 118. Konstytucji RP
1. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom, Senatowi, Prezydentowi Rzeczypospolitej i Radzie Ministrów.
2. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje również grupie co najmniej 100 000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu. Tryb postępowania w tej sprawie określa ustawa.
3. Wnioskodawcy przedkładając Sejmowi projekt ustawy, przedstawiają skutki finansowe jej wykonania.
Artykuł 29 regulaminu Sejmu
1. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom, Senatowi, Prezydentowi i Radzie Ministrów, a także grupie co najmniej 100.000 obywateli mających Prawo wybierania do Sejmu.
2. Poselskie projekty ustaw mogą być wnoszone przez komisje sejmowe lub co najmniej 15 posłów podpisujących projekt
58. Interpelacje
Wystąpienie w parlamencie deputowanego skierowane pod adresem rządu lub jego członka, domagające się publicznego zajęcia stanowiska w sprawie wskazanej w interpelacji; w Polsce zapytanie postawione prezesowi RM, członkowi rządu oraz Prokuratorowi Generalnemu pociąga za sobą obowiązek udzielenia odpowiedzi w terminie i trybie ustalonym przez Sejm.
59. Istota kontroli państwowej
Kontrola państwowa nadzoruje, czy zgodnie z prawem zarządzane jest i wyzyskiwane mienie państwa oraz jak wykonywany jest budżet państwa. Kontroler państwowy przedstawia
Sejmowi analizę wykonania roku budżetowego.
60. Istota mandatu wolnego
Mandat wolny (art. 104 Konstytucji) jest istotą parlamentu w ustanowionym przez Konstytucję systemie władzy państwowej, mandat wolny oznacza nieodwoływalność parlamentarzysty w czasie kadencji izb, nieodwoływalność zarówno decyzją narodu jak i decyzją samego parlamentu.
Mandat wolny ma zapewnić deputowanemu jak najdalej idącą niezależność, nieodwoływalność, będąca istotą tego mandatu jest gwarancją tej niezależności.
Mandat wolny:
• Reprezentant całego suwerena a nie tylko głosujących na niego/okręgu wyborczego
• Nie wiążą go dyrektywy/instrukcje
• Nie może być odwołany
• Treść art. 104 konstytucji: „Posłowie są przedstawicielami Narodu. Nie wiążą ich instrukcje wyborców”, tekst ślubowania mówi o obowiązkach wobec Narodu
• Faktyczne ograniczenie mandatu wolnego wskutek związania przynależnością partyjną (startowanie z list partyjnych, programowe, elektorat)
• Zmiana partii nie wpływa na utratę mandatu, partia nie może żądać złożenia mandatu
61. Istota mandatu związanego
• Historycznie wcześniejszy, w monarchii stanowej aż do Konstytucji 3 Maja
• Przedstawiciel reprezentuje swoich wyborców
• Może być odwołany przez wyborców przed końcem kadencji
• Otrzymuje instrukcje
62. Istota monarchii
Monarchia konstytucyjna - forma ustroju politycznego, w którym głową państwa jest monarcha, którego kompetencje są ograniczone przez konstytucję. Konstytucja jest to najważniejszy dokument w państwie, określający jego ustrój. Formą monarchii konstytucyjnej jest monarchia parlamentarna, w której realna władza należy do parlamentu i rządu, na którego czele stoi premier, zaś monarcha spełnia wyłącznie funkcje reprezentacyjne. Przykładem Monarchii Konstytucyjnej jest Hiszpania.
63. Istota Praw w myśl postanowień Konstytucji RP
1. Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno
zmuszać do czynienia tego, czego Prawo mu nie nakazuje.
2. Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają Prawo do równego traktowania
przez władze publiczne.
3. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.
4. Kobieta i mężczyzna w Rzeczypospolitej Polskiej mają równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym.
5. Rzeczpospolita Polska zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę życia.
6. Rzeczpospolita Polska zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę życia.
7. Rodzice mają Prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami.
Wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność
jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania.
8. Ograniczenie lub pozbawienie praw rodzicielskich może nastąpić tylko w przypadkach określonych w ustawie i tylko na podstawie prawomocnego orzeczenia
sądu.
64. Istota referendum
1. W sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa może być przeprowadzone
referendum ogólnokrajowe.
2. Referendum ogólnokrajowe ma Prawo zarządzić Sejm bezwzględną większością
głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów lub Prezydent
Rzeczypospolitej za zgodą Senatu wyrażoną bezwzględną większością głosów w
obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.
3. Jeżeli w referendum ogólnokrajowym wzięło udział więcej niż połowa uprawnionych
do głosowania, wynik referendum jest wiążący.
4. Ważność referendum ogólnokrajowego oraz referendum, o którym mowa w art.
235 ust. 6, stwierdza Sąd Najwyższy.
5. Zasady i tryb przeprowadzania referendum określa ustawa.
65. Istota republiki
Republika, rzeczpospolita, forma ustroju państwa, w którym najwyższą władzę sprawuje wybierany na określoną kadencję, w wyborach pośrednich lub bezpośrednich, prezydent lub organ kolegialny.
66. Istota samorządu terytorialnego
Polega na wydzieleniu z zakresu władzy państwowej pewnej dziedziny spraw i powierzenia ich samodzielnego rozwiązywania tej grupy społecznej, której sprawy te przede wszystkim dotyczą. Jest to administracja sprawowana przez odrębne w stosunku do państwa osoby prawne (korporacje komunalne).
1. Samorząd finansowania samorządu terytorialnego
2. wyłączność realizacji własnych przez samorząd
3. oddzielna osobowość prawna np. gmina
4. sądowa ochrona interesów
67. Istota wolności w myśl Konstytucji RP
Obowiązek państwa (władzy publicznej) zapewniania wolności i praw człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwa obywateli został podniesiony do rangi głównego (po strzeżeniu niepodległości i nienaruszalności terytorialnej) –wyraźnie sformułowanego i wysuniętego na czoło Konstytucji (art. 5) –zadania państwa. Zasada wolności i praw staje się w ten sposób fundamentem ustroju państwa i określa istotę konstytucji. Jest wyrazem nawiązania do postępowych tradycji konstytucjonalizmu polskiego, świadczy też o włączeniu regulacji i metod urzeczywistniania praw jednostki w Polsce do zachodnich kanonów konstytucyjnych.
68. Jaki jest podmiot uprawniony do określania liczby osób powoływanych corocznie do służby wojskowej i jakie są zadania z tym związane
Zadaniem RM jest coroczne określanie liczby obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej a także wyrażanie zgody na pobyt lub przemieszczanie się obcych wojsk przez terytorium RP. Rząd musi tu ściśle współdziałać z prezydentem, który także odpowiada za obronność i bezpieczeństwo państwa i od którego decyzji zależy wprowadzenie stanu wojennego i stanu wyjątkowego. Samodzielnie natomiast rząd może wprowadzić stan klęski żywiołowej.
69. Jaki podmiot jest zwierzchnikiem korpusu służby cywilnej i jakie są jego kompetencje w tym zakresie
1. W celu zapewnienia zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego
wykonywania zadań państwa, w urzędach administracji rządowej działa
korpus służby cywilnej.
2. Prezes Rady Ministrów jest zwierzchnikiem korpusu służby cywilnej.
70. Jakie akty wykonawcze podejmuje Rada Ministrów
Często spotykana jest opinia, że podstawowym zadaniem RM jest wykonywanie ustaw. Nie jest to jednak ścisłe, a i intencje ustrojodawcy są nieco inne. To całość administracji w państwie jest zobowiązana do prowadzenia działalności nakierowanej na wykonywanie ustaw. Tylko w ten bowiem sposób działalność ustawodawcza, polegająca na regulowaniu stosunków w państwie, może przynieść pożądane rezultaty, jeśli normy zawarte w ustawach będą wykonywane.
Z uwagi na rozbudowaną strukturę adm. rządowej RM spełnia w tym względzie szczególną rolę, a polega ona na tym, że „zapewnia wykonanie ustaw” czyli podejmuje zróżnicowane działania, w tym także o charakterze koordynacyjnym i kontrolnym, które mogą zapewnić realizowanie przez wszystkie ogniwa adm. rządowej ustaleń zawartych w ustawach.
Wysunięcie w art. 146 na czoło zadań polegających na zapewnieniu wykonania ustaw pozostaje całkowicie w zgodzie z charakterem RM jako naczelnego organu władzy wykonawczej.
W ramach funkcji wykonawczej realizowanej przez RM mieści się także jej obowiązek corocznego przedkładania Sejmowi sprawozdań z wykonywania ustawy budżetowej, jak też innych uchwalanych przez parlament planów finansowych.
71. Jakie Izby wchodzą w skład Sądu Najwyższego 7
Izby Sądu Najwyższego: cywilna, karna, wojskowa, pracy i ubezpieczeń społecznych
72. Jakość wyborów
Jakość wyborów możemy określić różną ilością przymiotników
73. Kadencja, skład senatu
1. Senat składa się ze 100 senatorów
2. Wybory do Senatu są powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym
3. Kadencja trwa 4 lata
74. Kierowanie działem administracji
Art. 3.
1. Ustalenie szczegółowego zakresu działania ministra kierującego określonym
działem następuje na zasadach określonych w przepisach wydanych na podstawie
art. 33 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o organizacji i trybie
pracy Rady Ministrów oraz o zakresie działania ministrów (Dz.U. z 1999 r. Nr
82, poz. 929), z uwzględnieniem przepisów niniejszej ustawy.
2. Podział ministerstwa na komórki organizacyjne, dokonywany zgodnie z art. 39
ustawy, o której mowa w ust. 1, uwzględnia podział na działy w ten sposób, że
działowi odpowiada w całości jeden lub więcej departamentów.
Art. 4.
1. Ministra kierującego określonym działem określa się jako ministra właściwego
do spraw oznaczonych nazwą danego działu, określoną w art. 5.
2. Minister kierujący działem administracji rządowej jest właściwy w sprawach z
zakresu administracji rządowej określonych w ustawie, z wyjątkiem spraw zastrzeżonych
w odrębnych przepisach do kompetencji innego organu.
3. Ministrowie właściwi do spraw oznaczonych nazwą danego działu mogą wykonywać
inne zadania i kompetencje, jeżeli przewidują to przepisy odrębne.
4. Kierowanie działami administracji rządowej, o których mowa w art. 5 pkt 2, 3 i
7, powierza się jednemu ministrowi.
Art. 4a.
1. Minister kierujący działem administracji rządowej, z zastrzeżeniem art. 33a ust.
4, jest właściwy w sprawach uznawania kwalifikacji w zawodach regulowanych
oraz w sprawach uznawania kwalifikacji do podejmowania lub wykonywania
działalności należących do tego działu.
2. Uznawanie kwalifikacji w zawodach regulowanych oraz uznawanie kwalifikacji
do podejmowania lub wykonywania działalności należących do tego działu
oznacza uznawanie tych kwalifikacji w znaczeniu przewidzianym w Unii Europejskiej.
3. Minister kierujący działem administracji rządowej może, w drodze rozporządzenia,
upoważnić do wykonywania zadania określonego w ust. 1 organ lub jednostkę
organizacyjną podległą ministrowi, organ samorządu zawodowego, organizację
gospodarczą lub organ rejestrowy.
75. Kierowanie wykonaniem budżetu państwa
Zadaniem Rady Ministrów jest kierowanie wykonywaniem budżetu państwa, co oznacza, że przysługują jej kompetencje w zakresie koordynacji i kontroli, jednak w znacznym stopniu dzielone z Ministrem Finansów. Niemniej, podstawowe rozstrzygnięcia wykonawcze zapadać powinny w RM, w szczególności jest ona właściwa do uchwalania projektu budżetu państwa, a potem do uchwalania zamknięcia rachunków państwowych i sprawozdania z wykonania budżetu.
76. Kierownicza rola rządu względem administracji rządowej
Zadaniem RM jest kierowanie administracją rządową (art.146 ust.3). W ramach tego ogólnego zadania przysługują jej w szczególności kompetencje do koordynacji i kontroli działalności organów tej administracji, widzieć je jednak trzeba na tle kompetencji rządu i premiera, związanych z powoływaniem i odwoływaniem osób tworzących te organy. Kierownictwo, koordynacja i kontrola nie mogą naruszać ustawowo określonych kompetencji poszczególnych organów (RM nie może więc rozstrzygać spraw należących np. do ministrów czy wojewodów –dotyczy to w szczególności wydawania rozstrzygnięć indywidualnych w formie decyzji administracyjnych), pozwalają jednak na narzucenie wszystkim organom adm. rządowej jednolitej polityki działania, a także na stałe badanie stanu realizacji tej polityki. System administracji rządowe traktowany jest jako pewna całość podporządkowana RM i jej Prezesowi.
77. Klauzule zaporowe
Jest to próg wyborczy. W Polsce wynosi on min. 5% głosów w skali całego kraju dla komitetów, 8% głosów w skali całego kraju dla koalicji
78. Kluby poselskie
Art.6
1. Posłowie tworzą podczas obrad Sejmu kluby poselskie.
2. Klub poselski tworzy co najmniej 9 i co najwyżej 18 posłów, do liczb tych nie wlicza się posłów sprawujących funkcje sekretarza oraz posłów- członków Prezydium.
3. Poseł może należeć tylko do jednego klubu poselskiego.
4. Kluby poselskie mogą na zasadzie wzajemnych porozumień ustanawiać wspólną reprezentację w Konwencie Seniorów, wymaga to uprzedniego powiadomienia Marszałka.
5. Posłowie nie mogą tworzyć podczas obrad Sejmu innych zespołów.
6. Władze klubów poselskich podają do wiadomości Marszałka Sejmu ich składy osobowe w terminie ustalonym przez Prezydium.
79. Kolegialne akty prawne Rady Ministrów
Zadania o charakterze wykonawczym obejmują również inne czynności, które na Radę Ministrów nakładają obowiązek ustawy, w tym także wydawanie aktów wykonawczych do ustaw. W tym celu Konstytucja upoważnia RM do wydawania aktów prawnych na podstawie i w celu wykonania ustaw. Akty te noszą nazwę rozporządzeń, są ogłoszone w „Dzienniku Ustaw” i mogą być wydawane przez rząd tylko w ramach upoważnienia zawartego w ustawie. Stosowane ustawy w treści swej zawierają zapowiedz wydania przez RM aktów prawnych w postaci rozporządzeń. Takie postanowienie oznacza, że wspomniane upoważnienie ustawowe jest jednocześnie zobowiązaniem rządu do wydania odpowiedniego aktu prawnego, w ustawie zapowiedzianego, mającego skonkretyzować odpowiednie jej przepisy, chyba że ustawa użyje sformułowania „Rada Ministrów w drodze rozporządzenia może...........”
Rozporządzenie nie jest jedyną formą, w jakiej RM stanowi prawo, jest jednak w świetle art. 87 jedynym aktem prawnym rządu zaliczanym do źródeł powszechnie obowiązującego prawa RP. Jest ono wydawane na podstawie ustawy i w celu jej wykonania. Do RM należy Prawo inicjatywy ustawodawczej. W pewnych kwestiach do RM należy wyłączne Prawo wnoszenia ustaw. Dotyczy to projektu ustawy budżetowej, ustawy o zaciąganiu długu publicznego, czy zmianie budżetu.
80. Kolegialne zadania Rady Ministrów
1. kierowanie administracją rządową
2. koordynacja i kontrola wykorzystania budżetu państwa
3. zapewnia wykonywanie ustawy
4. zapewnia bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny
sprawowanie stosunków z innymi państwami i organizacjami m/narodowymi
81. Kolegialny i indywidualny charakter rządu
Rada ministrów działa w oparciu o zasadę kolegialności, jako że jej skład ma charakter wieloosobowy a podstawowową formą działania są posiedzenia. Każdy, więc minister ma Prawo do udziału w posiedzeniach Rządu obejmujące min. Prawo przedstawiania własnego stanowiska i Prawo głosowania. Jest on także zobowiązany do inicjowania i opracowywania ,w zakresie własnego działania, polityki rządu, przedkładania inicjatyw i projektów normatywnych na posiedzeniach Rady Ministrów. Indywidualny charakter rządu odnosi się do członków Rady Ministrów przede wszystkim do ministrów resortowych, bo tylko im podlega z mocy ustaw określający ich zakres działania –rozbudowana struktura jednostek centralnych(ministerstwo i resortowe urzędy centralne)i terenowych. Minister resortowy kieruje określonym działem administracji rządowej
82. Kolegium NSA
W Naczelnym Sądzie Administracyjnym działają też organy kolegialne.
Wszyscy sędziowie NSA tworzą Zgromadzenie Ogólne Sędziów, które rozpatruje i opiniuje sprawy przedłożone przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego lub zgłoszone przez członków Zgromadzenia, przedstawia Krajowej Radzie Sądownictwa kandydatów na sędziów NSA, wybiera przynajmniej dwóch kandydatów na stanowisko Prezesa NSA, które to kandydatury zostają następnie przedstawione Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej. Podobne kompetencje Zgromadzenie Ogólne Sędziów posiada w odniesieniu do kandydatów na wiceprezesów. Wyraża też zgodę na odwołanie Prezesa i Wiceprezesów NSA.
Zgromadzenie ustala skład liczbowy Kolegium, wybiera na okres trzech lat jego członków i dokonuje zmian w składzie Kolegium, opiniuje projekt utworzenia bądź likwidacji izby, rozpatruje coroczne informacje Prezesa o działalności Sądu. Zgromadzenie Ogólne zbiera się co najmniej raz w roku, pod przewodnictwem Prezesa NSA.
83. Koła poselskie
Kluby i koła muszą być zorganizowane na zasadzie politycznej ,oznacza to że Kub lub koło muszą grupować członków prezentujących określoną orientację polityczną. Poseł lub senator może należeć do jednego koła czy klubu, choć niema prawnego zakazu zmiany barw klubowych w trakcie trwania kadencji. Koło utworzyć może, co najmniej 3 osoby.. Szczegółowa organizacja Senatu i plan i porządek jego prac określony jest w „Regulaminie Senatu RP”.
84. Komisje sejmowe
Są wyspecjalizowanymi organami wewnętrznymi Sejmu zajmującymi się rozpatrywaniem, opiniowaniem i przygotowywaniem spraw stanowiących przedmiot obrad Sejmu ,a szczególności wyrażaniem opinii o sprawach przekazanych pod ich obrady przez Sejm, jego marszałka lub jego Prezydium Komisje są organami pomocniczymi Sejmu ,w tym znaczeniu, że przygotowują one tylko akty i rozstrzygnięcia, które są następnie podejmowane przez Sejm. Komisje sejmowe: tematyczne, stałe, nadzwyczajne, śledcze, przygotowują projekty ustaw.
85. Komisje śledcze
Komisja Śledcza do zbadania zarzutu nieprawidłowości w nadzorze Ministerstwa Skarbu Państwa nad przedstawicielami Skarbu Państwa w spółce PKN Orlen S.A. oraz zarzutu wykorzystania służb specjalnych (d. UOP) do nielegalnych nacisków na organa wymiaru sprawiedliwości w celu uzyskania postanowień służących do wywierania presji na członków Zarządu PKN Orlen S.A. (SORN)
86. Kompetencje ministra resortowego
Minister kieruje, nadzoruje i kontroluje działalność podporządkowanych organów, urzędów i jednostek. Tworzy i likwiduje jednostki organizacyjne, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Powołuje i odwołuje kierowników jednostek organizacyjnych, organizuje kontrolę sprawozdań działania, efektywności gospodarowania oraz przestrzegania prawa przez jednostki organizacyjne Minister nadzoruje i kontroluje działalność organów i jednostek w stosunku, do których uzyskał uprawnienia nadzorcze na podstawie przepisów ustawowych. Minister wykonuje swoje zadania przy pomocy sekretarza i podsekretarzy stanu oraz gabinetu politycznego ministra.
87. Kompetencje Premiera
© Reprezentacja rządu na zewnątrz
© zwoływanie i przewodniczenie posiedzenia Rady Ministrów
© zapewnia wykonanie polityki Rady Ministrów i określa sposób jej realizacji
© wydawanie rozporządzeń
© koordynacja i kontrola nad poszczególnymi ministerstwami
© sprawozdanie nadzoru nad samorządem terytorialnym w granicach określonych prawem
© funkcja zwierzchnika pracowników administracji rządowej i korpusu służby cywilnej
88. Kompetencje Prezydenta RP w sprawach zagranicznych
-składa wizyty państwowe, przyjmuje delegacje
- mianuje i odwołuje przedstawicieli RP w innych państwach organizacyjnych międzynarodowych.
- postanawia o stanie wojennym.
- prezydent nie prowadzi sam polityki zagranicznej, prowadzi tą politykę z Rządem.
89. Kompetencje Zgromadzenia Narodowego
Zgromadzenie Narodowe to łączne posiedzenie obu izb parlamentarnych: Sejmu i Senatu. Parlamentarzyści podczas posiedzenia Zgromadzenia Narodowego są sobie równi (brak rozróżnienia na Posłów i Senatorów). Nie ma ono określonego trybu prac, jest zwoływane do wypełnienia którejś z kompetencji określonych w konstytucji:
• Przyjęcie przysięgi prezydenckiej,
• Uznanie trwałej niezdolności Prezydenta do sprawowania urzędu (głosami 2/3 ustawowej liczby parlamentarzystów)
• Postawienie Prezydenta RP w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu (wniosek 140 członków Zgromadzenia, do podjęcia uchwały głosami 2/3 głosów),
• Wysłuchanie orędzia Prezydenta.
Jak widać wszystkie kompetencje Zgromadzenia łączą się z Prezydentem jednak do 1997 roku Zgromadzenie Narodowe miało dodatkowo kompetencje uchwalać Konstytucje 1989 r. Zgromadzenie dokonało wyboru jedynego Prezydenta PRL. Obradom Zgromadzenia Narodowego przewodniczy Marszałek Sejmu, a w jego zastępstwie Marszałek Senatu
90. Koncentracja
To skupienie prawa do decyzji w określonej dziedzinie w ręku jednego organu
91. Konfederacyjna struktura państwa
Forma konfederacyjna- związek państw, państwa mają wspólne organy naczelne. Ich decyzje są wiążące dla państw ale nie wiążą obywateli, obecnie w tej formie występują Zjednoczone Emiraty Arabskie, być może będzie w tej formie w przyszłości występowała UE.
92. Konstytucja z 17 marca 1921 r. I jej postanowienia jako punkt wyjścia współczesnego konstytucjonalizmu
Opierała się ona na zasadach suwerenności narodu, podziału władz, zagwarantowania praw obywatelom. Parlament składał się z dwóch Izb: SEJM 444 posłów
SENAT111 senatorów i zajmował się funkcją kontroli ustaw zaś sejm kontrolował również Rząd. Funkcjonował Prezydent, który był powołany przez Sejm i Senat tzn. zgromadzenie narodowe .Rząd był powołany przez Prezydenta, ale z większości Sejmowej. Konstytucja kwietniowa została znowelizowana 1926 sierpnia. Wzmocniono pozycję prezydenta, który mógł wydawać rozporządzenia z mocą ustawy.
93. Konstytucja z 23 kwietnia 1935 r.
Ukoronowaniem dążeń sanacyjnych do wzmocnienia władzy wykonawczej była uchwalona 23 kwietnia 1935 r. nowa konstytucja II RP, zwana konstytucja kwietniowa.
Główna jej przesłanka było wzmocnienie władzy wykonawczej oraz stworzenie takiego systemu władzy, który byłby niepodatny na zmieniające się koniunktury polityczne. W myśl tych założeń, w konstytucji kwietniowej, prezydent uzyskiwał bardzo duże i rozlegle uprawnienia i bezpośredni wpływ na wszystkie sprawy państwa (Art. 2.1. Na czele państwa stoi prezydent Rzeczypospolitej. Na nim spoczywa odpowiedzialność wobec Boga i historii za losy pastwa. W jego osobie skupia się jednolita i niepodzielna władza państwowa). W ten sposób prezydent stawał się władzą nadrzędną nie tylko ponad rządem, ale i ponad parlamentem. Był zwierzchnikiem sił l zbrojnych, sadów i kontroli państwowej. Nie był wybierany przez Zgromadzenie Narodowe, lecz przez wąskie osiemdziesięciu-osobowe gremium elektorów wybieranych przez obie izby. Mógł on m.in. rozwiązać obie izby parlamentu przed upływem kadencji, wyznaczał premiera i Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych. Za czynności urzędowe prezydent nie odpowiadał ani parlamentarnie ani cywilnie. Jedynie za zdradę kraju i pogwałcenie konstytucji mógł być postawiony przed Trybunałem Stanu. Rząd był odpowiedzialny przed prezydentem, parlamentarnie przed sejmem, konstytucyjnie przed Trybunałem Stanu. Wotum nieufności nie oznaczało, jak dotychczas, automatycznego ustąpienia rządu, lecz wymagało zgody prezydenta, który mógł je odrzucić. Wzmocniona została także, kosztem sejmu, wradza senatu. W nowej konstytucji znalazły się niektóre prawa obywatelskie (wolność wyznania, Prawo do nauki oraz obowiązek respektowania praw mniejszości narodowych). Zniknąłby natomiast artykuły mówiące o swobodzie wyrażania myśli i przekonana, wolności prasy i równości obywateli wobec prawa. Granica wolności jednostki było enigmatyczne „dobro powszechne", (uprawnienia obywatelskie miały być mierzone wartością wysiłku i zasług obywatela na rzecz dobra państwa). Opozycja określała nowa konstytucje jako „faszystowska", choć uprawnienia prezydenta RP były mniejsze niz. Np. prezydenta USA.
94. Konstytucyjna odpowiedzialność Prezydenta Polski
wyłącznie konstytucyjna (tylko za łamanie konstytucji lub pospolite, nie - Polit.)
na każdym rozporządzeniu wydawanym przez prez. musi być podpis odpowiedniego ministra - on odpowiedzialny
gdy złamie konst. - Zgromadzenie Nar. (trybunał stanu) 2/3 głosów go skazuje
przedst., pospolite - też przed tryb. st. - wtedy zawieszone jego urzędowanie, zastępuje go marsz. stanu
za działanie niezgodne z konstytucją
Tr. St. orzeka o winie, ale nie musi orzekać kary .
95. Konstytucyjna odpowiedzialność rządu
Premier i pozostali członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialność Konstytucyjną (przed Trybunałem Stanu,)jeżeli dopuszczą się naruszenia Konstytucji lub ustaw bądź też popełnią przestępstwo w związku zajmowanym stanowiskiem. O pociągnięciu do odp. Konstytucyjnej rozstrzyga Sejm, a wniosek w tej sprawie może złożyć Prezydent bądź grupa, co najmniej 15 posłów, a więc przynajmniej 276 głosami. Sejm dysponuje procedurą wotum nieufności ma możliwość usunięcia ministra ze stanowiska w prostszej i szybszej formie niż uruchomienie procedury przed Trybunałem Stanu.
96. Konstytucyjne obowiązki człowieka
Obowiązki przybierać mogą charakter pozytywny - gdy władze publiczne muszą podjąć określone działania, czy przedsięwzięcia, by jednostka mogła zrealizować przysługujące jej Prawo - lub charakter negatywny - gdy władze publiczne mają obowiązek powstrzymania się od działań przeszkadzających jednostce w korzystaniu z przysługujących jej wolności. Zawsze też jednostce powinna przysługiwać proceduralna możliwość wyegzekwowania dopełnienia tych obowiązków przez władze publiczne. Katalog podstawowych obowiązków obejmuj: 1.Obowiązek wierności Rzeczypospolitej, w którym kryje się też obowiązek troski o dobro wspólne; szczególną postacią tego obowiązku jest obrona ojczyzny i wynikający z niej obowiązek służby wojskowej. 2.Obowiązek przestrzegania prawa Rzeczypospolitej ,ciążącym na każdym pozostającym w obszarze obowiązywania tego prawa. 3.Obowiązek ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych tym podatków. 4.Obowiązek dbałości o stan środowiska, z tym Łączy się ustanowienie procedur odpowiedzialności za spowodowane szkody w tym stanie.
97 Konstytucyjne ograniczenia wolności człowieka i obywatela w RP
W aspekcie formalnym -ograniczenia mogą być ustanowione tylko w ustawie; w płaszczyźnie prawnej gwarancja ta bezpośrednio łączy się z ogólną zasadą, iż tylko w drodze ustawy można ustanawiać przepisy prawa powszechnie obowiązującego i z zasadą tzw. wyłączności ustawy do regulowania sytuacji prawnej jednostki w państwie , w płaszczyźnie politycznej oznacza to że ograniczenia praw i wolności musza być ustanowione przez parlament. W aspekcie materialnym- ograniczenia te mogą być ustanowione tylko dla ochrony jednej z sześciu wartości (bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, środowiska, zdrowia publicznego, moralności publicznej wolności i praw innych osób.
98. Konstytucyjne prawa człowieka i obywatela drugiej generacji
Konstytucja z 1997 roku przyjmuje przedmiotową klasyfikację praw i wolności jednostki, nawiązując tym, przede wszystkim, do systematyki ONZ-owskich Paktów Praw Człowieka. W ramach Rozdziału II Konstytucji wyróżniono więc kolejno: wolności i prawa osobiste, wolności i prawa polityczne, wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne.
I tak wśród praw i wolności osobistych Konstytucja wymienia:
Prawo do życia, nietykalność osobistą, która obejmuje w szczególności zakaz poddawania eksperymentom naukowym, w tym medycznym, bez dobrowolnie wyrażonej zgody, zakaz poddawania torturom i okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu (rozwinięciem jest zakaz stosowania kar cielesnych), zakaz pozbawiania wolności z wyjątkiem przypadków określonych ustawowo oraz nienaruszalność mieszkania, Prawo do rzetelnej procedury sądowej a w szczególności Prawo do sądu i Prawo do obrony w postępowaniu karnym, Prawo do ochrony prywatności, które obejmuje Prawo do ochrony życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia, a także Prawo do decydowania o swoim życiu osobistym, nikt nie może być przez organy władzy publicznej zobowiązywany do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania, wolność przemieszczania się obejmuje swobodę przemieszczania się po terytorium Rzeczypospolitej, swobodę wyboru miejsca zamieszkania i pobytu, swobodę opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej, co wiąże się z prawem do paszportu, wolność sumienia i religii obejmuje w szczególności wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru, swobodę uzewnętrzniania religii, swobodę posiadania miejsc kultu, Prawo osób wierzących do korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie się znajdują (Np. żołnierze, więźniowie) oraz Prawo rodziców do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania zgodnie z własnymi przekonaniami, wolność wyrażania poglądów i opinii to w szczególności wolność wyrażania poglądów, wolność pozyskiwania informacji oraz wolność rozpowszechniania informacji (w praktyce zwłaszcza wolność prasy i druku) a także wolność twórczości artystycznej.
Prawa i wolności polityczne (przyznane zostały tylko obywatelom polskim) to:
Prawo do udziału w życiu publicznym realizowane poprzez Prawo do głosowania w wyborach i referendach, Prawo kandydowania w wyborach, Prawo inicjatywy ustawodawczej, Prawo dostępu do służby publicznej (Np. do zawodowej służby wojskowej), Prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne, a ponadto Prawo do składania petycji, wniosków i skarg, tak w interesie publicznym, jak i własnym, bądź osób trzecich wolność zgromadzeń obejmuje swobodę organizowania zgromadzeń i uczestniczenia w nich (warunkiem jest jednak pokojowy charakter zgromadzenia – wyrok TK z 28.06.2000r.), wolność zrzeszania się w ujęciu ogólnym dotyczy swobody zakładania zrzeszeń i swobody uczestniczenia w nich.
Wśród praw i wolności ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych Konstytucja wymienia między innymi:
Prawo do ochrony własności, swobodę działalności gospodarczej, uprawnienia pracownicze – Konstytucja z 1997 roku nie przyznaje obywatelom prawa do pracy, wychodząc z założenia, iż w nowych warunkach gospodarczych byłoby to nierealne. W to miejsce pojawiły się zasady polityki państwa, w szczególności nakaz zmierzania do pełnego zatrudnienia, realizacji programów zwalczania bezrobocia, organizowania szkolenia zawodowego oraz robót publicznych. Konstytucja ustanawia natomiast prawa i wolności o bardziej szczegółowym charakterze, a to: wolność wyboru i wykonywania zawodu, Prawo do minimalnego wynagrodzenia, Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, Prawo do wypoczynku – urlopy i dni wolne od pracy, a także Prawo do koalicji, czyli organizowania się w związki zawodowe, Prawo do zabezpieczenia społecznego – dotyczące tylko obywateli i odnoszące się do sytuacji niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo, Prawo do ochrony zdrowia - poza ogólnie sformułowaną normą, zgodnie z którą Prawo to przysługuje każdemu, przyznaje obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Konstytucja formułuje też zasady polityki państwa, takie, jak: zapewnienie szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku, zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska, popieranie rozwoju kultury fizycznej, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży. Prawo do nauki, które do 18 roku życia jest połączone z obowiązkiem nauki. Z prawem do nauki łączą się trzy istotne wolności tj. wolność wyboru szkoły publicznej lub innej (decyzje w tej sprawie pozostawia się rodzicom), wolność tworzenia szkół niepublicznych wszelkich szczebli (państwu przysługuje w stosunku do nich nadzór), wolność nauczania tzn. określania nauczanych treści w odniesieniu do uniwersytetów (wynika to z zasady autonomii szkół wyższych), Prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska jest uzupełnione kilkoma zasadami polityki państwa, takimi, jak zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego, ochrona środowiska, wspieranie działań obywateli w tym obszarze
99. Kontrasygnata aktów Prezydenta Polski
KONTRASYGNATA-jest to współpodpis odpowiedniego członka rządu na akcie urzędowym głowy państwa.
Współpodpis ten pochodzić może wyłącznie od Prezesa Rady ministrów, a więc ma pojedynczy charakter(wykluczona jest tzw. Kontrasygnata podwójna ,a tym bardziej łączna.)Nie wydaje się, aby mogła być cedowana czy delegowana na inny organ rządu. Współpodpis ten przesadza o ważności prawnej aktu urzędowego, (aby akt przejęcia odpowiedzialności został realnie dopełniony konstytucja zastrzega ,jak czyni to wiele innych konstytucji w systemie parlamentarnym, że akt prezydenta bez kontrasygnaty jest nieważny.
Za sprawą tego właśnie współpodpisu Prezes Rady Ministrów ponosi odpowiedzialność za akt prezydenta przed sejmem, ale tak naprawdę podpis premiera angażuje solidarną odpowiedzialność polityczną całej Rady Ministrów i to jest istotna słabość tej wyłącznej kontrasygnaty pochodzącej od premiera. Konstytucja hołduje zasadzie, iż kontrasygnaty wymagają wszelkie akty Prezydenta RP, za wyjątkiem tych, które wyraźnie są pod kontrasygnaty wyłączone jako tzw. prerogatywy prezydenckie.
Umyślne naruszenie wymogu kontrasygnaty przez prezydenta może pociągać za sobą odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu .A działanie Premiera przed Sejmem.
100. Kontrola decyzji indywidualnych organów samorządu terytorialnego
w Instancyjnej kontroli decyzji indywidualnych w sprawach z zakresu administracji publicznej ,wydawanych przez organy jednostek samorządu terytorialnego stosuje się kodeks postępowania administracyjnego ,który jako organ drugiej instancji ustanawia –(wojewodę w sprawach z zakresu zadań zleconych lub samorządowe kolegium odwoławcze w sprawach z zakresu zadań własnych)Od decyzji ostatecznej przysługuje zaś skarga do Sądu administracyjnego
101. Kontrolna funkcja sejmu
- udzielanie rządowi absolutorium z wykonania budżetu państwa.
- odbieranie i rozpatrywanie sprawozdań z działalności i pracy rządu.
- Interpelacje i zapytania poselskie kierowane do Premiera lub poszczególnych ministrów,
- wyrażanie Radzie Ministrów lub poszczególnym ministrom wotum nieufności bezwzględną większością głosów.
- Prowadzenie kontroli problemowych
102. Konwent seniorów
Konwent Seniorów, jest organem zapewniającym współdziałanie klubów oraz kół senackich w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac Senatu. Tworzą go Marszałek, wicemarszałek oraz senatorowie – przedstawiciele kół i klubów. Do jego zadań należą m.in. opiniowania projektów porządków obrad oraz planu pracy Senatu, a także wskazywanie nowych, potrzebnych inicjatyw ustawodawczych. Zwoływany jest z inicjatywy Marszałka Senatu, Prezydium lub na wniosek klubu.
103. Koordynacja i kontrola sprawowana przez Rząd względem administracji rządowej
104. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji a trójpodział władz
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji – Jest organem konstytucyjnym ,postawionym poza schematem trójpodziału władz.Do jej zadań należy: projektowanie kierunków polityki państwa w tej dziedzinie, przyznawanie koncesji na rozpowszechnienie programów radiowych i telewizyjnych, określenie opłat abonamentowych, określanie zasad działalności reklamowej w radiu i telewizji. Krajowa Rada stoi na straży wolności słowa, interesu publicznego oraz prawa obywateli do informacji w radiu i telewizji.
105. Kreacyjna funkcja sejmu i senatu
Polega na powoływaniu innych konstytucyjnych organów państwa, np. RM TK TS prezesa NIKu , RPO, Generalnego Inspektora Danych Osobowych. Na wniosek Prezydenta i Prezesa RM członków KRRiTV i krajową Radę Sądowniczą. Sejm i Senat łącznie powołują RPO i NIK. Funkcja kreacyjna to ogólnie mówiąc kreowanie innych podmiotów.
107. Marszałek sejmu
Wybierany jest prze Sejm z grona posłów na I posiedzeniu Sejmu. Kandydaturę może złożyć grupa 15 posłów. Reprezentuje Sejm ,zwołuje posiedzenia Sejmu, przewodniczy obradom Sejmu, czuwa nad tokiem i terminowością prac Sejmu i jego organów, kieruje pracami Prezydium Sejmu i przewodniczy jego obradom(dyscyplinuje posłów przez przywołanie do porządku , przywołanie z zapisaniem do protokołu ,odebrania głosu, wykluczenie posiedzenia , może usunąć publiczność z Sali obrad, interpretuje regulamin, przewodniczy Prezydium Sejmu i konwentowi Seniorów ,administruje Sejm, przewodniczy zgromadzeniu narodowemu , zarządza wybory prezydencki
108. Marszałek województwa
- najważniejsza funkcja w samorządzie województwa sprawowana przez osobę wybraną przez sejmik województwa bezwzględną większością głosów. M.woj. występuje w kilku rolach. Po pierwsze - jest przewodniczącym kolegialnego organu wykonawczego - zarządu, organizując jego prace, kierując bieżącymi sprawami województwa i reprezentując województwo na zewnątrz. Po drugie - jest kierownikiem urzędu marszałkowskiego, zwierzchnikiem służbowym pracowników tego urzędu i kierowników wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych. Po trzecie - jest organem administracji pierwszej instancji, wydającym decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej.
109. Matematyczne systemy rozdziału mandatów
Wyróżniamy metodę Hondta i St Lague.
110. Mieszany styl rządzenia państwem
Jest to mix formy gabinetowej i prezydenckiej .Prezydent ma duże uprawnienia .Jest powoływany w wyborach powszechnych i istotną rolę sprawuje w kreowaniu rządu .Ten styl rządzenia występuje obecnie w Austrii oraz w Polsce.
111. Minister bez teki i jego kompetencje
112. Minister z teką i jego kompetencje
Kieruje określonym działem administracji, tworzy,
Likwiduje, podległe mu w hierarchiczny sposób
jednostki ,podejmuje decyzje personalne dotyczące tych jednostek ,naczelny organ administracji rządowej, przygotowuje materiały do budżetu państwa(nadzoruje) ,wydaje rozporządzenia i zarządzenia.
Sfera normotwórcza –Rada ministrów ma Prawo uchylić rozporządzenie danego ministra, jeżeli to rozporządzenie nie zgadza się z polityką RM.
113. Ministerialna odpowiedzialność polityczna przed Premierem
członkowie Rady ministrów ponoszą odpowiedzialność polityczną nie tylko przed sejmem ale także ponoszą ją również przed Premierem ,który może żądać złożenia rezygnacji. Gdy nie złoży to zostanie odwołany przez Prezydenta na wniosek Premiera (art.161 konst.)
114. Ministerstwo i jego struktura merytoryczna
Struktura merytoryczna (Urzędnicza) ministerstwa obejmuje następujące komórki organizacyjne:
1)departamenty –realizujące merytoryczne zadania ministerstwa
2)sekretariaty- obsługujące ministra oraz komitety, rady i zespoły.
3)wydziały – jako komórki organizacyjne wewnątrz departamentów i sekretariatów.
Wymienione jednostki powinny składać się z urzędników ,a więc z zespołu specjalistów zatrudnionych w ministerstwie niezależnie od osoby i partyjnej przynależności aktualnego ministra
115. Modele samorządu terytorialnego
Przyjęty w ustawodawstwie polskim model samorządu terytorialnego charakteryzuje się następującymi cechami:
1. jest to model trójstopniowy (gmina, powiat, województwo), aczkolwiek wprowadzenie drugiego i trzeciego stopnia uregulowano dopiero w 1998r. w zgłaszanych propozycjach podkreślano, że administracja terenowa w Polsce nie da się zamknąć w strukturze dwustopniowej. Niezbędny jest stopień pośredni w postaci powiatu.
2. przyjęty model samorządu terytorialnego jest modelem dualistycznym, przy czym zadania własne są określone klauzulą generalną: do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Ustawy te mogą nakładać na gminy obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej zadania te mogą wynikać również z porozumień z organami administracji rządowej.
3. model ingerencji państwa w zakresie zadań własnych jednostek samorządowych oparty jest na nadzorze weryfikacyjnym, sprawdzonym przez organy administracji rządowej wg kryterium zgodności z prawem podstawowym środkiem nadzoru jest stwierdzenie nieważności uchwał lub zarządzeń i rozwiązanie rady lub sejmiku. W sprawach poruczonych, obok kryterium zgodności z prawem, nadzór państwowy jest sprawowany także na podstawie kryteriów celowości, rzetelności i gospodarności.
116. Możliwość udziału w posiedzeniach Rady Ministrów innych podmiotów (nie wchodzących w skład Rady Ministrów)
117. Nadzór nad centralnymi organami administracji
GUS, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (RM), Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości, Inspektorat Gospodarki Energetycznej( Prezes Rady Ministrów), Komitet Główny Policji, Główny Urząd Ceł( ministrowie określeni w ustawie)
118. Najwyższa Izba Kontroli a trójpodział władz
Izby nie da się podporządkować żadnemu filarowi władzy ,nie jest władzą ustawodawczą, choć jest powiązana z Sejmem nie sądowniczą i nie wykonawczą, choć niemal cała jej działalność dotyczy Rządu Administracji. Kontroluje org. adm. .rządowej, NBP, państwowych osób prawnych, lokalność, gospodarność, celowość, rzetelność. Kontroluje Sam. Terytorialny, komunalne osoby prawne = legalność, gospodarność , rzetelność, kontroluje inne jednostki, jeżeli korzysta z majątku państwowego lub komunalnego = legalność i komunalność.
119. Najwyższa Izba Kontroli i zakres jej działalności
coroczne dostarczanie Sejmowi analizy wykonywania budżetu państwa oraz założeń polityki pieniężnej także opinii w przedmiocie udzielania absolutorium rządowi.
- podejmuje i przeprowadza kontrole na zlecenie Sejmu lub jego organów i przedstawia ich wyniki.
120. Naród jako pojęcie konstytucyjne
Zgodnie z art. 4 ust. 1 konstytucji "Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu". Przepis ten określa suwerena, tzn. podmiot do którego należy władza w państwie. Zasada, iż suwerenem jest Naród wyklucza zatem utożsamienie innego podmiotu (monarchy, klasy czy warstwy społecznej) z podmiotem, któremu konstytucja przyznaje atrybut władzy w państwie. Pojęcie "Naród" obejmuje wspólnotę wszystkich obywateli Rzeczypospolitej (tak np. we Wstępie - "my, Naród Polski - wszyscy obywatele Rzeczypospolitej") i dlatego nie może być zawężone do rozumienia w ujęciu etnicznym. Zasada suwerenności narodu- reguluje ją art. 4 ale jest także konkretyzowana w kolejnych postanowieniach. Art. 4 stanowi że władza zwierzchnia RP należy do narodu i naród sprawuje władze przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio i to jest istota tej zasady. Zasadnicza kwestią jest to kto jest przedmiotem suwerenności a wiec chodzi o ustalenie pojęcia naród. Współcześnie pojęcie narodu politycznego utożsamiamy z pojęciem narodu etnicznego czyli jeśli mówimy naród to mamy na myśli wszystkich obywateli. Jeśli realizowane są faktyczne uprawnienia do wykonywania władzy to mówimy o faktycznie realizowanej zasadzie suwerenności. Można je wykonywać pośrednio lub bezpośrednio. Konstytucja daje pierwszeństwo przedstawicielskiemu wykonywaniu władzy art.4 ust2. Demokracja bezpośrednia to tylko referendum bo forma inicjatywy ludowej ale jej zastosowanie jest praktycznie niewykonalne. Przeciwnicy referendum dopuszczają jej w jednej kwestii a mianowicie dla zatwierdzenia Konstytucji.
121,Naturalizstyczna teoria pochodzenia gminy.
Art. 1.
1. Mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową.
2. Ilekroć w ustawie jest mowa o gminie, należy przez to rozumieć wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium.
Art. 2.
1. Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.
2. Gmina posiada osobowość prawną.
3. Samodzielność gminy podlega ochronie sądowej.
Art. 3.
1. O ustroju gminy stanowi jej statut.
2. Projekt statutu gminy powyżej 300.000 mieszkańców podlega uzgodnieniu z Prezesem Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej.
3. W sprawach spornych rozstrzyga Rada Ministrów.
Gmina: jej organami są rada gminy ,będąca organem przedstawicielskim ,oraz organy wykonawcze ;zarząd na czele którego stoi wójt (w gminach wiejskich ),burmistrz(gdy siedziba gminy znajduje się w mieście) lub prezydent (gdy miasto liczy ponad 100 000 mieszkańców , a nie jest odrębnym powiatem ) Po reformie istnieje 2489 gmin.
122,Niedemokratyczny styl rządzenia państwem
Styl demokratyczny obejmuje:
Pluralizm polityczny, poszanowanie interesów mniejszości, brak i zakaz cenzury, działanie organów na podstawie prawa, działanie organów ideałach wolności i równości. DEMOS KRATOS- rządy ludów.
Brak ,którejś z tych cech stylu demokratycznego , powoduje ze mamy do czynienia ze stylem nie demokratycznym..
123,Normatywne źródła Prawa Konstytucyjnego
Zgodnie a art. ust. 1 źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczpospolitej Polskiej są : Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.
Konstytucja wyróżnia dwa rodzaje źródeł prawa :
1. źródła prawa ppo3rzechnie obowiązującego – obowiązują na całym terytorium Rzeczpospolitej,
2. źródła prawa miejscowego – na obszarze działania organu, który je ustanowił ( akty prawa miejscowego ).
Ustawa jest to :
1 - akt parlamentu
2 - o charakterze normatywnym
3 - zajmujący najwyższe miejsce w systemie źródeł prawa krajowego ( podporządkowany konstytucji)
4 – o nieograniczonym zakresie przedmiotowym, przy czym niektóre materie mogą być uregulowane tylko w drodze ustawy lub z jej wyraźnego upoważnienia
5 – dochodzący do skutku w szczególnej procedurze, która w swych zasadniczych zrębach znajduje unormowanie konstytucyjne.
W świetle art. 88 wszystkie akty prawne stanowione w Polsce muszą być ogłaszane, a zasady i tryb ich ogłaszania określa ustawa. Akty prawne powszechnie obowiązującego prawa ogłaszane są Dz. Ustaw. Zarządzenie o ich ogłoszeniu wydaje odpowiedni organ, są w nim określone terminy w jakich czynność ta powinna się dokonać i w jakim dniu akt prawny wchodzi w życie.
Miedzy ogłoszeniem aktu prawnego w Dz. U, a dniem jego wejścia w życie upływa pewien okres czas, zwany vacatio legis, niezbędny do upowszechnienia się znajomości organów państwa do jego stosowania.
Rozporządzenia ratyfikowane umowy międzynarodowe.
Wchodzą one w życie za zgodą parlamentu. Powstają w wyniku rokowań prowadzonych przez rząd z przedstawicielami obcych państw, ale które do ratyfikacji ( dokonywanej przez Prezydenta ) wymagają zgody parlamentu wyrażonej w ustawie.
Ratyfikowana umowa międzynarodowa po jej ogłoszeniu w Dz. U. RP stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stanowienie jest uzależnione od wydawania ustawy.
Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.
Dotyczy określenia miejsca umowy międzynarodowej w systemie źródeł prawa obowiązującego w Polsce. Ratyfikowana umowa międzynarodowa jako źródło powszechnie obowiązujące prawa, podlega ogłoszeniu w Dz. U. stając się przez to częścią krajowego porządku prawnego. Tym samym podlega bezpośredniemu stosowaniu ( jednak od zasady tej mogą być wyjątki).
Dotychczasowe przepisy prawne nie regulowały jednoznacznie stosunku wzajemnego ustawa – umowa międzynarodowa ratyfikowana przez głowę państwa.
Kwestie tę obecnie rozstrzyga Konstytucja art. 91 stanowiąc iż ratyfikowana, za uprzednia zgodą wyrażoną w ustawie umowa międzynarodowa ma pierwszeństwo przed ustawą jeśli tej ustawy nie da się pogodzić z umową.
124,Objecie urzędu prezydenta
Prezydent pochodzi z wyborów powszechnych i to jest bardzo istotna jego cecha dlatego że zawsze wybory powszechne dają szczególną pozycję organowi. Bo jest to powołanie w drodze wyrażenia swojego stanowiska przez suwerena. Jeżeli Sejm i prezydent są wybierani przez naród to obydwa te organy są usytuowane na tym samym poziomie i mają taką samą legitymację do wykonywania władzy. Są to zatem organy równorzędne. I tu decydującym czynnikiem jest wybór w wyborach powszechnych. Prezydenta nie powołuje Zgromadzenie Narodowe, on pochodzi z wyborów powszechnych i to powoduje że musi dysponować kompetencjami konkretnymi realnymi które odpowiadają w sensie merytorycznym powołania w wyborach powszechnych i które w pewnym sensie równoważą kompetencjom Sejmu bo to przecież organy ukształtowane na tym samym poziomie. To są podmioty równorzędne, różni ich tylko to że w Sejmie jest 460 posłów a prezydent jest organem jednoosobowym.
125,Obowiązki NIK
NIK kontroluje działalność organów administracji rządowej, NBP, państwowych osób prawnych oraz innych państwowych jednostek organizacyjnych, stosując konstytucyjne kryteria legalności, gospodarności i rzetelności celowości jako wskaźniki oceny ich działania.
Specyfika pozycji ustrojowej NIK polega, z jednej strony na oddzieleniu Izby od struktur rządowych (struktur władzy wykonawczej), a z drugiej strony na podległości Sejmowi.
Podległość ta wyraża się zarówno w uprawnieniach Sejmu do kształtowania personalnego składu Izby, jak i w poddaniu merytorycznej działalności Izby potrzebom efektywnego sprawowania kontroli sejmowej.
126,Obowiązki obywatela wynikające z Konstytucji
Wolności, prawa, obowiązki człowieka i obywatela- człowiek występuje w różny rolach. Jest to człowiek ze względu na swoja charakterystykę i z tego tytułu przysługują mu określone wolności i prawa , ale człowiek występuje także w roli obywatela i wtedy regulujemy jego pozycję względem państwa, jego sytuację względem państwa. Bo obywatelem jesteśmy w stosunkach z władzą publiczną. Konstytucja akcentuje te poziomy w których się znajdujemy- nasze człowieczeństwo i godność która jest z tym związana i naszą sytuacje prawna – ustrojową jako obywatela. Określa nam stosunek do władzy i wzajemne relacje pomiędzy obywatelem i władzą. Konstytucja Polska jest b. rozbudowana . jeśli chodzi o prawa i wolności obejmuje wszystkie 3 generacje jakie rozróżniamy w historycznej ewolucji praw i wolności człowieka. Generacja 1 wywodzi się z państwa liberalnego i ma swoje źródła w tzw. 3 kardynalnych prawach liberalnych: prawo do życia, prawo do mienia, prawo do wolności. I generacja są to prawa i wolności o charakterze negatywnym, cecha charakterystyczna jest wolność. II generacja obejmuje wolności prawa, ekonomiczne, socjalistyczne odmiennie od I grupy maja charakter pozytywny.
127,Obsadzenie mandatu w czasie trwania kadencji parlamentu
Wygaśniecie mandatu: utrata prawa wybieralności, orzeczenie TK, zrzeczenie się mandatu, śmierci.
128,Ochrona praw i interesów samorządu terytorialnego
Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję
lub ustawy dla organów innych władz publicznych. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina. Inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego określa
ustawa. Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla
innych jednostek samorządu terytorialnego Jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość prawną. Przysługują im prawo własności i inne prawa majątkowe. Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej. Jednostki samorządu terytorialnego mają prawo ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie określonym w ustawie. Jednostki samorządu terytorialnego mają prawo zrzeszania się. Jednostka samorządu terytorialnego ma prawo przystępowania do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych oraz współpracy ze
społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw. Zasady, na jakich jednostki samorządu terytorialnego mogą korzystać z praw, o których mowa w ust. 1 i 2, określa ustawa.
129,Odpowiedzialnośc częściowa, karna, konkurencyjna przed TS i podmioty podlegające tej odpowiedzialności
art. 42 ust. 1 - mówi, że odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia .Zasada ta nie stoi na przeszkodzie ukarania za czyn który w czasie jego pełnienia stanowił przestępstwo w myśl prawa międzynarodowego.
Ust. 2 Każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania .Ust. 3Każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu. Jest to powszechnie uznawana w demokratycznych systemach ustrojowych zasada domniemania niewinności zatrzymanego ( art. 42 ust. 3 ).Zasada NULLUM GRIMEN SINE LEGE – nie ma przestępstwa bez prawa, czyli tylko prawo może określić przestępstwo.
Odpowiedzialności tej podlegają :Prezes NIK, członkowie RM.
130,Odpowiedzialnośc członków Rady Ministrów przed Sejmem
Rada ministrów podlega odpowiedzialności:
• politycznej – gdy między polityką realizowaną przez Radę Ministrów a postulowaną przez większość parlamentarną występuje widoczna rozbieżność, gdy większość ta nie aprobuje polityki rządu. Rada Ministrów powołuje się do dymisji lub parlament wyraża jej wotum nieufności.
• Konstytucyjnej – ma charakter prawnokarny, za naruszenie przez członek Rady Ministrów konstytucji lub ustaw – tzw. delikt konstytucyjny. Skutkiem jest postawienie w stan oskarżenia przed Trybunał Stanu, który decyduje o winie i karze. Odpowiedzialność ta ma zawsze indywidualny charakter.
131.Odpowiedzialnośc deputowanych przed trybunałem Stanu
+Członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji lub ustaw, a także za przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem.
+Uchwałę o pociągnięciu członka Rady Ministrów do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu Sejm podejmuje na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej lub co najmniej 115 posłów większością 3/5 ustawowej liczby posłów.
+Sejm może wyrazić ministrowi wotum nieufności. Wniosek o wyrażenie wotum nieufności może być zgłoszony przez co najmniej 69 posłów. Przepis art. 158 ust. 2 stosuje się odpowiednio.
+Prezydent Rzeczypospolitej odwołuje ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności większością głosów ustawowej liczby posłów
132.Odpowiedzialnośc karna ,zupełna i wyłączna przed Trybunałem Stanu
Jest to Odpowiedzialność podmiotowa grupa I tej podlegają :Prezydent RP
133.Odpowiedzialność konstytucyjna Rady Ministrów
Jest to odpowiedzialność podmiotowa II grupy czyli odpowiedzialność karna częściowa i konkurencyjna przed TS. Premier i ministrowie za naruszenie Konstytucji i ustaw, bądź popełnienia przestępstwa w związku z mianowanym stanowiskiem są podciągani przez sejm do odp. konstytucyjnej. Wniosek może złożyć Prezydent RP, 115 posłów, za uchwałą musi głosować 276 posłów. Rozstrzygnięcia dokonuje Trybunał Stanu
134.Odpowiedzialność polityczna rządu i poszczególnych ministrów
Odpowiedzialność polityczna, prawna lub obyczajowa zasada, zgodnie z którą parlament może odwołać szefa rządu wraz z całym gabinetem (odpowiedzialność solidarna) bądź poszczególnych ministrów (odpowiedzialność indywidualna), jeżeli utracą oni jego zaufanie albo negatywnie zostanie oceniona prowadzona przez nich polityka.
W systemie parlamentarno-gabinetowym formą wyrażenia przez parlament niezadowolenia jest instytucja wotum nieufności jako mechanizm realizacji odpowiedzialności politycznej. Głowa państwa (np. prezydent, monarcha) nie odpowiada politycznie, ponieważ wydawane przez nią akty prawne wymagają kontrasygnaty któregoś z właściwych ministrów.
Odpowiedzialność polityczna nie musi być związana z naruszeniem prawa stąd też nie stwierdza się winy danego rządu, a podaje się jedynie negatywnej ocenie działalność jego lub poszczególnych ministrów.
Polega na złożeniu przez posłów wniosku wyrażającego brak zaufania do rządu lub określonego ministra. Przyjęcie wniosku przez parlament pociąga za sobą obowiązek głowy państwa udzielenia dymisji organowi wymienionemu we wniosku.
konstytucyjny wymóg podpisania urzędowego aktu głowy państwa (prezydenta monarchy) przez premiera lub właściwego ministra bądź łącznie. Kontrasygnata oznacza, że członkowie rządu (premier i ministrowie) przejmują na siebie odpowiedzialność polityczną za podpisany akt.
135.Odpowiedzialnośc Prezydenta Polski
Zadania prezydenta wiążą się z ochroną najbardziej podstawowych wartości państwa, jakimi są : suwerenność, integralność terytorialna, bezpieczeństwo zewnętrzne i wew. a także czuwanie nad przestrzeganiem Konstytucji, zagwarantowanie ciągłości władzy państwowej.
Za swoją działalność urzędową Prezydent nie ponosi odpowiedzialności parlamentarnej, natomiast w razie naruszenia konstytucji lub ustawy może zostać pociągnięty do odpowiedzialności konstytucyjnej.
Odpowiedzialność konstytucyjna to odpowiedzialność za naruszenie prawa,. Realizowana z inicjatywy Parlamentu, przez organ władzy sądowniczej SN ,TS, TK.
Art.145, ust.1 prezydent RP za naruszenie Konstytucji ustawy lub za popełnienie przestępstwa może być pociągnięty do odpowiedzialności przez TS
Odpowiedzialność konstytucyjna ma charakter prawno-konstytucyjny. Ma ona miejsce wówczas, gdy Prezydent naruszy przepisy konstytucji, lub ustawy (tego rodzaju naruszenie określa się jako delikt konstytucyjny., ale także wówczas gdy popełni przestępstwo.
Odpowiedzialność za delikt to odpowiedzialność za czyny nie stanowiące przestępstwa, ale za naruszenie w zakresie swego urzędowania lub w związku ze zajmowanym stanowiskiem w sposób zawiniony.
Odpowiedzialność konstytucyjna egzekwuje się przez postanowienie Prezydenta w stan oskarżenia, do czego uprawnione jest wyłącznie Zgromadzenie Narodowe. Uchwała ZN w tej sprawie musi być podjęta większością tzn. 2/3 głosów i na wniosek co najmniej 140 członków ZN.
136.Odpowiedzialność w związku z zajmowanym stanowiskiem ponoszone przed TK
Istota odpowiedzialności konstytucyjnej – polega na pociągnięciu do odpowiedzialności prawno – karnej osób zajmujących najwyższe stanowiska w państwie, za naruszenie przez te osoby Konstytucji bądź ustawy, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania (zakres przedmiotowy odpowiedzialności konstytucyjnej).
Art. 198 K.:
1). Odpowiedzialność konstytucyjną przed TS ponoszą Prezydent RP, Prezes RM oraz członkowie RM, Prezes NBP, Prezes NIK, członkowie KRRiTV, a także osoby, którym Prezes RM powierzy kierowanie ministerstwem oraz Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych.
2). Odpowiedzialność konstytucyjną przed TS ponoszą również posłowie i senatorowie w zakresie określonym w art. 107.
3). Rodzaje kar orzekanych przez TS określa ustawa.
Zakres podmiotowy odpowiedzialności konstytucyjnej jest rozbudowany:
- Prezydent – odpowiada za delikt konstytucyjny, jak i za pospolite przestępstwo;
- Prezes RM oraz członkowie RM – odpowiadają za delikt konstytucyjny i za pospolite przestępstwo popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem;
- Prezes NBP, Prezes NIK, członkowie KRRiTV, Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych, posłowie i senatorowie – ponoszą odpowiedzialność za naruszenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej z osiąganiem korzyści z majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego albo za nabywanie tego majątku.
Zakres przedmiotowy tej odpowiedzialności to naruszenie Konstytucji lub ustawy w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie urzędowania.
Chodzi tu o czyny wykazujące:
- naruszenie Konstytucji lub ustawy,
- mające zawiniony charakter,
- popełnione przez osoby w zakresie swego urzędowania,
- nie stanowiące przestępstwo.
137.Odwołanie i powołanie oraz charakter Wicewojewodów
Osoby powołane na stanowiska wojewodów i wicewojewodów w trybie określonym w dotychczasowych przepisach - zachowują te stanowiska do czasu odwołania .Wicewojewodę powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody. Wicewojewoda wykonuje zadania i kompetencje w zakresie określonym przez wojewodę. Jeżeli wojewoda nie może pełnić obowiązków służbowych, zakres zastępstwa rozciąga się na wszystkie zadania i kompetencje wojewody.
138.Odwolanie ministra ze składu rządu
Funkcja kreacyjna Sejmu polega na uczestnictwie w powoływaniu ministrów na niektóre stanowiska państwowe i odwoływaniu z nich. Sejm uczestniczy w tworzeniu rządu udzielając wotum zaufania powołanej przez Prezydenta Radzie Ministrów lub samodzielnie wybierając Prezesa Rady Ministrów i proponowany przez niego skład rządu. Na wniosek Prezydenta Sejm powołuje i odwołuje prezesa Narodowego Banku Polskiego oraz pierwszego prezesa Sądu Najwyższego Na wniosek Marszałka lub grupy posłów (35) Sejm powołuje i odwołuje prezesa Najwyższej Izby Kontroli i powołuje Rzecznika Praw Obywatelskich. Sejm wybiera członków Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu, część składu Krajowej Rady Sądownictwa oraz Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji
139.Odwołanie RPO przed upływem kadencji
Podstawowym zadaniem RPO jest stanie na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji oraz innych aktach normatywnych. Po zbadaniu sprawy Rzecznik może podjąć interwencję dla załatwienia sprawy obywatela. Następuje to w formie wystąpienia, które jest kierowane do organu, organizacji lub instytucji, które w swej działalności naruszyły wolności i prawa.
140. Określ strukturę kierownicza ministerstwa
Ministerstwo tworzy znosi , przekształca je RM w drodze rozpatrzenia. Strukturę organizacyjną wyznacza ustawa o Radzie Ministrów przewidując następujące komórki organizacyjne:
-departamenty do realizacji meteorycznych zadań do obsługi ministerstwa
- biura poselskie
- sekretariaty
- wydziały jako komórki org. Które mogą być tworzone w ramach departamentu oraz biur.
W każdym ministerstwie przewidziany jest Gabinet Polityczny ministra. Ustawa wskazuje, że w ministerstwie należy powołać Komórki organizacyjne bądź wyodrębnione stanowiska do spraw prawnych informacji, budżetu i finansów, kadr, szkolenia, W ministerstwie przewidziane jest stanowisko Dyrektora generalnego, który sprawuje nadzór nad biurami, sekretariatami .poza funkcjonują inne organy pomocnicze i doradcze.
141.Określanie szczegółowego zakresu działania ministra
Aby wzmocnić pozycję premiera wobec ministra sformułowano postanowienia w myśl których minister jest powoływany dla kierowania określonym działem administracji rządowej lub dla wypełniania zadań wyznaczonych przez Prezesa Rady Ministrów.
Przy ministrze może funkcjonować powołany przez Radę ministrów komitet doradczy.
Minister zajmuje jednocześnie dwie pozycje :
• Jest członkiem kolegialnego organu administracji rządowej zwanym Radą Ministrów ( gdzie w sytuacji określonej ustawą konstytucyjna może pełnić funkcję wicepremiera lub premiera)
• Jest organem kierującym określonym działem administracji państwowej zwanym resortem
Zadania i kompetencje ministra określone są:
• w akcie o powołaniu urzędu ministra
• w akcie określającym szczegółowy zakres działania ministra
• w innych ustawach i niższych aktach normatywnych
Całość funkcji ministra można w najogólniejszym ujęciu rozdzielić na:
• funkcje prawotwórcze ( gdzie minister wydaje rozporządzenia i zarządzenia)
• funkcje polegające na wydawaniu decyzji administracyjnych
• funkcje kierowania resortem nie obejmujące działalności prawotwórczej i decyzyjnej
• funkcje szczególne wynikające ze specjalnego statusu ministra w określonej sferze
7. Centralne organy administracji państwowej
142.Opinie Jako realizacja funkcji kontrolnej sejmu
Ekspertyzy, opinie oraz konsultacje mogą dotyczyć
toczących się lub planowanych prac wynikających z funkcji
Sejmu i jego organów w zakresie legislacji i działań
kontrolnych oraz prac studyjnych (badania, ekspertyzy
długofalowe).
2. Uprawnionymi do zamawiania ekspertyz i opinii są:
1/ Marszałek Sejmu,
2/ wicemarszałkowie Sejmu,
3/ Prezydium Sejmu,
4/ Konwent Seniorów,
5/ komisje i podkomisje sejmowe,
6/ kluby parlamentarne,
7/ koła poselskie,
8/ posłowie.
Ekspertyzy i opinie mogą być zamawiane przez uprawnionych:
a/ w Biurze Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu,
b/ za pośrednictwem Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii
Sejmu u wskazanych ekspertów,
c/ bezpośrednio u wybranych ekspertów.
Stałe doradztwo, o którym mowa w 2 oraz ekspertyzy i
opinie, o których mowa w 4 lit. a i b, a także
konsultacje są finansowane ze środków przewidzianych w
budżecie Kancelarii Sejmu na działalność Biura Studiów i
Ekspertyz - z zastrzeżeniem ust. 2.
Ekspertyzy i opinie związane z pracami Sejmu i jego
organów, o których mowa w 4 lit. b, a zamawiane przez
kluby parlamentarne, koła poselskie i posłów
niezrzeszonych, są finansowane z limitu środków
finansowych pozostających w Kancelarii Sejmu do ich
dyspozycji (w wysokości 700 złotych w skali rocznej na
jednego posła) i są uruchamiane na podstawie zamówień i
odpowiednich dokumentów finansowych.
Ekspertyzy i opinie, o których mowa w 4 lit. c, są
finansowane ze środków przeznaczonych na prowadzenie
biur poselskich, biur klubów parlamentarnych i biur kół
poselskich, przyznawanych według zasad ustalonych
odrębnie przez Prezydium Sejmu.
143.Opóżnienie urzędu Prezydenta RP
Opróżnienie urzędu Prezydenta następuje w przypadku:
a) zrzeczenia się urzędu,
b) utraty obywatelstwa Wolnego Klubu RP,
c) pozbawienia praw publicznych,
d) pozbawienia urzędu w referendum,
e) nieaktywności w Wolnym Klubie RP dłuższej, niż dwa tygodnie.
2. Opróżnienie urzędu Prezydenta stwierdza Prezes Sądu Najwyższego
144.Organizacja Rządu
Może być różna , ale koniecznym elementem organizacyjnym resortu musi być minister oraz jego urząd czyli ministerstwo , a ponad to skład resort mogą wchodzić :
-organy adm. Rządowej centralne i terenowe
-zakłady adm.-szpitale ,szkoły
-organy doradczoopiniodawcze
-przedsiębiorstwa państwowe i inne organizacje
145.Organy NIK
NIK jest odrębnym organem konstytucyjnym „zawieszonym” pomiędzy Sejmem a rządem i powołanym do kontroli działalności zarówno RM i ministrów, jak i poszczególnych jednostek organizacyjnych administracji rządowej. Prezes NIK jest powołany przez Sejm za zgodą Senatu na okres 6 lat, i może być ponownie wybrany tylko raz NIK ma obowiązek podejmowania i przeprowadzania kontroli na zlecenie Sejmu lub jego organów. NIK przedstawia też Sejmowi wynik innych ważniejszych kontroli. Wiceprezesi powoływani przez Marszałka Sejmu na wniosek Prezesa NIK .Kolegium NIK to –prezes, wiceprezes, Dyrektor Generalny NIK, 14 członków na 3 lata
146.Organy NSA
Na czele NSA stoi Prezes NSA powołany na 6-cio letnią kadencję przez Prezydenta RP spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA /art. 185/.
Prezesów ośrodków zamiejscowych powołuje Prezes NSA za zgodą Kolegium tego sądu. Organami samorządu sędziowskiego są: Zgromadzenie Ogólne i Kolegium NSA.
NSA jest niezależny od nadzoru administracyjnego Ministra Sprawiedliwości. Wszystkie zadania administracji są wykonywane przez Prezesa tego sądu.
Na płaszczyźnie orzeczeniowej NSA podlega jeszcze nadzorowi Sądu Najwyższego, bo od niektórych orzeczeń NSA możliwe jest wniesienie rewizji nadzwyczajnej do Sądu Najwyższego. Jest to jednak sytuacja przejściowa.
NSA sprawuje sądową kontrolę legalności decyzji adm., czyli zgodności z prawem, a nie kwestii celowości, czy słuszności.
147.Organy pomocnicze gminy
Organami gminy są:
1) rada gminy,
2) zarząd gminy.
Organami pomocniczymi są sołectwa. Sołectwo to jednostka pomocnicza gminy. W gminach miejskich odpowiednikiem sołectwa jest dzielnica (osiedle). Obszar, zakres działania sołectwa i jego organów określa Rada gminy w statucie.
Organem stanowiącym i kontrolnym jest zebranie wiejskie (mieszkańców), wykonawczym sołtys (przewodniczący zarządu dzielnicy), organem doradczym Rada sołecka.
148.Organy powiatu
Organami powiatu są:
1/ rada powiatu,
2/ zarząd powiatu.
Działalność organów powiatu jest jawna. Ograniczenia jawności mogą wynikać wyłącznie z ustaw.
Jawność działania organów powiatu obejmuje w szczególności prawo obywateli do uzyskiwania informacji, wstępu na sesje rady powiatu i posiedzenia jej komisji, a także dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych, w tym protokołów posiedzeń organów powiatu i komisji rady powiatu.
149.Organy Sądu najwyższego
Sąd Najwyższy dzieli się na 4 izby: Cywilną, Karną, Wojskową oraz Administracyjną, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Na czele każdej izby stoi Prezes powoływany przez Prezydenta RP. W izbie działa Zgromadzenie Sędziów Izby jako organ samorządu sędziowskiego. Na czele SN stoi Pierwszy Prezes, a organami samorządu sędziowskiego są: Zgromadzenie Ogólne oraz wybierane przez Zgromadzenie - Kolegium SN.
Pierwszy Prezes SN jest powoływany przez Prezydenta RP na 6-cio letnią kadencję spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne SN.
Pierwszy Prezes sprawuje całokształt administracyjnego kierownictwa pracą sądu.
Pierwszy Prezes SN jest z urzędu przewodniczącym Trybunału Stanu, oraz członkiem Krajowej Rady Sądownictwa.
150.Organy sejmu
Marszałek Sejmu, Prezydium Sejmu, konwent seniorów, organy pomocnicze, komisje sejmowe, sekretarze sejmu.
Marszałek Sejmu-wybierany jest przez Sejm z grona posłów na pierwszym posiedzeniu Sejmu. Kandydaturę może złożyć grupa 15 posłów. Reprezentuje Sejm, zwołuje posiedzenia, kieruje pracami Sejmu, przewodniczy prezydium i konwentowi seniorów, , administruje Sejmem, przewodniczy zgromadzeniu narodowemu i zarządza wybory Prezydenta. Prezydium Sejmu- składa się z marszałka i wicemarszałków. Kompetencje: ustanowienie planu prac Sejmu, współpraca między komisjami i ich koordynowanie, opiniowanie zgromadzeń z prawem projektów ustaw uchwał, Stosowanie kar regulaminowych, decydowanie o dietach ryczałtach poselskich. Wykładnia regulaminu Sejmu, organizowanie doradztwa naukowego na rzecz Sejmu.
Konwent seniorów jest organem doradczym Prezydium zapewniającym współdziałanie klubów w Sejmie. Składa się – marszałek sejmu, wicemarszałków, przewodniczących i wiceprzewodniczących klubów poselskich, przedstawicieli kół parlamentarnych,. W pracach bierze udział z głosem doradczym szef kancelarii Sejmu.. Jedyny organ nie pochodzący z wyborów.
Komisje Sejmowe – to wyspecjalizowane organy zajmujące się wyrażaniem opinii w sprawach przekazanych im przez Sejm. Większość rozstrzygnięć Sejmu jest przyjmowana w brzmieniu przedstawionym przez komisję. Komisja nie może wyłącznie składać się z posłów – zasada jest reprezentacja wszystkich klubów. Każdy poseł musi być członkiem komisji. Pracami kieruje prezydium. Wyróżniamy komisje stałe i nadzwyczajne.
Sekretarze Sejmu - Są to posłowie (20) wybierani przez Sejm i pełnią one zadania pomocnicze przy prowadzeniu obrad przez marszałka. Prowadza listę mówców, obliczają głosy w głosowaniach imiennych, przyjmują wystąpienia posłów.
151.Organy trybunału konstytucyjnego
Organami TK są: Zgromadzenie Ogólne oraz Prezes Trybunału. W skład zgromadzenia wchodzą wszyscy sędziowie Trybunału.
Zgromadzenie omawia, co najmniej raz w roku, działalność Trybunału oraz problemy wynikające z jego orzecznictwa. Podejmuje rozstrzygnięcia (najważniejsze) dotyczące organizacji pracy Trybunału: uchwalenie regulaminu Trybunału, wybór kandydatów na Prezesa i Wiceprezesa Trybunału, uchwalanie projektu dochodów i wydatków Trybunału oraz spraw dotyczących sędziów np. wygaśnięcie mandatu, zgoda na uchylenie immunitetu.
152.Organy województwa
organy województwa (sejmik województwa, zarząd województwa) oraz marszałka województwa. Organami jednostek samorządu terytorialnego są również organy związków gmin, związków powiatów, kierownicy służb, inspekcji i straży działających w imieniu wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty lub marszałka województwa, a ponadto samorządowe kolegia odwoławcze.
Sejmik Województwa
- organ stanowiący i kontrolny
- kadencja 4 lata
- skład: 45 radnych - woj. do 2 000 000 mieszkańców po 5 na każde rozpoczęte 500 000 mieszkańców.
Zarząd województwa
organ wykonawczy województwa
- skład 5 osób: marszałek jako przewodniczący, wiceprzewodniczący, pozostali członkowie
- wybór dokonuje sejmik spośród swojego grona bezwzględną większością głosów
- pozostałych - na wniosek marszałka
- w przypadku nie powołania zarządu w terminie 3 miesięcy zadania przejmuje wojewoda
Zadania zarządu województwa:
- zadania nie zastrzeżone na rzecz sejmiku woj. sam. jedn. terytorialnych
- wykonywanie uchwał Sejmiku województwa
- gospodarowanie mieniem województwa
- przygotowywanie projektów i wykonanie budżetu
- przygotowanie projektów strategii rozwoju województwa (plan zagospodarowania przestrzennego)
- prowadzenie bieżącej polityki i zawieranie umów w zakresie współpracy międzynarodowej ze strukturami samorządu regionalnego w innych krajach
- kierowanie, koordynowanie i kontrolowanie działalności woj. sam. organizacyjnych w tym powoływanie i odwoływaniu ich warunków
- uchwalenie regulaminu organizacyjnego urzędu marszałkowskiego
- zarząd wykonuje swoje zadania przy pomocy urzędu marszałkowskiego i wojewódzkich sam. jednostek lub wojewódzkich nie można odesłać z adnotacją
Marszałek województwa:
- ustawa nie nazywa go organem (chociaż powinna)
- zadania
- organizacja pracy zarządu i urzędu marszałkowskiego
- kierowanie bieżącymi sprawami województwa
- reprezentowanie województwa na zewnątrz
- podejmowanie niezbędnych czynności należących do zarządu w sprawach nie cierpiących zwłoki, związanych z bezpośrednim zagrożeniem interesu publicznego, zagrażających bezpośrednio zdrowiu i życiu oraz w sprawach mogących spowodować znaczne straty materialne
- prawo wydawania decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu adm. publicznej.
Skarbnik województwa:
- powoływany i odwoływany przez sejmik województwa na wniosek marszałka
- bezwzględna większość głosów, głosowanie tajne, połowa składu
- uczestniczy w pracach zarządu i obradach sejmiku z głosem doradczym
- główny księgowy województwa
- kontrasygnaty - czynności prawne, z których wynika zobowiązanie pieniężne
- brak sekretarza województwa!
153.Orzecznictwo sądowe w systemie źródeł Prawa Konstytucyjnego
Trybunał Konstytucyjny jest samodzielnym organem konstytucyjnym państwa. Na tle art. 10 ust.. 2 Konstytucji z 1997 roku - „władzę sądowniczą sprawują sądy i trybunały” - należy go traktować jako organ władzy sądowniczej, powołany do badania zgodności z Konstytucją aktów normatywnych i umów międzynarodowych oraz wykonywania innych zadań określonych w Konstytucji.
154.Orzekanie zgodności aktów normatywnych z aktami wyższego rzędu
Kontrola norm polega na orzekaniu o hierarchicznej (pionowej) zgodności aktów normatywnych (norm prawnych) niższego rzędu z aktami normatywnymi (normami prawnymi) wyższego rzędu i na eliminowaniu tych pierwszych z systemu obowiązującego prawa w razie stwierdzenia braku jej zgodności. Jest to podstawowe zadanie każdego sądu konstytucyjnego, odróżniające treść jego działalności od działalności innych organów władzy sądowniczej. Kontrola norm ma charakter następczy, tzn. może dotyczyć tylko aktów normatywnych (zawartych w nim norm), które już zostały ustanowione i albo już nabrały mocy obowiązującej, albo znajdują się jeszcze w okresie vacatio legis. Tylko wyjątkowa kontrola norm może przybrać charakter prewencyjny (uprzedni), a jedynym podmiotem uprawnionym do jej inicjowania jest Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej.
155,Orzekanie o zgodności z konstytucją RP celów lub działalności partii politycznych
Trybunał Konstytucyjny, konstytucyjna instytucja władzy sądowniczej powołana na mocy ustawy z 1982 (nowelizowanej w 1989), której głównym zadaniem jest kontrolowanie zgodności prawa z Konstytucją RP oraz formułowanie jego wykładni.
Trybunał orzeka w sprawach:
1. zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją,
2. zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,
3. zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,
4. zgodności z konstytucją celów lub działalności partii politycznych.
156,Osobowość prawna samorządu terytorialnego
Kwestię samorządu terytorialnego reguluje Konstytucja z 02.IV.1997 r w rozdziale VII. W myśl Konstytucji podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest Gmina, na czele z Radą Gminy i Zarządem.
I jak określa to ustawa samorząd terytorialny stanowi:
1). Powiat – z radą Powiatu; Zarząd z przewodniczącym Starostą;
2). Województwo – Z Sejmikiem Wojewódzkim; Zarząd z Marszałkiem Sejmiku
157.Otwarty system prawa
System prawa to całokształt norm prawnych, obowiązujących w danym państwie, uporządkowany według wybranych cech (kryteriów). „Otwarty” system źródeł prawa-z góry rezygnuje z wymieniania i uregulowania wszystkich form normodawstwa, musi być wyposażony w innego rodzaju „zamknięcie”. System polski jest otwarty, ruchomy. Systemy dzielimy na:
1)Sformalizowane –np. system Islamu, prawo spółdzielcze
2)Niesformalizowane –to takie, gdzie nie bardzo wiadomo czy są i gdzie one są, a także czy jest sankcja (system polityczny, ekonomiczny)
158. Państwo prawne a demokratyczne państwo prawne
Państwo prawne – to takie które przestrzega prawa , art.2 konstytucji ustanawia zasadę demokratycznego państwa prawnego jako podstawową zasadę ustroju politycznego.
Został on wprowadzony pierwszy raz do polskiego porządku ustrojowego na podstawie nowelizacji Konstytucji PRL z 1989 roku i w niezmienionym kształcie przyjęty przez Małą Konstytucję z 17 października 1992 roku.
Ideę demokratycznego państwa prawnego należy analizować poprzez wyodrębnienie dwóch pojęć :
A : PAŃSTWA PRAWNEGO – które wiąże się z formalnym pojmowaniem państwa prawnego
B: DEMOKRATYCZNEGO PAŃSTWA PRAWNEGO – akceptuje cechy materialne(demokratyzm)
A : Podstawowe przesłanki formalnego państwa prawnego to :
1. podział władzy
2. Konstytucjonalizm
3.legalność- związanie prawem wymiaru sprawiedliwości i administracji
4.dopuszczenie integracji w sferę wolności jednostki i prawa tylko na podstawie ustawy
5. sądowa kontrola władzy wykonawczej
6. odpowiedzialność odszkodowawcza władzy państwowej (publicznej)
W takim znaczeniu państwo prawne to państwo rządzone przez prawo w którym to prawo stoi nad państwem, a podstawową metodą władzy są „rządy prawa- a nie ludzi „:
Idea demokratycznego państwa prawa spełnia się przez połączenie elementów formalnych z elementami materialnymi do których współczesna doktryna zalicza :
1. zagwarantowanie oraz poszanowanie praw i wolności człowieka i obywatela
2. zasadę suwerenności
3. zasadę pluralizmu politycznego
4. demokratyzm oparty na kreowaniu władz przez okresowo odbywane wolne wybory powszechne
5. zapewnienie udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji państwowych
6. ideę państwa socjalnego opartą na realizacji zasad sprawiedliwości społecznej
7. niezależny i niezawisły sądowy wymiar sprawiedliwości, który kontroluje władzę ustawodawczą i wykonawczą oraz zasadę samorządu
demokratyczne państwo prawa to takie, w którym prawo odzwierciedla akceptowany społecznie system wartości, oparty na prawie naturalnym i standardach prawa międzynarodowego.
W demokratycznym państwie prawa wola większości wyrażana jest w formie ustawy.
159.Państwowa Teoria samorządu terytorialnego
Samorząd terytorialny stanowi wyodrębniony w strukturze państwa, powstały z mocy prawa, związek lokalnego społeczeństwa, powołany do samodzielnego wykonywania administracji publicznej.
Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne (jako zadania własne) służące zaspakajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej. Ustawa może zlecić jednostkom samorządu terytorialnego wykonywanie innych zadań publicznych.
160.Parlamentarna funkcja ustawodawcza
Funkcja ustawodawcza jest udziałem parlamentu w procesie legislacyjnym obejmującym transpozycję prawa wspólnotowego do porządku krajowego. Rola parlamentu ma charakter służebny - wpisuje się w pewien etap realizacji zobowiązań państwa jako członka Unii Europejskiej. Inaczej - parlament jest współwykonawcą± zobowiązań państwa. Ten obszar działania parlamentu jest podporządkowany regułom wyznaczanym przez Wspólnotę. Oznacza to, iż z zewnątrz, z punktu widzenia efektu ostatecznego w wymiarze wspólnotowym, działanie Parlamentu jest działaniem państwa jako całości. Zaniechanie wykonania zobowiązań albo działanie wbrew tym zobowiązaniom skutkuje odpowiedzialności państwa na forum wspólnotowym. Zasady organizacji parlamentu i postępowania z projektami zawierającymi materię legislacyjna± pozostają poza zainteresowaniem prawa wspólnotowego. Udział parlamentu w transponowaniu prawa wspólnotowego jest zagwarantowany jedynie generalnie, poprzez obowiązek przestrzegania zasad demokracji i rządów prawa, wynikający z art. F.1. Traktatu z Maastricht.
161. Parlamentarny etap powołania nowego rządu
Parlamentarny etap powołania nowego rządu
etap parlamentarny – wybór premiera i zaproponowanej przez niego Rady Ministrów
162. Pełnomocnicy rządu
Pełnomocnicy Rządu
- pełnomocnikiem rządu może być sekretarz lub podsekretarz stanu a w szczególnie uzasadnionych przypadkach wojewoda
- pełnomocnika powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów
rada ministrów ustala w drodze rozporządzenia zakres upoważnień danego pełnomocnika
163. Pluralizm polityczny
Pluralizm polityczny
zasada ta polega na istnieniu dwóch lub więcej partii politycznych
164. Pociąganie do odpowiedzialności konstytucyjnej
Pociąganie do odpowiedzialności konstytucyjnej.
to odpowiedzialność za naruszenie konstytucji lub ustaw realizowana z inicjatywy Parlamentu przez SN, TK, TS – podlega jej Prezydent i Rada Ministrów.
165. Pociąganie przez Sejm do odpowiedzialności konstytucyjnej
Pociąganie przez Sejm do odpowiedzialności konstytucyjnej
- Uchwały o pociągnięciu do odpowiedzialności konstytucyjnej lub o umorzeniu postępowania w sprawie Sejm podejmuje bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.
- premier i ministrowie za naruszenie konstytucji i ustaw bądź popełnienia przestępstwa w związku z zajmowanym stanowiskiem są pociągani przez Sejm do odpowiedzialności konstytucyjnej
166. Podaj konstytucyjne przypadki w których możliwe jest przeprowadzenie referendum
Podaj konstytucyjne wypadki w których jest możliwe przeprowadzenie referendum
- W sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa może być przeprowadzone referendum ogólnokrajowe.
-. Referendum ogólnokrajowe ma prawo zarządzić Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów lub Prezydent Rzeczypospolitej za zgodą Senatu wyrażoną bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.
- Jeżeli w referendum ogólnokrajowym wzięło udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania, wynik referendum jest wiążący.
- Ważność referendum ogólnokrajowego oraz referendum, o którym mowa w art. 235 ust. 6, stwierdza Sąd Najwyższy.
- Zasady i tryb przeprowadzania referendum określa ustawa.
- Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego lub wyjątkowego Prezydent Rzeczypospolitej przedstawia Sejmowi w ciągu 48 godzin od podpisania rozporządzenia.
Sejm niezwłocznie rozpatruje rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej. Sejm może je uchylić bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
- referendum w sprawie wejścia do Unii Europejskiej
167. Podmiotowa odpowiedzialność przed TS
Podmiotowa odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu
- I grupa – prezydent ponosi odpowiedzialność karną, zupełną i wyłączną
- II grupa – Prezes i członkowie RM – odpowiedzialność karna częściowa i konkurencyjna
- III grupa – Prezes NBP, NIK, KRRiTV, Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych – odpowiedzialność konstytucyjna
- IV grupa – posłowie i senatorowie – za naruszenie zakazu działalności gospodarczej
168. Podmiotowe prawo wyborcze
Podmiotowe prawo wyborcze
uprawnienie do wybierania i bycia wybranym w wyborach
169. Podmioty funkcjonujące poza składem Rady Ministrów
- wojewoda
-- kościoły i inne związki wyznaniowe działają w ramach w konstytutywnych ramach ustroju RP i ich sytuację prawną i majątkową regulują przepisy rangi ustawowej
170. Podmioty uprawnione do wnioskowania w sprawie rozstrzygnięcia sprawowania urzędu Prezydenta RP
Podmioty uprawnione do wnioskowania w sprawie rozstrzygnięcia o tymczasowej przeszkodzie.
- stwierdzenie przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej rozstrzyga Trybunał Konstytucyjny na wniosek Marszałka Sejmu.
W razie uznania przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej Trybunał Konstytucyjny powierza Marszałkowi Sejmu tymczasowe wykonywanie obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia, uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego,
171. Podmioty uprawnione do występowania ze skargą konstytucyjną
Podmioty uprawnione do występowania ze skargą konstytucyjną
skargę konstytucyjną może złożyć każdy obywatel RP
172. Podmioty uprawnione do złożenia wniosku o pociągnięcie odpowiedzialności konstytucyjnej
Podmioty uprawnione do złożenia wniosku o odpowiedzialność konstytucyjną
wniosek może złożyć prezydent, 115 posłów, za uchwałą musi głosować 276 posłów
173. Podstawa ustroju rolnego RP
174. Podstawowe zasady prawa wyborczego
Podstawowe zasady prawa wyborczego.
- zasada równości
- zasada powszechności
- zasada bezpośredniości
- zasada tajności
- zasada proporcjonalności
175. Podstawy prawne sądownictwa administracyjnego
Podstawy prawne sądownictwa administracyjnego
- Sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwości między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej.
- Kontrola, o której mowa sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.
- -Sądami administracyjnymi są Naczelny Sąd Administracyjny oraz wojewódzkie sàdy administracyjne. Sprawy należące do właściwości sądów administracyjnych rozpoznają, w pierwszej instancji, wojewódzkie sàdy administracyjne.
176. Podstawy społecznej gospodarki rynkowej
177. Polityczna budowa ministerstwa
Polityczna budowa ministerstwa
sekretarze i podsekretarze stanu
178. Polityczna odpowiedzialność rządu
Polityczna odpowiedzialność rządu
- członkowie RM ponoszą odpowiedzialność polityczną przed Sejmem za sprawy należące do ich kompetencji – wotum nieufności może złożyć 69 posłów, głosowanie odbywa się po 7 dniach od jego złożenia. Za musi być 231 posłów wówczas prezydent odwołuje ministra
- ponoszą ją również przed Premierem, który może żądać zgłoszenia rezygnacji, gdy jej nie złoży to prezydent na wniosek premiera odwołuje danego ministra
179. Polski model samorządu terytorialnego
Polski model samorządu terytorialnego
- Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina.
- gmina, powiat, województwo
180. Postawienie w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu
Postanowienie w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu
zgłoszenie wniosku
postępowanie Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej
postawienie w stan oskarżenia
Trybunał Stanu I instancji
Trybunał Stanu II instancji
Postawieni przed TS mogą być :
1) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,
2) Prezes Rady Ministrów oraz członkowie Rady Ministrów,
3) Prezes Narodowego Banku Polskiego,
4) Prezes Najwyższej Izby Kontroli,
5) członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,
6) osoby, którym Prezes Rady Ministrów powierzył kierowanie ministerstwem,
7) Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych.
181. Powiaty grodzkie
Są to byłe województwa i gminy powyżej 100 tys.mieszkańców.
182. Powiaty ziemskie
W ich skład wchodzą gminy znajdujące się wokół powiatu.
183. Powiązanie między państwem a kościołami - rodzajem stosunku państwo-kościół
184. Powody złożenia rezygnacji przez rząd
Powody złożenia rezygnacji przez rząd
Sejm wyraża Radzie Ministrów wotum nieufności większością ustawowej liczby
posłów na wniosek zgłoszony przez co najmniej 46 posłów i wskazujący imiennie
kandydata na Prezesa Rady Ministrów. Jeżeli uchwała została przyjęta przez
Sejm, Prezydent Rzeczypospolitej przyjmuje dymisję Rady Ministrów i powołuje
wybranego przez Sejm nowego Prezesa Rady Ministrów, a na jego wniosek
pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę.
Prezes Rady Ministrów może zwrócić się do Sejmu o wyrażenie Radzie Ministrów
wotum zaufania. Udzielenie wotum zaufania Radzie Ministrów następuje większością
- głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
185. Powołanie nowej Rady Ministrów przez Prezydenta
Powołanie nowej Rady Ministrów przez Prezydenta
- przebiega w kilku etapach, ukształtowanych w ten sposób, aby niepowodzenie poprzedniego etapu powodowało przejście do następnego
- etap prezydencki – desygnowanie Premiera i powołanie RM , udzielenie wotum zaufania
- etap prezydencki – powołanie premiera i na jego wniosek członków RM
186. Powołanie podmiotu do składu Rady Ministrów
187. Powołanie Prezesa Najwyższej Izby Kontroli
Powołanie Prezesa NIK
- powoływany uchwałą sejmową za zgodą senatu na wniosek Marszałka Sejmu lub 35 posłów przy bezwzględnej większości ustawowej połowy posłów na 6 lat, może być maksymalnie 2 kadencje
- nie odpowiada on polityczne
188. Powoływanie i odwoływanie sekretarzy i podsekretarzy stanu
Powoływanie i odwoływanie sekretarzy i podsekretarzy stanu
- powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek danego ministra,
- odwołuje Prezes Rady Ministrów
189. Powoływanie kierowników urzędów centralnych
Powoływanie kierowników urzędów centralnych.
- urzędy centralne podlegają Radzie Ministrów, Prezesowi RM i właściwemu resortowi
- ich kierowników powołują i odwołują Organy Naczelne i przed nimi ponoszą oni odpowiedzialność, mają właściwość na całym terytorium kraju
np. komendant główny policji, straży pożarnej itp.
190. Pozanormatywne źródła Prawa Konstytucyjnego
Pozanormatywne źródła prawa konstytucyjnego
- zwyczaje konstytucyjne
- precedensy
- orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego
- doktryna
powszechnie obowiązująca wykładnia prawa
zwyczaje konstytucyjne – np. zajmowanie miejsc w parlamencie czyli prawic – lewica, albo prawo Marszałka Sejmu do poprawiania błędów w ustawie
1. precedens – świadoma, jednorazowa praktyka danego zagadnienia pozwalająca przypuszczać, że taka praktyka nie będzie się powtarzać np. odwołanie Leppera jak był Marszałkiem Sejmu
2. powszechnie obowiązująca wykładnia prawa – autentyczna
3. wykładnia nie mająca mocy obowiązującej – jest to wykładnia, która może być dokonana przez każdego człowieka
4. wykładnie możemy podzielić na :
a – językową – podczas pierwszej analizy tekstu
b – funkcjonalną – po co dany akt został wydany
systemowa – dany akt trzeba rozumieć w kontekście całego systemu prawa
191. Pozioma struktura władzy i jej istota
192. Pozycja Ombudsmatia w systemie podziału władzy
193. Pozycja prawna Prezesa NSA
194. Pozycja Prezesa Trybunału Konstytucyjnego
Pozycja Prezesa Trybunału Konstytucyjnego
- reprezentuje Trybunał na zewnątrz oraz wykonuje czynności określone w ustawie i regulaminie
- powoływany przez prezydenta spośród 2 kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne TK, nie ma określonej kadencji
195. Pozycja ustrojowa Najwyższej Izby Kontroli
Pozycja ustrojowa Najwyższej Izby Kontroli
- nie jest władzą ustawodawczą, choć jest powiązana z Sejmem, nie sądowniczą i nie wykonawczą
- pełni funkcję kontrolną organów administracji rządowej, NBP, samorząd terytorialny, państwowe osoby prawne
- jest naczelnym organem kontroli państwowej
- działa na zasadach kolegialności
196. Pozycja ustrojowa Ombudsmana
Pozycja ustrojowa Ombudsmana
- Rzecznik Praw Obywatelskich, zwany dalej „Rzecznikiem”, stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji oraz w innych aktach normatywnych.
- samodzielny, niezawisły organ konstytucyjny powoływany na 5 lat przez Sejm za zgodą Senatu
- nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez zgody sejmu
197. Prawa ekonomiczne człowieka
Prawa ekonomiczne człowieka
- prawo własności, dziedziczenia i innych praw majątkowych
- prawo do bhp, ochrony zdrowia
- prawo do nauki
- prawo rodziny do pomocy władz publicznych
- prawa dziecka
prawo informacji o ochronie środowiska
198. Prawa i wolności człowieka i obywatela w dokumentach konstytucyjnych
Prawa i wolności człowieka i obywatela w dokumentach konstytucyjnych
@ wolności
- wolność i bezpieczeństwo
- wolność i ochrona tajemnicy w komunikowaniu się
- wolność nieskrępowanego poruszania się i wyboru miejsca zamieszkania na danym terytorium
- wolność sumienia i wyznania
- wolność wyrażania poglądów, pozyskiwania i rozpowszechniania informacji
- wolności polityczne
- wolności ekonomiczne
@ prawa
- wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne
- kobieta i mężczyzna w Rzeczypospolitej Polskiej mają równe prawa w życiu rodzinnym , politycznym, społecznym i gospodarczym.
Podczas pobytu za granicą obywatel polski ma prawo do opieki ze strony Rzeczypospolitej Polskiej.
199. Prawa osobiste
Prawa osobiste
- prawo do życia,
- zakaz eksperymentów naukowych bez dobrowolnej zgody pacjenta,
- zakaz tortur, okrutnego poniżającego traktowania i karania
- prawo domniemania niewinności
- prawo do sądu I instancji
- prawo do życia prywatnego, rodzinnego, czci, dobrego imienia, nienaruszalności mieszkania
- prawo zachowania w tajemnicy informacji o sobie,
- prawo do azylu
200. Prawa pierwszej generacji człowieka i obywatela
201. Prawa polityczne obywatela
prawa polityczne (Prawo do zrzeszania się, Prawo wyborcze, Prawo do zgłaszania kandydatów na posłów i senatorów).
1. Obywatel polski ma Prawo udziału w referendum oraz Prawo wybierania Prezydenta Rzeczypospolitej, posłów, senatorów i przedstawicieli do organów samorządu terytorialnego, jeżeli najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat.
2. Prawo udziału w referendum oraz Prawo wybierania nie przysługuje osobom, które prawomocnym orzeczeniem sądowym są ubezwłasnowolnione lub pozbawione praw publicznych albo wyborczych
202. Prawne podstawy funkcjonowania rządu
ustawa dnia 08.08.1996 o Radzie Ministrów
ustawa z dnia 04.09.1997r. o dziełach administracji rządowej
ustawa z dnia 05.06.1998 rządowej w województwie
uchwała RM z dniz 19.03.2002 –regulamin pracy RM
203. Prawo do azylu
Cudzoziemcy mogą korzystać z prawa azylu w Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach określonych w ustawie.
Cudzoziemcowi, który w Rzeczypospolitej Polskiej poszukuje ochrony przed prześladowaniem, może być przyznany status uchodźcy zgodnie z wiążącymi Rzeczpospolitą Polską umowami międzynarodowymi.
204. Prawo do zabezpieczenia społecznego
Obywatel ma Prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa.
Obywatel pozostający bez pracy nie z własnej woli i nie mający innych środków utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego, którego zakres i formy określa ustawa.
205. Prawo do życia
Rzeczpospolita Polska zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę życia
206. Prawo ekonomiczne obywatela
Każdy ma Prawo do własności, innych praw majątkowych oraz Prawo dziedziczenia.
Własność, inne prawa majątkowe oraz Prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej.
Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności
207. Prawo Konstytucyjne a Prawo Polityczne
Prawo Konst.- przedmiotem tego prawa są normy prawne określające zasady ustroju politycznego oraz wynikające z nich instytucje prawne konkretyzujące w szczególności zakres praw wolności i obowiązków obywateli oraz organizację aparatu państwowego
Prawo Pol.-
208. Prawo Konstytucyjne a inne gałęzie prawa
PK jest ściśle powiązane z innymi gałęziami prawa, za względu na swoisty charakter, przyjmuje się za wiodącą rolę PK względem innych gałęzi, bliskie związki z prawem adm (organizacje i zakres kompetencji organów administracji państwej)
- PK i Prawo Finansowe (problemy budżetu państwa)
- Związki z prawem karnym i cywilnym (zasady organizacji i wymiaru sprawiedliwości
209. Prawo Konstytucyjne a Prawo Administracyjne
Prawo Kunst.- przedmiotem tego prawa są normy prawne określające zasady ustroju politycznego oraz wynikające z nich instytucje prawne konkretyzujące w szczególności zakres praw wolności i obowiązków obywateli oraz organizację aparatu państwowego
Prawo administracyjne jest przeto ogółem norm regulujących organizację administracji oraz formy i przedmiot jej działalności.
W przepisach prawa administracyjnego znajdują się:
- przepisy dotyczące struktury i organizacji organów administracji,
- przepisy normujące działalność organów administracyjnych,
- przepisy określające sposób załatwiania poszczególnych rodzajów spraw.
Przepisy pierwszych dwóch grup stanowią część ogólną prawa administracyjnego, natomiast przepisy trzeciej grupy jego część szczegółową.
210. Prawo konstytucyjne a Prawo Państwowe
Prawo Konst.- przedmiotem tego prawa są normy prawne określające zasady ustroju politycznego oraz wynikające z nich instytucje prawne konkretyzujące w szczególności zakres praw wolności i obowiązków obywateli oraz organizację aparatu państwowego
Prawo państwowe (konstytucyjne) - podstawowym jego źródłem jest ustawa zasadnicza czyli Konstytucja oraz inne akty prawne z nią związane np. ordynacje wyborcze do Sejmu i Senatu. Reguluje ono podstawowe instytucje ujęte w Konstytucji oraz podstawowe prawa i obowiązki obywateli.
211. Prawo łaski
Prezydent Rzeczypospolitej stosuje Prawo łaski. Prawa łaski nie stosuje się do osób skazanych przez Trybunał Stanu
Prawo łaski ma długą tradycję. Dawniej stosował je król, w PRL Prawo łaski miała Rada Państwa. Wedle obecnego prawa prezydent może ułaskawić każdego skazanego, nie biorąc nawet pod uwagę negatywnych opinii sądów i prokuratora generalnego.
212. Prawo Państwowe a Prawo Polityczne
Prawo państwowe (konstytucyjne) - podstawowym jego źródłem jest ustawa zasadnicza czyli Konstytucja oraz inne akty prawne z nią związane np. ordynacje wyborcze do Sejmu i Senatu. Reguluje ono podstawowe instytucje ujęte w Konstytucji oraz podstawowe prawa i obowiązki obywateli
213. Prawo petycji, skarg i wniosków
Zagwarantowane każdemu w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Prawo składania petycji, skarg i wniosków do organów państwowych, organów jednostek samorządu terytorialnego, organów samorządowych jednostek organizacyjnych oraz do organizacji i instytucji społecznych realizowane jest na zasadach określonych przepisami,niniejszego.działu.
Petycje, skargi i wnioski mogą być składane do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przeznie,zadaniami,zleconymi,z,zakresuadministracji,publicznej.
Petycje, skargi i wnioski można składać w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą.
214. Prawo polityczne człowieka
-pr.do strajku(art.59 ust.3)
-pr.dostępu do służby publicznej(art.60)
-pr.do uzyskania inf.o działalności władz publicznych publicznych osobach pełniących funkcje publiczne
-pr.uziału w referendum i wyborach(art.62)
-pr.do petycji,wniosków i skarg(art.63)
215. Prawo własności
Każdy ma Prawo do własności, innych praw majątkowych oraz Prawo dziedziczenia.
Własność, inne prawa majątkowe oraz Prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej.
Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności.
216. Prawo zgłaszania kandydatów na sędziów Trybunału Konstytucyjnego
217. Prawo zgłaszania kandydatury, powołanie i kadencja Rzecznika Praw Obywatelskich
Rzecznik Praw Obywatelskich jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu na 5 lat.
218. Prawo zwyczajowe a źródła Prawa Konstytucyjnego
Prawo zwyczajowe - Prawo nie pochodzące od żadnej instytucji, lecz wykształcone przez społeczeństwo w toku historii.
Źródła PK
POZANORMATYWNE
- Zwyczaje konstytucyjne
- Orzeczenia trybunału konstytucji
- Doktryna
- Precedensy
- Przesadnie obowiązująca wykładnia prawa
NORMATYWNE
- KRAJOWE
• Ustawy zwykłe
• Regulaminy parlamentarne
• Inne akty władzy
• Zwyczajowe PK
- POZAKRAJOWE
• Prawo międzynarodowe
• Ponadnarodowe
219. Precedensy konstytucyjne
Świadome jednorazowe rozstrzygnięcie zagadnienia pozwalające przypuszczać ,że taka praktyka będzie się powtarzać w przyszłości, np. .odwołanie marszałka.
220. Prerogatywy prezydenta Polski
to akty nie wymagające kontrasygnaty (samodzielna władza prezydenta)
1) zarządzania wyborów do Sejmu i Senatu,2) zwoływania pierwszego posiedzenia nowo wybranych Sejmu i Senatu,3) skracania kadencji Sejmu w przypadkach określonych w Konstytucji,4) inicjatywy ustawodawczej,5) zarządzania referendum ogólnokrajowego,6) podpisywania albo odmowy podpisania ustawy,7) zarządzania ogłoszenia ustawy oraz umowy międzynarodowej w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej,
221. Prezes Najwyższej Izby Kontroli
Powołany na 6 lat (max 2x6) uchwałą Sejmową za zgodą Senatu na wniosek Marszałka Sejmu lub 35 posłów przy b/większości i połowie ustawowej liczbie głosów posłów, gdy senat się nie zgodzi to sejm musi powołać inną osobę, nie odpowiada on politycznie (parlamentarnie)
222. Prezes Rady Ministrów i jego kompetencje
- uczestniczy w procesie tworzenia rządu i może dokonywać w nich zmian
- kieruje pracami rządu
- określa zakres działania każdego ministra, powołuje i odwołuje sekretarzy i podsekretarzy stanu
- kieruje terenową adm. Rządową
- nadzoruje samorząd terytorialny
W ustroju politycznym Polski Prezes Rady Ministrów jest szefem rządu.
W zadaniach Prezesa Rady Ministrów jest:
• nadzór nad pracą Rady Ministrów
• zwierzchnictwo nad pracownikami administracji rządowej, samorządem terytorialnym w granicach zawartych w Konstytucji i ustawach
Wybrany przez niego gabinet musi być zatwierdzony przez Sejm, poprzez nadanie votum zaufania. Nominacje Rady Ministrów na czele z Prezesem zatwierdza i nadaje Prezydent RP, przed którym gabinet składa następującą przysięgę:
"Obejmując urząd Prezesa Rady Ministrów uroczyście przysięgam, że dochowam wierności postanowieniom Konstytucji i innym prawom RP, a dobro ojczyzny i pomyślność obywateli będą zawsze dla mnie najwyższym nakazem".
Prezes Rady Ministrów może sprawować jednocześnie funkcję szefa resortu i przewodniczącego jakiegoś z komitetów, a także może być posłem na Sejm RP. Nie może natomiast sprawować władzy prezydenckiej oraz innych wysokich urzędów państwowych (Np. Prezes NBP). Może zdarzyć się dymisja Prezesa lub(i) Rady Ministrów z powodów: nie nadania przez Sejm votum zaufania lub rezygnacji. Wtedy Rada Ministrów nadal sprawuje swoje władze do czasu powołania nowej. Zazwyczaj jest to proces trudny do przeprowadzenia przed wygaśnięciem kadencji Sejmu, gdyż na straży stabilnych rządów stoi Konstytucja
223 Prezydent miasta i jego podmiotowość publicznoprawna
224. Prezydium sejmu
Prezydium Sejmu - naczelny organ Sejmu kierujący jego bieżącymi pracami. W skład Prezydium Sejmu wczodzi Marszałek Sejmu wraz z Wicemarszałkami.
Obecnie w skład Prezydium wchodzą:
• Włodzimierz Cimoszewicz (SLD) (Marszałek)
• Tomasz Nałęcz (SDPL)
• Donald Tusk (PO)
• Kazimierz Michał Ujazdowski (Pis)
• Józef Zych (PSL)
Kompetencje:
-ustalenie planu prac Sejmu
-współpraca między komisjami i ich koordynowanie
-opiniowanie zgodności z prawem projektów ustaw,uchwał
-stosowanie kar regulaminowych
-decydowanie o dietach, ryczałtach poselskich
-wykładnia regulaminu Sejmu
-organizowanie doradztwa naukowego na rzecz Sejmu
225. Procedura postępowania przed TS
Postępowanie przed każdym organem z natury rzeczy nie należy zazwyczaj do materii ustrojowych, dlatego też konstytucyjna regulacja tej problematyki sprowadza się wyłącznie do określenia podmiotów uprawnionych do występowania do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskami w sprawach objętych jego właściwością.
I tak Konstytucja w zakresie kontroli konstytucjonalności prawa utrzymuje, znany na gruncie poprzednio obowiązujących przepisów, podział podmiotów uprawnionych do występowania z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego na podmioty uprawnione generalne, podmioty uprawnione szczegółowe oraz podmioty uprawnione indywidualne. Podmiotami uprawnionymi generalnie, tj. bez żadnych ograniczeń, są: Prezydent, Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, Prezes Rady Ministrów, 50 posłów, 30 senatorów, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, Prokurator generalny, Prezes Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich (art. 191 art. 1 Konstytucji).
Podmioty uprawnione szczegółowo mogą występować z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego tylko w tych wypadkach, jeżeli akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania (art. 191 ust. 1 pkt 3-5, w związku z art. 192 ust.
2).Do-podmiotów-tych-Konstytucja=zalicza:
a)organy-stanowiące-jednostki-samorządu-terytorialnego,
b) ogólnokrajowe organy związków zawodowych oraz ogólnokrajowe władze organizacji pracodawców i organizacji zawodowych,
c)kościoły-i-inne-związki-wyznaniowe.
Podmiotem uprawnionym indywidualnie na podstawie art. 186 ust. 2 Konstytucji jest Krajowa Rada Sądownictwa w zakresie aktów dotyczących niezależności sądów i niezawisłości sędziów (art. 191 ust. 1 pkt 2 w związku z ust. 186 ust. 2 Konstytucji). Z wnioskami o rozstrzygnięcie sporów kompetencyjnych do Trybunału Konstytucyjnego mogą wystąpić: Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, Prezes Rady Ministrów, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego i Prezes Najwyższej Izby Kontroli (art. 192 Konstytucji).
Wszystkie wnioski i pytania prawne rozpatrywane są na rozprawie, która ma charakter kontradyktoryjny. Trybunał Konstytucyjny w toku postępowania może przesłuchać biegłych, żądać od instytucji i organizacji okazania dokumentów oraz przeprowadzać dowody potrzebne do wyczerpującego wyjaśnienia sprawy. Postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym jest jawne. Zasada jawności ograniczona zostaje w dwóch przypadkach – ze względu na bezpieczeństwo państwa lub tajemnicę państwową.
W postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym znajdują także zastosowanie zasady: bezpośredniości, równości oraz prawdy materialnej. Ustawodawca, normując tryb postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, skorzystał zatem z klasycznego modelu postępowania cywilnego rozpoznawczego. Świadczy to niewątpliwie o wielkiej użyteczności procedury cywilnej, o jej uniwersalizmie i elastyczności, przy jednoczesnym zapewnieniu najwyższej gwarancji równego i aktywnego udziału uczestników oraz maksymalnej bezstronności i obiektywności zapadających rozstrzygnięć.
Ustawa przewiduje dla rozpatrywania poszczególnych spraw trzy rodzaje składów orzekających. Trybunał orzeka:
a) w pełnym składzie w sprawach: sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa, o stwierdzenie przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej oraz powierzenia Marszałkowi Sejmu tymczasowego wykonywania obowiązków Prezydenta Rzeczpospolitej, zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych, z wniosku Prezydenta Rzeczypospolitej o stwierdzenie zgodności ustawy z Konstytucją – przed jej podpisaniem lub umowy międzynarodowej – o szczególnej zawiłości – przed jej ratyfikacją, z inicjatywy prezesa Trybunału lub gdy z wnioskiem o rozpoznanie zwróci się skład orzekający wyznaczony do rozpoznania danej sprawy albo w sprawach, w których szczególna zawiłość wiąże się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej;
b) w składzie pięciu sędziów Trybunału w sprawach: zgodności ustaw albo ratyfikowanych umów międzynarodowych z Konstytucją, zgodności ustaw z umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie;
c) w składzie trzech sędziów Trybunału w sprawach: zgodności innych aktów normatywnych z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami, zażaleń na odmowę nadania biegu wnioskom o stwierdzenie zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawami oraz skargom konstytucyjnym.
226. Proces tworzenia nowego rządu
Przebiega w kilku etapach, ukształtowanych w ten sposób, aby niepowodzenie poprzedniego etapu powodowało przejście do następnego.
-etap I prezydencki-desygnowanie premiera i powołanie RM
-etap II parlamentarny-wybory prezydenta i zaproponowanej przez niego RM
-etap III prezydencki-powołanie premiera i na jego wniosek członków RM
227. Progi wyborcze
Inaczej klauzule zaporowe
5% głosów – komitet wyborczy
8% głosów - koalicja
228. Proporcjonalność jako przymiotnik wyborczy
kształtowanie składu organu przedstawicielskiego w sposób jak najbardziej odpowiadający poparciu wyborców dla poszczególnych list kandydatów
zasada proporcjonalności- sposób przeliczania głosów na mandaty (<20 tys. system większości . -charakteryzuje się on tym, że mandat przyznaje się temu kandydatowi w okręgu jednomandatowym lub tej liście w okręgu wielomandatowym, która uzyskała największą liczbę głosów; >20 tys. system prop. zapewnia podział mandatów między poszczególne ugrupowania wyborcze czy partie polityczne, które zarejestrowały listy wyborcze, proporcjonalnie do uzyskanych przez nie głosów)
metoda d’Handta- preferuje duże ugrupowania
m.st. Lange- preferuje małe ugrupowania
229. Protesty wyborcze - istota i kompetencje
Przeciwko ważności wyborów, ważności wyborów w okręgu lub wyborowi posła lub senatora może być wniesiony protest z powodu dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wyborom lub naruszenia przepisów niniejszej ustawy dotyczących głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów.
Jeżeli podstawę protestu stanowi zarzut popełnienia przestępstwa przeciwko wyborom albo naruszenia przez Państwową Komisję Wyborczą przepisów niniejszej ustawy dotyczących ustalenia wyników głosowania i wyników wyborów, może go wnieść każdy wyborca.
Protest przeciwko ważności wyborów w okręgu wyborczym lub przeciwko wyborowi posła lub senatora może wnieść wyborca, którego nazwisko w dniu wyborów było umieszczone w spisie wyborców w jednym z obwodów głosowania na obszarze danego okręgu wyborczego.
Prawo wniesienia protestu przysługuje również przewodniczącemu właściwej komisji wyborczej i pełnomocnikowi wyborczemu komitetu wyborczego.
W razie wniesienia protestu przeciwko ważności wyborów, ważności wyborów w okręgu lub wyborowi posła lub senatora, do czasu rozstrzygnięcia sprawy w sposób określony w art. 82, do posłów lub posła, senatorów lub senatora stosuje się przepisy o obowiązkach i prawach posłów i senatorów.
razie podjęcia przez Sąd Najwyższy uchwały o nieważności wyborów i jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadza się wybory ponowne, w zakresie unieważnienia, na zasadach i w trybie przewidzianych ustawą. Przepis art. 83 ust. 2 stosuje się odpowiednio
230. Prowadzenie ogólnego kierownictwa w dziedzinie stosunków z innymi państwami
231. Prowadzenie polityki kadrowej w ministerstwie
232. Przedmiot Prawa Konstytucyjnego
Przedmiotem są normy prawne określające zasady ustroju politycznego oraz wynikające z nich instytucje prawne konkretyzujące w szczególności zakres praw, wolności i obowiązków obywateli oraz organizacje aparatu państwowego.
233. Przedmiotowa odpowiedzialność przed TS
Obejmuje odpowiedzialność za naruszenie konstytucji lub ustawy popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem np. minis.spraw. naciska ona sędziów aby wydawali odpowiednie orzeczenie i narusza przez to ich niezawisłość w zakresie swego urzędowania np. prezydent rozwiązuje sejm mimo braku konst.
234. Przedmiotowe prawo wyborcze
całokształt norm prawnych, które regulują sposób obsady składu personalnego organu przedstawicielskiego, a zatem kwestie przygotowania, przeprowadzenia i ustalenia wyników wyboru
235. Przedmiotowy zakres skargi konstytucyjnej
Instytucja skargi konstytucyjnej była już przedmiotem rozważań w literaturze prawa konstytucyjnego, a postulat jej wprowadzenia do polskiego systemu prawnego można obecnie uznać - co do samej zasady - za powszechny i niekontrowersyjny(2). W rozważaniach doktrynalnych rozumienie skargi konstytucyjnej jest, gdy chodzi o zasadnicze elementy tej instytucji, jednolite. Przez skargę konstytucyjną rozumie się instytucję, która służy osobie fizycznej lub osobie prawnej [zarówno prawa cywilnego jak i publicznego] do ochrony na drodze szczególnego postępowania przed sądem konstytucyjnym przysługujących jej podstawowych praw obywatelskich w przypadku ich naruszenia przez akty organów państwowych albo wskutek ich bezczynności(3). Akcentuje się przy tym występowanie w odniesieniu do skargi konstytucyjnej dwu przesłanek:
przedmiotem naruszenia mogą być tylko prawa [wolności] o randze konstytucyjnej, a legitymację do wystąpienia ze skargą ma tylko podmiot, którego prawa zostały naruszone.
236. Przejściowa niemożność sprawowania urzędu Prezydenta Polski
237. Przesłanki referendum lokalnego i jego ważność
Mieszkańcy jedn.samorządowej mogą decydować o sprawach ważnych dla niej.Przeprowadza się ja na wniosek:10% mieszkańców gminy lub powiatu;5%mieszkańców województwa;z inicjatywy rady lub sejmiku w sprawie odwołania wójta-brak absolutorium,inna przyczyna.Można przeprowadzić też wówczas,gdy wniosek poprze ¼ składu rady większością 3/5 głosów do przyjecia wniosku.Aby referendum było wazne wymagany jest udzial 30% uprawnionych i 51% gł.na tak.
238. Przesłanki złożenia dymisji
-kształtuje się nowy Sejm i zbiera się na posiedzeniu.Premier składa dymisję a prezydent musi ją przyjąć
-nie zostaje uchwlone przez Sejm wotum zaufania
-wotum nieufności wobec całej RM
-rezygnacja prezesa RM
239. Przewodniczący rady powiatu
Rada powiatu wybiera ze swego grona przewodniczącego i jednego lub dwóch wiceprzewodniczących bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym.
Radny wchodzący w skład zarządu nie może pełnić funkcji, o których mowa w ust. 1.
Zadaniem przewodniczącego jest wyłącznie organizowanie pracy rady oraz prowadzenie obrad rady. Przewodniczący może wyznaczyć do wykonywania swoich zadań wiceprzewodniczącego. W przypadku nieobecności przewodniczącego i niewyznaczenia wiceprzewodniczącego, zadania przewodniczącego wykonuje wiceprzewodniczący najstarszy wiekiem.
Odwołanie przewodniczącego i wiceprzewodniczącego rady następuje na wniosek co najmniej 1/4 ustawowego składu rady powiatu, w trybie określonym w ust. 1.
W przypadku rezygnacji przewodniczącego lub wiceprzewodniczącego rada podejmuje uchwałę w sprawie przyjęcia tej rezygnacji zwykłą większością głosów, nie później niż w ciągu jednego miesiąca od dnia złożenia rezygnacji.
Niepodjęcie uchwały, o której mowa w ust. 5, w ciągu 1 miesiąca od dnia złożenia rezygnacji przez przewodniczącego lub wiceprzewodniczącego jest równoznaczne z przyjęciem rezygnacji przez radę z upływem ostatniego dnia miesiąca, w którym powinna być podjęta uchwała.
240. Przymiotniki wyborcze
zasada powszechności- postuluje jak najszerszy dostęp do wyborów jak najszerszej liczby osób
zasada równości- każdy wyborca ma 1 głos (ujęcie formalne – każdy wyborca ma jeden głos, ujęcie materialne- jednakowa siła każdego głosu)
zasada bezpośredniości- głosowanie tylko osobiście, bezpośrednio na kandydata przyznając mu pierwszeństwo
zasada tajności- anonimowość
zasada proporcjonalności- sposób przeliczania głosów na mandaty (<20 tys. system większości -charakteryzuje się on tym, że mandat przyznaje się temu kandydatowi w okręgu jednomandatowym lub tej liście w okręgu wielomandatowym, która uzyskała największą liczbę głosów; >20 tys. system prop. zapewnia podział mandatów między poszczególne ugrupowania wyborcze czy partie polityczne, które zarejestrowały listy wyborcze, proporcjonalnie do uzyskanych przez nie głosów)
metoda d’Handta- preferuje duże ugrupowania
m.st. Lange- preferuje małe ugrupowania
241. Przyrodnia godność człowieka
Art.30 Konst.stanowi,iż jest ona źródłem wolnościi praw człowieka i obywatela,jest nienaruszalna,a jej ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.
Jej źródłem jest prawo natulane,a nie stanowione.
Nie można się jej zrzec,znieść, ograniczyć.
Przysługuje każdemu człowiekowi człowiekowi takim samym stopniu.
Istotą godności jest postępowanie zgodne z własną wolą.
Zakaz poddawania człowieka sytuacjom,które mogą tę godność przekreślić.
242. Pytania w sprawach bieżących jako realizacja funkcji kontrolnej sejmu
Formułowane są ustnie na posiedzeniu Sejmu i wymagają bezpośredniej odpowiedzi o zgłoszenia pytania, poseł informuje Prezydium Sejmu na 12 godz. przed posiedzeniem Sejmu (art. 122 Regulaminu Sejmu)
243. Rada Gabinetowa
wspólne posiedzenie Rady Ministrów z prezydentem bez możliwości podejmowania wiążących decyzji. Zwoływana jest przez prezydenta dla omówienia spraw szczególnie ważnych dla interesu państwa. Radzie Gabinetowej nie przysługują kompetencje Rady Ministrów. Prezesem jest Leszek Miler
244. Rada gminy
-jednostka pomocnicza utworzona z inicjatywy mieszkańców. Statut gminy okresla zasady tworzenia , łączenia i podziału gmin
-nadaje gminom status miasta
- wysuwa wnioski do ministra właściwego do spraw administracji publicznej
245. Rada Ministrów - cechy podstawowe
- Składa się z prezesa rady ministrów i ministrów
-Prowadzi politykę wewnętrzną i zewnętrzną (zagraniczną ) państwa
-Kieruje administracja rządową:
-zapewnia wykonanie ustaw
-wydaje rozporządzenia
-kontroluje administracje rzadowa
-chroni interesy skarbu państwa i kieruje budżetem
-zapewnia bezpieczeństwo
-Prezes i wiceprezes mogą pełnić funkcje ministra
-Na ministra mogą być powoływani przewodniczący określonych komitetów
-Przedstawicielem rady ministrów ministrów województwie jest wojewoda
-Prezes rady ministrów jest zwierzchnikiem korpusu służby cywilnej
246. Rada Ministrów - prawne zasady organizacji jej pracy
- musi się stosować ściśle zgodnie z konstytucją
-tryb powoływania i odwoływania wojewodów określa ustawa
-musi mieć udzielone wotum zaufania przez sejm większością głosów
-członkowie rady ministrów ponoszą odpowiedzialność przed trybunałem stanu za naruszenie konstytucji bądź ustaw
-prezydent na wniosek prezesa rady ministrów dokonuje zmian w składzie rady ministrów
-Prezes rady ministrów składa wniosek odwołania rady ministrów
247 Rada powiatu
-Powołana przez mieszkańców powiatu na zasadzie referendum
-wystepuje z wnioskami o zmiane granic w powiecie do ministra właściwego do spraw administracji publicznej
-jest organem stanowiącym i kontrolnym
-kadencja 4 lata od dnia wyborów
-radnych jest 15 w każdym powiecie do 40000 mieszkańców a na każde kolejne 20000 przypada po dwóch
-stanowi akty prawa miejscowego
-podejmowanie działania w sprawach budżetu powiatowego
-tworzenie związkó , stowarzyszeń spółek…
-obraduja na sesjach zwołanych na przez ich przewodniczącego
248. Relacje między organami władzy
Relacje pomiędzy władzą ustawodawczą a wykonawczą.
System rządów w Rzeczpospolitej Polskiej wprowadzony w Ustawie konstytucyjnej 17 października 1992r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczpospolitej polskiej oraz o samorządzie terytorialnym wykazuje wiele cech systemu rządów parlamentarno – gabinetowych. Obowiązuje zasada podziału władz, jednakże stosunki i wzajemne relacje między parlamentem, Prezydentem a rządem są bardzo skomplikowane, a kompetencje podzielone.
Najważniejsze dla określenia tego systemu są przepisy dotyczące powoływania i odwoływania rządu. Podstawowym sposobem powoływania rządu jest wyznaczenie przez Prezydenta Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek powołanie Rady Ministrów. Rząd ten w ciągu 14 dni powinien przedstawić Sejmowi swój program i uzyskać votum zaufania uchwalone przez Sejm bezwzględną większością głosów. Sejm albo udziela votum zaufania, albo bezwzględną większością głosów sam wybiera rząd. Jeśli tego nie uczyni procedura się znów powtarza, tyle, że dla udzielenia votum zaufania albo wybrania rządu wystarczy zwykła większość głosów. Jeżeli rząd nadal nie zostanie powołany Prezydent może rozwiązać od razu Sejm, albo powołać rząd - na okres 6 miesięcy- i podjąć decyzję o rozwiązaniu Sejmu, gdyby rząd ten zdołał uzyskać votum zaufania albo gdyby Sejm nie uchwalił konstruktywnego votum nieufności.
Na wniosek Prezesa Rady Ministrów Prezydent może dokonać zmiany ministra, na co Sejm nie ma wpływ, a powołanie niektórych ministrów może nastąpić po zaciągnięciu opinii Prezydenta. W sprawach szczególnie ważnych dla państwa Prezydent może zwołać posiedzenie Rady Ministrów i im przewodniczyć.
Sejm może wyrazić votum nieufności wobec poszczególnego ministra, czy wobec rządu, jednakże uchwalenie votum nieufności jest obwarowane licznymi utrudnieniami: wniosek musi być zgłoszony prze 1/10 składu Sejmu, może być głosowany po upływie 7 dni od daty jego zgłoszenia, wymaga bezwzględnej większości głosów. Prezydent może rozwiązać Sejm, jeśli ten wyrazi Radzie Ministrów votum nieufności, a jednocześnie nie wybierze nowego Prezesa Rady Ministrów. Ponadto Sejm może zostać rozwiązany, jeżeli nie uchwali projektu ustawy budżetowej przepisanym terminie.
Jak widać system rządów w Polsce ma na celu zachowanie równowagi oraz wzajemnej kontroli i oddziaływaniu poszczególnych władz. Nie ma w nim zdecydowanej przewagi parlamentu nad rządem, a Prezydent nie jest wyłącznie organem pełniącym funkcje głowy państwa. Wprowadzenie takiego systemu rządów jest próbą zapewnienia sprawnego działania władzy państwowej w sytuacji, gdy Sejm jest bardzo zróżnicowany i podzielony i niełatwo zapewnić
249. Republikańska forma rządów zasadą ustrojową RP
Podstawy prawne ustroju Rzeczpospolitej Polskiej zawarte są
w "Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej" z 2 kwietnia 1997 roku. Została zatwierdzona przez obywateli w referendum z 25 maja 1997 roku. Zgodnie z Konstytucja, Polska jest krajem demokratycznym: republiką wielopartyjną z dwuizbowym parlamentem. Zasady ustroju odzwierciedlają wartości typowe dla państw europejskiego kręgu kultury prawnej: suwerenność narodu, suwerenność
i niepodległość państwa, zasada demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego sprawiedliwość społeczną, pluralizm polityczny i wolność działania partii politycznych oraz wolność zrzeszania się w organizacjach społecznych, szeroki samorząd terytorialny. Konstytucyjne prawa i wolności nawiązują do rozwiązań przyjętych w demokracjach zachodnich, a także
w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
250. Rezolucja jako realizacja funkcji kontrolnej sejmu
Sejm na posiedzeniu plenarnym może je uchwalić, a zawierają one wezwanie określonego organu państwowego do podjęcia wskazanego w rezolucji działania. Nie ma ona charakteru prawnie wiążącego.
251. Reżim polityczny
-Kompleks stosunków zachodzących między aparatem państwa a obywatelami
a- demokratyczne; demokracja- (konstrukcja konwencjonalna) elementy:
a) pluralizm polityczny
b) poszanowanie interesów mniejszości
c) brak i zakaz istnienia cenzury
d) działanie organów państwa na podstawie prawa
e) oparcie rządów na ideałach równości i wolności
b- niedemokratyczne
c- mieszane
• część obywateli- demokratycznie, mniejszość- brutalne metody represyjne stosowane przez wojsko i policję
• np. Turcja
252. Rodzaje konstytucji
1. Sztywne-dla swej zmiany przewidują szczególny tryb inny niż przy ustawach zwykłych.
2. Elastyczne-mogą być zmienione w tym samym trybie co ustawy zwykłe.
3. Pełne;- regulują określanie suwerenności; zasady ustroju; katalog praw i wolności człowieka; organizację i wzajemne relacje między nimi; tryb uchwalania i zmiany konstytucji
4. Niepełne(małe)- nie regulują jednej z wymienionych kwestii
5. Pisane- jeden lub kilka aktów prawnych mających moc prawną
6. Niepisane- podstawą jest prawo zwyczajowe. Nie maja mocy nadrzędnej. Występują w W. Brytanii, Izraelu, Nowej Zelandii
7. Prawne- pełna realizacja w praktyce ustrojowej
8. okrojowane-nadaje monarcha np. w Arabii Saudyjskiej
9. faktyczne- postanowienia ustawy p[ozostaja martwe
10. Uchwalone przez suwerena- bywa zbiorowość lub naród
253. Rodzaje referendum
wg przedmiotu:
-konstytucyjne
- ustawodawcze
-administracyjne
-finansowe
-komunalne
wg momentu procesu ustawodawczego;
-konsultacyjne ( ante legem)
-ratyfikacyjne (post legem)
-arbitrażowe mające na celu rozwiązanie konfliktów między organami konstytucyjnymi
wg podstawy prawnej
-obowiązkowe (obligatoryjne, wynikające z wyraźnej dyspozycji prawa)
-fakultatywne (zorganizowane na wniosek organu państwa lub pewnej liczby obywateli)
wg szczebla organizacji państwa, na którym referendum się odbywa:
-federalne
-państwa związkowego
lokalne
254. Rodzaje wykładni
-autentyczna-dokonywna jest przez przedmiot władzy publicznej, który przepis ustanowił. Zasięg ich odpowiada mocy aktów normatywnych przepisów interpretowanych
-doktrynalna-każdy prywatnie może dokonywać wykładni na swój użytek. Nie ma jednak ona dla nikogo mocy wiążącej
-Funkcjonalna-teleologiczna i celowościowa ustalenie przepisu zgodnie z celem jaki chciał osiągnąć ustawodawca
-historyczna- porównanie z przepisami niegdyś obowiązującymi
-językowa(językowo-logiczna)przy interpretacji wykorzystuje się znaczenie reguł semantycznych syntaktycznych stylistycznych oraz uasi-logicznych
-systemowa-polega na ustalaniu rzeczywistego znaczenia przeoisóze względu na ich usytuowanie w systematyce wewnętrznej aktu normatywnego
-legalna(delegowana; ogólna)-dokonywana przez upoważniony do tego organ państwa. W latach 1952-1989 uprawnienie to posiadała Rada Państwa PRL a w latach 1989-1997 Trybunał Konstytucyjny. Konstytucja RP w 1997 roku zniosła instytucje powszechnie obowiązującej, ogólnej legalnej wykładni a dawniejsze uchwały wykładnicze straciły moc powszechnie obowiązującą. Wykładnia delegowana to taka kiedy w jakimś akcie normatywnym występuje zezwolenie dla pewnego organu państwowego do dokonania legalnej wykłądni
-literalna- dosłowna-gdy spośród różnych znaczeń wybieramy te które zostały ustalone dzięki zastosowaniu reguł znaczeniowych i konstrukcyjnych języka
- operatywna
-porównawcza- ustalenie znaczenia przepisów poprzez porównanie ich z innymi
-rozszerzająca-szersze rozumienie przepisu
-zwężająca- węższe rozumienie przepisu
255. Rozpatrywanie kasacji od orzeczeń sądów powszechnych
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W pierwszej instancji rozważenia wymagają zarzuty i wywody kasacji, dotyczące naruszenia przepisów postępowania oraz kwestionujące dokonane ustalenia faktyczne. Dla oceny trafności zarzutu naruszenia przepisów prawa materialnego miarodajny jest bowiem stan faktyczny sprawy, będący podstawa wydania zaskarżonego orzeczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 1997 r., II CKN 18/97, OSNC 1997, nr 8, poz. 112).
Ustawowe wymagania, jakim powinna czyni zadość kasacja skonkretyzowane w orzecznictwie, wykluczają tylko przykładowe powołanie przepisów, których naruszenie skarżący zarzuca. Sąd Najwyższy jako instancja kasacyjna nie jest uprawniony do samodzielnej konkretyzacji zarzutów i poszukiwania dalszych wadliwości proceduralnych w ramach przytoczonych przepisów postępowania, mających wypełnić podstawę przewidzianą w art. 393 1 pkt 2 k.p.c. Uwzględnienie kasacji opartej na tej podstawie wymaga, aby poza naruszeniem przepisów postępowania skarżący wykazał, że następstwa stwierdzonych wadliwości postępowania były tego rodzaju (lub skali), że mogły kształtować lub współkształtować treść kwestionowanego orzeczenia
256. Rozstrzyganie sporów między centralnymi organami państwa i podmioty mogące wystąpić z inicjatywą w tym zakresie
257. Rozumienie pojęcia „gmina"
– jest prawnie zorganizowanym terytorialnym związkiem osób określonym w ustawie jako wspólnota samorządowa.
ZADANIA:
Gmina jest adresatem norm prawnych, sytuujących ją jako wyodrębniony podmiot prawa w strukturze organizacyjnej państwa.
-Do zakresu działania gminy należy załatwianie lokalnych spraw publicznych, które zostały ustawowo włączone do zakresu jej działania, a także te, których ustawy nie przekazały żadnemu podmiotowi.
-Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. Gmina wykonuje zadania własne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, na zasadach określonych przez ustawy, korzystając z samodzielności chronionej na drodze sądowej. Przez wprowadzenie zadań obowiązkowych ustawodawca zabezpiecza ich realizację oraz zapewnia mieszkańcom gminy określony poziom zaspokojenia potrzeb publicznych.
- Gmina wykonuje zadania własne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, na zasadach określonych przez ustawy, korzystając z samodzielności chronionej na drodze sądowej. Samodzielność zadaniowa gminy jest ustawowo ograniczona poprzez wprowadzenie instytucji obowiązkowych zadań własnych. Gmina nie może uchylić się od ich wykonania, jeśli tak stanowi ustawa.
258. Rozwiązanie organu stanowiącego samorządu terytorialnego
259. Rozwiązanie zarządu powiatu
260. Rozwiązanie zarządu województwa
-w przypadku złożenia rezygnacji przez członka nie będącego przewodniczącym zarządu, sejmik województwa podejmuje uchwałę o przyjęciu rezygnacji członka zarządu i zwolnienia z pełnienia obowiązków zwykłą większością głosów nie później niż w ciągu jednego miesiąca od dnia złożenia rezygnacji
-nipodjęcie przez sejmik województwa uchwały z ustawy 1jest równoznaczne z przyjęciem rezygnacji z upływem ostatnigo dnia miesiąca w którym powinna być podjęta uchwała
261. Równość jako zasada prawa wyborczego
-każdy kandydat ma takie same szanse
-w ujęciu formalnym oznacza że każdy wyborca ma jeden głos a w ujeciu materialnym jest jednakowa siła każdego głosu
262. Rzecznik Praw Obywatelskich
Stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela. W sprawach dzieci rzecznik współpracuje z rzecznikiem praw dziecka. Rzecznikiem może być obywatel Polski z dużą wiedzą prawniczą i dużym autorytetem. Rzecznika powołuje sejm za zgoda senatu na wniosek marszałka sejmu albo grupy 35 posłów. Kadencja 5 letnia tylko 2 krotna. Podjęcie działalności przez rzecznika następuje a)na wniosek obywateli lub ich organizacji; b) na wniosek organów samorządów c)na wniosek rzecznika praw dziecka d) z własnej inicjatywy. Wydatki związane z funkcjonowaniem rzecznika są opłacane z budżetu centralnego
263. Samodzielność samorządu terytorialnego
Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lublub ustawy dla innych władz publicznych. Podstawowa jednostka jest gmina. Jednostki te maja osobowość prawną. Ich samodzielność podlega ochronie sądowej. Działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi pod względem legalności.Organami nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego SA Prezes Rady Ministrów, Wojewodowie. Sejm na wniosek prezesa rady ministrów może rozwiązac jednostke samorządu jeśli ona rażąco narusza konstytucję.
264 Samorozwiązanie rady powiatu z mocy prawa
W razie powtarzającego się naruszenia przez radę powiatu Konstytucji lub ustaw, Sejm, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może w drodze uchwały rozwiązać radę powiatu (art. 83). Rozwiązanie rady równoznaczne jest z rozwiązaniem wszystkich organów powiatu. Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej wyznacza wówczas osobę, która do czasu wyborów nowych organów powiatu pełni funkcję tych organów.
265. Samorządność terytorialna a kryterium organizacyjne
266. Samorządowa teoria polityczna
Teoria polityczna samorządu powstała głównie na gruncie doświadczeń historycznych Anglii, odmiennych - gdy idzie o rozwój administracji lokalnej i rolę gminy - od doświadczeń większości państw kontynentu, zwłaszcza Francji, o czym wyżej. Zwolennicy teorii politycznej samorządu dowodzą, że pojęcie samorządu jest kategorią polityczną, z której nie można wyprowadzić żadnych reguł ani zasad prawnych. W związku z tym, według Rudolfa von Gneista, czołowego przedstawiciela teorii politycznej samorządu, istotnym czynnikiem, który nadaje gminie charakter samorządowy jest nie tyle jej niezależność hierarchiczna od władzy centralnej, ile udział w osobowym składzie organów lokalnych urzędników h o n o r o w y c h. Gneist uważał, „że tylko urzędnik honorowy, politycznie niezależny od centralnej władzy rządowej, może skutecznie bronić interesów społeczności lokalnej. Gneist dowodzi dalej, że angielskie rady miejskie, rady hrabstw i okręgów, są ciałami samorządowymi nie dlatego, że zostały wyłonione w demokratycznych wyborach, zgodnie z ustawą z 1835 r., a następnie z ustawą 1888 r. i dalszych, tylko dlatego, że na ich czele stoją urzędnicy honorowi, niezależni od rządu8l, ściślej zaś od opcji politycznej (partii), która w danym czasie sprawuje władzę. Innymi słowy, rządy zmieniają się w zależności od wyniku politycznego wyborów do parlamentu, ale to nie ma większego wpływu na sytuację gmin, gdyż instytucja honorowych urzędników gwarantuje ich niezawisłość od rządu i opcji politycznej, która wygrała wybory. Tak więc, według zwolenników omawianej teorii, samorząd nie jest kategorią prawną a kategorią polityczną; jego istotę stanowi niezawisłość władz lokalnych (rad miejskich, hrabst i okręgów) od rządu, a ową niezawisłość angielskiego self¬governmentu gwarantuje instytucja honorowych urzędników. Natomiast krytycy teorii politycznej samorządu dowodzą, że samorząd jest kategorią prawną, związaną z decentralizacją administracji publicznej, czyli państwowej. W wyniku decentralizacji administracji publicznej powstały dwa samodzielne, prawnie niezawisłe od siebie podmioty tej administracji, a mianowicie: administracja rządowa i administracja samorządowa, początkowo jako władza lokalna na szczeblu gminy. Zdaniem Panejki, „istota samorządu nie leży w systemie wyboru urzędów bez względu, czy są opłacalne lub nie." I dalej: „istoty samorządu jako udziału społeczeństwa w administracji lokalnej nie da się wyprowadzić z bezpłatności lub wybieralności organów samorządowych. Istota ta leży... w prawnej niezawisłości instytucji samorządu, niepodległej hierarchicznie innym organom". Podkreślić więc należy, że angielski self-government i niemiecki Selbstverwaltung - to pojęcia nietożsame, choć jeden i drugi wyraz znaczą władzę lokalną. Pojęcia te odzwierciedlają jednak odmienne drogi rozwoju władzy lokalnej w Anglii i na kontynencie. W pierwszym przypadku, self-government jest wynikiem procesu dekoncentracji administracji publicznej; przy dekoncentracji zaś gmina pozostaje nadal najniższym ogniwem w strukturze administracji rządowej . W drugim przypadku, niemiecki Selbstverwaltung jest rezultatem decentralizacji administracji publicznej i podziału jej na administrację rządową i administrację samorządową, której organy na szczeblu gminy, powiatu i regionu są - w ramach ustawy - niezawisłe od administracji rządowej i zarazem niepodległe od siebie. Inaczej mówiąc, samorząd jest organem państwa, ale nie rządu.
267. Scharakteryzuj formę komitetową
268. Scharakteryzuj formę mieszaną
Łączy w sobie elementy parlamentarno-gabinetowe i prezydenckie. Istotą jej jest to, ze posiadający szerokie uprawnienia osobiste prezydent powołany jest w wyborach powszechnych. Prezydent odgrywa istotną rolę w kreowaniu rządu.
269. Scharakteryzuj formę parlamentarno-gabinetową
Głowa państwa powołuje premiera na wniosek rząd i pozostałych ministrow. Premierem zostaje osoba z tej partii która wygrała wybory. Taka forma jest opozycja polityczna. Premier- primus interpares-pierwszy wśród równych. Odmiana tej formy jest system kanclerski.
270. Scharakteryzuj formę parlamentami –komitetową
Występuje nadrzędność parlamentu nad innymi władzami. Jest najwyższym organem władzy. Rząd odpowiada politycznie przed parlamentem. Prezydent ma duze uprawnienia. Jest powoływany w wyborach powszechnych. Pełni istotna role w kreowaniu rzadu.
271. Scharakteryzuj formę prezydencką
Prezydent wybierany jest w wyborach Piastują swój urząd z woli suwerena . Jest takim samym reprezentantem narodu jak parlament i nie ponosi odpowiedzialności przed parlamentem. Posiada odpowiedzialność konstytucyjną ale nie ma odpowiedzialności politycznej, czyli nie może zostać odwołany przez parlament.
272. Sejmik województwa
Wchodzi w skład samorządu województwa wraz z zarządem województwa.Określa zasady , tryb, harmonogram opracowania strategii województwa i programów wojewódzkich. Okresla zadania poszczególnych organów województwa. Uchwały sejmiku podlegają opublikowaniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Jest organem stanowiącym i kontrolnym województwa. Kadencja trwa 4 lata licząc od dnia wyborów. W jego skład wchodza radni liczbie 30 w województwach liczących do 2 mln mieszkańców oraz po 3 na kazde rozpoczęte 50 tys. Odwołanie sejmiku przed upływem kadencji odbywa się na zasadzie referendum wojewódzkiego Uchwały w sejmiku zapadają zwykłą większością głosów. Ma 1 przewodniczącego i nie więcej nią 3 wiceprzewodniczacych.
273. Sekretarze sejmu
-posłowie wybrani przez izbę, prowadzący listę mówców i protokoły posiedzeń oraz pełniący czynności zlecone przez Marszałka. Sejm wybiera dwudziestu sekretarzy Sejmu, wybor odbywa się łącznie, chyba że Sejm postanowi inaczej (art. 5 RS).
________________________________________
274. Senackie organy
Organami Senatu są: Marszałek Senatu, Prezydium Senatu, Konwent Seniorów, komisje senackie.
1. Marszałek Senatu stoi na straży praw i godności Izby, reprezentuje Senat, przewodniczy obradom i czuwa nad ich przebiegiem, kieruje pracami Prezydium Senatu, powołuje i odwołuje szefa Kancelarii Senatu. Senat wybiera również trzech wicemarszałków, którzy w zastępstwie marszałka przewodniczą obradom senatu oraz sprawują także w zastępstwie marszałka funkcje powierzone przez niego lub przez PRezydium Senatu.
2. Prezydium Senatu tworzą: Marszałek i trzej wicemarszałkowie. PRezydium ustala na posiedzeniach plany prac Senatu, zwołuje posiedzenia i ustala projekt porządku. obrad po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów. Uchwala także projekt budżetu Kancelarii Senatu oraz statut Kancelarii Senatu.
3. Konwent seniorów tworzą: Marszałek, wicemarszałkowie oraz senatorowie - przedstawiciele działających w Senacie klubów parlamentarnych, które skupiają co najmniej siedmiu senatorów. Kluby o mniejszej liczbie członków mogą delegować wspólnego przedstawiciela, jeżeli łącznie mają co najmniej siedmiu senatorów. Konwent Seniorów zapewnia współdziałanie klubów parlamentarnych w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac Senatu.
4. Komisje senackie są powoływane do rozważania i opracowywania spraw przekazanych im przez senat, Marszałka lub Prezydium senatu oraz własnych inicjatyw ustawodawczych. Komisje rozpatrują i przedstawiają senatowi stanowisko wobec ustaw uchwalonych przez Sejm, a także co do prawidłowości ich wprowadzania w życie i sposobu wykonywania. senat powołuje i rozwiązuje komisje stałe oraz komisje nadzwyczajne do realizacji konkretnych zadań.
275. Skarga konstytucyjna
Skarga konstytucyjna występująca w prawie polskim spełnia funkcję podmiotową i przedmiotową w zakresie ochrony konstytucyjnych praw jednostki. Pierwsza funkcja polega na ochronie tych praw poprzez danie jednostce możliwości uruchomienia procedury kontroli konstytucyjności aktów władzy publicznej [2]. Funkcja przedmiotowa przejawia się w usunięciu w systemu prawa aktów uznanych za niezgodne z ustawą zasadniczą.
Podmiotem uprawnionym do wniesienia skargi jest każdy obywatel polski. Przedmiotem skargi konstytucyjnej może być akt władzy publicznej zawierający generalno-abstrakcyjne normy prawne
Z wykładni art. 79 Konstytucji wynika, że jedynie Trybunał Konstytucyjny ma prawo orzekać w sprawach skarg konstytucyjnych. Tę zasadę powtarza też art. 2 pkt. 4 ustawy z 1 sierpnia 1997 o Trybunale Konstytucyjnym
276. Skład Kolegium Najwyższej Izby Kontroli
_ prezes Najwyższej izby kontroli, jako przewodniczący, wiceprezesi, i dyrektor generalny N I K oraz14 członków kolegium: 7 przedstawicieli nauk prawnych lub ekonomicznych oraz 7 dyrektorów jednostek organizacyjnych NIK lub doradców prezesa NIK spośród których prezes wyznacza sekretarza a ich kadencja trwa 3 lata
277. Skład Rady Ministrów
-rada ministró składa się z prezesa rady ministrów oraz ministrów. Mogą być również powoływani prezesi i wiceprezesi moga być tez powoływani przewodniczący określonych w ustawach komitetów
278. Skład Sądu Najwyższego
Pierwszego prezesa sądu najwyższego powołuje prezydent RP na sześcioletnia kadencje spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego
279 Skład, kadencja sejmu
-Składa się z 460 posłów
-41 okregów wyborczych
-kadencja 4 lata a rozpoczyna się z dniem zebrania się sejmu na pierwsze posiedzenie i trwaja do dnia poprzedzającego dzień zebrania się sejmu nasteonej kadencji
-wybory do sejmu zarządza prezydent nie później niż na 90 dni przed upływem 4 lat
-wybory są dniu wolnym od pracy
kadencja musi być uchwalona przez 2/3 głosów ustawowej liczby posłów
-czynne prawo wyborcze 18 lat
- bierne 21 lat
-system proporcjonalny 5 przymiotnikowy(w skali kraju komitet musi dostać 5% głosów i 8% dla koalicji
280. Skuteczność złożenia dymisji Rady Ministrów
Kiedy sejmwyraż radzie ministrów wotum nieufności na wniosek złożony przez co najmniej 46 posłów i wskazuje imie kandydata na prezesa rady ministrów prezydent przyjmuje dymisje rady ministrów.
-Prezes rady ministrów składa dymisje rady ministrów na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego sejmu
-Prezes rady ministrów składa również dymisje rady ministrów ministrów w razie:
1.nieuchwalenia przez sejm wotum zaufania
2wyrazenia radzie ministrów wotum nieufności
3rezygnacji prezesa rady ministrów
281. Solidarność, dialog społeczny, współpraca partnerów społecznych podstawą społecznej gospodarki rynkowej.
282. Soziak Marktwirlschaft a społeczna gospodarka rynkowa
283. Sposób wyłaniania naczelnych organów władzy
Machiawelli wyróżnił: a) monarchie gdzie osoba króla uzyskuje ja w drodze dziedziczenia i w pełni dożywotnio, b) republikę gdzie głowa państwa powoływana jest na określoną kadencję przeważa obecnie w większości krajów świata…
284. Stanowiące organy powiatu
=Organy stanowiące kontrolujące powiatu jest rada wybierana na 4 lata.
=sprawami należącymi do wyłącznej własności rady SA : stanowienie aktów Pr .miejscowego, wybór i odwoływanie starosty zarządu sekretarza i skarbnika, uchwalanie budżetu, udzielanie lub nie absolutorium rządowi, podejmowanie uchwał w sprawach podstawowych i opłat lokalnych
=jeżeli rada powiatu nie wybierze w określonym terminie starosty dla pozostałych członków zarządu powiatu ( na jego wniosek ) zostaje rozwiązana z mowy prawa..
285. Starosta powiatu
=lokalny zwierzchnik administracyjny państwa stojący na czele powiatu, odpowiedzialny przed wojewodą
=wybierany przez rade powiatu jeśli nie zostanie w określonym terminie wybrany oraz na jego wniosek-pozostałych członków zarządu powiatu którzy nie muszą być radnymi, rada zostaje rozwiązana z mocy prawa.
286. Status I Prezesa Sądu Najwyższego
287. Status miasta stołecznego Warszawa
=warszawa ma status obligatoryjnego związku komunalnego, tworzonego przez gminy.
=nabywa ona z mocy prawa osobowość prawna i podlega wpisowi do rejestru związków międzygminnych
=ze względu na złożony charakter problemów zaczadzania społeczna , ustawodawca przewiduje możliwość tworzenia obligatoryjnych związków przez RM, na wniosek Rady miasta stołecznego Warszawy …
=podstawą organizacji i funkcjonowania organów i jednostek organizacyjnych miasta stołecznego Warszawy jest obok ustaw statut, który ustala rada bezwzględną ilością głosów przy obecności co najmniej 2/3 głosów swojego ustawowego składu , po zasięgnięciu opinii od gmin warszawskich
=warunkiem ważności statutu jest uprzednie uzgodnienie jego projektu z Prezesem rady ministrów. W razie pojawienia się w trakcie przygotowywania statusu rozbieżności stanowisk, której nie nie wolno usunąć.satus ten nadaje PRM.
288 Stolica a obszar zalążkowy (core area)
=organem stanowiącym i kontrolnym jest Rada miasta stołecznego warszawy, składa Sie z 68 wybranych w wyborach samorządu radnych
=organem wykonawczym samorządu Warszawy jest zarząd w skład którego wchodzą; prezydent miasta warszawy, jego przewodniczący oraz jego wice prezesi
=prezydent warszawy do wykonywania swojego urzędu w gminie powołuje i odwołuje zastępców
.=prezydenta wybiera Rada Gminy w głosowaniu tajnym bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej 2/3 ustawowego składu Rady
289 Stosunek rozdziału między państwem a kościołami.
290. Struktura i charakter ministerstwa
Strukturę wyznacza ustawa o rządzie przewidując następujące komórki organizacyjne ministerstwa:
a)departamenty b)biura c)sekretariaty d)wydziały
W każdym ministerstwie przewidziany jest gabinet polityczny ministra
Charakter ministerstwa to :aparat pracy ministra. Spełnia rolę twórczą ,polegającą na przegłosowaniu koncepcji rozstrzygnięci, projektów aktów generalnych, występują z wnioskami i propozycjami działań , inicjonowaniu przedsięwzięć w określonych dziedzinach spraw , świadczenia fachowego doradztwa.
291. Struktura Naczelnego Sądu Administracyjnego
Powołany na 6 lat przez prezydenta z kandydatów przedstawionych przez zgromadzenie ogólne NSA. Samorząd 2 grupa Ogólne kolegium NSA,. Izby: finansowa, gospodarcza i ogólnoadministratorska.
292. Struktura parlamentu
Sejm składa się z 460 posłów, kadencja 4 lata..
Organy sejmowe: marszałek sejmu, prezydium sejmu, konwent seniorów ,komisje sejmowe, sekretarze sejmu.
Marszałek Sejmu-wybierany jest przez Sejm z grona posłów na pierwszym posiedzeniu Sejmu. Kandydaturę może złożyć grupa 15 posłów. Reprezentuje Sejm, zwołuje posiedzenia, kieruje pracami Sejmu, przewodniczy prezydium i konwentowi seniorów, , administruje Sejmem, przewodniczy zgromadzeniu narodowemu i zarządza wybory Prezydenta. Prezydium Sejmu- składa się z marszałka i wicemarszałków. Kompetencje: ustanowienie planu prac Sejmu, współpraca między komisjami i ich koordynowanie, opiniowanie zgromadzeń z prawem projektów ustaw uchwał, Stosowanie kar regulaminowych, decydowanie o dietach ryczałtach poselskich. Wykładnia regulaminu Sejmu, organizowanie doradztwa naukowego na rzecz Sejmu.
Konwent seniorów jest organem doradczym Prezydium zapewniającym współdziałanie klubów w Sejmie. Składa się – marszałek sejmu, wicemarszałków, przewodniczących i wiceprzewodniczących klubów poselskich, przedstawicieli kół parlamentarnych,. W pracach bierze udział z głosem doradczym szef kancelarii Sejmu.. Jedyny organ nie pochodzący z wyborów.
Komisje Sejmowe – to wyspecjalizowane organy zajmujące się wyrażaniem opinii w sprawach przekazanych im przez Sejm. Większość rozstrzygnięć Sejmu jest przyjmowana w brzmieniu przedstawionym przez komisję. Komisja nie może wyłącznie składać się z posłów – zasada jest reprezentacja wszystkich klubów. Każdy poseł musi być członkiem komisji. Pracami kieruje prezydium. Wyróżniamy komisje stałe i nadzwyczajne.
Sekretarze Sejmu - Są to posłowie (20) wybierani przez Sejm i pełnią one zadania pomocnicze przy prowadzeniu obrad przez marszałka. Prowadza listę mówców, obliczają głosy w głosowaniach imiennych, przyjmują wystąpienia posłów.
293. Struktura władzy sądowniczej w rozumieniu Konstytucji RP
Władze sądowniczą sprawują sady i trybunały
294. Struktury organizacyjne posłów i senatorów
-kluby reprezentują daną opcję polityczną. Można należeć tylko do 1 klubu, tworzy je najmniej 15 deputowanych
-koło funkcjonuje identycznie jak kluby, lecz utworzone SA przez 3 osoby
-zespoły nie SA oparte na przesłankach politycznych.
295. System wyborczy
-sposób głosowania i przeliczania głosów
-może być proporcjonalny (Sejm,Pe,samorząd rady gminy, rada powiatu, sejmik wojewódzki)
-i większościowy (Senat ,prezydent,wójt burmistrz prezydent miasta.)
296 Systemy liczenia głosów
-występuje system większościowy ( zwykłą większością głosów), system proporcjonalny ( wybory do Sejmu i Senatu, parlament Europejski )
-można przeliczyć głosy na : 1,d’Hanta- promuje ugrupowania duże 2, ST.Lague- promuje ugrupowania małe
-decyduje liczba głosów na dany komitet 5% dla komitetu wyborczego i 8% dla koalicji komitetów
297. Szczególna moc prawna Konstytucji
-konstytucja ma najważniejsze miejsce w systemie źródeł prawa, która określa zakres podstawowych praw i wolności człowieka. Zasady organizacji i funkcjonowania władzy publicznej jej normy posiadają szczegółową moc prawną oraz szczegółowy tryb udzielania i zmiany.
-normy konstytucyjne SA nadzredne względem ustaw zwykłych, ale nie mogą być sprzeczne z konstytucją
-szczegółowa moc prawna oznacza ze ustawy zwykłe maja służyć realizacji konstytucji
298. Szef kancelarii Prezesa Rady Ministrów
-kancelaria kieruje szef kancelarii P PR, który jest powołany i odwoływany przez Premiera. Prezes RM powołuje również i odwołuje sekretarzy i podsekretarzy stanu w kancelarii
-prezes RM nadaje w drodze rozporządzenia kancelarii statut w którym określa szczegółowy zakres zadań i organizują Kancelarie oraz jednostki organizacyjne nadzorowane przez szefa kancelarii
299. Szerokie ujęcie zasady demokratycznego państwa prawnego
-art.2 konstytucji jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Elementy : podział władz, zamknięty system źródeł prawa, prymat konstytucji nad innymi aktami oraz ustawy nad niższymi aktami normatywnymi, konstytucyjny katalog praw..
300. Szybka ścieżka legislacyjna
301. Środki sadzom nad samorządem terytorialnym
1,Prawo rządna informacji, sprawozdanie wizytowanie jednostek.
2,zawieszenie organów i ustanowienie zarządu komisarycznego, odwołanie wójta, burmistrza, prezydenta miasta.
3, stwierdzenie nieważności uchwały organu i wstrzymanie jej wykonania jeżeli jest sprzeczna z prawem
302. Teoria umowy społecznej J.J. Rousseau
Opublikowana w 1762 roku. Pisana ustawa zasadnicza miała być swoistą umową społeczną rządzonymi a panującymi, miała określać warunki, na jakich władza ta ma być sprawowana.
303 Teorie samorządu terytorialnego
304. Terytorialna struktura państwa
-określana jako ustrój terytorialny lub adm.-terytorialna budowa państwa.
-czyli jak jest podzielone terytorium Państwo i jaki jest zakres samodzielności politycznej tych części
-występuje w dwóch formach : państwo unitarne i złożone
305. TK- skład
15 sędziów wybieranych przez Sejm na 9 lat. Może zgłosić ich Prezydent Sejmu lub 50 posłów a ich wybór do bezwzględna większość głosów i > 50 %
306. Trójszczeblowy samorząd terytorialny i jego istota
1.ustrój władzy lokalnej musi być oparty na gminach i są one podstawową jednostką samorządu terytorialnego
2,ustawodawca nie musi ustanawiać innych szczebli samorządowych ale gdy je ustanawia to muszą one spełniać wymogi art.165-172 konstytucji
307. Trybunał Konstytucyjny i jego-funkcje
Orzekanie o zgodności aktów normatywnych z aktami wyższego rzędu . Skargi konstytucyjne. spory kompetencyjne miedzy centralnymi organami państwowymi. Orzekanie z konstytucja celów lub działalnością partii politycznych. Rozstrzyganie o tymczasowej przeszkodzie sprawowanie urzędu.
308. Trybunał Stanu
Organ ochrony prawnej jego członków, wybiera sejm spoza tego grona, orzeka o odpowiedzialności konst. I karnej osób pełniących najwyższe stanowiska w państwie.
309. Trybunaty a sądy w rozumieniu Konstytucji RP
310. TS - skład i kadencja
Przewodniczący ,dwaj zastępcy przewodniczącego .16 członków .kadencja 1 rok, możliwy jest ponowny wybór.
311. Tworzenie i działanie partii politycznych w RP
312 Tworzenie, łączenie,. znoszenie gmin
Ustawa samorządowa wprowadziła zakaz łączenia członkostwa w zarządzie z zatrudnieniem w administracji rządowej
313. Uchwały Rady Ministrów jako źródło prawa
314. Uchylanie aktów prawnych ministra
315. Udzielenie absolutorium
To pozytywne skwitowanie wykonania prze RM budżetu za ubiegły rok budżetowy w praktyce to całościowa ocena działań RM .Brak absolutorium- to polityczne wezwanie Premiera.
316 Udzielenie wotum nieufności
Udzielenie wotum nieufności przez Sejm gdy : brak akceptacji Sejmu nowego gabinetu, brak poparcia Sejmu dla działalności gabinetu, wówczas premier musi złożyć dymisję rządu a Prezydent musi ja przyjąć art.162- ust.2,3 konstytucji Musi być konstruktywny na wniosek 46 posłów.
317. Ukonstytuowanie się nowego Parlamentu a Rada Ministrów
318. Unitarny ustrój terytorialny
Występuje jeden system naczelnych, centralnych organów państwowych a ich kompetencje odnoszą się do całego kraju. Jednolity system prawa w całym kraju jednolite obywatelstwo. jeden system sądowy. Jednostki podziału kraju nie mają samodzielności politycznej Polska. W.brytania.
Art.3 Konstytucji Rp. Stanowiący ze Polska jest krajem jednolitym oznacza to ze poszczególne jednostki podziału terytorialnego nie posiadają samodzielności politycznej, czyli występuje system naczelnych organów państwowych ich kompetencje odnoszą się do całego kraju ….
319. Uprawnienia Prezesa Rady Ministrów w zakresie nadzoru weryfikacyjnego nad samorządem terytorialnym
Kieruje terenową administracją rządową. Zwierzchnik służby cywilnej, nadzoruje samorząd terytorialny
320. Uprawnienia Prezydenta RP w procesie tworzenia rządu
Desygnowanie premiera i powołanie RM (I etap);powołanie Premiera i na jego wniosek RM (II etap). Zarządzanie wyborami do parlamentu, skracanie kadencji Sejmu, inicjatywa ustawodawcza, zarządzenie referendum .podpis pod ustawą , wnioski do Tk, powoływanie sędziów i prezesów TK. SA, NSA, wydawanie zarządzeń
321. Urzędnicza struktura ministerstwa
322. Ustanowienie wiceprezesów NIK
323. Ustanowienie zarządu komisarycznego
Zarząd komisaryczny ustanawia Prezes Rady Ministrów w razie nie rokującego szybkiej poprawy i przedłużającego się braku skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych przez organy jednostek samorządu terytorialnego na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej, może zawiesić organy jednostek samorządu terytorialnego na okres do 2 lat.
Ustanowienie zarządu komisarycznego może nastąpić po uprzednim przedstawieniu zarzutów organom jednostek samorządu teryt. I wezwaniu ich do niezwłocznego przedstawienia programu poprawy sytuacji.
324. Ustawa Zasadnicza a Konstytucja
325. Ustrojowa pozycja Prezydenta RP
326 Utworzenie powiatu
tworzone przez RM na podstawie rozporządzenia, wymaga zasięgnięcia przez ministra właściwego do spraw admin. publicznej opinii Rady powiatu, bądź Rady miasta na prawach powiatu poprzedzonych przeprowadzeniem przez te rady konsultacji z mieszkańcami i ewentualnie dodatkowo opinii Sejmików województw. W przypadku nie wyrażenia opinii w ciągu trzech miesięcy wymóg jej zasięgnięcia uznaje się za spełniony.
327. Utworzenie województwa
328. Warunki dopuszczalności wniesienia skargi konstytucyjnej
Musi wskazywać organ, który wydał zakwestionowany przepis oraz zawierać uzasadnienie zarzutu, z powołaniem dowodów na jego poparcie. Skargę wnosi się obecnie w RP po wyczerpaniu toku instancyjnego instancyjnego ciągu 3 m-cy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku lub ostatecznej decyzji
329. Warunki ważności referendum
Aby ref. Było ważne wymagany jest udział30% uprawnionych i 51% głosów na TAK.Głos jest nieważny gdy na karcie zaznaczono więcej niż jeden głos lub wariant lub nie zaznaczono żadnego gł.lub wariantu.
330. Wewnętrzna moralność prawa
33 1 Wewnętrzne organy pomocnicze rządu
332. Węższe ujęcie zasady demokratycznego państwa prawnego w myśl postanowień Konstytucji Stanu
Massachusets
W zeszycie przy zasadzie demokratycznego państwa prawa..
333. Większościowa zasada prawa wyborczego
Zaletą jej jest stworzenie stabilnej większości parlamentarnej,eliminującej kryzysy rządowe.Popularna głównie w krajach anglosaskich.Okręgi są praktycznie jednomandatowe.Mandat zdobywa ta partia,której kandydat uzyskał w okręgu większość głosów.
334. Właściwość rzeczowa Naczelnego Sądu Administracyjnego
NSA sprawuje kontrolę legalności działań adm. publ.Bada zgodność z ustwami aktów normatywnych terenowych org.adm.rządowej oraz uchwał organów s.t.
335. Właściwość rzeczowa wojewódzkiego sądu administracyjnego
336. Wojewodowie i sposób ich powołania
Wojewodę powołuje i odwołuje prezes RM , wojewoda jest przedstawicielem RM województwie, odpowiada za wykonywanie polityki rządu na obszarze województwa. Może wydawać polecenia i sprawować nadzór nad organami gminy, powiatu i samorządu województwa. Wojewoda jest organem zespolonej administracji rządowej.
337. Wolności ekonomiczne, socjalne i kulturalne w RP
-wolność wyboru i wykonywania zawodu
-w.wyboru miejsca pracy
-w.twórczości artystycznej
-w.badań naukowych naukowych ogłaszania ich wynikow
-w.nauczania i tworzenia szkół niepubl.,wyboru szkoly(art.70ust.3)
-w.korzystania wykorzystania dóbr kultury(art.73)
-
338. Wolności osobiste
-wolność i bezpieczeństwo osobiste
-wolność i ochrona tajemnicy komunikowania się
-w.nieskrępowanego poruszania się i wyboru miejscz zamieszkania na terytorium RP
-w.sumienia i wyznania
-w.wyrazania poglądów,pozyskiwania i rozpwszechniaia inf.
339 Wolności polityczne
-w.zgromadzeń
-w.zrzeszania się
Konstytucja wolności te zapewnia człowiekowi i obywatelowi.Ponadto obywatelom zapewnia:
-w.tworzenia i działania partii politycznych
-w.tworzenia i dzialania zw.zawodowych
-w.tworzenia i dzialania organizacji pracowników pracowników społeczno zawodowych org.rolników
340. Wolności polityczne obywateli zagwarantowane w Konstytucji RP
wolność tworzenia i działania partii politycznych
wolność tworzenia i działania związków zawodowych
wolność tworzenia i działania organizacji pracowników pracowników pracowników sołecz-zawodowych organizacji rolników
341. Wolność działalności gospodarczej
342. Wolność nauczania
343. Wolność wyboru miejsca pracy
Zawarte w Konstytucji wolność wyboru wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy, obowiązek pracy może nałożyć tylko ustawa, Konstytucja zakazuje stałego zatrudniania nieletnich poniżej 16 roku życia, nakłada też obowiązek ustawowego określania płacy minimalnej w drodze ustawy. (art. 65, ust. 14)
344. Wolność wyrażania poglądów i pozyskiwania i rozpowszechniania informacji
345. Wolność zgromadzeń
346. Wolność zrzeszania się
art. 58 każdemu zapewnia się wolność zrzeszania się, zakazane są zrzeszania, których cel lub działalność są sprzeczne z konstytucją lub ustawą, o odmowie rejestracji lub zakazie działania takiego zrzeszania orzeka sąd. Ustawa określa rodzaje zrzeszeń podlegających sądowej rejestracji, tryb tej rejestracji oraz formy nadzoru nad tymi zrzeszeniami.
347Wotum zaufania
Prezes RM może zwrocic się do Sejmu o wyrażenie RM wotum zaufania.Jego udzielenie następuje większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
348. Wprowadzanie stanu klęski żywiołowej
Przyczyną zagrożenia są żywioły stwarzające zagrożenie dla życia ludzkiego, mienia obywateli i mienia publicznego. Stan klęski żywiołowej ma na ogół zasięg miejscowy, lecz zdarzają się takie, które obejmują niemal cały obszar danego państwa lub paraliżują normalne życie ludności i funkcjonowanie gospodarki na całym obszarze państwa.
Stan szczególnego zagrożenia wprowadzany jest w okolicznościach, okolicznościach, których dochodzi do powszechnego, zbiorowego zakłócenia spokoju i porządku publicznego, publicznego następstwie czego życie i zdrowie oraz mienie zostaje narażone na poważne niebezpieczeństwo. Gdy nie skutkują srodki zwykle przewidziane prawem, wówczas postanowienia konstytucji i ustaw przewidują możliwość zarządzenia stanu wyjątkowego na obszarze objętym zagrożeniem.
349. Wprowadzanie stanu wojny
W razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium RP lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji. Prezydent RP na wniosek RM może wprowadzić stan wojenny na części lub na całym terytorium państwa ( art. 229)
350. Współczesne pojęcie konstytucji
Nosząca szczególna nazwę ust.zasadnicza,która okresla zakres podst.praw i wolności człowieka,zasady organizacji i funkcjonowania władzy publ.Jej normy posiadaja szczegolna moc prawną oraz szczególny tryb postępowania i zmiany.
351. Wybieranie, kadencja sędziów Trybunału Konstytucyjnego
TK składa się z 15 sędziów powołanych przez Sejm na 9-letnią kadencję. Wybór odbywa się indywidualnie. Sędzią TK może być osoba o kwalifikacjach wymaganych od sędziego SN lub NSA. Kandydatów na stanowisko proponuje grupa co najmniej 50 posłów lub Prezydium Sejmu. Wyboru sędziego dokonuje Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
352. Wybory bezpośrednie organów gminy
353. Wybory Prezydenta Polski
354. Wybór burmistrza
-zarządza Premier rozporządzeniem,łącznie z wyborami do Rady gminy
-zgłaszać kandydatów mogą partie,stowarzyszenia,wyborcy
-gdy nie zgłosi się żaden kandydat wyboru dokonuje R.gm. bezwzg.większościa głosow.
Gdy zgłosi się 1 kandydat musi uzyskać bezwzg.większość gł.,a jak nie-wybiera R.gm.
355. Wybór przez Naród Prezydenta Polski jego ustrojowa pozycją
Obsadzanie urzędu prezydenta w ten sposób wzmacnia jego pozycję pośród innych naczelnych organów państwowych,legitymizuje bowiem jego działania w imieniu suwerena.
356. Wydawanie aktów prawnych przez ministra
357. Wydawanie organów publikacyjnych
358. Wygaśnięcie mandatu
następuje w wyniku:
-utraty prawa wybieralności
-orzeczenia TK
-zrzeczenia się mandatu
-śmierci
359. Wyjaśnianie wątpliwości prawnych przez Sąd Najwyższy
360. Wykładnia autentyczna
-charakteryzuje ją moc powszechnie obowiązująca
-ma char abstrakcyjny
-dokonywana jest przez prawodawcę, tzn. podmiot który ustanowił dany przepis
-ma moc równą mocy prawnej aktu normatywnego, który poddany został interpretacji
-celem jest określenie znaczenia występujących w tekście prawnym
-jest uzasadniana za pomocą wnioskowania argumentum a maiori ad minus - kto jest uprawniony do tworzenia prawa ten jest tym bardziej uprawniony do jego interpretacji
-w postaci Np definicji legalnych-wyjaśnienie bądź dookreślenie zakresu danego terminu
-lub w postaci załącznika do wydanego aktu prawnego, zawierającego wyjaśnienia prawodawcy
361. Wykładnia celowościowa
Dyrektywy interpretacyjne
1, Jeżeli uwzględnia się cele wartości i reguły poza prawne w ustaleniu znaczenia interpretowanej reguły prawnej, powinny być one jednakowo uwzględnione w stosunku do wszystkich reguł, z których składa się instytucja, do jakiej interpretowanej reguły należy.
2. Interpretowanej regule należy przypisywać znaczenie zgodne z celem instytucji, do której należy.
3. Interpretowanej regule należy przypisywać znaczenie, przy którym jest najbardziej zgodne z uznanymi ocenami systemu aksjologicznego ( wartościowego).
362. Wykładnia gramatyczna
363. Wykładnia językowa
-tekst prawny rozpatrywany jest w aspekcie językowym
-polega na ustalaniu znaczenia tekstu prawnego poprzez odwołanie się interpretatora do przesłanek, które tworzą kontekst językowy występowania określonych terminów, zwrotów, wyrażeń Pr w języku prawnym
-reguły składni -język prawny nie wykazuje różnic pod względem syntaktycznym= składniowym w porównaniu z językiem potocznym; te same reguły funkcjonują w obu językach
-reguły sensu (semantyczne)- różnią się Reg sensu jęz. prawnego i jęz. potocznego; w jez. prawnym mogą wys. wyrażenia które nie wys. w jęz. potocznym, lub mogą mieć inne znaczenie, czasem wyrażenie w jęz prawnym może mieć zawężony zakres niż to samo wyr w jęz. potocznym-wtedy prawodawca najczęściej posługuje się definicją legalną ; niektóre wyrażenia języka prawnego mogą być traktowane jako elementy tworzące ciągi wyrażeń w ramach przepisu pr rozumianego jako każde zad w sensie gram wysp w tekście prawnym
-dyrektywy językowe:
1. Domniemanie jęz potocznego - interpr zwrotom nie można przypisać znaczenia prawnego, a gdy takie zostało juz nadane należy się nim posługiwać
2. Jeżeli w jęz potocznym wyr ma kilka znaczeń należy wybrać to, które jest najbardziej oczywiste
3. Domniemanie jęz prawnego - interpret zwrotom, których znaczenie jest określone przez jęz prawny nie można przypisać znaczenia specjalnego należącego do terminologii specjalnej -części systemu prawa
4. Domniemanie znaczenia specjalnego- jeżeli określony termin ma specyficzne znaczenie w określonej dziedzinie wiedzy to należy ten termin przyjąć w takim właśnie znaczeniu
5. Nakaz przestrzegania definicji legalnych
6. W jez. prawnym nie ma synonimów
7. W jęz prawnym nie ma homonimów
8. Dyrektywa zakaładająca racjonalność językową prawodawcy, tzn że ma on pełna kompetencje językową (znajomość reguł którymi się posługuje) oraz że użycie przez prawodawcę określonych terminow,posługiwanie się określonym jezykiem ma cel i służ zakomunikowaniu okreśłonych treści -"nie wolno tak interpr tekstów prawnych aby pewne ich fragmenty okazały się zbędne"
364. Wykładnia nie mająca mocy obowiązującej
Jest to wykładnia dokonywana przez każdego człowieka i jej wpływ zależy od użytej organizacji.
365. Wykładnia o ograniczonej mocy obowiązującej
Ma 2 zakresy;
1 zakres dotyczy konkretnych spraw i wyraża się w wykładni dokonywanej przez organ stosujący prawo, organ odwoławczy, organ wyższego stopnia, sąd najwyższy udzielający odpowiedzi na pytanie prawne.
2 zakres dotyczy zasad prawnych sądu najwyższego.
366. Wykładnia prawa w systemie źródeł Prawa Konstytucyjnego
367. Wykładnia systemowa
-polega na ustaleniu znaczenia tekstów prawnych ze względu na kontekst systemowy, tzn ze względu na inne normy prawne tworzące system, do którego należy norma określona na podstawie interpret przepisu/przepisów
-oparta jest na dwóch założeniach:
1. że fakt przynależności normy do systemu norm ma wpływ na rozumienie tekstów prawnych będących podstawą do jej rekonstrukcji
2. ze fakt umieszczenia interpretowanego przepisu w określonym miejscu aktu prawnego nie jest przypadkowy, ale wynika z racjonalnego działania prawodawcy
-Kontekst systemowy tworzą następujące przesłanki:
1.zasady systemu prawa
>nie wolno przypisywać przepisom pr znaczenia które prowadzi do rekonstrukcji norm sprzecznych z zasadami
>odwołując się do zasad systemu pr można sformułować dyrektywę 2-go stopnia-"jeżeli na gruncie dyr językowych isnieją wątpliwości interpretacjne, należy wybrać takie znaczenie,które będzie zgodne z zasadami systemu pr"
2. cechy systemu prawa (jak niesprzeczność i zupełność )
>nie wolno interpret przepisów w sposób prowdzący do powstania luk technicznych
>nie wolno interpret w sposób prowadzący do rekonstrukcji norm sprzecznych z innymi normami- obowiązująca niesprzeczność z innymi normami; w sytuacji kolizji istnieje możliwość zastosow reguł kolizyjnych i inferencyjnych albo możliwość takiego wyinterpretowania aby normy nie były ze sobą sprzeczne
> w konteksce polit normy prawa wewn muszą byc zgodne z normami prawa zewn, m-nar, europej
3. systematyka zewnętrzna i wewnętrzna aktu prawnego
>interpretator ustalając znaczenietekstu prawnego bierze pod uwage miejsce przepisu w systematyce zewn (do jakiej gałęzi prawa należy ; przepisy własciwe czy wprowadzajace czy przejsciowe) i wewn (jaka ksiega, tytul,artykul,paragraf,litera ; czy do czesci ogolnej czy do szczegółowej)
>dyrektywa argumentum a rubrica -"przepisy pr nalezy interpretowac biorac pod uwage ich msc w sytem zewn i wewn aktu normatywnego, chyba ze usytuowanie przepisu jest wadliwe"
-wykładnia systemowa ma char subsydiarny (posiłkowy)względem wykładni językowej. Nie może stanowić samoistnej podstawy do okreslenia znaczenia interpret przepisów pr, z pominięciem wykładni językowej, wskazując jedynie które ze znaczeń ustalonych na gruncie wykł jęz należy wybrać rekonstruując normę.; jednocześnie jest wykł system wyodrębnioną częścią wykł jęz gdyż nie da się ustalić miejsca przepisu bez uprzedniej analizy języka tekstu prawnego
-wykładnia systemowa zmierza do ustalenia rozumienia przepisu prawnego ze względu na jego miejsce w systemie prawnym, lub w systemie aktu prawnego bądz też ze względu na jego miejsce w instytucji prawnej. Przez instytucję prawną rozumie się zespół przepisów wyodrębnionych ze względów przedmiotowych
-Przeprowadzając wykł system zaczynamy od wyodrębnienia instytucji prawnej do której należy interpr przepis, z kolei znajdujemy przepis zwykle otwierający daną instytucję tak aby na jego podstawie ustalić rozumienie przedmiotu instytucji, następnie staramy się zrozumieć zawartość normatywną interpretow przepisu
-Wykładnię Systemową dzielimy na:
1. systematyzację pionową
>wyraża się hierachiczną kolejnością aktów prawnych i odpowiadającym temu hierarchiczną kolejnością organów państwowych
>porządek ten staje sie skomplikowany wtedy,gdy dany organ prawodawczy wydaje więcej aniżeli jeden akt prawny granice zaś tego drugiego nie są ostre; tym nie mniej w zakresie systematyzacji pionowej kierujemy się hierarchicznością aktów prawnych
>hierarchia norm prawnnych od najwyższej do najniższej
>w ramach tej systemat interpretacje normy niższej dokonujemy w związku z rozumieniem normy wyższej; w myśl zasady że norma niższa podlega normie wyższej i nie może jej uchylać
>system pionowa nie ma zastosowania w odniesieniu do rozwiązywania przedmiotowo poszczególnych przypadków prawnych
>ma zastosowanie w wykładni prawa, ale jego zródeł, a one jak wiadomo są uporządkowane hierarchicznie
>system prawa musi być spójny i uporządkowany co też oznacza, że występujące w nim normy prawne muszą być ze sobą zgodne-wykł system służy i jest podporządkowana tym wartościom
>ma zastosowanie gdy posługujemy się modelem stosowania prawa ; wyroki TK bazują na systemat pionowej gdyż zadaniem TK jestbadanie zgodności ustaw z konstytucją , a więc badanie pod względem hierarchicznego zróżnicowania
> w ramach systematyzacji pionowej wyróżniamy więz
a) dynamiczną -dotyczy wyłącznie związków hierarchicznych pomiędzy normami prawnymi, a oprócz tego zw hierarchicznych pomiędzy kompetencjami organów prawodawczych. Jest najważniejsza, albowiem prawo kontynentalne nie istnieje poza układem hierarchicznym
b) statyczną - dotyczy treści aktu prawnego, a więc więzi międzytreściowych.
2. systematyzację poziomą
>może być również sysematyzacją gałęziową - zw z gałęziami prawa
>gałęzie prawa w związku z systematyzacją poziomą są sobie równe choć w zw z systematyzacją zródeł prawa jako pierwszą wymieniamy gałęz prawa konstytucyjnego; wtedy gdy rozpatrujemy gałęzie w związku ze zródłami są one wtedy bliższe systematyz pionowej
>systemat pozioma ma zastosowanie na gruncie stosowania prawa wobec stanów faktycznych
>odnosi się do regulacji prawnej między podmiotami prawa
>orzecznictwo sądów bazuje na systematyzacji poziomej
-Wykładnia systemowa w kontekście spójności i zgodności systemu prawa jest ważna równiez ze względu na to, iż musi rozstrzygnąć każde zagadnienie prawne w związku ze sprawą i wiadomo, że może to uczynić, ale wtedy gdy prawo na podstawie, ktorego orzeka jest spójnie wolne od niezgodności; w tym zakresie przyjmuje się domniemania o zgodności aktów prawnych. Jest ono aktualne dopóki sąd stosując prawo powezmie przekonania że ono jest niezgodne i dopiero wtedy będzie przystępował do przezwyciężenia tej niezgodności.
- Systematyka zewnętrzna odnosi się do ustalania miejsca dla danego przepisu w całym systemie prawnym- porządku prawnym.
Sytematyka wewnętrzna odnosi się do ustalania miejsca przepisu prawnego wśród przepisów, norm danego aktu prawnego.Miejsce w tym wypadku jest kategorią zarówno fizyczną, że ono istnieje tu, istnieje jak i terminem interpretacyjnym w sensie, że ów przepis ze względu na jego położenie, należy tak a tak rozumieć.
368. Wykładnia funkcjonalna
- Polega na ustalaniu znaczenia przepisów prawnych poprzez odwołanie się do przesłanek, które tworzą kontekst funkcjonalny rozumienia tekstu prawnego.Kontekst ten tworzą z jednej strony fakty o charakterze ustrojowym (zasady ustroju politycznego, społecznego i ekonomicznego państwa), z drugiej strony fakty o charakterze aksjologicznym (pozaprawne oceny i reguły społeczne, głównie o char moralnym lub obyczajowym).
-Odwołanie się do przesłanek o char ustrojowym przybiera najczęściej postać powoływania się na cele prawa, funkcje prawa, społ-gosp przeznaczenie prawa.
- Odwołanie się do przesłanek o char aksjologicznym stosuje się w przypadku klauzul generalnych, zawierających odesłania tzw pozasystemowe do zasad wpółżycia społ, zasad słuszności itd
-Wykładnia funkcjonalna podobnie jak wykładnia systemowa ma charakter subsydiarny względem wykładni językowej; a także uzupełniający i rozwijający względem wykł jęz. Dyrektywy wykł funkcjonalnej są dyrektywami preferencji drugiego stopnia.Gdy przepis jest wieloznaczny należy wybrać te jego znaczenia, przy których odtworzona z tekstu prawnego norma ma najsilniejsze uzasadnienie aksjologiczne , ustrojowe, historyczne.
-Wykładnia funkcjonalna polega więc na wyborze tego wariantu normy prawnej, spośród możliwych, który ma najsilniejsze uzasadnienie aksjologiczne.
-Jej znaczenie rośnie zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie, ale zaleca się ostrożność w jej stosowaniu. Nadmierne wykorzystywanie wykł funkcjonalnej może prowadzić do ideologizacji prawa i jej rozmycia w systemie ocen społecznych.
- Wykładnia ta jest wykładnią a oprócz tego warunkiem dbającym o to, aby prawo zachowało swoją aksjologię. Gdy prawo przeczyłoby aksjologii w rozumieniu iterpretującego, stosujący prawo powinien sięgnąć do wykł f.
-Miała szerokie zastosowanie w czasie transformacji ustrojowej kiedy ważne było przewartościowanie prawa na nowy ustrój społeczny, gospodarczy, polityczny.
-Z wykł funk wiąże się wykładnia celowościowa.Uwzględnia ona bowiem cele prawa, zaś w szczególności "wolę" prawodawcy , mianowicie czy on obecnie też by uchwalił takie prawo. Jest jednak (wykł celowościowa) ograniczona jest pierwszeństwem wykł językowej i wykł clara.
-Wykł funkcjon może dodatkowo potwierdzać i umacniać wykł językową.
- Wykorzystując wykładnię funkcjonalną w efekcie dochodzimy do wykł rozszerzającej (tzn że wynik interpretacji dokonanej z wykł funk, jest szerszy od wyniku uzyskanego na drodze wykł językowej) lub zwężającej (wynik wykł funkcjon jest węższy od wyniku wykł językowej).
-Dyrektywy interpretacyjne funkcjonalne:
*kontekst funkcjonalny
1. interpetując przepisy prawne należy brać pod uwagę cele regulacji prawnej (ratio legis)
2. jeżeli w procesie wykł uwzględnia sięcele prawa, to należy cel normy uwzględnić w ten sposób by był zgodny z celem innstytucji pr do której należy zrekonstruowana norma
3. interpretując teksty prawne należy uwzględnić funkcje prawa, tzn należy brać pod uwagę konsekwencje społ i ekonom do jakich będzie prowadzić określona interpretacja
4. w razie wątpliwości dot znaczenia tekstu prawnego, należy wybrać takie, które prowadzi do rekonstrukcji normy odpowiadającej tej instytucji- pojęcie funkcji normy jest tożsame z pojęciem celu n
5. jeżeli na na gruncie wykł jęz możliwe są różne warianty normy, należy wybrać ten, który jest najbardziej zgodny z przyjętymi regułami i ocenami społ
*kontekst aksjologiczny
6. jeżeli w procesie wykł uwzględnia się oceny i reguły społ to należy się nimi posługiwać jednolicie w stosunku do wszystkich norm tworzących daną instytucję
7. interpretując przepisy należące do danego aktu pr nie można przyjąć zasad i ocen wzajemnie się wykluczających
369. Wykonawcze organy powiatu
Zarząd powiatu jest organem wykonawczym powiatu, w skład zarządu powiatu wchodzi starosta jako jego przewodniczący, wicestarosta i pozostali członkowie. Zarząd wybiera rada powiatu w liczbie od 3 do5 osób, w tym starostę i wicestarostę, ciągu 3 m-cy od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy. Starostę wybiera rada bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym.
370. Wymień i omów zasady ustroju politycznego RP
Ustrój polityczny - ogólna nazwa dla dowolnej formy sprawowania władzy publicznej. Może się on opierać o zasady określone w dokumentach prawnych lub o tradycję. Współcześnie najczęściej ustrój polityczny w państwie określony jest konstytucyjnie.
371. Wyróżniki samorządności lokalnej z punktu widzenia zadań
372. Zadania Prezydenta Polski
Zasadniczą rolą ustrojowa Prezydenta ma być argumentowano- funkcja arbitrażu politycznego., realizowana zwłaszcza w sytuacji zagrożenia podstawowych wartości konstytucyjnych- suwerenności, integralności terytorialnej czy zakłócenia funkcjonowaniu konstytucyjnych mechanizmów sprawowania władzy państwowej. Prezydent RP jest postrzegany jako autorytet mogący działać w ewentualnych konfliktach politycznych, stabilizujący ład konstytucyjny, stojący też na straży podstawowych wartości dla bytu narodu i państwa. Zawarcie w Konstytucji ogólnych formuł określając ustrojową rolę Prezydenta nie nade im jeszcze charakteru normatywnego, w określonym zadaniom ustrojowym cech autonomicznych.
Konstytucja określa charakter Prezydenta w aspekcie jego roli ustrojowej jako głowy państwa. Wyznacznikiem tej roli są dwie funkcji :reprezentacja państwa i gwarantem ciągłości władzy państwowej. Prezydent wybierany jest przez narów w wyborach powszechnych nie posiada statusu przedstawiciela narodu, jest natomiast definiowany jako najwyższy przedstawiciel państwa.
373. Zadania Rządu jako organu kolegialnego
-kierowanie administracją rządowa
-koordynacja i kontrola wykonywania budżetu państwa
-zapewnienie wykonywania ustaw
-zapewnia bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny
-sprawowanie stosunków z innymi państwami i organizacjami między narodowymi.
374. Zakres badania sprawy powierzonej RPO
Bada działania organów organizacji i instytucji zobowiązanych do przestrzegania i realizacji tych praw i wolności, bada nie tylko legalność, uznania administracyjnego, ale niesprawiedliwość i krzywdę.
375. Zakres działania Rzecznika Praw Obywatelskich
Rzecznik, któremu pomagają jego zastępcy oraz Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, stoi na straży wolności, praw człowieka i obywatela. Kontroluje a także podejmuje stosowne czynności jeśli stwierdzi, że z powodu celowego działania lub zaniechania przez organa, organizacje albo instytucje zobowiązane do przestrzegania i realizacji wolności człowieka i obywatela nastąpiło naruszenie prawa oraz zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej. Należy się zwrócić do RPO w przypadku wykorzystania wszystkich możliwości załatwienia sprawy we właściwym trybie i niewątpliwego stwierdzenia rzeczywistego naruszenia wolności lub praw obywatelskich. Rzecznik jest ograniczony zakresem jego kompetencji, jego interwencje są uzależnione od wyników analizy okoliczności sprawy i ustalenia, faktycznego naruszenia prawa oraz tego, iż okoliczności te istotnie wymagają ingerencji Rzecznika.
376. Zakres orzekania o zgodności aktów normatywnych z aktami wyższego rzędu
377. Zakres podmiotowy Rzecznika Praw Obywatelskich i jego wyłączenia
Jest instytucją ochrony prawnej stanowi, gwarancje dla ustawowego obywatela . Podstawową dla działań Rzecznika są wolności, prawa i obowiązki obywatela ujęte w aktach normatywnych. Rzecznik może występować z wnioskiem o zmianę prawa. Rzecznik Praw Obywatelskich wybierany jest na 5 lat, nie może należeć do partii Może być zatrudniony jako profesor wyższej uczelni. Rzecznik jest w swym działaniu, odpowiada przed sejmem, może być odwołany na swój wniosek, bądź jeżeli sprzeniewieżył się przysiędze. Rzecznik nie ma kompetencji rozstrzygających W granicach zakreślonych przez konstytucję i ustawę, RPO kontroluje działalność organów władzy publicznej, interweniując wówczas, gdy stwierdzi, iż miało miejsce naruszenie prawa będące skutkiem działania lub „milczenia organów i instytucji obowiązanych do przestrzegania i realizacji praw i wolności jednostki w państwie Podstawowym kryterium w oparciu o które Rzecznik podejmuje swe działania jest zatem kryterium legalności działań i rozstrzygnięć administracji w odniesieniu do praw i wolności jednostki. Oprócz tego, RPO ocenia poczynania administracji pod kątem zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej. Rzecznik ma możliwość oceniania decyzji organów administracji z punktu widzenia merytorycznej trafności i celowości/ Daje mu to możliwość podejmowania interwencji w sferach nie objętych kompetencjami innych organów ochrony prawnej/
Podstawowe zasady określające ustrój gospodarczy państwa.
W ujęciu normatywnym (konstytucyjnym) podstawą ustroju gospodarczego RP jest społeczna gospodarka rynkowa. Bezpośrednio opiera się ona na następujących filarach: swobodnej działalności gospodarczej, własności prywatnej, solidarności, dialogu, współpracy partnerów społecznych.
Społeczna gospodarka rynkowa jest oryginalną koncepcją ustroju gospodarczego, określa ona ustrój gospodarczy, który z jednej strony akceptuje liberalizmu gospodarczego i gospodarkę rynkową z drugiej zaś ustanawia pewne regulatory przebiegu procesów gospodarczych w celu zapewnienia realizacji postulatów społecznych.
Do podstawowych zasad należą:
378. Zakres urzędowania - przesłanką odpowiedzialności ponoszonej przed TS
Pociąga do odpowiedzialności prawo karnej osoby piastujące najwyższe stanowiska, które naruszyły konstytucje bądź ustawę.
Zakres odpowiedzialności przed TS, sankcje. Odpowiedzialność jest zróżnicowana podmiotowa (w zależności od kategorii dóbr ulegającej odpowiedzialności) jak i też przedmiotową (ze względu na charakter czynu zabronionego za który ponoszona jest odpowiedzialność).
Podmiotowa odpowiedzialność:
-Prezydent
-Prezes i członkowie RM
-Prezes NBP, NIK
-członkowie KRITv
-posłowie i senatorowie
Zasadniczą forma odpowiedzialności przed TS jest odpowiedzialność konstytucyjna, które obejmuje czyny mające łącznie następujące znamiona:
a. nie stanowią przestępstwa
b. popełnione zostały przez osoby w zakresie swego urzędowania labo w związku z zajmowanym stanowiskiem
c. mają charakter zawiniony
d. naruszają konstytucje lub ustawę.
Sankcje:
a. pozbawienie prawa wyborcze (biernego i czynnego)
b. pozbawienie odznaczeń państwowych
c. utrata zajmowanego stanowiska
d. zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególnym odpowiedzialnością
379. Zamknięty system prawa
380. Zapytania
Zapytania składane są na piśmie w innych sprawach niż interpelacja. Odpowiedzi należy udzielać również na piśmie w terminie 21 dni, ale zapytujący nie ma możliwości przeprowadzenia nad odpowiedzią debaty ( art. 121a reguł sejmowych).
381. Zarząd powiatu
Zarząd powiatu jest organem wykonawczym powiatu, w skład zarządu wchodzą starosta jako przewodniczący wicestarosta i pozostali członkowie. Zarząd wybierz rada powiatu w liczbie od 3 do 5 osób w tym starostę i wicestarostę, w ciągu trzech miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy.starostę wybiera rada bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady , w głosowaniu tajnym.
382. Zarząd województwa
Zarząd województwa jest organem wykonawczym województwa. W skład zarządu liczącego 5 osób wchodzą marszałek województwa jako jego przewodniczący, wicemarszałek lub 2 wicemarszałków i pozostali członkowie. Uchwały zarządu województwa zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby członków zarządu w głosowaniu jawnym.
W jego skład, liczący 5 osób, wchodzi marszałek województwa (jako przewodniczący), wiceprzewodniczący i członkowie. W pracach zarządu uczestniczy także, z głosem doradczym, skarbnik województwa. Członkowstwa w zarządzie województwa nie można łączyć z członkowstwem w organach gminy i powiatu, a także z zatrudnieniem w administracji rządowej oraz mandatem posła lub senatora.
Marszałek województwa jest wybierany przez sejmik spośród jego radnych bezwzględną większością głosów. Marszałek kieruje bieżącymi sprawami województwa oraz reprezentuje je na zewnątrz. Sejmik wybiera także, na wniosek marszałka, pozostałych członków zarządu, w tym nie więcej niż 2 wiceprzewodniczących (w odróżnieniu od zasady wyboru marszałka, wiceprzewodniczący i pozostali członkowie zarządu mogą być wybrani spoza grona radnych).
Zarząd jest organem kolegialnym, uchwały podejmuje zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy składu zarządu w głosowaniu jawnym, chyba że przepisy ustawy przewidują głosowanie tajne. W przypadku równej liczby głosów rozstrzyga głos marszałka województwa. Skarbnik województwa uczestniczy w pracach zarządu i ma jedynie głos doradczy. Szczegółowe zasady i tryb działania zarządu określa statut województwa.
Kompetencje zarządu województwa
Zarząd województwa jest uprawniony do wykonywania tych zadań samorządu województwa, które nie zostały zastrzeżone na rzecz sejmiku województwa i wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych.
Do kompetencji zarządu wymienionych w przepisach ustawy o samorządzie województwa należą:
wykonywanie uchwał sejmiku województwa,
gospodarowanie mieniem województwa, w tym wykonywanie praw z akcji i udziałów posiadanych przez województwo,
przygotowywanie projektu i wykonywanie budżetu województwa,
przygotowywanie projektów strategii rozwoju województwa, planu zagospodarowania przestrzennego i programów wojewódzkich oraz ich wykonywanie,
organizowanie współpracy ze strukturami samorządów regionalnych, także w innych krajach i z międzynarodowymi zrzeszeniami regionalnymi,
kierowanie, koordynowanie i kontrolowanie działalności wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych, w tym powoływanie i odwoływanie ich kierowników,
uchwalanie regulaminu organizacyjnego urzędu marszałkowskiego (organu pomocniczego marszałka województwa),
odpowiedzialność za prawidłowe wykonanie budżetu.
383. Zasada autonomii, niezależności i współdziałania między państwem a kościołami
a) wyraża ja art. 25 K. RP- „ Kościoły i inne związki są równouprawnione”,
b) system rozdziału kościoła od państwa (art. 53),
- nie ma religii państwowej,
- wybór religii sprawa prywatną,
- swobodne publiczne praktyki religijne,
- kościoły nie prowadza działalności politycznej, nie sprawują władzy,
- nikt nie może być dyskryminowany z powodu przekonań religijnych.
384. Zasada bezpośredniości prawa wyborczego
- sami wyborcy, bezpośrednio oni wybierają swych przedstawicieli do parlamentu, organów samorządu terytorialnego czy też głowę państwa. Głosowanie imienne- na listach wymienione są nazwiska kandydatów, a wyborca musi lub może dokonać wyboru personalnego
385. Zasada dualizmu władzy wykonawczej w Polsce
Zasada dualizmu tzn. odrębnie funkcjonuje rząd i odrębnie funkcjonuje prezydent.
386. Zasada hierarchicznego systemu źródeł prawa
Istnieje rozróżnienie aktów prawa powszechnie obowiązującego (zamknięty system prawa)
a) konstytucja
b) umowy Międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą sejmu wyrażona w ustawie,
Uprzednia zgoda Parlamentu wyrażona w ustawie musi dotyczyć takich kwestii jak
-zawarcie pokoju,
- zawarcie sojuszu,
- układów politycznych i wojskowych,
- wolności praw i obowiązków określonych w konstytucji,
- członkostwa Polski w organizacji międzynarodowej,
- znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,
- spraw szczegółowych w ustawie, lub, od których konstytucja wymaga wydania ustawy.
c) ustawy,
d) Rozporządzenie Prezydenta RP z mocą ustawy wydane w stanie wojennym,
e) inne umowy międzynarodowe,
f) niektóre uchwały sejmu i senatu,
g) rozporządzenia wykonawcze: Prezydent ( art.142 ust.1), prawne ( art.148 ust.3), RM (art. 146 ust.4 pkt 2), ministrów (art. 149 ust 2 i 3), KRRiTV ( art.213 ust 2).
387. Zasada powszechności prawa wyborczego
- wszyscy obywatele dorośli i zdolni do podejmowania decyzji sprawach publicznych dopuszczeni są do udziału w wyborach (korpus wyborczy); historycznie- ograniczenia cenzusowe np. wiek, płeć, domicyl, wykształcenie, wyznanie.
388. Zasada suwerenności narodu
- art. 4 ust 1 „ Władza zwierzchnia w RP należy do Narodu” – całego narodu, a nie jednej klasy, czy grupy społecznej,
- naród to nie tylko osoby narodowości Polskiej,
- źródłem władzy są decyzje obywateli posiadających prawa wyborcze,
- art. 4 ust 2, „ Naród sprawuje władze przez swych przedstawicieli lub bezpośrednio”.
a) demokracja bezpośrednia ( referendum) art. 125 – 90 ust 3, inicjatywa ludowa art.118 ust. 2
b) Pośrednia Przedstawicielska – decyzja w imieniu sumienia, podejmuje organ przedstawicielski pochodzący z wyboru. Deputowani nie są związani, instrukcjami wyboru art.104 ust 1 ( mandat wolny).
389. Zasada tajności prawa wyborczego
- zapewnienie wyborcy swobody podjęcia decyzji w tym sensie, że daje mu ona poczucie bezpieczeństwa, iż z powodu treści swojego głosu nie spotkają go ujemne konsekwencje.
390. Zasada trójpodziału i równowagi władz
-władza należy do narodu
-organami narodu w zakresie władzy ustawodawczej jest parlament najczęściej dwuizbowy
-w zakresie władzy wykonawczej głowa państwa i rząd
-w zakresie władzy sądowniczej- niezawisłe sądy.
Sprowadza się nie tylko do oddzielenia poszczególnych władz ale zarazem, do wzajemnego powiązania z systemem tzw. hamulców po to by doprowadzić do równowagi między tymi organami np.: parlament może zmusić rząd do ustąpienia poprzez wotum nieufności z drugiej strony rząd może doprowadzić do rozwiązania parlamentu przez upływem kadencji.
391. Zasada wolnych wyborów
W nauce prawa konstytucyjnego, lecz nie w konstytucji, coraz częściej dochodzi do wyodrębnienia nowej zasady prawa wyborczego, Zasady wolnych wyborów.
Zawierają je niektóre konstytucje np. Niemiec.
Na jej treść składają się w szczególności:
- demokratyczne wysuwanie kandydatów w wyborach,
- wolność prowadzenia kampanii,
- równość szans wyborczych,
- bezstronność organów wyborczych.
392. Zasady podejmowania rozstrzygnięć Rady Ministrów
393. Zasięg wyborów
394. Zaskarżanie aktów nadzoru nad samorządem terytorialnym
Nadzór – kontrola (badanie stanu rzeczywistego i porównywanie go do stanu postulowanego oraz wyciąganiu rozbieżności) + środki władcze
Cała działalność samorządu ( zadania zlecone i własne) nadzorowane może być jedynie z punktu widzenia legalności, a nie celowości, gospodarności czy rzetelności.
Nadzór sprawują: Premier, wojewoda
- prawo żądania informacji, sprawozdań, wizytowania jednostek
- stwierdzanie nieważności uchwały organu i wstrzymaniu jej wykonania, jeżeli jest sprzeczna z prawem. Przysługuje zwrócenie się do Sądu adm. ostateczne rozstrzygniecie,
- wstrzymanie wykonania uchwały z momentem stwierdzenia nieważności.
395. Zaskarżanie aktów prawa miejscowego
396. Zawieranie umów międzynarodowych wymagających ratyfikacji
397 Zawieszenie organów samorządu terytorialnego
-zawieszenie organów i ustanowienie przez Premiera na okres do 2 lat Zarządu Komisarycznego, nie dłużej jednak niż do następnych wyborów,
- rozwiązanie Zarządu przez Wojewodę, a Zarządu Wojewódzkiego – przez Premiera,
w razie naruszenia przez Zarząd Konstytucji lub naruszeniu ustaw, tylko po uprzednim zwróceniu się do Wojewody, do Rady, Sejmiku o zastosowanie odpowiednich środków.
398. Zgromadzenie Narodowe
Zgromadzenie Narodowe to łączne posiedzenie obu izb parlamentarnych: Sejmu i Senatu. Parlamentarzyści podczas posiedzenia Zgromadzenia Narodowego są sobie równi (brak rozróżnienia na Posłów i Senatorów). Nie ma ono określonego trybu prac, jest zwoływane do wypełnienia którejś z kompenencji określonych w konstytucji:
Przyjęcie przysięgi prezydenckiej,
Uznanie trwałej niezdolności Prezydenta do sprawowania urzędu (głosami 2/3 ustawowej liczby parlamentarzystów)
Postawienie Prezydenta RP w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu (wniosek 140 członków Zgromadzenia, do podjęcia uchwały głosami 2/3 głosów),
Wysłuchanie orędzia Prezydenta.
Jak widać wszystkie kompetencje Zgromadzenia łączą się z Prezydentem. Jednak do 1997 roku Zgromadzenie Narodowe miało dodatkowo kompetencje uchwalać Konstytucje. W 1989 r. Zgromadzenie dokonało wyboru jedynego Prezydenta PRL.
Obradom Zgromadzenia Narodowego przewodniczy Marszałek Sejmu, a w jego zastępstwie Marszałek Senatu.
((((((((wersja 2)))))))))))))
1. W przypadkach określonych w Konstytucji Sejm i Senat, obradując wspólnie pod przewodnictwem Marszałka Sejmu lub w jego zastępstwie Marszałka Senatu, działają jako Zgromadzenie Narodowe.
2. Zgromadzenie Narodowe uchwala swój regulamin.
Sejm i Senat obradują wspólnie jako Zgromadzenie Narodowe w następujących przypadkach:
a) odebranie przysięgi od nowego Prezydenta (art.130)
b) postawienie w stan oskarżenia Prezydenta przed Trybunałem Stanu (art.145 ust.2 – (…)większością 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego na wniosek co najmniej 140 członków Zgromadzenia Narodowego)
c) uznanie Prezydenta jako trwale niezdolnego do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia (art.131 ust.2 pkt 4)
Zgromadzenie Narodowe nie uchwala Konstytucji ani nie może dokonywać w niej zmian. Określenie charakteru ustrojowego Zgromadzenia Narodowego nie zostało dokonane w konstytucji. W swej istocie Zgromadzenie Narodowe składa się nie tyle z Sejmu i Senatu, co z posłów i senatorów, którzy obradują i głosują wspólnie. W tym sensie Zgromadzenie Narodowe jest czymś zupełnie innym niż tzw. wspólne posiedzenia Izb, w ramach których nie można podejmować żadnych aktów prawnie wiążących, a Sejm i Senat zachowują własną tożsamość. Zgromadzenie Narodowe należy traktować jako ciało jednolite. Określenie kompetencji opiera się o zasadę enumeracji: wszystkie przypadki, w których może działać Zgromadzenie muszą być w sposób wyraźny określone w Konstytucji.
399. Zgromadzenie Ogólne NSA
W Naczelnym Sądzie Administracyjnym działają też organy kolegialne.
Wszyscy sędziowie NSA tworzą Zgromadzenie Ogólne Sędziów, które rozpatruje i opiniuje sprawy przedłożone przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego lub zgłoszone przez członków Zgromadzenia, przedstawia Krajowej Radzie Sądownictwa kandydatów na sędziów NSA, wybiera przynajmniej dwóch kandydatów na stanowisko Prezesa NSA, które to kandydatury zostają następnie przedstawione Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej. Podobne kompetencje Zgromadzenie Ogólne Sędziów posiada w odniesieniu do kandydatów na wiceprezesów. Wyraża też zgodę na odwołanie Prezesa i Wiceprezesów NSA.
Zgromadzenie ustala skład liczbowy Kolegium, wybiera na okres trzech lat jego członków i dokonuje zmian w składzie Kolegium, opiniuje projekt utworzenia bądź likwidacji izby, rozpatruje coroczne informacje Prezesa o działalności Sądu. Zgromadzenie Ogólne zbiera się co najmniej raz w roku, pod przewodnictwem Prezesa NSA.
Kolegium Sądu jest przede wszystkim organem opiniodawczym i doradczym Prezesa.
400 Zgromadzenie Ogólne Sądu Najwyższego
Prezes NSA powołany na 6 lat przez prezydenta z kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie ogólne NSA
- samorząd: zgromadzenie ogólne, kolegium NSA
- izby – finansowa, gospodarcza i ogólno administracyjna
- rozpatruje kasacje od orzeczeń woj. sądów administracyjnych.
401. Zlecanie działań kontrolnych Najwyższej Izbie Kontroli
a. Grupy kontroli obligatoryjnej:
-państwowe jednostki administracyjne (NBP) mogą być zastosowane wszystkie kryteria (art. 2 ust1)
-organy pomocnicze najwyższych organów państwowych (kontroli podlegają finanse)
-najwyższe organy sądowe (Trybunał Stanu). Kontroluje się tylko gospodarność finansową.
b. Grupy kontroli fakultatywnej:
-samorząd jednostki komunalnej- kontroluje się wszystko oprócz kryterium celowości (art. 2)
- podmioty gospodarcze- podlegają kryterium legalności i gospodarności Przy zadaniach zleconych przez państwo lub zadań publicznych, bada się wywiązanie z zobowiązań finansowych wobec państwa.
402. Znaczenie dzieła "O duchu praw" Monteskiusza we współczesnej doktrynie Prawa Konstytucyjnego
403. Znaczenie dzieła J. Locke'a "Dwa traktaty o rządzie" w rozumieniu zasady absolutyzmu monarszego
404. Znaczenie Małej Konstytucji z 19 lutego 1947 r.
Treść inna od konstytucji kwietniowej
Zawierała;
- trójpodział władz,
- funkcjonował tylko sejm,
- nowy organ rada państwowa, działała tylko wtedy, kiedy nie funkcjonował sejm,
- parlament jednoizbowy.
405. Znaczenie upływu terminów na kształt procesu powołania rządu
406. Znaczenie własności prywatnej w Konstytucji RP
407. Znaczenie zasady demokratycznego państwa prawnego na tle orzecznictwa sądowego
408. Zwyczaj konstytucyjny a źródła Prawa Konstytucyjnego
Zasada zajmowania miejsc w Sejmie-lewica, prawica; wynika z tradycji. Prawo marszałka Sejmu do poprawiania błędów w ustawie.
409. Źródła polskiego prawa parlamentarnego
- konstytucja (art. 95 - 124) ust. z 12.IV.2001r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu RP i do Senatu RP.
- ust. z 9.V.1996r. – o wykonywaniu mandatów posła i senatora,
- ust. z 21VIII.1997r. – o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczną,
- ust. z 21.I.1999r. – o sejmowej komisji śledczej,
- ust. z 24.VIII1999r. – o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli,
- ust. z 26.III.1982r. – o Trybunale stanu (częściowo),
- ust. z 26.XI.1998r. - o finansach publicznych (częściowo),
- uchwała sejmu z 30.VIII.1992r. – regulowanie sejmu RP art. 112 K RP.
- uchwała senatu z 23.XI.1990r. – o regulowaniu senatu K RP.
410. Źródło i podstawowe elementy godności człowieka
Art. 30 K RP, stanowi, że jest ona źródłem wolności i praw człowieka i obywatela, jest nie naruszalna, a jej ochrona jest obowiązkiem władz publicznych,
- jej źródłem jest prawo naturalne, a niestanowione,
- nie można się jej zrzec, znieść ograniczyć,
- przysługuje każdemu człowiekowi w takim samym stopniu,
- istotną godność jest postępowanie zgodnie z własna wolą,
- zakaz poddawania człowieka sytuacjom, które mogą tę godność przekreślić.
Przeczytaj podobne teksty
Treść zweryfikowana i sprawdzona
Zgodnie z misją, Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby dostarczać rzetelne i sprawdzone treści edukacyjne.
Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany materiał został zweryfikowany przez Redakcję lub ekspertów współpracujących z serwisem.
Weryfikacja tekstu odbywa się na następujących poziomach:
1. Sprawdzenie tekstu pod kątem ewentualnych błędów ortograficznych, stylistycznych, interpunkcyjnych lub innych.
2. Weryfikacja tekstu pod kątem błędów rzeczowych.
3. Sprawdzenie materiału pod kątem ich aktualności.
Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany materiał został zweryfikowany przez Redakcję lub ekspertów współpracujących z serwisem.
Weryfikacja tekstu odbywa się na następujących poziomach:
1. Sprawdzenie tekstu pod kątem ewentualnych błędów ortograficznych, stylistycznych, interpunkcyjnych lub innych.
2. Weryfikacja tekstu pod kątem błędów rzeczowych.
3. Sprawdzenie materiału pod kątem ich aktualności.