Abstrakcjonizm

Abstrakcjonizm jest to termin w najszerszym zakresie znaczenia określa każdy rodzaj sztuki nie naśladującej form obserwowanych w naturze. Najczęściej używany w węższym zakresie jako jeden z kierunków w sztuce XX w., który odrzuca tradycyjną koncepcje sztuki mimetycznej. W sztuce abstrakcyjnej zarysowały się 2 podstawowe nurty: abstrakcja geometryczna polegająca na operowaniu różnorodnymi formami geometrii i abstrakcja organiczna w której są stosowane formy nieregularne sugerujące kształty organiczne. Sztuka abstrakcyjna jest konsekwencją zapoczątkowanej w malarstwie europy 2 połowy XIX w. stopniowej rezygnacji z wątków tematycznych; proces ten narastający od impresjonizmu do kubizmu, przygotował grunt dla sztuki abstrakcyjnej w 1910 r. W. Kandinsky namalował swoje pierwsze obrazy abstrakcyjne. 1911 r. sztukę abstrakcyjną zaczynając uprawiać w Monachium członek ugrupowania Der Blaue Reiter, a we Francji niektórzy uczestnicy ruchu kubistycznego; również w innych krajach 1910- 1914 pojawili się coraz liczniejsi abstrakcjoniści: Litwin- M. K Ciurlionis, Czech- F. Kupka, Rosjanie- M. Łarionow, N. Gonczara, Włoch- A. Magnelli, Francuz pochodzenia niemieckiego- H. Apr. W 1912 w Paryżu powstało pierwsze ugrupowanie z programem sztuki abstrakcyjnej- Section d`or. W 1918- 1939 dominowała abstrakcja geometryczna; na gruncie sztuki abstrakcyjnej powstały idee powiązania malarstwa z innymi sztukami plastycznymi, rozwijało się nowe pojecie jedności stylowej, kwitła twórczość teoretyczna; tendencje te zarysowały się najsilniej w Holandii- P. Mondrian, De Stijl i teoria neoplastycyzmu, w Rosji- K. Malewicz, W. Tatlin, A. Rodczewko, EL Lissitzky, oraz w 1918- 1934 w Niemczech- w założeniach Bauhausu; we Francji duże znaczenie miały ugrupowania Cercle et Carre i Abstraction- Creation. Ewolucja rzeźby ku sztuce abstrakcyjnej dokonywała się na podłożu idei konstruktywizmu (C. Pevsner, N. Gabo) oraz przez stopniowe upraszczanie figury ludzkiej i form organicznych (C. Brancusi, Apr, H. Moore). W Polsce program sztuki abstrakcyjnej realizowały ugrupowania Blok, Preasens, ; do głoszenia przedstawicieli sztuki abstrakcyjnej należeli: M. Szczuka, H. Berlewi, W. Strzemiński, H. Stażewski, K. Hiller, M. Jarema, J. Stern, rzeźbiarka K. Kobro. Po II wojnie światowej nastąpił niezwykle bujny rozkwit sztuki abstrakcyjnej zwłaszcza w USA; charakterystyczne jest dążenie do integracji sztuk plastycznych; źródłem inspiracji oprócz twórczości tak zwanej prymitywów staje się sztuka dalekiego Wschodu (głównie kaligrafia). Dominują odmiany niegeometrycznej, swobodna gra plam barwnych i form, nieograniczona inwencja twórcza i ekspresja- nurt ekspresjonizmu abstrakcyjnego jego odmiany: informel, taszyzm, action painting, abstrakcja chromatyczna między innymi A. Gorky, J. Pollock, M. Tobey, Wols, H. Hartung, M. E. Vieira de Silva, M. Rothko, P. Soulages. Abstrakcja impresyjna: J. Bazaine, R. Bissiere. Romantyczno magiczna: W. Baumeister, J. Dubuffet. Strukturalizm: A. Tapies. Po 1960 zaznaczyły się nowe prądy sztuki abstrakcyjnej wizualnej między innymi minimal art, będące reakcją na ekspresjonizm abstrakcyjny, a także próbą nowej interpretacji abstrakcji typu geometrycznego. „Op art”- wzbogaconej o elementy ruchu i przestrzeni. W abstrakcyjnej rzeźbie powojennej dominował nurt romantyczno- ekspresyjny operujący fakturą metalowego tworzywa D. Smith, T. Roszak; nadal była też uprawiana rzeźba o formach organicznych oraz geometryczna której konsekwencją stał się rozwój, wywodzącej się sztuki rzeźby kinetycznej. W Polsce po okresie realizmu socjalistycznego od 1955 rozwijały się liczne odmiany abstrakcji niegeometrycznej. Od lat 60 XX w. przeważają eksperymenty wizualne z elementami geometrii- kinematycznej.