Państwo australijskie

1. Klimat
Przeważająca część Australii ma klimat zwrotnikowy kontynentalny suchy lub wybitnie (skrajnie) suchy, na wschodzie (poza barierą gór) - wilgotny (częsty napływ morskich mas powietrza). Północna część leży w strefie klimatów równikowych (klimat podrównikowy suchy, przechodzi w wilgotny na wschodzie, natomiast na krańcach Terytorium Północnego i w północnej części półwyspu Jork - odmiana monsunowa). Krańce południowo - zachodnie i południowo - wschodnie kontynentu oraz Tasmania mają klimat podzwrotnikowy morski (typ śródziemnomorski). 80% powierzchni otrzymuje średnio mniej niż 600 mm opadów rocznie, 50% - mniej niż 300 mm. Najniższe opady: ok. 100 mm w rejonie jeziora Eyre, 50 mm na nizinie Nullarbor. Na wschodnim wybrzeżu Australii, znajdującym się w zasięgu pasatu, i na Tasmanii, leżącej w strefie przeważającej cyrkulacji zachodniej, średnie roczne opady wynoszą 1000 - 2000 mm i więcej (na południu od morza Cairns przekraczają 4000 mm). Stosunkowo wysokie opady (ponad 1000 mm) na północnym wybrzeżu Terytorium Północnego i na półwyspie Jork są ograniczone do jednej pory deszczowej (grudzień - marzec). Średnia temperatura w najchłodniejszym miesiącu (lipcu) wynosi 20 - 25C, tylko w południowo - wschodniej części Australii i na Tasmanii spada poniżej 10C (w górach poniżej 5C). W północno - zachodniej części Australii średnia temperatura w najcieplejszym miesiącu (styczniu) dochodzi do 34C, a maksima absolutne przekraczają 50C. Roczne wahania temperatur są stosunkowo niewielkie (do 15C we wnętrzu Australii). W północno - zachodniej części Australii występują burze (do 100 dni w roku). Na pustyniach często powstają burze pyłowe. Do północnych wybrzeży docierają cyklony tropikalne, zwłaszcza willy-willy (średnio 2 - 4 w roku).
2.Stosunki wodne

Australia jest najuboższym pod względem zasobów wodnych kontynentem Ziemi. Panujące tu często wyże baryczne są przyczyną zalegania suchych mas powietrza nad większą częścią kontynentu (tylko północna część oraz wąskie pasy pobrzeża są poddane wpływom wilgotnych mas powietrza przynoszącym wysokie opady atmosferyczne), co powoduje, że ponad połowa Australii cierpi na niedostatek wilgoci. Okresowo występują długotrwałe susze, jak np. w latach 1895-1903, 1958-68, 1982-83. Obszary bezodpływowe stanowią ok. 60% powierzchni kontynentu. Liczne suche koryta lub łożyska wypełniają się wyłącznie w porze deszczowej. Po okresie wezbrań stopniowo tracą wodę w piaskach lub zwietrzelinie skalnej. Do zlewiska Oceanu Indyjskiego należy ok. 30% powierzchni, do zlewiska Oceanu Spokojnego - 9%. Najlepiej rozwinięty jest system rzeczny Murray-Darling, zasilany przez zanikające w okresie suszy dopływy. Ustrój rzek na ogół z jednym maksimum w ciągu roku. W rzekach na północnym - wschodzie w porze letniej, na południu i wschodzie - jesienią lub zimą. Największe jeziora:Eyre, Torrens i Gairdner w porze suchej pokrywają się grubą warstwą soli. Liczne jeziora na Wyżynie Zachodniej napełniają się wodą wyłącznie po deszczach. Na nizinie Nullarbor niewielkie jeziora krasowe. Duże znaczenie dla gospodarki Australii mają podziemne zbiorniki wodne (Wielki Basen Artezyjski). Wody artezyjskie lub subartezyjskie są silnie zmineralizowane, często mają podwyższoną temperaturę. W niektórych miejscach występują samoczynne wypływy.
3. Świat roślinny

Australia stanowi osobne państwo roślinne (Australis) o swoistej florze, z dużą liczbą endemitów (np. 750 gatunków eukaliptusów i 450 gatunków akacji). W zbiorowiskach roślinnych przeważają formacje charakterystyczne dla klimatów suchych i gorących. Wnętrze kontynentu zajmują pustynie piaszczyste (bez roślinności) oraz półpustynie ze słonoroślami i kolczastymi krzewinkami (karłowate akacje, eukaliptusy, kazuaryny, łobody i in.) tworzące tzw. skrub. Pustynie i półpustynie graniczą, zwłaszcza od północy, ze stepami twardolistnych traw. Na północy stepy przechodzą w sawanny, a te w lasy monsunowe. Wybrzeża południowo - wschodnie i południowo - zachodnie porastają lasy wawrzynolistne i zimozielone zarośla. Odrębna jest roślinność wschodniej części Australii: na obszarach o dużych opadach (głównie półwysep Jork) rosną wiecznie zielone lasy podrównikowe (figowce, palmy, pandanusy, liany i epifity), a na wybrzeżach północnych - namorzyny. Dalej na południe, w górach, występują wiecznie zielone lasy araukarii i notofagusów (buk południowy). Natomiast na najwyższych wzniesieniach Alp Australijskich - roślinność alpejska. Plagą gospodarczą Australii są zawleczone tu i mnożące się opuncje.
Akacja (Acacia) to rośliny z rodziny mimozowatych, obejmujący ok. 600 gatunków występujących w tropikalnych i subtropikalnych obszarach na obu półkulach. Najwięcej, bo o. 300 gatunków spotkać można w Australii i Tasmanii. Akacje często rosną samodzielnie, tworząc sawanny i stepy. Są bardzo zróżnicowane morfologicznie grupą roślin: należą tu zarówno dochodzące do 45 metrów potężne drzewa, jak też drobne, wysokości zaledwie 1-2 metry krzewy. Akacje są zazwyczaj zimozielone. Liście są ułożone skrętolegle, pojedynczo lub podwójnie pierzaste, czasem całkowicie zredukowane i zastąpione przez liściokształtne ogonki – liściaki; u niektórych gatunków mogą być podłużne (o długości 30 cm), eliptyczne, romboidalne, trójkątne, lancetowate, miękkie lub sztywne i kłujące. Są ustawione (jak u eukaliptusów) równolegle do padania promieni słonecznych. Zarówno liście jak i liściaki są zaopatrzone w przylistki, czasami zamienione w ciernie. Kwiaty są małe, zebrane po 10-100 w główki lub kłosy. Owocem jest pękający lub niepękający strąk..
Eukaliptus (Eucaliptus) – rodzaj z rodziny mirtowatych, obejmujący 500-600 gatunków występujących niemal wyłącznie w Australii i Tasmanii. Pojedyncze gatunki spotkać można na niektórych wyspach – Timor, Nowa Gwinea. Eukaliptusy to najczęściej zimozielone drzewa i krzewy, o gładkiej i tafelkowato spękanej korze lub łuszczącej się długimi płatami. Liście eukaliptusa są skórzaste, o zmiennej wielkości (dł. 3-40 cm, dł. 0,5-18 cm), kształtu i ułożenia na pędzie. Liście mają liczne gruczoły wydzielające olejki eteryczne. U niektórych gatunków liście skierowane są równolegle do padania promieni słonecznych, dlatego też zagajniki eukaliptusowe nie dają cienia. W rodzaju eukaliptus znaleźć można bardzo zróżnicowane pod względem morfologicznym i ekologicznym rośliny. Są tu potężne, wielometrowe drzewa (wysokość ponad 100 m), również krzewy i niskie, o powyginanych pniach drzewa. Do najpotężniejszych należy Eucaliptus regans, uważany za najwyższe drzewo świata (schowajcie się sekwoje i mamutowce). Ciekawe jest to, że tak potężne drzewa powstają z maleńkich nasion, zawierających znikome ilości materiału zapasowego. Eukaliptusy rosną bardzo szybko i już w pierwszym roku dorastają do 2 m wysokości, a w dziesiątym – 20-25 m. Krzewiaste gatunki stanowią, obok akacji, najbardziej charakterystyczny składnik australijskiego buszu. Eukaliptusy mają bardzo duże znaczenie gospodarcze. Któż z nas nie zna cukierków eukaliptusowych, czy kropli do inhalacji przy nieżytach górnych dróg oddechowych (choć pewno dzisiejsze wyroby zawierają więcej składników chemicznych, przypominających naturalne). Twarde drewno eukaliptusowe używane jest w budownictwie. Kora i liście zawierają związki garbnikowe, nadający skórze ciepły brązowy lub czerwony kolor.

Endemit – gatunek lub inny takson, którego zasięg jest ograniczony do jednego, czasami niewielkiego, obszaru, mniejszego niż strefa biogeograficzna, w której się mieści. Często występują na terenach izolowanych.Skrub jest to formacja roślinna zbudowana z ciernistych, kłujących krzewów, zajmująca rozległe obszary wewnątrz australijskiego kontynentu. Częstym składnikiem skrubu są rośliny z rodzaju akacja. W wielu miejscach rośliny są tak splątane i kłujące, że nie do przebycia.Agatis czyli soplica (Agathis) jest to roślina z rodziny araukariowatych. Odznacza się dużymi liśćmi (do 5 cm szerokości i 15 cm długości). Występuje od Filipin i Indochin aż po Nową Zelandię. Jest ważnym składnikiem lasów tego obszaru. Niektóre osobniki osiągają do 50 m wysokości. Agatis dostarcza cennego drewna oraz żywicy. Najbardziej znanym przedstawicielem jest kauri.Banksja (Banksia) – rodzaj z rodziny srebrnikowatych, do którego należy ok. 50 gatunków zimozielonych drzew i krzewów pochodzących z Australii. Rosną głownie na obszarach półpustynnych. Liście banksji są różnych kształtów, skórzaste, pojedyncze. Kwiaty są barwne, zebrane w kwiatostany. Owocem jest mieszek, który otwiera się dopiero podczas pożaru buszu.