Wyprawy Krzyżowe

Wyprawy krzyzowe mialy duze znaczenie w dziejach Europy:
- wzroslo znaczenie papiestwa, - wzrósl fanatyzm religijny i niechec do Zydów.
- okres rozkwitu i swietnosci przezywaly wielkie miasta, szczególnie portowe.
- Europa Zachodnia przejela wiele z dorobku cywilizacyjnego i naukowego muzulmanów, - zdobycie terytorialne byly krótkotrwale,

W XI wieku w Europie obok rywalizacji papiestwa z cesarstwem o zwierzchnictwo w swiecie chrzescijanskim, zapoczatkowal sie jeszcze jeden proces, który przeszedl do historii pod nazwa krucjat, czyli wypraw krzyzowych. Przyczyny podejmowania przez dwa wieki owych wypraw przez chrzescijan byly zlozone: nastapil znaczny wzrost liczebny ludnosci, pojawily sie trudnosci z wyzywieniem oraz znalezieniem miejsca pracy; synowie feudalów, z uwagi na dziedziczenie jedynie przez najstarszego syna, poszukiwali nowych ziem, które mogliby zajmowac; rycerstwo szukalo przygód i slawy; prosta lud-nosc pragnela uciec spod wladzy feudalów.

Wielka role odegral czynnik religijny - walka z niewiernymi, którzy opanowali miejsca swiete i utrudniali dostep do nich pielgrzymom. W 1063r. papiez Aleksander II wezwal rycerstwo zachodnie do udzielenia pomocy walczacej Hiszpanii. Dzieki temu odebrano Arabom Toledo. Ostateczne wyparcie ich z Pólwyspu Arabskiego nastapilo jednak dopiero w 1492r. wraz z upadkiem ich twierdzy w Grenadzie. Takie wyzwalanie ziem spod panowania niewiernych nazywano reconquista. Wtedy narodzilo sie w Europie pojecie krucjaty.

W II polowie XI w. Palestyna i Syria znalazly sie pod panowaniem nie-tolerancyjnych i okrutnych Turków Seldzuckich. Opanowali oni takze azjatyckie posiadlosci Bizancjum. Cesarz bizantyjski Aleksy Komnen zwrócil sie do papieza o pomoc w walce z niewiernymi. Papiez Urban postanowil wiec zorga-nizowac krucjate, której celem bylo nie tyle udzielenie pomocy Bizancjum, ale przede wszystkim wyparcie Turków z Ziemi Swietej.

Formalne ogloszenie krucjaty nastapilo w Clermont w listopadzie 1095 roku. Termin wymarszu wyznaczono na 15 sierpnia nastepnego roku. Wszyscy uczestnicy wyprawy mieli nosic znak krzyza jako symbol poswiecenia w swietej sprawie. Oprócz feudalnego rycerstwa do wypraw krzyzowych zglaszali sie chlopi. Mieli oni nadzieje, ze ich sytuacja materialna znacznie sie poprawi. Slowa, które glosil wedrowny kaznodzieja - wielki propagator ruchu krucjatowego - Piotr z Amiens zdobyly wielkie uznanie u chlopów. Cel swojej wedrówki, biblijne Je-ruzalem, wyobrazali sobie jako wysniona ziemie obiecana.

Powstalo w ten spo-sób piec róznych oddzialów. Z ochotników chlopskich wyruszajacych na wschód dla wyzwolenia Ziemi Swietej nikt nie osiagnal celu. Tylko dwie wyprawy dotarly do Konstantynopola, gdzie 21 pazdziernika 1096r. zostali calkowicie wytepieni przez Turków. Lepiej zorganizowana byla krucjata rycerska. Chetnych bylo tak wielu, ze dla usprawnienia wyprawy udawali sie w kilku grupach. Ich ilosc szacuje sie na 300 tysiecy.

Armia krzyzowców przekroczyla granice turecka 6 maja 1097r., a pierwszym jej sukcesem bylo zdobycie Nicei. 20 pazdziernika 1097r,. rozpoczela siedmiomiesieczne oblezenie Antiochii, zakonczone jej zdobyciem. 7 czerwca 1099r. krzyzowcy przybyli pod mury Jerozolimy, która zdobyli dopiero 15 lipca 1099r, mordujac cala miejscowa ludnosc (40 000 ofiar).

W I polowie XII wieku wladze emiratu Mossulu objal Imad al-al Din Ze-ngi, który postanowil odzyskac utracone tereny. W 1144r. zagarnal hrabstwo Edessy. W skutek tego papiez Eugeniusz III i król francuski Ludwik VII posta-nowili zorganizowac kolejna, druga juz krucjate. W czasie tej wyprawy dala sie zauwazyc niechec Bizancjum wobec krzyzowców. W roku 1171 sultan Saladyn opanowal Egipt, stwarzajac zagrozenie dla Jerozolimy. Jej wladce pokonal w 1187r., zostawiajac w rekach krzyzowców jedynie Tyr, Trypoli i Antochie.

W 1187r. odbyla sie wyprawa niemiecka cesarza Fryderyka I Rudobrodego, w któ-rej on zginal tonac w rzece Selef. Król angielski Ryszard Lwie Serce opanowal zas Cypr. Wkrótce doszlo do wyprawy francuskiej króla Filipa Augusta, który opanowal Akke w lipcu 1091r. W 1192r. zostal zawarty pokój z sultanem Sala-dynem, na mocy którego w rece chrzescijan przeszedl waski pas wybrzeza od Jaffy do Tyru, a pielgrzymi mieli swobode w miejscach swietych.

Plan nowej wyprawy przewidywal zaatakowanie przez krzyzowców Egiptu, jako zródla potegi Saladyna i jego nastepców. Miejscem jej koncentracji miala byc Wenecja, liczono bowiem, ze jej flota przewiezie krzyzowców do uj-scia Nilu. Jednak w 1202r., gdy jej uczestnicy zebrali sie na miejscu zbornym, okazalo sie, ze brakuje im wystarczajacych srodków na pokrycie kosztów trans-portu morskiego.

Ciezkie polozenie rycerstwa wykorzystal doza wenecki Dan-dolo. Zaproponowal im przewiezienie w zamian za udzielenie Wenecji pomocy w walce z jej konkurentka handlowa - dalmatynska Zara. Zaistniala sytuacja zmusila uczestników krucjaty do przyjecia propozycji, zaatakowali miasto znaj-dujace sie na granicach ówczesnych Wegier. 15 lipca 1202r. zdobyto Zare. Krok ten wywolal dyskusje w swiecie chrzescijanskim na temat legalnosci takiego wykorzystania krucjaty, nasuwajac równoczesnie Wenecjanom mysl uzycia jej takze na innym terenie.

Wkrótce w obozie pod Zara zjawil sie Aleksy, syn zdetronizowanego cesarza bizantyjskiego, Izaaka Angelosa, z prosba o pomoc w odzyskaniu tronu ojcowskiego. Goracy oredownik Aleksego Dandolo, majac przywileje handlowe w Bizancjum, zdolal naklonic znaczna czesc rycerstwa do ponownego zboczenia z drogi. Niewielka grupa, która nie ulegla namowom, opuscila w tych warunkach szeregi krucjaty.

Ponowna utrata Jerozolimy w 1244r. stala sie przyczyna szóstej krucjaty, która zorganizowal król francuski Ludwik IX. Miala ona wybitnie francuski charakter. Krzyzowcy opuscili Francje w 1248r., kierujac sie na Cypr. Ludwik IX poszedl sladami wyprawy z 1218r. atakujac Egipt w 1249r. Po zdobyciu Damietty król francuski odrzucil korzystna dla chrzescijan propozycje pokojowa sultana Egiptu i zaatakowal Kair. Tak jak to sie stalo w piatej krucjacie krzy-zowcy poniesli kleske, oddajac w 1250r. Damiette, dzieki czemu uszli z zyciem.

Posiadlosci lacinskie na wschodzie coraz bardziej sie kurczyly. Ludwik IX ponownie zorganizowal wyprawe. W 1270r. dotarl do Tunisu, liczac, ze tamtejszy wladca poprze jego starania, w walce z Turkami.