Spółki - ściąga

Spółka komandytowa, spółka osobowa oparta na prawie handlowym, powstała w wyniku umowy zawartej w formie aktu notarialnego.

Spółka komandytowa stanowi w zasadzie formę pośrednią pomiędzy spółkami osobowymi a kapitałowymi. Przynajmniej jeden ze wspólników (komplementariusz) odpowiada wobec wierzycieli całym swoim majątkiem (jak w przypadku spółek osobowych), odpowiedzialność zaś przynajmniej jednego (komandytariusza) jest ograniczona do wysokości wniesionego wkładu (jak w przypadku spółek kapitałowych).

Spółka kapitałowa, rodzaj spółki, w której najważniejszym elementem jest majątek spółki (kapitał). Należy do nich spółka akcyjna i spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

Od spółek osobowych wyróżnia je: zmienny kapitał i skład osobowy, posiadanie osobowości prawnej, skierowanie odpowiedzialności za zobowiązania spółki na samą spółkę, wyodrębnienie majątku spółki, prowadzenie spraw spółki pośrednio przez wspólników i ukształtowanie praw i obowiązków wspólników wobec spółki w sposób zróżnicowany.

Spółka cywilna, spółka działająca na podstawie prawa cywilnego. Wspólnicy (minimum dwóch) spółki cywilnej zobowiązują się do dążenia do określonego, wspólnego celu gospodarczego. Wspólnicy tworzą kapitał spółki cywilnej z wniesionych przez siebie wkładów w postaci gotówki lub aportu, a później również dochodów spółki.

W spółce cywilnej nie istnieje możliwość odsprzedaży wkładu udziałowego osobom trzecim, a przyjęcie nowego wspólnika wiąże się ze zmianą w umowie spółki cywilnej. Za zobowiązania spółki cywilnej wszyscy wspólnicy odpowiadają zarówno majątkiem spółki, jak i każdy majątkiem osobistym.

Spółke cywilną można założyć na czas nieograniczony lub na czas ograniczony w celu wykonania jakiegoś pojedynczego przedsięwzięcia. Spółka cywilna nie ma osobowości prawnej.

Spółka jawna, spółka działająca na podstawie prawa handlowego. Nie różni się w zasadzie od spółki cywilnej, konieczne jest natomiast jej zarejestrowanie w rejestrze handlowym oraz ścisłe przestrzeganie reguł oznaczenia firmy, czyli nazwy spółki. Firma spółki jawnej musi zawierać nazwiska wszystkich wspólników albo nazwisko i przynajmniej pierwszą literę imienia jednego lub kilku wspólników z dodatkiem wskazującym na tę spółkę.

Spółki jawne najczęściej zakładane są w celu prowadzenia działalności gospodarczej na większą skalę.

Ze względu na koszty związane z rejestracją spółki jawnej i jej podobieństwo do spółki cywilnej tego typu forma nie istnieje w zasadzie w życiu gospodarczym. Spółka jawna nie ma osobowości prawnej.

Spółka akcyjna, według prawa polskiego spółka kapitałowa utworzona w rezultacie zgromadzenia przez wspólników kapitału akcyjnego, pokrytego gotówką bądź aportami, dzielącego się na akcje o równej wartości nominalnej.

Akcja stanowi podstawę nabycia praw wspólnika (akcjonariusza), może mieć charakter imienny lub na okaziciela, zwykły lub uprzywilejowany co do prawa głosu, dywidendy bądź podziału majątku w razie likwidacji spółki akcyjnej.

Utworzenie spółki akcyjnej wymaga ustanowienia jej statutu w formie aktu notarialnego. Spółka nabywa osobowość prawną z chwilą wpisania do rejestru handlowego i jako osoba prawna odpowiada za swoje zobowiązania całym swoim majątkiem. Akcjonariusze osobiście nie odpowiadają za zobowiązania spółki.

Władzami spółki akcyjnej są: zgromadzenie wspólników, zarząd oraz rada nadzorcza i komisja rewizyjna

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.), spółka działająca na podstawie prawa handlowego. W sp. z o.o. wspólnicy odpowiadają za zobowiązania przedsiębiorstwa jedynie do wysokości swoich wkładów, tzn. nie odpowiadają majątkiem osobistym, z jednym wyjątkiem – z majątku prywatnego udziałowca sp. z o.o. mogą być egzekwowane kwoty zadłużenia, jakie ma spółka z tytułu nie płaconych podatków. Prawo nie wyznacza ani dolnej, ani górnej granicy liczby wspólników, oznacza to, że udziałowcem może być jedna osoba fizyczna lub osoba prawna.

Spółka powstaje z chwilą wpisania do rejestru handlowego, nabywając jednocześnie osobowość prawną. Korzyścią, jaką spodziewa się osiągnąć wspólnik, jest, podobnie jak w spółce akcyjnej, dywidenda. Najważniejszymi organami spółki są zarząd oraz zgromadzenie wspólników. Ponadto umowa spółki może przewidywać powołanie komisji rewizyjnej lub rady nadzorczej (bądź obu jednocześnie), natomiast gdy liczba wspólników przekracza 50, jest obligatoryjny wymóg powołania któregoś z tych organów.

Spółdzielnia, dobrowolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym. Spółdzielnia prowadzi wspólną działalność gospodarczą, społeczną lub kulturalno-oświatową w interesie swoich członków.

Majątek spółdzielni jest prywatną własnością jej członków. Założyciele spółdzielni, których liczba nie może być mniejsza od dziesięciu osób fizycznych lub trzech osób prawnych (w spółdzielniach produkcji rolnej co najmniej pięć osób fizycznych), muszą uchwalić statut spółdzielni oraz dokonać wyboru jej organów (rady nadzorczej i zarządu) - najwyższym organem jest walne zgromadzenie lub zebrania grup członkowskich (przedstawicieli). Spółdzielnia musi być wpisana do rejestru sądowego (nabywa osobowość prawną).

Wyróżnić można:

- spółdzielnie produkcji rolnej, których celem jest prowadzenie wspólnego gospodarstwa rolnego oraz działalność na rzecz indywidualnych gospodarstw rolnych członków

- spółdzielnie kółek rolniczych (usług rolniczych), które świadczą usługi dla rolnictwa oraz środowiska wiejskiego

- spółdzielnie pracy, których przedmiotem działalności jest prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa opartego na osobistej pracy członków (w szczególności przedmiotem działalności spółdzielni inwalidów i spółdzielni niewidomych jest zawodowa i społeczna rehabilitacja inwalidów i niewidomych),

- spółdzielnie pracy rękodzieła ludowego i artystycznego tworzące nowe i kultywujące tradycyjne wartości kultury materialnej

- spółdzielnie mieszkaniowe zaspokajające potrzeby mieszkaniowe członków oraz potrzeby gospodarcze i kulturalne wynikające z zamieszkiwania w spółdzielczym osiedlu lub budynku.

Spółdzielne mogą zakładać związki gospodarcze i przystępować do takich związków. Mogą również zakładać związki rewizyjne. Najwyższym organem samorządu spółdzielczego w Polsce jest kongres spółdzielczości zwoływany co cztery lata przez Krajową Radę Spółdzielczości (naczelny organ samorządu spółdzielczego). Spółdzielnie prowadzą działalność na podstawie ustawy o prawie spółdzielczym z 16 IX 1982.
Osoba prawna, podmiot stosunków cywilnoprawnych. Na gruncie polskiego kodeksu cywilnego z 1964 osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną. Osobowość prawną przyznaną szczególnymi przepisami posiadają m.in. przedsiębiorstwa państwowe, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne, spółdzielnie, fundacje.

Osobami prawnymi nie są szkoły, jednostki wojskowe, urzędy państwowe czy gminne.

Osoba prawna działa przez swoje organy (czyli wewnętrzne władze, np. dyrektora, zarząd) w sposób przewidziany w odpowiedniej ustawie i opartym na niej statucie.

Osoba fizyczna, w obowiązującym prawie każdy człowiek. Osoba fizyczna przysługuje tzw. zdolność prawna – może ono mieć prawa i obowiązki wynikające z przepisów prawa cywilnego (np. być dłużnikiem czy spadkobiercą). W Polsce zdolność prawna osób fizycznych rozpoczyna się z chwilą narodzin urzędowo stwierdzonych w akcie urodzenia i trwa do momentu śmierci oznaczonej w akcie zgonu. Zdolność prawną mają zarówno dorośli, jak i dzieci, które np. mają prawo do dziedziczenia majątku po zmarłych krewnych.

Od zdolności prawnej należy odróżnić zdolność do czynności prawnych. Posiadanie jej uzależnione jest od wieku. Pełną zdolność do czynności prawnych mają tylko pełnoletni oraz osoby małoletnie, które zawarły związek małżeński. Osoba całkowicie ubezwłasnowolniona decyzją (orzeczeniem) sądu wojewódzkiego (np. z powodu choroby psychicznej, narkomanii czy alkoholizmu) oraz dziecko do lat 13 nie może samo zaciągać zobowiązań, ponieważ nie ma zdolności do czynności prawnych. Może natomiast dokonywać czynności prawnych tylko w drobnych sprawach (np. kupna artykułów żywnościowych, prasy itp.). Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają osoby, które ukończyły 13 lat oraz te, które zostały, orzeczeniem sądu, częściowo ubezwłasnowolnione (np. mogą rozporządzać swoim zarobkiem).