Jak wyglądały i jaką rolę w życiu Greków pełniły igrzyska?

Grecy uwielbiali współzawodnictwo. Organizowali konkursy poetyckie, muzyczne, teatralne i zawody sportowe- po to, by oddać cześć swoim bogom. Największym takim wydarzeniem były trwające pięć dni igrzyska olimpijskie, urządzane ku czci Zeusa.

Od roku 776 r. p. n. e., co cztery lata Olimpia, niewielka miejscowość na Półwyspie Peloponeskim, przeżywała swoje wielkie dni. Tutaj odbywały się największe i najważniejsze igrzyska sportowe. Na ich czas wstrzymywano działania wojenne, aby widzowie i zawodnicy mogli bezpiecznie dotrzeć na miejsce zawodów.

Najwcześniej w Olimpii zjawiali się zawodnicy. Przez wiele dni ćwiczyli tu pod czujnym okiem trenerów i sędziów. Na kilka dni przed zawodami miasto zapełniało się tłumem ludzi. Niewiele w nim było kobiet, gdyż nie wolno im było brać udziału w igrzyskach, ani się im przyglądać. Miały za to własne, odbywające się co cztery lata zawody Heraja. Ich nazwa wywodziła się od bogini Hery. Jedyną kobiecą dyscypliną były biegi w trzech kategoriach wiekowych. Zwycięzczynie honorowano wieńcami z gałązek oliwnych. Przybywali za to liczni kupcy i otwierali swe kramy, w których przybysze mogli znaleźć dosłownie wszystko.

Same igrzyska trwały pięć dni.

Pierwszego dnia zawodnicy zbierali się przed ołtarzem Zeusa i składali mu ofiary. Przysięgali także, że będą walczyć w sposób uczciwy, zgodny z surowymi regułami. Ci, którzy przysięgi nie dotrzymali, wiedzieli, że narażają się nie tylko na gniew obrażonego bóstwa, ale i na wieczną hańbę u ludzi.

Drugiego dnia właściwe już igrzyska rozpoczynały się od konkurencji, w których startowali chłopcy.

Dopiero trzeciego i czwartego dnia odbywały się zawody najważniejsze, w których uczestniczyli młodzieńcy. Na program ich składał się przede wszystkim pięciobój: bieg krótki (na dystansie ok. 200 m.), skok w dal, rzut oszczepem oraz dyskiem i zapasy. Po każdej konkurencji ogłaszano imię zwycięzcy i nazwę miasta, z którego pochodził.

Pięciobój rozpoczynano od biegu krótkiego. Na okrzyk sędziego: „Idźcie!” zawodnicy ruszali pędem w stronę mety. Uczestnicy nie nosili na sobie żadnych ubrań-biegali nago, przed przystąpieniem do kolejnej dyscypliny starannie smarowali sobie ciało oliwą z oliwek, by pięknie lśniło. Przy skoku w dal trzymali w dłoniach metalowe lub kamienne ciężarki, które przedłużały nieco długość ich skoku. Rzut oszczepem odgrywał ważną rolę. Oszczep był nie tylko sprzętem sportowym, ale bronią używaną na wojnie, lub na polowaniu. Ćwiczenie rzutu oszczepem przygotowywało Greków do walki zbrojnej.

Ostatnie miejsce w pięcioboju zajmowały zapasy. Zawodnik, który zwyciężył w tej konkurencji był ogłaszany zwycięzcą całego pięcioboju. Grecy wymagali od zawodników, aby walczyli uczciwie, wykazywali się zwinnością, szybkością i wytrzymałością na ból. Zwycięstwo miało ogromną wartość. Chociaż jedyną nagrodę stanowiły wieńce z gałązek drzewa laurowego, zwycięzcy zyskiwali wielką sławę, która w całej Grecji przynosiła im ogromne zaszczyty. W swoich rodzinnych miastach otrzymywali honorowe miejsca w teatrze i do końca życia byli zwolnieni z płacenia podatków. Na ich cześć pisano ody i hymny, wystawiano im posągi.

Igrzyska były bardzo ważne nie tylko dla sportowców. Organizowano także konkursy dla recytatorów i poetów. W tych właśnie dniach Hellenowie czuli najwyraźniej, że mimo sporów i wojen są dziećmi jednego ludu. To, co ich łączyło było ważniejsze od tego, co ich dzieliło na co dzień. Sądzili oni, że człowiek, by być szczęśliwym, musi mieć harmonijnie rozwinięte ciało, odznaczające się pięknymi proporcjami.

W każdym mieście znajdowały się tereny sportowe: bieżnie ocienione szeregami drzew chroniących przed ostrym słońcem i wiatrem, skocznie do skoku w dal, pola na których można było bezpiecznie ćwiczyć rzut oszczepem i dyskiem, wysypane piaskiem miejsca do zapasów. Obok nich wznoszono budynki, w których mieściły się szatnie i łazienki.

Grecy uprawiali ćwiczenia fizyczne nie tylko z myślą o zawodach i nagrodach, ale i po to, aby utrzymać ciało w stanie sprawności. W ten sposób przygotowywali się również do walki zbrojnej w obronie ojczyzny. Tak więc igrzyska miały znaczenia religijne, rekreacyjne, jak i po części militarne.

Filozof i miłośnik sportu, Epikitos tak opisywał wrażenia z olimpiady odbywające się w setnym roku naszej ery:
Czyż nie doskwiera wam paląca spiekota? Czy nie miażdży napierający tłum? Jak można by się odświeżyć? Czy deszcz nie moczy was do suchej nitki? Czyż nie dokucza wrzawa i harmider? A jednak wydaje mi się, że wszystko to znosicie doprawdy z zadowoleniem, ciesząc się na myśl o widowisku, jakiego nigdy dotąd nie mieliście okazji oglądać.