Człowiek na Księżycu

W maju 1961 roku John Fitzgerald Kennedy, ówczesny prezydent Stanów Zjednoczonych, obiecał swym rodakom, że pod koniec tej dekady Amerykanin stanie na Księżycu. Gdy Kennedy składał tę obietnicę, brzmiała ona nieprawdopodobnie.

Wysłanie człowieka na Księżyc wiązało się z koniecznością dokonania znacznego postępu w załogowych lotach kosmicznych. 12 kwietnia 1961 roku z kosmodromu Bajkonur wystartował statek kosmiczny „Wostok 1”, na którego pokładzie znajdował się, po raz pierwszy w historii, człowiek – radziecki major lotnictwa, Jurij Gagarin. Pierwszy kosmonauta okrążył Ziemię w odległości od 175 do 327 kilometrów i po około dwóch godzinach wylądował.

W odpowiedzi Amerykanie wysłali człowieka do granic atmosfery ziemskiej. A. Shepard odbył swój lot 5 maja 1961 roku. Kilka miesięcy później, 20 lutego 1962 roku, John Glenn okrążył Ziemię trzy razy na pokładzie statku kosmicznego „Mercury”. Lot trwał prawie pięć godzin, a więc ponad dwa razy dłużej niż w przypadku Gagarina i przebiegał bez zakłóceń. Jednak ani kosmonauta radziecki, ani Amerykanin nie mieli większego wpływu na parametry lotu i nie byli w stanie skutecznie sterować statkiem. W miarę upływu czasu radzieckie i amerykańskie misje kosmiczne stawały się coraz ambitniejsze. NASA zaczęła wysyłać dwuosobowe statki Gemini, które pozostawały coraz dłużej na orbicie. Astronauci mieli też nad nimi znacznie większą kontrolę. Był to wstęp do lotów programów Apollo, z trzyosobową załogą spędzającą w kosmosie ponad tydzień, kiedy to niejednokrotnie trzeba było precyzyjnie zmieniać tor lotu. Program księżycowy wymagał też znacznie potężniejszych rakiet nośnych niż te, które dotychczas istniały. Co innego umieścić niewielki statek Gemini na niskiej orbicie okołoziemskiej, zaledwie kilkaset kilometrów nad powierzchnią Ziemi, a co innego wysłać większy statek Apollo na Księżyc ponad 300000 km od Ziemi! Po latach przygotowań nadszedł czas rozpoczęcia programu Apollo. Na początku roku 1967 rakieta Saturn IB miała wynieść statek Apollo I, jednak jeszcze przed startem wydarzyła się katastrofa – wybuchł pożar. Zginęli wówczas trzej kosmonauci: Gus Grisom, Ed White i Roger Chaffe. Program Apollo wznowiono w październiku 1968 roku, ze zmodyfikowanym statkiem i większą rakietą nośną. Apollo 7 został wyniesiony na orbitę okołoziemską na swego rodzaju rekonesans. W grudniu 1968 roku NASA odniosła wielki sukces, gdy Apollo 8 dziesięciokrotnie okrążył Księżyc i bezpiecznie powrócił na Ziemię. W statku znajdowali się wówczas: Frank Borman, James Lovell i William Anders. Dwa miesiące później na orbitę okołoziemska wysłano statek Apollo 9. Niósł on lądownik księżycowy (LEM), który na orbicie odłączył się od statku macierzystego na 6 godzin, po czym znowu się do niego przyłączył. Astronauci wrócili na Ziemię 13 marca 1969 roku. Zaledwie dwa miesiące później załoga Apollo 10 przeprowadziła dalsze testy lądownika – tym razem na orbicie wokół Księżyca. Astronauci Thomas Stafford oraz Eugene Cernan zeszli w nim zaledwie 15 kilometrów ponad powierzchnię Księżyca, podczas gdy trzeci członek załogi John Young, nadzorował operację ze statku macierzystego. Sukces tej misji udowodnił, że NASA jest gotowa do wykonania największego planu – wysłania człowieka na Księżyc.

Rankiem 16 lipca 1969r. trójstopniowa rakieta Saturn V została wystrzelona z przylądka Canaveral na Florydzie. Na szczycie kolosa umieszczono statek Apollo 11 z Neilem Armstrongiem, Edwinem Aldrinem oraz Michaelem Collinsem. Rakieta ze statkiem mierzyła 11 metrów, a całkowita masa startowa wynosiła 3000 ton. Apollo 11 składał się z trzech oddzielnych modułów: mieszkalnego, napędowego oraz lądownika księżycowego.

Następnego dnia Armstrong i Aldrin przecisnęli się przez wąski właz do wnętrza lądownika księżycowego, którego nazywano potocznie „Orłem”. Collins pozostał na statku, a lądownik oddzielił się od niego i opuścił na powierzchnię naszego satelity, wykorzystując silnik rakietowy do zwalniania i kontroli kierunku lotu. Astronauci wybrali miejsce do lądowania, lądownki unosił się nad nim przez około 1 minutę, po czy spadł na pylistą powierzchnię z wysokości 1,5m. Armstrong przekazał do ziemskiego Centrum Kontroli Lotów Kosmicznych: „Tu Morze Spokoju. Orzeł wylądował” Była godzina 20:18 czasu Greenwich, dnia 20.07.1968. Najważniejszy moment misji nastąpił, gdy Neil Armstrong zszedł na powierzchnię Księżyca. Stawiając nogę na pylistej glebie, powiedział: „Ten mały krok człowieka jest wielkim krokiem ludzkości”.

Wkrótce do Armstronga dołączył Aldrin i obaj astronauci dokonali pierwszego księżycowego spaceru. Przekonali się, jak łatwo, pomimo ciężkiego skafandra, chodzi się po Księżycu, ponieważ grawitacja jest tam wielokrotnie słabsze od ziemskiej. Pierwszym zadaniem było oczywiście umieszczenie tablicy i zatknięcie amerykańskiej flagi. Musiała ona być usztywniona, gdyż na Księżycu brak atmosfery, a co za tym idzie i wiatru, więc flaga nie mogła powiewać.

Program księżycowy Apollo zakończył się definitywnie w grudniu 1972 roku. Do tego czasu 12 ludzi chodziło po gruncie. Za każdym razem nowa załoga spędzała na Księżycu coraz więcej czasu.

Od czasu programu Apollo badania kosmiczne poszły w nowych kierunkach. Wykorzystuje się dziś promy kosmiczne, stacje kosmiczne i zrobotyzowane sondy wysyłane na dalekie planety. Loty załogowe na Księżyc miały w dużym stopniu charakter propagandowy, a rola tego czynnika w latach dziewięćdziesiątych jest znacznie mniejsza niż trzydzieści lat wcześniej. Jednak wszystko wskazuje na to, że wrócimy na Księżyc i tym razem będziemy mogli pozostać na nim na dłużej.

Choć program Apollo i wyścig na Księżyc miał podłoże polityczne, to był niewątpliwie wielkim osiągnięciem, którego znaczenie dla ludzkości trudno przecenić. Misje księżycowe przyczyniły się do znacznego wzrostu naszej wiedzy o podróżach kosmicznych i dzięki nim nastąpił rozwój użytecznych technologii. Loty na Księżyc dowiodły również, że człowiek jest w stanie przełamać ograniczenia i ruszyć na podbój innych planet. Arthur C. Clarke, futorolog, stwierdził, że „program Apollo może być jedynym osiągnięciem, dzięki któremu nasz epoka będzie pamiętana za tysiąc lat.