Ojczyzna utracona-ojczyzna uzyskana. Interpretując fragment „Pana Tadeusza” oraz „Moją piosnkę II” Cypriana Kamila Norwida, rozważ wpływ doświadczeń emigracyjnych na sposób kreowania wizerunku ojczyzny.

W XIX wieku powszechne było zjawisko emigracji. Wielu wybitnych Polaków zostało skazanych na przymusowe opuszczenie kraju głównie ze względu na działania mające na celu odzyskanie niepodległości. Zarówno Adam Mickiewicz, jak Cyprian Kamil Norwid utracili swoją ojczyznę, wiele lat spędzili poza granicami. Różnicą jest porównanie spojrzenia człowieka opuszczającego kraj pod przymusem (Mickiewicz) oraz dobrowolnie (Norwid). Sposobem na odzyskanie jej dla obydwu było pisanie. W swoich tekstach idealizują Polskę, gdyż ich tęsknota jest tak ogromna, że nawet to, co było brzydkie, staje się piękne. Wspomnienia Mickiewicza zawarte są m.in. w Epilogu „Pana Tadeusza”. Epilog jest to końcowa część utworu fabularnego opowiadająca o dalszych losach bohaterów. Natomiast Norwid swoją miłość do ojczyzny zawarł m.in. w „Mojej piosnce II”. Piosenka to utwór przeznaczony do śpiewania posiadający zwrotki, refren i melodię.

We fragmencie Epilogu osoba mówiąca zwraca się w 1 osobie lp.-„[...]rad bym myślami powitał [...]”, możemy ją utożsamiać z autorem. Fragment ten jest apostrofą do ojczyzny. W wierszu Norwida podmiot liryczny mówi również w 1 osobie lp.-„Tęskno mi, Panie...”, jest to najprawdopodobniej sam poeta. Utwór ma charakter apostrofy skierowanej do Boga, jest wyrażeniem tęsknoty za utraconym krajem.

W obu utworach możemy zaobserwować sakralizację ojczyzny. „Kraj lat dziecinnych! On zawsze zostanie święty i czysty, jak pierwsze kochanie”- pisze Mickiewicz. Miłość do ojczyzny jest tu porównana z pierwszą miłością, która zawsze jest dla człowieka najważniejsza, niewinna i czysta. Tak jak ona na zawsze pozostaje w pamięci każdego z nas, tak i Polska nigdy nie zostanie wymazana z pamięci poety. „Gdziem rzadko płakał, a nigdy nie zgrzytał”. Autor daje nam do zrozumienia, że jest to państwo niemalże idealne. Nie spotykają tu ludzi żadne przykrości, nie ma żadnych waśni, kłótni, sprzeczek. Wszyscy są dla siebie mili. „Nie zaburzony błędów przypomnieniem”. Idealnych wspomnień nie psują żadne nasuwające się na myśl błędy popełnione przez Mickiewicza w czasie jego pobytu w ojczyźnie. „Te kraje rad bym myślami powitał”- pisze. Myślenie o ojczyźnie jest dla niego jakby przybliżaniem się do niej. Przypominanie sobie o niej daje mu radość, która podnosi go na duchu podczas pobytu w dalekich krajach, jakże mu nieprzyjaznych. „Po psie płaczą szczerze i dłużej niż tu lud po bohaterze”. W Polsce wszyscy są jakby wielką rodziną. Każdy jest każdemu bliski, ludzie są pełni miłości do wszystkich żywych istot. Ukochany pies ma dla nich większą wartość sentymentalną, niż bohater dla ludzi, wśród których poeta żyje na emigracji.

„Ten kraj szczęśliwy, ubogi i ciasny”- mimo niedostatku, ludzie są szczęśliwi, nie są dla nich najważniejsze wartości materialne. Ponad dobra doczesne cenią sobie uczciwość, dobro i przyjaźń drugiego człowieka. „Jak świat jest boży, tak on był nasz własny”- autor czuje się przynależny do tego kraju, identyfikuje się z Polakami, którzy zostali w kraju i daje im do zrozumienia, że choć Polska nie posiada szczególnych bogactw, jednak oni są jej częścią, nie mogą się jej wyprzeć i powinni się cieszyć, że mają ojczyznę, w której mogą żyć. On natomiast został pozbawiony tej możliwości i dopiero teraz docenia brak kraju. „Jak każdy kątek ziemi był nam znajomy”- w ojczyźnie wszystko było dobrze znane, swojskie. Tego mu brakuje na emigracji, nic nie jest mu bliskie, wszystko jest obce. Nie może zamknąć oczu i przywołać w pamięci obrazów kraju w którym przebywa tak, jak robi to ze wspomnieniami o Polsce, bo nic nie jest mu tak bliskie, jak kraj, który utracił. „Bo któż tam mieszkał? Matka, bracia, krewni, sąsiedzi dobrzy”- w Polsce zostali wszyscy mu bliscy. W obcym mieści nie ma się nawet do kogo zwrócić. Każdy rodak wiele dla niego znaczył, tęskni nawet za sąsiadami, którzy musieli być dla niego także czymś szczególnym. „Kogo z nich ubyło”- poeta odczuwa brak bliskich , nie ma o nich żadnych informacji, nie wie, czy jeszcze żyją, czy nie.

„Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba podnoszą z ziemi przez poszanowanie dla darów Nieba... Tęskno mi, Panie...”- pisze Norwid. Kraj, który wspomina jest miejscem zamieszkiwanym przez ludzi bardzo religijnych. Chleb jako symbol ciał Chrystusa ma dla nich ogromne znaczenie. Darzą go tak wielkim szacunkiem, że z ziemi podnoszą nawet okruszynę. Ponadto chleb jest dla nich darem Niebios, który zapewnia im przeżycie. Jest zarówno pożywieniem dla ciała jak i dla duszy. „Winą jest dużą popsować gniazdo bocianie”- ludzie żyją w zgodzie z naturą. Każda żywa istota jest elementem przyrody. Wszyscy tworzymy jedną całość i powinniśmy się nawzajem szanować. W kraju, do którego nawiązuje poeta zachodzą właśnie takie relacje. „Tęskno mi także i do rzeczy innej,[...]równie niewinnej”- czytamy dalej. Aby zinterpretować te wersy możemy odwołać się do biografii Norwida. Być może chodzi tu o jakąś nieszczęśliwą miłość, którą zostawił w kraju wyjeżdżając. Poeta porównuje jej niewinność do niewinności naszego kraju, dokonując tym samym sakralizacji ojczyzny. „Do bez-tęsknoty i do bez-myślenia”- autor chciałby wrócić do kraju i nie tęsknić już za nim. Chciałby móc przestać myśleć o nim. „Do tych co mają tak za tak- nie za nie”- ludzie, którzy żyją w tym kraju są zdecydowani. Na każdy temat mają obrane zdanie, nie zmieniają go w razie potrzeby, są konsekwentni. „Bez światło-cienia”- nie ma dla nich rzeczy neutralnych. Albo coś jest dobre, albo złe, nie wahają się wyrażać swoich emocji. „Tęskno mi owdzie, gdzie któż o mnie stoi?”- w obcym kraju brakuje mu bliskich, którzy mogliby się o niego troszczyć. Nie ma przy nim rodziny, przyjaciół, ludzi, na których mu zależy.

Epilog „Pana Tadeusza” ma charakter uroczysty, patetyczny. Wiersz Norwida, natomiast zawiera wiele wyrazów potocznych. Oba utwory są podzielone na dwie części. Fragment Mickiewicza w pierwszej części zawiera opis przyrody, za którą tęskni poeta, natomiast w drugiej części zauważamy opis rodaków, których mu brakuje. W „Mojej piosnce” również występuje podział pod kątem przedmiotu tęsknoty. Pierwsze trzy zwrotki opisują Polską przyrodę, natomiast dwie kolejne mówią o nieokreślonej rzeczy, być może miłości, przyjaźni. Ostatnia strofa jest jakby pogodzeniem się z tym, że poeta nigdy do kraju nie wróci, że jego melancholia nigdy się nie skończy.

Utrata ojczyzny wpływa na odczucia jakimi ją darzymy. Najczęściej powoduje idealizowanie opuszczonego kraju, jego sakralizację. Gdy coś utracimy, dopiero zaczynamy to doceniać. Wpływ emigracji spowodował rozbudowanie ludowości romantycznej. Wielu pisarzy na emigracji zaczęło wplatać w swoje utwory wątki patriotyczne.