Pan Michał Wołodyjowski - charakterystyka

W powieści Henryka Sienkiewicza pt. "Potop" postacią drugoplanową jest Michał Wołodyjowski. Pochodził z drobnej szlachty podlaskiej. Dzięki swojemu zabawnemu usposobieniu zdobywa wielką sympatię czytelnika. Posiadał, bowiem rysy komediowe, był szczupły, niskiego wzrostu i nieustannie poruszał wąsikiem. Człowiek drobnej postury. Typowy reprezentant XVII- wiecznej szlachty kresowej, przyzwyczajony od najmłodszych lat do trudów wojennych. Ze względu na swój niski wzrost nazywany był "małym rycerzem", ale to nie odbierało mu wielkości.

Prawy Polak, patriota, dzielny rycerz, odważny i karny. Mistrz w pojedynkach i na polu bitwy, szczególnie w prowadzeniu walk podjazdowych, niezrównany szermierz i dowódca. Zwano go "pierwszą szablą Rzeczpospolitej". Jego odwaga i waleczność znane były w całym kraju. Toczył boje jedynie w słusznych sprawach. Nie reprezentował się dobrze w sprawach publicznych, potrafił jednak wiernie i ochoczo wykonywać rozkazy. Wołodyjowski stał się wielkim patriotą, najważniejsze dla niego było dobro i bezpieczeństwo ojczyzny. Służąc pod komendą Jeremiego Wiśniowieckiego, stał się zwolennikiem prowadzonej przez niego polityki. Kochał się w wojnie, dysponował dużym doświadczeniem, z jego porad wojskowych korzystali nawet starsi rangą rycerze. Trzema porządkami jego żywota były: gospodarka, wojna i miłość. Broniąc Kamieńca wolał wysadzić się w powietrze, niż oddać zamek Turkom. Uczynił to zgodnie ze złożonym ślubem. Indywidualne szczęście złożył na ołtarzu ojczyzny. Uroczysty pogrzeb został uświetniony wkroczeniem do kościoła hetmana Sobieskiego, powitanego przez księdza okrzykiem „Salvator" (scena ta jest zapowiedzią zwycięskiej bitwy pod Chocimiem). Sienkiewicz nazywa Michała „Hektorem Kamienieckim", nawiązując do wojny trojańskiej (Hektor - najdzielniejszy obrońca Troi) i podnosząc w ten sposób rangę Wołodyjowskiego do wymiarów symbolicznych, czyniąc zeń reprezentantem każdej epoki i zapewniając mu uniwersalne trwanie.

Jego wrodzona dobroć, łagodność i życzliwość pomagają mu w zdobywaniu przyjaciół. Nawet jego największy wróg stawał się przyjacielem. Został obdarowany przez swych poddanych szacunkiem i ufnością. Posiada umiejętność łagodzenia sporów, co pomaga mu w pozyskaniu ich przychylności. Znalazł też sympatię u przedstawicielek płci pięknej. Jednak wybranką jego serca została Basia Jeziorkowska. Urzekła go swoją urodą i wielkim temperamentem. Pan Michał przedstawiony został przez Sienkiewicza jako idealny wojownik: odważny, mężny, doświadczony wojskowo, waleczny, oddany ojczyźnie i…miłości. Stał się osobą bardzo lubianą przez odbiorców książki.