Średniowieczna idea jedności Europy.

poleca 85% 358 głosów

Filmy

Komentarze

„Średniowieczna idea jedności Europy”
 
 
 Na średniowieczną ideę wolności Europy wpływ miało bardzo wiele rzeczy. Władcy nawiązywali do tradycji cesarstwa Bizantyjskiego, jednak przede wszystkim myśleli o powiększeniu własnego państwa. W ten sam sposób postępuje – wydawać by się mogło, że stworzone w innym celu – Państwo Kościelne.
 Ze wschodniej części imperium rzymskiego wykształciło się państwo zwane cesarstwem bizantyjskim, w którym powstała religia prawosławna. Jego stolica, Konstantynopol, przez stulecia pozostawała najwspanialszym miastem Europy.
 
 Początkowo nazwa Bizancjum dotyczyła osady greckiej na europejskim brzegu Bosforu, wąskiej cieśniny rozdzielającej Azję Mniejszą od Europy. Ze względu na strategiczne położenie i doskonałą pozycję obronną miasta. otoczonego z trzech stron wodą, cesarz Konstantyn Wielki postanowił w 330 roku odnowić je i rozbudować. Nazwane na jego cześć Konstantynopolem, miasto stało się "nowym Rzymem", stolicą wschodniej części imperium. W odróżnieniu od zachodniej części cesarstwa, w IV i V w. region ten był stosunkowo bogaty i obejmował wiele ważnych ośrodków miejskich. Pomogły one przetrwać imperium wschodniorzymskiemu katastrofy, które ostatecznie spowodowały abdykację ostatniego cesarza na Zachodzie w roku 476.
 
 Władcy zasiadający na tronie w Konstantynopolu wciąż rządzili Bałkanami. Grecją i krajami na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego. Choć dziś określamy to państwo nazwą "cesarstwo wschodniorzymskie", jego mieszkańcy wciąż nazywali je po prostu cesarstwem. mimo Ze jego terytorium wyraźnie się skurczyło. Poza tym nie mogli być pewni. czy Zachód został stracony na zawsze.
 I rzeczywiście cesarz Justynian (527-565) podjął intensywne działania wojenne. czasowo odzyskując Afrykę Północna, Italię i południowa cześć Półwyspu Iberyjskiego. Rządy Justyniana obfitowały w niezwykłe osiągnięcia, skorygowano prawo rzymskie i wzniesiono imponujące budowle, jak np. słynna Hagia Sophia (świątynia Św. Zofii).
 Imperium nie było jednak w stanie bez końca bronić tak rozciągniętych granic. W roku 568 Lombardowie podbili północną część Półwyspu Apenińskiego i na zachodzie zaczął się okres kolejnych klęsk. Na wschodzie koleje 105u gwałtownie zmieniały się w czasie wojen z Persją, aż w latach 30.VII wieku muzułmanie z plemion arabskich w niepowstrzymanym pochodzie zdruzgotali imperium perskie i zajęli bizantyjską Syrię. Egipt i Afrykę Północną. Po stracie Tunezji w roku 696 obszar imperium wschodniorzymskiego został zredukowany do Bałkanów i Azji Mniejszej oraz Sycylii i przyczółka w południowej Italii.
 Terytoria te miały tworzyć trzon imperium w ciągu następnych stuleci. Straty terytorialne w VII wieku przyniosły pewne korzyści, ponieważ obszar. który zajmowało cesarstwo. stal się 0d tej pory bardziej zwarty, jego granice krótsze i łatwiejsze do obrony. Takie bardziej stabilne imperium pozostało pod wieloma wzglądami "rzymskie'-, na przykład jeśli chodzi o autokratyczny styl rządzenia i system prawny, lecz w sferze językowej i kulturowej ulęgło hellenizacji. a religia rozwinęła się w Bizancjum w specyficzny sposób. Dlatego właśnie historycy określają je jako imperium bizantyjskie lub po prostu Bizancjum.
 Dzięki znakomitej zawodowej armii i reorganizacji systemu obronnego państwa, tak by mogło wytrwać pod naporem sil islamu, Bizancjum przetrwało kolejne osiemset lat, Kluczowe znaczenie w strategii obronnej miało budowanie wokó1 miast potrójnego systemu murów. co na długo uczyniło Konstantynopol miastem praktycznie nie do zdobycia. Miasto to było także największe i najznakomitsze w całym świecie chrześcijańskim sytuacji, kiedy pod panowaniem arabskim znalazły się wielkie biskupstwa z siedzibami w Antiochii, Jerozolimie i Aleksandrii, przywództwo w świecie chrześcijańskim objął mogły tylko Rzym lub Konstantynopol, co doprowadziło do zaostrzenia rywalizacji miedzy nimi.
 W Konstantynopolu cesarz był zwierzchnikiem Kościoła, sprawując nad nim bezpośrednią władzę. W Rzymie natomiast papieże dążyli do zapewnienia Kościołowi niezależności od państwa, a nawet prymatu nad władzą Świecką. W kwestiach czysto doktrynalnych kościół wschodni i zachodni różniły się jeszcze bardziej, Aż wreszcie doszło do formalnej schizmy (rozdziału) w roku 1045. Od tamtej pory kośció1 chrześcijański podzielony był na rzymskokatolicki i prawosławny. W IX i X w . misjonarze bizantyjscy nawrócili na prawosławie Serbów, Bułgarów i Rusinów . Było to jedno z wielu osiągnięć Bizantyjczyków w okresie złotego wieku cesarstwa, który trwał 0d rządów Bazylego 1 (867-876) do okresu panowania Bazylego 11 (976-1025), kiedy to armie cesarskie przeprowadziły ofensywą, podbijając duże terytoria na Bałkanach i na Bliskim Wschodzie.
 Walki wewnętrzne Jednak pod koniec XI wieku w imperium zaczęły się wewnętrzne podziały oraz walka miedzy wrogimi stronnictwami i to właśnie w momencie, gdy pojawili się nowi niebezpieczni wrogowie, Normanowie wyparli Bizantyjczyków z południowej Italii, a Turcy Seldżucy doprowadzili do odrodzenia siły islamu i rozbili Bizantyjczyków w bitwie pod Manzikertem ( 1071), która jest często określana jako jedno ze starć decydujących o losach naszej cywilizacji. Większa cześć Azji Mniejszej, ze szczegó1nie zasobną Anatolią, skąd pochodziła znaczna część rekrutów i żywności, została stracona, Władca Bizancjum, ocalonego 0d natychmiastowego upadku przez podziały w gronie wrogów, zwrócił się 0 pomoc do monarchów Zachodu. W wyniku tego doszło do pierwszej krucjaty (1096-99), w czasie której odzyskano Jerozolimę i złagodzono napór islamu na imperium, na czym Bizancjum zyskało pewne skromne nabytki terytorialne, Nowa porażka cesarza Manuela Komena w 1176 roku znów osłabiła imperium. a skorzystali z tego krzyżowcy, którzy skierowali swoją uwagę na Konstantynopol, co skończyło się złupieniem miasta. Wreszcie po czwartej krucjacie (1202-04) Bizancjum zostało zastąpione przez podzielone Imperium łacińskie.
 
 Wprawdzie w 1261 r. jeden z władców greckich, Michał Paleolog, zdołał pokonać wojska cesarstwa łacińskiego i doprowadzić do odrodzenia pomniejszonego obszarowo Bizancjum na terenach zachodniej Azji Mniejszej i Grecji. Ale w latach 40 XIV wieku straszliwa wojna domowa pomogła nowej dynastii tureckiej, Otomanom, pokonał wojska bizantyjskie. Koniec opóźniły klęski Turków na innych frontach, lecz 29 maja 1453 r, ostał cesarz, Konstantyn XI, zginął na murach Konstantynopola podczas szturmu miasta przez armię turecką.
 
 Do tradycji Bizancjum nawiązywała większość władców, chcących w przyszłości zjednoczyć Europę.
 
 Pod koniec 1V w. n.e. imperium zachodniorzymskie chyliło się ku upadkowi, a Europę i rejon Morza Śródziemnego zalały plemiona barbarzyńskie. Dorobek cywilizacyjny Rzymu popadł w zapomnienie i musiały minąć wieki, nim zarysowały się zręby nowej cywilizacji europejskiej.
 W IV wieku naszej ery granice Rzymu opierały się o rzeki Ren i Dunaj.Za nimi mieszkały ludy, które Rzymianie nazywali barbarzyńcami. Spośród rożnych plemion barbarzyńskich najbliżej granic rzymskich osiadły szczepy germańskie - Wandalowie, Frankowie i Burgundczycy wzdłuż Renu oraz Ostrogoci i Wizygoci nad Dunajem. Przez długi czas Rzymianie zarówno walczyli, jak i handlowali z nadgranicznymi ludami. Ale w latach 70 .IV w. Wśród plemion tych wybuchła straszna panika, gdy Hunowie z Azji Mniejszej najechali na tereny Europy Środkowej, dziesiątkując osiadłe tam ludy zmuszając osiadłe tam ludy do ucieczki. W roku 376 całe plemię Wizygotów zdecydowało się szukać schronienia w granicach imperium rzymskiego. Osiedlili się tam jako sprzymierzeńcy Rzymu, ale wkrótce się z Rzymianami poróżnili i ruszyli na wyprawę wojenną, która zakończyła się złupieniem stolicy cesarstwa w roku 410 i założeniem królestw wizygockich na terenie dzisiejszej Francji, a potem na półwyspie Iberyjskim.
 
 Granica na Renie została ogołocona z legionów, które miały stawić czoła zagrożeniu ze strony Wizygotów i w roku 406 Wandalowie i inne ludy przekroczyły rzekę i wdarły się do Galii. Rok później ostatnie oddziały rzymskie opuściły Brytanię, a Anglowie, Jutowie i Sasi z obszaru dzisiejszych północnych Niemiec zaprzestali rabunkowych wypadów na tereny wyspy i zaczęli ją bardziej systematycznie podbijać, by się na niej osiedlić. Po serii kolejnych migracji i wojen Frankowie i Burgundczycy zajęli Galię. Wizygoci opanowali Półwysep Iberyjski. a Wandalowie objęli w posiadanie p6łnocną Afrykę. w Italii w6dz barbarzyńc6w Odoaker zdetronizował ostatniego cesarza zachodniorzymskiego w 476 r. Oznaczało to koniec cesarstwa rzymskiego na Zachodzie. choć Odoaker i inni wodzowie wciąż formalnie uznawali zależność 0d cesarza w Konstantynopolu. Rządy germańskich wodzów i ciągłe niesnaski między nimi przyśpieszyły całkowity upadek rzymskiej cywilizacji.kt6ry rozpoczął się na długo przed przybyciem barbarzyńc6w. Handel słabł. miasta podupadały, coraz mniej było ludzi wykształconych i wykwalifikowanych. Ludy germańskie rozwinęły wprawdzie swą własną kulturę. a pod pewnymi względami na przykład umiejętności wyrobu wytrzymałych pług6w. koniecznych do uprawy ciężkich gleb północnoeuropejskich - nawet przewyższały Rzymian. lecz jeżeli chodzi 0 znajomość względnie skomplikowanych technologii, jak na przykład centralne ogrzewanie mieszkań, albo gdy weźmiemy pod uwagę poziom rozwoju sztuk pięknych i literatury, jeszcze przez wiele stuleci nikt w Europie nie był w stanie dorównać Rzymianom.
 
 Przez jakiś czas wydawało się, że imperium może się odrodzić. Gdy ostowici zaczęli nękać imperium wschodniorzymskie, cesarzowi udało się przekonać ich ,aby skierowali swą uwagę w stronę Italii. Ich wódz Teodoryk obalił Odoakera i rządził krajem formalnie jako przedstawiciel cesarza. Po śmierci walecznego Teodoryka cesarz Justynian ogromnym wysiłkiem zdołał zrekonstruować imperium, odzyskując Italię, północną Afrykę i południową część półwyspu Iberyjskiego. Jego sukces okazał się jednak krótkotrwały, ponieważ w 568 roku nowi najeźdźcy germańscy – Lomgobardowe – rozpoczęli podbój Italii. W czasie długotrwałych wojen cywilizacja rzymska na półwyspie Apenińskim upadła.
 W tym czasie na północnym zachodzie Europy wyłoniła się nowa znacząca siła polityczna.. Królestwo Franków pod wodzą Chlodwiga i jego następców rozszerzyło się na południe, aż objęło całą Galię. Stała się ona sercem państwa Franków. W roku 496 Chlodwig przyjął chrześcijaństwo, wybierając katolicyzm – inaczej niż większość germańskich władców, którzy preferowali arianizm. Silne związki między monarchią Franków a Kościołem miały odtąd dla obu stron pierwszorzędne znaczenie.
 
 Wraz z rozpadem cesarstwa zachodnoirzymskiego upadły jego liczne instytucje. Znaczenie zachował jedynie kościół, który odegrał w czasie barbarzyńskich najazdów bardzo dużą rolę. Umiejętność czytania i doświadczenie w administrowaniu wyróżniły duchowieństwo spośród innych grup społecznych. Biskupi stali się przywódcami społeczności lokalnych, a ponieważ centralna władza cesarska nie funkcjonowałam biskupi Rzymu, papieże odgrywali znaczącą rolę w polityce Italii. Podwójny autorytet biskupa Rzymu – jako następcy świętego Piotra i jako zarządcy dawnej stolicy imperium – sprawiał, że papież w pastwach zachodnich zaczął odgrywać bardzo ważną rolę polityczną. Ten proces jeszcze bardziej się uwidoczniło gdy coraz więcej barbarzyńskich władców porzuciło arianizm na rzecz katolicyzmu.
 
 
 W VII wieku wyznający Islam Arabowie zalali północną Afrykę i wkroczyli na półwysep Iberyjski. Było to niezwykle ważne wydarzenie, ponieważ świat śródziemnomorski został w ten sposób podzielony na strefy dwóch wrogich sobie religii, a polityczny punkt ciężkości chrześcijańskiego Zachodu przesunął się bardziej na północ. W pewnym sensie wtedy właśnie narodziło się pojęcie „Europa”. Dominację w tym regionie zdobyło królestwo Franków. Potężna linia Chlodwiga (Merowingowie) osłabłam a władza sprawowana była faktycznie przez majordomów. Jeden z nich – Karol Młot powstrzymał inwazję Arabów w bitwie pod Tour we Francji. Jego syn – Pepin mały pomagał papieżowi w walce w zagrażającymi mu Longobardami i zdetronizował, za papieskim pozwoleniem, ostatniego Merowinga, samemu obejmując władzę, tym samym rozpoczynając dynastię Karolingów.
 
 
 W IV wieku naszej ery, kiedy imperium rzymskie chyliło się ku upadkowi, plemiona germańskie, takie jak Wizygoci, Frankowie, Longobardowie, Anglowie, czy Sasi, przemierzały wzdłuż i wszerz kontynent europejski, niszcząc napotkane na swojej drodze stare i zakładając nowe królestwa. Z początku lud Franków zdawać mógłby się najmniej ruchliwy, ponieważ w czasie swoich migracji nie oddalił się zbytnio od macierzystych obszarów w dolinie Renu, docierając zaledwie do terytorium obecnej Belgii. Jednak w V wieku zostali przecież zjednoczeni przez Chlodwiga, opanowywując potem znaczną część Galii. Następnie podbili Alamanów (około 502), Turyngów (531) i Burgundów (534), uzależnili od siebie także Bawarów. W ten sposób powstało najsilniejsze w tym czasie państwo germańskie. Później jednak siła ekspansji Franków osłabła z powodu podziału państwa między Merowingów (utworzenie odrębnych królestw - Austrazji, Neustrii. Burgundii) teraz przejścia władzy w ręce urzędników królewskich, zwanych majordomami, z rodu Karolingów. Wejście w kontakt z kulturą imperium rzymskiego powodowało, że plemiona germańskie szybko przyjmowały wiarę chrześcijańską. Większość z nich opowiedziała się za arianizmem, wyznaniem, które w oczach papiestwa uchodziło za heretyckie (Arianie nie wierzyli w Trójcę Świętą, w której Ojciec, Syn i Duch Święty stanowić mieli jedność . Czcili oni Chrystusa jako osobne jestestwo, stworzonego przez Ojca, uznawanego za właściwego Boga, Jako, że Frankowie około 496 roku przyjęli katolicyzm, mogli oni na podbitych przez siebie terenach liczyć na poparcie rzymskokatolickiej hierarchii kościelnej.
 
 
 Frankowie stali się więc naturalnymi sprzymierzeńcami papiestwa. Stało się to jasne po tym, jak Pepin Mały zdetronizował ostatniego z Merowingów i wstąpił na tron uzyskawszy uprzednio kościelne namaszczenie. W 754 i 755 roku Pepin na wezwanie papieża zaatakował północną Italię i tym samym zniszczył Longobardów, którzy zagrażali istnieniu papiestwa. Zdobyte w ten sposób ziemie przekazał papieżowi Stefanowi III, kładąc tym samym podwaliny pod państwo kościelne. Chociaż przez długi czas państwo to było całkowicie uzależnione od poparcia Franków, później odegrało bardzo ważną rolę w polityce europejskiej, stanowiąc potęgę samą w sobie. Zdołało przetrwać do dziewiętnastego wieku, a jego współczesną kontynuacją jest Watykan.
 W momencie śmierci Pepina (768) Frankowie kontrolowali duże obszary zachodniej Europy, znacznie wykraczające poza obecne granice Francji. Jednak Pepin, postępując zgodnie ze zwyczajem Franków, podzielił swoje królestwo między dwóch synów: Karola i Karolmana (Karolman, choć młodszy, miał być ważniejszy). Zwyczaj ten był potencjalnym źródłem rozbicia i osłabienia państwa. jednak w tym przypadku do tego nie doszło. Karloman zmarł w 771 roku i jedynym władcą Franków stal się Karol. Jego przyszłe dokonania były tak doniosłe, Ze do historii przeszedł jako Charlemagne - Karol Wielki.
 
 
 Imponującego wzrostu i siły, Karol stanowił wzór plemiennego wodza. często stając u boku swoich wojowników na polu bitwy. Oprócz tego jednak. był on doskonałym strategiem, wychodzącym zwycięsko z jednej kampanii po drugiej. mimo, że często stawać musiał na czele niedoświadczonych oddziałów, zebranych naprędce w chwilach nagleg0 zagrożenia. W okresie rządów Karola Frankowie podbili ogromne obszary Europy, w tym północnowschodnią Hiszpanię, północne Niemcy, Austrię, Węgry i północne Włochy. Wschodnia granica państwa przebiegała wzdłuż Łaby i ustanowiona została po trzydziestoletnich walkach z Sasami. zakończonych zwycięstwem w 804 roku. W odróżnieniu od cesarstwa rzymskiego, które koncentrowało się wokół basenu Morza Śródziemnego, państwo Karola było pierwszym imperium europejskim ze stolicą leżącą w sercu kontynentu, w Akwizgranie w dolinie Renu.
 Dla swoich współczesnych, jak również dla 1udzi żyjących w późniejszych stuleciach Średniowiecza, Karol Wielki był nie tylko wielkim zdobywcą, ale także gorliwym propagatorem i obrońcą wiary chrześcijańskiej. Podbite plemiona pogańskie. takie jak chociażby Sasi, były siłą zmuszane do przyjęcia chrześcijaństwa. W przypadku stawiania oporu miały miejsce masowe mordy i deportacje. Waleczni Awarowie, którzy przez wieki panowali na Nizinie Węgierskiej, zostali doszczętnie rozbici. a po drugiej stronie Europy muzułmanie zostali wyparci z Pirenejów. Pomimo porażki w wąwozie Roncesvalles (778), jak na ironię najsłynniejszej bitwie Karola ze względu na jej uwiecznienie w Pieśni o Rolandzie. Frankowie zdobyli Barcelonę (801 ) i zajęli wystarczająco duże obszary na północnym wschodzie Półwyspu Iberyjskiego, by mogły one w przyszłości służyć jako baza wypadowa w czasie rekonkwisty.
 Za panowania Karola stosunki pomiędzy państwem Franków a Kościołem zacieśniły się jeszcze bardziej. Kościół popierał jego ekspansywną politykę. a kler odgrywał główną rolę w administrowaniu jego posiadłościami - nie bez znaczenia był tu fakt, że większość osób świeckich w tym czasie nie potrafiła czytać i pisać. Niemniej jednak państwo Franków nie było strukturalnie rozwinięte – władzę sprawowali silni władcy lokalni, utrzymywani w posłuszeństwie przez zaufanych ludzi
 Karola. Byli to tak zwani missi dominicci, urzędnicy kontrolujący administrację~ prowincjonalną, Jeden świecki i jeden duchowny missi dominicci, w czasie swoich podróży po państwie, kontrolowali możnowładców oraz duchowieństwo i wymierzali sprawiedliwość w imieniu cesarza.
 Pieniądze nie odgrywały większej roli w gospodarce, chociaż Karol był autorem reformy monetarnej, która wprowadzała do obiegu srebrną monetę, zwaną denarem. Porządek społeczny dopiero zaczynał nabierać cech państwa feudalneg0, z rozwiniętym systemem zależności.
 Terytoria graniczne ogromnego królestwa Franków były marchiami (na przykład Marchia Hiszpańska, Marchie Panońskie czy Marchia Serbska), których władcy miel i stosunkowo dużą władzę, co pozwalało im na skuteczną obron~ przed zewnętrznymi najazdami. Jednak ich siłą czyniła z nich równocześnie potencjalnych wrogów władzy centralnej. Karol był władcą, który znajdował się w ciągłym ruchu, dlatego udało mu się utrzymać kontrolę nad ogromnymi obszarami swojego państwa, jednak już niedługo miało się okazać, że było ono zbyt duże w stosunku do średniowiecznych możliwości administracyjnych.
 
 
 Karol Wielki nie mógł uczynić zbyt wiele, by podnieść niski poziom średniowiecznego życia, jednak popierał rozwój nauki i kultury. Rojny mecenat przyciągał uczonych, nauczycieli, pisarzy i artystów na jego dwór, gdzie mogli oni podzielić się swoją wiedzą i umiejętnościami z innymi, Jednym z najbardziej wpływowych uczonych tego okresu był Alkuin. benedyktyn pochodzenia anglosaskiego i doradca Karola w sprawach nauki i wy chowania, Był on tw6rcą i kierownikiem szkoły pałacowej w Akwizgranie i odegrał główną rolę w religijnym, literackim i artystycznym ruchu określanym mianem "renesansu karolińskiego".
 Jednym z osiągnięć tego okresu było rozpowszechnienie kopiowania Nowego Testamentu i innych pism religijnych, co miało duży wpływ zarówno na życie religijne, jak i edukację poddanych Karola. Bardzo ważną sprawą było wierne kopiowanie tekst6w, jako że przed wynalezieniem druku był to jedyny spos6b "publikowania" i rozpowszechniania dziel literackich, Ewentualne błędy były powielane w następnych kopiach i w ten spos6b często wypaczony obraz oryginału krążył wśr6d zainteresowanych, będąc źródłem wielu nieporozumień i przekłamań. Konieczne było opracowanie standardowego rodzaju pisma, które byłoby łatwe zarówno do odczytania, jak i przepisania, Pismem takim stała się tzw. minuskuła karolińska, rozpowszechniona przez Alkuina, której używano aż do renesansu. W czasach Karola rozkwitła również sztuka iluminowania manuskrypt6w. rozwijana w klasztornych skryptoriach. Próby ujednolicenia stylu na obszarze całego cesarstwa, polegające na nawiązywaniu do tradycji chrześcijańskiej imperium rzymskiego i naturalistycznych idei antyku, z uwzględnieniem miejscowego dziedzictwa, spowodowały, że sztuką tego okresu określa się mianem karolińskiej,
 Edukacja w prowadzonej przez Alkuina szkole pałacowej, w której kształcono zarówno dzieci, jak i dorosłych, miała na celu przygotowanie kompetentnych administratorów, którzy mogliby się zająć zarządzaniem ogromnym państwem Franków, Chociaż Karola bardzo interesowały kwestie naukowe i religijne, sam był analfabetą. Wprawdzie mówił po łacinie i rozumiał grekę, to jednak nigdy nie nauczył się pisać i czytać, Uważał, że zabrał się do tego zbyt późno.
 Centrum "renesansu karolińskiego" był przede wszystkim dw6r w Akwizgranie, jednak starano się rozwijać także szkoły klasztorne, katedralne i wiejskie. Nie zmienia to faktu, że pozostawały one jedynie maleńkimi wysepkami na morzu ignorancji i ciemnoty, i musiało upłynąć jeszcze kilka wieków, zanim Europa osiągnęła poziom rozwoju kulturalnego porównywalny z cesarstwem rzymskim. Bez względu na to, jak pokazała przyszłość, Karol miał stać się, przynajmniej w jakimś sensie, następcą rzymskich cesarzy.
 
 
 Doszło do tego dzięki dobrym stosunkom Karola z papiestwem, Karol wielokrotnie interweniował w Italii, stając w obronie Państwa Kościelnego, na przykład w latach 773-74, kiedy rozpoczą1 nową kampanię przeciwko Longobardom, Po porażce Longobardowie zostali wchłonięci przez kr61estwo Frank6w, W 799 roku, po zamachu na swoje życie, papież Leon 111 musiał uciekać z Rzymu i schronił się u Karola, Udało mu się przekonać króla do bezpodstawności wysuwanych wobec niego zarzutów, dzięki czemu Karol doprowadził do ponownego osadzenia go na tronie papieskim.
 W dowód wdzięczności w dzień Bożego Narodzenia 8OO roku Leon 111 koronował Karola na cesarza w bazylice Św. Piotra w Rzymie. Król Franków oficjalnie ogłoszony został władcą odrodzonego cesarstwa zachodniorzymskiego. Historycy nie Są zgodni co do faktycznego znaczenia tego epizodu. Są tacy, którzy uważają, że Karol nigdy nie traktował idei cesarstwa poważnie, o czym może świadczyć fakt. że zgodnie z tradycją Franków planował podzielić państwo między swoich synów. Z drugiej strony musiał z dumą nosić nowy tytuł, skoro jego uznanie przez cesarza Bizancjum - czyli teoretycznie jego odpowiednika w cesarstwie wschodnim - uczynił warunkiem podpisania traktatu pokojowego. Jego tytuł został w końcu, aczkolwiek niechętnie, uznany wraz z zakończeniem w 814 roku serii wojen pomiędzy Frankami a Bizantyjczykami, W zamian Bizancjum utrzymało kontrolę nad Wenecją, częścią południowej Italii i Sycylią.
 Jednak niezależnie od osobistego punktu widzenia Karola, sama idea odrodzenia cesarstwa zachodniorzymskiego miała później daleko idące konsekwencje. Wraz z Karolem Wielkim rozpoczęła się historia instytucji, która miała odegrać znaczącą rolę w historii Europy - Świętego cesarstwa Rzymskiego, Chociaż upadło ono na początku X wieku, a jego zachodnie obszary stały się osobnym państwem – Królestwem Francji – odrodziło się na nowo w 962 roku i do początków XIX wieku nie schodziło z europejskiej sceny politycznej.
 
 
 Ceremonia koronacyjna Karola miała także nieprzewidziane konsekwencje. Wcześniej oczywistym było, że władca Franków jest silniejszym sojusznikiem papieża, w praktyce mającym nad nim przewagę. Jednak potężni papieże późniejszego okresu średniowiecza wysuwali roszczenia do wyższości papiestwa nad cesarstwem, argumentując, że przed koronowaniem na cesarza przez Leona III Karol był zaledwie królem. Jeżeli tak, to papież powinien odgrywać przewodnią rolę w całym świecie chrześcijańskim. Zwolennicy cesarzy uważali jednak, że Leon III nie uczynił niczego więcej ponad formalne uznanie odrodzenia cesarstwa, którego autorem był Karol.
 Rządy Karola Wielkiego miały więc ogromne znaczenie dla przyszłości Europy, kładąc podwaliny pod średniowieczne instytucje i będąc źródłem przyszłych konfliktów politycznych. Tak, jak jego ojciec, chciał podzielić państwo między swoich synów. Jednak w latach 810-11 zmarli jego dwaj starsi synowie, w związku z czym pozostał jedynie jeden następca – Ludwik – który miał odziedziczyć cesarstwo w całości. Karol zmarł w 814 roku, jednak wcześniej zdążył własnoręcznie koronować Ludwika na cesarza.
 Pod rządami Ludwika I Pobożnego imperium Franków zaczęło się rozpadać, głównie z powodu waśni rodzinnych, oraz problemów, jakie nastręczało rządzenie tak rozległym państwem. Wydawało się, że cały wysiłek Karola, mający na celu zjednoczenie chrześcijańskiej Europy, pójdzie na marne i musiało upłynąć jeszcze trochę czasu, zanim zainicjowany przez niego porządek feudalny rozwinął się i utrwalił.
 
 
 
 Pomimo ciągłych najazdów z zewnątrz, na początku XI w. średniowieczna Europa zaczęła nabierać coraz wyraźniejszych kształtów , a feudalizm stal się dominującym na tym obszarze systemem społecznym.
 
 Średniowiecze i „Średniowieczny" to bardzo przydatne, terminy. służące do opisania okresu historii europejskiej od V do XV wieku. czas rozkwitu i schyłku średniowiecza (XI-XV w.) stanowi przełomowy moment w rozwoju politycznym i kulturowym starego kontynentu. Na jego początku, po wielu
 stuleciach wyniszczających najazdów z zewnątrz, zaczęło wyłaniać się nowe oblicze i środkowej Europy. w ciągu następnych wieków, po licznych wzlotach i upadkach.
 energię swoich byłych najeźdźców - rozpoczęła spektakularną ekspansję, która zmieniła porządek całego świata.
 
 Europa długo pozostawała kontynentem ubogim w surowce, ze słabym systemem komunikacyjnym, ledwie łączącym małe i rozproszone skupiska ludzkie. Z tego powodu nie rozwijał się handel i większość społeczności była samowystarczalna, produkując na własny użytek żywność, narzędzia i inne niezbędne artykuły. Pieniądz nie był powszechnie używanym środkiem płatniczym i obowiązywał handel wymienny . W sposób nieunikniony społeczności europejskie były bardzo podatne na klęski nieurodzaju i najazdy łupieżców, takich na przykład jak Wikingowie, którzy drogą rzeczną zapuszczali się daleko w głąb kontynentu. plądrując i niszcząc wszystko na swojej drodze. Niezbędna była odpowiednia ochrona, jednak centralna władza często zbyt słaba i odległa - nie była w stanie jej zapewnić. kiedy zachodziła taka potrzeba.
 
 Te czynniki zaważyły na sposobie. w jaki na początku XI w. zaczęły organizować się społeczności europejskie. W wyniku zmian wyłonił się system, który nazwano później systemem feudalnym, lub feudalizmem. Jego powstanie nie było dziełem czyichś celowych zabiegów, lecz rezultatem dobrowolnego poddawania się jednostek władzy lokalnych przywódców, w nadziei uzyskania upragnionej ochrony.
 Feudalne stosunki władzy regulowane były uroczystą przysięgą, w której możnowładca (senior) obiecywał swoim podopiecznym (wasalom) ochronę, w zamian za co ci drudzy składali mu hołd i przyrzekali swoją lojalność. W ten sposób lokalny władca pozyskiwał cennych sprzymierzeńców, jednak żeby faktycznie zapewnić im opiekę, sam poddawał się władzy potężniejszego seniora, który z kolei poszukiwał opieki kogoś jeszcze silniejszego od siebie. W wyniku tego, powstała hierarchiczna drabina zależności, na szczycie której znajdował się król, będący najwyższym seniorem (suwerenem). któremu hołd składali najpotężniejsi możnowładcy królestwa. Charakterystyczne dla systemu feudalnego było powiązanie instytucji władzy z dwoma innymi ważnymi instytucjami społecznymi - własnością dóbr ziemskich i służbą wojskową. W zamian za przysięgę wierności i zobowiązanie do określonych świadczeń, wasal otrzymywał 0d seniora obszar ziemski do własnego użytkowania. Obszar taki nosił nazwę lenna lub feudum (stąd ..feudalizm"). Tego typu praktyki rozprzestrzeniały się w dół drabiny społecznej i - przynajmniej teoretycznie - król był właścicielem całej ziemi w państwie, którą oddawał w lenno magnatom, a ci z kolei otrzymane tereny przekazywali w posiadanie swoim wasalom.
 
 Głównym zobowiązaniem wasala było świadczenie służby militarnej. Przez określoną liczbę dni w roku możnowładcy zobowiązani byli do przebywania wraz z uzbrojonymi oddziałami przy boku króla. Miało to zapewnić ochronę królestwu, które nie dysponowało wystarczającymi zasobami, żeby móc utrzymywać stacjonarną armię. Magnaci byli w stanie wywiązać się ze złożonego zobowiązania i zmobilizować wymaganą liczbę ludzi, dzięki swoim ogromnym lennom, które oddawali w użytkowanie następnym wasalom, zobowiązującym się do służby wojskowej na ich rzecz. Także w tym przypadku system zależności rozciągał się dalej, z wasala na wasala.
 Na dole feudalnej piramidy stal rycerz , który otrzymywał lenno pozwalające mu utrzymać siebie, swój oręż oraz wielkiego konia. zdolnego unieść mężczyznę w pełnym uzbrojeniu. Do obowiązków rycerza należało towarzyszenie swojemu seniorowi podczas służby na rzecz króla, wspomaganie go w lokalnych konfliktach, wreszcie sprawowanie mniej lub bardziej pokojowych funkcji w jednym z zamków - stanowiących symbol feudalnej władzy.
 
 Rycerze byli ulubionymi bohaterami średniowiecznego romansu, Natomiast chłopów traktowano niemal tak, jak zwierzęta pociągowe, chociaż to waśnie na ich pracy opierała się cała struktura ustroju feudalnego. Chłopi nie byli niewolnikami, jednak nie mogli bez pozwolenia opuszczać ziemi swego pana. Za opiekę jaką roztaczał on nad nimi, musieli oni oddawać mu daninę, składającą się z części swoich zbiorów i żywego inwentarza. oraz odpracowywać pańszczyznę. Oprócz posiadania władzy militarnej i ekonomicznej, właściciel ziemi był sędzią, wyrokom którego rzadko kiedy mogli się chłopi przeciwstawić. Dodatkowo musieli oni przeznaczać jedną dziesiątą swoich zbiorów - znaną jako dziesięcina - na rzecz Kościoła.
 
 Także Kościół stanowił ważny element średniowiecznego systemu feudalnego. Tak jak inni lennicy , arcybiskupi, biskupi i przeorzy klasztorów otrzymywali w swoje władanie królewskie grunty oraz posiadali własnych wasali i chłopów. Rozbieżność pomiędzy duchową i doczesną rolę Kościoła była przyczyną wielu konfliktów tego okresu. Wynikało to z faktu, że przedstawiciele hierarchii kościelnej byli z jednej strony poddanymi króla, z drugiej natomiast znajdowali się pod zwierzchnictwem papieża. Dochodziło w związku z tym do różnicy zdań, dotyczącej na przykład tego, komu należy się przywilej mianowania na kościelne stanowiska, piastowanie których wiązało się z posiadaniem znaczącej władzy o charakterze pozareligijnym.
 W rzeczywistości, pomimo pozornej sprawności, system feudalny, ze swoimi hołdami i pisemnymi umowami, krył w sobie wiele potencjalnie konfliktowych sytuacji, Władcom trudno było w pełni kontrolować magnatów. którzy sprawowali bezpośrednią władzę na swoich terytoriach i wraz z nastaniem lenna dziedzicznego wzmocnili system lokalnej podległości. Jeżeli jakiś ambitny kró1 chciał wzmocnić swoją władzę, lub jakiemuś słabemu całkowicie wymknęła się ona spod kontroli, często dochodziło do buntu ze strony któregoś z silniejszych wasali. W przypadku, kiedy władza kró1ewska była bezsilna - na przykład kiedy korona została odziedziczona przez dziecko - mogło dojść do wewnętrznych konfliktów pomiędzy możnowładcami. Dlatego rebelie, bunty i wojny domowe były w okresie Średniowiecza zjawiskiem bardzo częstym.
 
 Oprócz konfliktów na tle posłuszeństwa, system feudalny pociągał za sobą liczne paradoksy prawne. Komu na przykład podlegał ktoś, kto miał w swoim władaniu lenna dwóch różnych seniorów, albo jeszcze gorzej - dwóch różnych królów?, Problem komplikował się jeszcze bardziej, kiedy król jakiegoś państwa był wasalem innego króla, mając na swoim utrzymaniu jego lenna. Na przykład Wilhelm I Zdobywca nie podlegał nikomu jako król Anglii, jako książę Normandii winien był jednak posłuszeństwo królowi Francji, Przez wieki królowie Anglii znajdowali się w podobnej. uwłaczającej ich godności sytuacji.
 Feudalizm zachowywał swoją spójność jako forma organizacji militarnej jedynie w przypadku krótkich kampanii, najlepiej mających na celu odparcie najazdu z zewnątrz. Bardziej ambitne cele były trudne do osiągnięcia ze względu na ograniczony zakres feudalnych zobowiązań. Wasale często odmawiali walki poza granicami kró1estwa, twierdząc, że nie należy to do ich obowiązków. Jeżeli już na taką walkę przystawali, mieli prawo wrócić do domu po upływie 40 dni, z czego często korzystali, bez względu na rozwój sytuacji wojennej. W tej sytuacji władcy, jeżeli tylko mogli sobie na to pozwolić, zaczęli coraz chętniej korzystać z usług płatnych żołnierzy najemników. Także wielu wasali, szczególnie od momentu upowszechnienia się lenna dziedzicznego, przeobraziło się z rycerzy w szlachtę, która wołała płacić podatki, niż samemu służyć w czasie wojny.
 
 Biorąc pod uwagę ograniczoną ilość środków i niewielką mobilność władców, zrozumiale staje się, dlaczego ogromne imperium europejskie zbudowane przez króla Franków Karola Wielkiego było nietrwale i opierało się wyłącznie na wyjątkowej osobowości i ogromnym autorytecie swego władcy. Jednak nawet Karol Wielki miał problemy z utrzymaniem w ryzach swoich magnatów, a za czasów panowania jego syna Ludwika I Pobożnego (814-840) imperium Franków stało się widownią licznych buntów i wojen domowych. W trzy lata po śmierci Ludwika cesarstwo zostało podzielone pomiędzy jego synów (Verdun). Wkrótce nastąpił wyraźny podział na część wschodnią i zachodnią - z odrębnymi językami i zwyczajami - kładący podwaliny pod przyszłe Niemcy i Francję.
 Władze centralne były tak słabe, że wiele francuskich prowincji i niemieckich księstw zachowało faktyczną niezależność. W IX i we wczesnym X w. chrześcijańska Europa znajdowała się w trudnej sytuacji i była bliska upadku w wyniku okrutnych najazdów z zewnątrz. Na południu zagrożenie stanowiła agresywna potęga Islamu. Chrześcijanie kontrolujący północne tereny Hiszpanii mogli zostać wyparci przez rozprzestrzeniającą się ekspansję muzułmanów. Zwycięska flota arabska zdobyła Sycylię, która mogła posłużyć jako przyczółek wypadowy do podboju całego kontynentu. Europa środkowa nękana była przez Madziarów (dzisiejszych Węgrów). pogańskich jeźdźców ze wschodu. Równie groźni Wikingowie terroryzowali wybrzeża zachodniej Europy. Żeglując wzdłuż rzek w głąb stałego lądu i zakładając w niektórych miejscach swoje osady.
 
 Jednak chrześcijańska Europa wyszła z tych opresji obronną ręką, pokonując lub asymilując swoich wrogów. Na początku X w. Wikingowie, którzy osiedlili się w Anglii i Normandii. zostali nawróceni na chrześcijaństwo i w efekcie końcowym przyjęli zachodnioeuropejski styl życia, stając się częścią społeczności angielskiej i francuskiej. Do końca tego wieku większość ich skandynawskiej ojczyzny także została nawrócona. Na wschodzie król niemiecki Otton I ostatecznie pokonał Madziarów w bitwie nad rzeką Lech (933). Także i oni w ciągu najbliższych lat przeszli na chrześcijaństwo, które miało w tej chwili otwarta drogę do dalszej ekspansji na wschód.
 Islam, którego cywilizacja wciąż stała wyżej od cywilizacji chrześcijańskiej Europy, nie został pokonany ani nawrócony, jednak jego ekspansja osłabła. Sycylia została odzyskana przez Normanów, potomków Wikingów. którzy osiedlili się w Normandii. Okazali się oni twardym i śmiałym narodem, który w 1066 r. podbił Anglię, podporządkował sobie część Włoch, a następnie odegrał znaczącą rolę w wyprawach krzyżowych. Ze względu na rozwój nowego ustroju. szczególnie istotne było zdobycie przez nich Anglii. na terytorium której Wilhelm Zdobywca wprowadził bardzo rygorystyczny system feudalny.
 
 W X w. następcy Karola Wielkiego wymarli bezpotomnie. zarówno w Niemczech jak i we Francji. Jednak idea zachodnioeuropejskiego cesarza, koronowanego przez papieża. nigdy całkowicie nie wygasła. W 962 r. po swoim wielkim zwycięstwie nad Madziarami i udanej inwazji na Włochy, Otton 1 koronował się w Rzymie na cesarza. Od tej chwili królowie niemieccy mieli zaszczyt sprawować funkcję Cesarza Rzymskiego i nosili brzemię konieczności utrzymania kontroli zarówno nad Niemcami, jak i północnymi Włochami. I chociaż Otton I i jego następcy dysponowali wystarczającą silą, by mianować i odwoływać papieży, w XI w. papiestwo znalazło sposoby by się temu przeciwstawić. Dało to początek pokrętnym i często wrogim stosunkom między cesarzami i głowami kościoła, które stały się przyczyną wielu dramatycznych konfliktów epoki średniowiecznej. Chyba najbardziej dramatycznym epizodem były upokarzające przeprosiny. złożone w zimie 1077 r. w Kannosie, do jakich po jednym ze sporów zmuszony został przez papieża Grzegorza VII cesarz Henryk 1V.
 0d XI w. ekspansja Europy stała się coraz bardziej widoczna, Zwiększała się populacja ludności. zaczęto uprawiać coraz więcej ziem, wzrastało znaczenie miast i handlu, Przedstawiciele wielu różnych warstw społecznych - od chłopów po rycerzy - domagali się większych swobód. Pewność siebie z jaką rozwijała się Europa Zachodnia, doprowadziła do tego, że do końca tego wieku jej mieszkańcy poczuli się na tyle silni, by podjąć zbrojną wyprawę na Bliski Wschód - słynną pierwszą krucjatę.
 
 
 
 Królowie Francji, których znaczenie było z początku niewielkie, stopniowo zdołali stworzyć silną monarchię. Główną przeszkodą na drodze do dalszej ekspansji stały się terytoria będące w posiadaniu królów angielskich, o które toczono zacięte boje.
 
 W IX wieku potężne imperium Karola Wielkiego rozpadło się. Jedna z jego części, zachodnie tereny imperium Franków. stały się kró1estwem rządzonym przez jedną z linii Karolingów - potomków Karola. Z czasem jednak dynastia stawała się coraz słabsza, aż wreszcie autorytet kró1ewski mocno podupadł. Kiedy zmarł ostatni z Karolingów, a wasale wybrali kró1em Hugona Kapeta, jego władza ograniczała się jedynie do Ile-de-France, niewielkiego obszaru wokół Paryża. Wasale Hugona przede wszystkim książęta Normandii, sprawowali władzę nad większymi terytoriami niż ich suweren.
 
 Pierwsi Kapetyngowie z trudem utrzymywali się u władzy. Jednak, jak się później okazało, dynastia ta miała rządzić Francją do 1328 r., wzmacniając władzę królewską i poszerzając terytorium państwa, Przedstawiciele Kapetyngów mieli to szczęście, że byli długowieczni, co na długo zapewniało ciągłość jednej linii politycznej, Ponadto , każdy król z tej dynastii przeprowadzał przed śmiercią koronację syna, co zapobiegało ewentualnym konfliktom na tle sukcesji.
 W średniowieczu autorytet królewski miął decydujące znaczenie dla państwa, jednak, chociaż nie wszyscy Kapetyngowie byli dobrymi władcami, w końcu XI i początkach XII wieku królewskie posiadłości systematycznie powiększały się.
 Pod rządami uzdolnionego władcy Ludwika VII (1108-37) samowola możnowładców w obrębie posiadłości królewskich została zahamowana, a centralne stanowiska administracyjne przyznane zostały osobom niższego urodzenia, jednak całkowicie oddanym Koronie. Wśród nich pierwsze miejsce przypadło opatowi St.-Denis. Sugerowi, który przeszedł do historii także jako inicjator budowy pierwszego kościoła gotyckiego.
 Polityczna sytuacja we Francji skomplikowana została przez księcia Normandii Wilhelma, który w 1066 roku dokonał podboju Anglii. Jako posiadacz ziem na terenie Francji, Wilhelm pozostawał wasalem francuskich królów, jednak jego posiadłości brytyjskie czyniły zeń potencjalnie niebezpiecznego przeciwnika Korony . Znaczenie książąt wzrosło jeszcze, kiedy związki małżeńskie doprowadziły do powstania imperium Plantagenetów, w którym Henryk XI sprawował władzę nad Anglią, a także nad Normandią, Bretanią. Andegawenią i Akwitanią, stanowiącymi ponad połowę terytorium całej Francji.
 
 Jednym z najwybitniejszych Kapetyngów był Filip 11 August (1180-1223). który od momentu wstąpienia na tron, w wieku piętnastu lat, okazał się być władcą przebiegłym, realistycznie podchodzącym do polityki. Najpierw sprzymierzył się on z Henrykiem XI, w celu pokonania innych wrogów, a następnie podburzył przeciw niemu jego synów.
 Wprawdzie nie poczynił on postępów w kierunku osłabienia władzy bezpośredniego następcy Henryka. walecznego Ryszarda Lwie Serce, jednak już w okresie panowania Jana Bez Ziemi (1199-1216) sprytnie wykorzystał fakt. że prawo do władzy tego króla było kwestionowane przez księcia Bretanii. Wykorzystując swoją pozycję suwerena do tego, by podsycać konflikt, Filip ogłosił w końcu konfiskatę ziem Jana i rozpoczął podbój Normandii, Anjou i innych jego posiadłości w północnej Francji, Przegrana Jana w bitwie pod Bouvines w 1214 roku oznaczała ostateczną utratę tych terenów.
 Pragnąc skonsolidować swoje główne nabytki terytorialne. Filip pozostawił w gestii Simona de Montfort i innych możnowładców północnych sprawę nowej krucjaty religijnej, do której nawoływał papież. Tym razem jednak nie chodziło o walkę z muzułmanami, lecz z albigensami - heretycką sektą, która zyskała szeroką popularność w Langwedocji na południu Francji. Żądni łupu baronowie krwawo rozprawili się z albigensami, doprowadzając równocześnie do ruiny ich kraj, a także niszcząc unikalną kulturę jaka ukształtowała się w tym regionie. W 1271 r. nastąpiło przyłączenie Langwedocji do Korony francuskiej.
 W XIII wieku Francja stała się kulturalnym centrum Europy , słynącym ze swoich teologów i pisarzy, a także wspaniałych katedr w Chartres, Reims czy Amiens. Ludwik IX ( 1226-70), który został kanonizowany w 1297 roku, uważany był za idealnego władcę średniowiecznego i inni monarchowie wybierali go jako arbitra w swoich sporach. Także i on konsekwentnie dążył do umocnienia królewskiej supremacji Francji.
 
 Wnuk Ludwika, Filip IV (1285-1314), który otrzymał przydomek Piękny, różnił się charakterem od swego dziada - cechowała go ambicja i brak skrupułów, Za jego panowania odnowił się konflikt z władcami Anglii, jednak nie powiodła się próba konfiskaty ziem Edwarda I w południowo-zachodniej Francji. Początkowo nie udała się także próba podporządkowania sobie Flandrii, a przegrana bitwa pod Courtrai w 1302roku pokazała, że jazda konna złożona z rycerzy przestała być niezwyciężoną siłą, za jaką uważano ją do tej pory . Jednak tryumf Filipa w konflikcie z najbardziej stanowczym papieżem średniowiecza, Bonifacym VIII, dowiódł siły władcy i tworzącego się państwa o charakterze narodowym. Pod wieloma względami kościół francuski stał się podległy władzy królewskiej, do czego przyczynił się wybór Francuza, Klemensa V na papieża. Filip finansował swoją kosztowną politykę ekspansji, ograbiając Żydów i przejmując bogactwa templariuszy, którzy zmuszeni zostali do przyznania się do zbrodni i bluźnierstw, co stanowiło pretekst do zlikwidowania zakonu.
 Ostatnim władcą z głównej linii Kapetyngów był Karol IV (1322-28), po którym tron odziedziczył Filip VI ( 1328-50) z dynastii Walezjuszy. Odziedziczył on silną monarchię, pod kontrolą której jednak wciąż nie znajdowała się Bretania, Flandria i władana przez Anglików południowo-zachodnia Francja, Poza tym. mimo że osiągnięto pewien stopień jedności w państwie, niektórzy członkowie rodziny królewskiej, przede wszystkim książęta Burgundii, ciągle dysponowali potencjalnie niebezpieczną dla króla władzą. Wszystkie te problemy wkrótce dały o sobie znać, w rezultacie czego doszło do wybuchu wojny stuletniej między Francją i Anglią.
 
 
 
 W okresie średniowiecza na czele świata chrześcijańskiego stali równocześnie papież i cesarz. Konflikty pomiędzy instytucjami papiestwa i cesarstwa w istotny sposób wpłynęły na dalszy rozwój historii europejskiej.
 
 W czasie kilku stuleci po upadku imperium papiestwo umocniło swoją pozycję lidera kościoła w Europie. W poszukiwaniu silnego sprzymierzeńca zwróciło się ono najpierw w stronę Franków, których król - zwycięski Karol Wielki - został koronowany na cesarza przez papieża Leona III. Po tym, jak imperium Karolingów rozpadło się, podobna rola została powierzona królowi niemieckiemu Ottonowi I, którego koronowano na cesarza w 962 r. Nowe imperium - zwane później Cesarstwem Rzymskim Narodu Niemieckiego było mniejsze od państwa Franków i obejmowało terytorium Niemiec i północnych Włoch. Niemniej jednak cesarz uznawany był za świeckiego przywódcę chrześcijaństwa, a w związku z tym za obrońcę i partnera papieża.
 
 Jednak pozycja pierwszych cesarzy była nadrzędna wobec papieży. Często interweniowali oni w czasie burzliwych elekcji na stanowisko głowy kościoła. nie wahali się również odsunąć od władzy papieża, którego uznali za nieodpowiedniego i mianować na jego miejsce nowego. Ostatnim z cesarzy, który tak właśnie postąpił był Henryk III (1039-56), zwolennik reformy klunickiej wewnątrz Kościoła. Reforma nabrała rozpędu, kiedy kuzyn Henryka, papież Leon IX (1049-54) energicznie zajął się jej realizacja, podróżując i zwalczając wszelkie przejawy nadużyć wśród kleru. Dzięki temu znacznie wzrósł autorytet władzy papieskiej. Mikołaj 11 ( 1059-61 ) założył w Rzymie kolegium kardynałów (konklawe). będącego ciałem wybieranym papieża, co położyło kres nieporozumieniom w tej kwestii pomiędzy dostojnikami kościelnymi a cesarstwem. Stanowiło to jednak dopiero wstępna fazę walki papiestwa o wyzwolenie się spod wpływów świeckich, po której nastąpił otwarty konflikt, Cesarze przez długi okres rezerwowali sobie prawo wyboru biskupów w obrębie swoich królestw, Nadanie urzędu biskupa odbywało się w drodze ceremonii zwanej inwestyturą, na wzór hołdu przekazania lenna wasalowi przez seniora. Przywilej ten miał dla cesarstwa duże znaczenie, ponieważ w rękach biskupów skupiała się istotna część władzy oraz majątek (lenno), który w przeciwieństwie do świeckich lenników - nie przechodził prawem dziedziczenia na ich potomków, Jednak w 1075 roku papież Grzegorz VII potępił inwestyturę i wezwał cesarza Henryka IV do Rzymu w celu śledztwa dotyczącego spraw majątkowych cesarstwa.
 Henryk odpowiedział próbą obalenia papieża, co zakończyło się ekskomuniką, czyli klątwą, pozbawiającą cesarza prawa do uczestniczenia w Życiu Kościoła. Pozycja Henryka była osłabiona buntami w Niemczech, gdzie niepokoje z papiestwem. Zagrożony ze wszystkich stron, cesarz udał się do Canossy we Włoszech. gdzie przez trzy dni czekał boso, na śniegu, na przebaczenie papieża. Ten słynny epizod stał się symbolem potęgi papiestwa, jednak nie stanowił on końca konfliktu. W rzeczywistości Henryk upokorzył się jedynie po to, by podzielić swoich wrogów, a walka o wpływy pomiędzy cesarstwem i papiestwem trwała długo po jego i Grzegorza śmierci. Ostatecznie konkordat wormacki (1122 rok) zakończył spór o inwestyturę sukcesem papiestwa.
 Długi i wyczerpujący konflikt wydobył na światło dzienne słabe punkty cesarstwa. Jednym z nich była gorsza pozycja cesarzy w porównaniu z niemieckimi książętami. wynikająca z faktu, że tron cesarski nie był dziedziczony, lecz obejmowany w drodze elekcji. Drugim - praktyczna niemożliwość utrzymania kontroli równocześnie nad Niemcami i północnymi Włochami, usiłowanie czego było fatalnym błędem wielu cesarzy.
 
 
 
 Walka o władzę zaostrzyła się, kiedy na tronie cesarskim zasiedli przedstawiciele rodu Hohenstaufów. Fryderyk I Barbarossa (1152-90) był uzdolnionym dowódcą, jednak jego ambitnym planom stanęły na przeszkodzie bunty wewnątrz Niemiec, niechęć podporządkowania się ze strony miast lombardzkich (północne Włochy) oraz wrogość papiestwa.
 W tym czasie wrogość ta miała już prawie wyłącznie charakter polityczny, oparty na pragnieniu rozszerzenia terytoriów kontrolowanych przez papieża w środkowych Włoszech oraz chęci usunięcia jakiejkolwiek obcej potęgi z półwyspu. Do tych dwóch celów niezmordowanie dążył papież Innocenty III (1 198-1216), który w swoich roszczeniach posunął się najdalej, przyznając sobie prawo do odsuwania od władzy niesubordynowanych władców i powoływania na ich miejsce nowych.
 Kolejnym zagrożeniem dla papiestwa było małżeństwo, które spowodowało połączenie południowych Włoch i Sycylii z cesarstwem, Po latach wojen domowych i papieskich intryg, Innocenty poparł w końcu młodego Mohenstaufa, który stal się cesarzem Fryderykiem 11 (121 1-50).Było to z jego strony błędem, gdyż Fryderyk okazał się w przyszłości stanowczym i konsekwentnym przeciwnikiem władzy papieskiej. Swoje południowowłoskie posiadłości zamienił w sprawnie działające, scentralizowane państwo i przez jakiś czas zdawał się utrzymywać kontrolę zarówno nad Niemcami jak i Włochami.
 Ostatecznie jednak zgubiła go jego własna ambicja i zbyt szeroka skala prowadzonych przez niego działań. Został zdetronizowany, a jego śmierć oznaczała koniec linii Hohenstaufów. Południowe Włochy dostały się w inne ręce, a możliwość sprawowania cesarskiej kontroli nad Italią została ostatecznie przekreślona.
 W pewnym sensie papiestwo wyszło z konfliktu zwycięsko. Chociaż zaangażowanie w sprawy polityczne znacznie nadwerężyło jego duchowy autorytet, udało mu się przetrwać i zachować swoje posiadłości terytorialne (do XIX w). W rezultacie Niemcy i Włochy nie zjednoczyły się i stały się, obok Anglii, Francji i Hiszpanii, państwami o charakterze narodowym, co miało istotne konsekwencje dla historii Europy.
 
 Wszystkie przedstawione zdarzenia miały niewątpliwy wpływ na obraz Europy wczoraj, jak i dziś.
 
 Mądre zakończenie, nieprawdaż?
 
 Napisane na podstawie pisma "Świat Wiedzy"

Czy tekst był przydatny? Tak Nie

Przeczytaj podobne teksty

Opracowania powiązane z tekstem

Kultura średniowiecznej Europy

Czas czytania: 45 minut

Podobne tematy