Stanisław Hieronim Konarski

Stanisław Hieronim Konarski urodził się w 1700 roku we wsi Żarczyce koło Małogoszczy. Pochodził ze starego rodu szlacheckiego. W Piotrkowie u ojców Pijarów pobierał pierwsze nauki, a złożywszy śluby zakonne wykładał w szkołach pijarskich. Celem pogłębiania wiedzy wyjechał do Rzymu, studiował tam teologię, historię. W Paryżu zajmował się tamtejszym systemem oświaty i wychowania młodzieży. Po powrocie do Polski przystąpił do dzieła reformy zacofanego szkolnictwa prowadzonego przez zakony uwieńczony powodzeniem. W założonej przez siebie w 1741 roku w Warszawie elitarnej szkole Collegium Nobilium wprowadził rozumowe metody nauczania bez wkuwania na pamięć, naukę języka ojczystego, historię, geografię, prawo, matematykę. Ponadto uczono w niej języków obcych, zwłaszcza francuskiego, wprowadzono taniec i gimnastykę. Program był przystosowany do potrzeb życia i jako cel stawiał wdrożenie poczucia obowiązku obywatelskiego. Collegium Nobilium wykształciło wielu działaczy politycznych, stało się wzorem do reformowania innych kolegiów pijarskich, a potem mimo silnych oporów, podobnemu przekształceniu uległy także kolegia jezuickie. Dziś wydaje się nam to czymś zupełnie naturalnym, ale wówczas była to wielka rewolucja szkolnictwa. W szkołach objętych reformą Konarskiego wychowywano młodzież w duchu patriotycznym. Tematy wypracowań mówiły o szkodliwości zrywania sejmów o konieczności zrywania sejmów. Konarski rozszerzył grywania przez uczniów sztuk teatralnych. Usilnie walczył w swych szkołach o czystość języka zepsutego makaronizmami. W 1741 roku ogłosił rozprawkę "O poprawie wad wymowy", oraz czterotomowy traktat "O skutecznym rad sposobie albo o utrzymaniu ordynaryjnych sejmów". W dziele tym przeprowadził krytykę liberum veto. Tworzył także utwory o charakterze dydaktycznym, jak "Mowa o kształtowaniu człowieka poczciwego i dobrego obywatela". Zmarł w 1773 roku w Warszawie. Ostatni król Polski Stanisław Poniatowski na jego cześć wybił medal z napisem: "Temu, który ośmielił się być mądrym"