Mejoza

MEJOZA [gr.], kariokineza redukcyjna, podział redukcyjny, podział jądra komórkowego prowadzący do redukcji liczby chromosomów w powstających komórkach o połowę w stosunku do innych komórek ciała; zachodzi przy powstawaniu gamet u zwierząt tkankowych oraz zarodników lub ich odpowiedników u roślin; zapewnia stałość zespołu chromosomów w kolejnych pokoleniach zapobiega podwajaniu się ich liczby przy zapłodnieniu.

Mejoza obejmuje 2 sprzężone kolejne podziały jąder, podobne do mitozy, ale chromosomy dzielą się tylko raz. W profazie pierwszego podziału mejotycznego (właściwy podział redukcyjny) zachodzi koniugacja chromosomów, tj. łączenie się chromosomów homologicznych w pary, zw. biwalentami; ponieważ każdy chromosom jest podzielony na 2 chromatydy, biwalent składa się z 4 chromatyd; w dalszym etapie podziału do biegunów wrzeciona podziałowego rozchodzą się chromosomy (a nie chromatydy, jak w mitozie); obydwa jądra potomne (tzw. interfazowe) otrzymują więc o połowę mniejszą liczbę chromosomów niż jądro wyjściowe i zawierają tylko po 1 chromosomie z każdej pary; stanowi to wyjaśnienie prawa czystości gamet ( Mendla prawa); po krótkim okresie interfazowym zachodzi drugi podział mejotyczny, w których chromosomy każdego z jąder dzielą się tak, jak w mitozie; cytoplazma może dzielić się po pierwszym podziale jądra lub po zakończeniu obu; ostatecznie w wyniku mejozy z 1 komórki diploidalnej powstają 4 komórki haploidalne. W mejozie następuje też niezależna, przypadkowa segregacja chromosomów ( segregacja , genet.); tłumaczy ona drugie prawo Mendla niezależnego dziedziczenia się cech i powoduje, w połączeniu z procesem crossing-over, powstawanie nowych kombinacji genów ( rekombinacja, genet.). Odkrycia dotyczące mejozy (koniec XIX i pocz. XX w.) są związane gł. z nazwiskami: W. Mayzela, Th. Boveriego, Th.H. Montgomery'ego, F.A. Janssensa, C.D. Darlingtona.