Wierność idei, samemu sobie i drugiemu człowiekowi - motyw wierności

Słowo wierność oznacza oddanie, przywiązanie. Motyw wierności pojawia się w niemal każdej epoce literackiej. Bohaterowie są wierni Bogu, ludziom bądź głoszonym przez siebie ideałom. Dla niech gotowi są poświęcić swoje życie, marzenia i pragnienia. Rezygnują ze wszystkiego, co posiadają i pokonują wszystkie przeciwności losu, jakie stają i na drodze, aby osiągnąć zamierzony cel.

Motyw wierności pojawia się w biblijnej „Księdze Hioba”. Główny bohater poematu żyje szczęśliwie i dostatnio, nie ma żadnych zmartwień, nie wie co to ból, rozpacz. Jest sprawiedliwy i bogobojny. Szczerze czci i kocha Boga, ufa mu bezgranicznie. Bóg jest dumny, że ma tak oddanego sługę jednak za namową szatana wystawia Hioba na próbę. Bohater pozbawiony zostaje majątku, umierają jego dzieci a on sam zostaje dotknięty trądem. Hiob narzeka na swój los, nie rozumie, dlaczego poddany zostaje tak ciężkiej próbie, ale nie poddaje się w swej wierze, nadal ufa Bogu i jest mu wierny. Buntując się przeciwko swojemu losowi nigdy nie obraża Boga. Wystawiony na próbę Hiob wytrwał wszystkie cierpienia, jakie zesłał na niego Stwórca, w nagrodę Bóg przywrócił mu zdrowie, obdarzył majątkiem i dał mu nową rodzinę. Hiob jest przykładem człowieka nigdy nietracącego wiary. Jest cierpliwy w cierpieniu, traktuje wiarę jako najważniejszą rzecz dla każdego człowieka.

W antycznym micie o Prometeuszu także obecny jest motyw wierności. Tytułowy bohater ulepił człowieka z gliny zmieszanej z łzami i tchnął w niego duszę z ognia niebieskiego. Człowiek jednak był słaby, nagi i nie umiał się bronić. Prometeusz pragnąc mu pomóc, wykradł bogom ogień niebieski i zaniósł go ludziom na ziemię. Od tej pory mogli się ogrzać, ugotować strawę, obronić. Bohater stworzył człowieka i pomagał mu bezinteresownie. Za bunt przeciw bogom został srogo ukarany. Rozgniewany Zeus kazał go przykuć do skał Kaukazu gdzie wygłodniały sęp wyjadał mu wciąż odrastającą wątrobę. Prometeusz jest przykładem skrajnego i bolesnego poświęcenia dla ludzkości. Poświęcił się dla idei, w którą wierzył, a jego postępowanie miało na celu dobro całej zbiorowości. Prometeusz ze swoją dobrocią, opiekuńczością przypomina biblijnego Boga. Poświęcając się dla ludzi postępuje podobnie jak Chrystus. Do dziś istnieje pojęcie prometeizmu, poświęcenia się dla innych, cierpienia dla dobra ogółu, narodu, ludzkości.

Kolejnym utworem, w którym występuje motyw wierności jest „Antygona” Sofoklesa. Tytułowa bohaterka była córką Edypa, dawnego króla Teb. Miała ona dwóch braci. Jeden z nich – Polinejkes zawarł przymierze z wrogami Teb, drugi Etokles, stanął po stronie obrońców grodu. Obaj zginęli w bratobójczej walce. Kreon, król Teb, nakazał pochować Etoklesa z honorami, natomiast ciał drugiego brata jako zdrajcy zostawić ptakom na pożarcie. Antygona mimo surowego zakazu postanowiła pochować ciało brata. Bohaterka kierowała się siostrzaną miłością, czuła, że pochowanie Polinejkesa zgodnie z zasadami religijnymi należy do jej obowiązku. Kochała obu zmarłych braci, dla niej nigdy nie było różnicy między nimi. Działała zgodnie ze swoim sumieniem. Wierzyła w swoje ideały, postępowała zgodnie ze swoim własnym poczuciem co jest słuszne, nie przejmując się zewnętrznymi nakazami. Była zdecydowana, niezłomna, odważna i przekonana o słuszności swoich racji. Sam fakt przynależności brata do królewskiego rodu był dla niej wystarczającym motywem do podjęcia decyzji. Była bardzo nieustępliwa, sprowokowała władcę do wydania wyroku śmierci. Idąc na śmierć przekonana była o swojej niewinności i z godnością przyjęła cierpienie. Antygona umarła, nie poniosła jednak klęski. Moralnie zwyciężyła nad Kreonem. Do końca życia wierzyła w słuszność swojego postępowania.

Motyw wierności jawi się także w średniowiecznej „Legendzie o świętym Aleksym”. Tytułowy bohater pochodził ze znakomitego, książęcego rodu rzymskiego. Porzucił swój rodzinny dom, odrzucił bogactwo i luksusowe życie. Pozostawił także młodą żonę, składając śluby czystości. Rozdał wszystko, co posiadał ubogim a sam został żebrakiem. Wierzył w Boga i był mu całkowicie oddany. Jego wiara była prosta i całkowicie pozbawiona wątpliwości. Konsekwentnie realizował swoje postanowienia, pokonują pokusy i słabości. Życie doczesne traktował jako etap na drodze do wieczności. Aleksy był przykładem idealnego ascety, dla którego ważna jest tylko wiara w Boga i życie wieczne. Wierzył, że poprzez cierpienia umacniał swoją wiarę i zbliżał się do Boga. W nagrodę za bezgraniczną wierność, oddanie Bogu i męczeński żywot jego dusza została natychmiastowo wzięta do nieba a martwe ciało Aleksego nabrało uzdrowicielskiej mocy. W średniowieczu ideał ascety był bardzo rozpowszechnionym wzorcem osobowym. Aleksy stanowił jednak pod pewnymi względami wyjątek. Jego wiara i śmierć były ciche i ukryte przed ludźmi. Odchodząc z tego świata oddał duszę swemu Stwórcy.

Ostatnim utworem, w którym możemy odnaleźć motyw wierności jest pochodząca ze średniowiecza „Pieśń o Rolandzie” . Tytułowy bohater, postać historyczna, był wybitnym rycerzem Karola Wielkiego. Brał udział w walkach z pogańskimi Saracenami w Hiszpanii w obronie chrześcijaństwa. Roland był wzorem średniowiecznego rycerza. Był wierny zasadom etyki, skupiał w sobie cechy najbardziej cenione, takie jak szlachetność męstwo, waleczność i odwaga. Był także pobożny i wierny Bogu, królowi i ojczyźnie. Najważniejszą wartością dla niego był honor oraz sława rycerska. Kierując się zasadami kodeksu rycerskiego, bał się utraty dobrego imienia. Dlatego też odmówił wezwania wojsk Karola na pomoc. Doprowadził się do zguby, ponieważ honor stał się dla niego ważniejszy niż życie. Za późno zrozumiał czym jest wierność i uświadomił sobie, że wiąże się ona także z odpowiedzialnością za innych. Syntezę rycerskich cnót bohatera najdokładniej ukazuje scena jego śmierci, w której Roland za swe ziemskie czyny uzyskuje wieczną sławę i nagrodę w niebie. Mając świadomość zbliżającego się zgonu bohater gromadzi wokół siebie atrybuty swojego stanu a w ostatniej spowiedzi przywołuje wartości nadające sens jego życiu: wiarę, ojczyznę i wierność wobec króla. W scenie śmierci Roland stał się wojownikiem ginącym za wiarę.

W literaturze możemy odnaleźć liczne przykłady życia zgodnego z ideałami, pełnego dobrowolnych wyrzeczeń i niezwykłej żarliwości w głoszeniu wyznawanych idei. Bohaterowie wierni swoim poglądom gotowi są poświęcić dla nich całe życie. Wyrzec się wszystkiego, aby tylko osiągnąć wyznaczony cel. W dzisiejszych czasach wierność nie ma już tak wielkiego znaczenia. Bardzo żako można spotkać osoby gotowe dla swoich idei bądź innych ludzi poświęcić życie. Dziś na pierwszym miejscu stają dobra ziemskie i mało kto gotowy jest poświęcić je na koszt wiary w cokolwiek.