Średniowieczne myśli filozoficzne

Średniowieczem nazywamy epokę historii i kultury europejskiej miedzy czasami starożytnymi a nowożytnymi. Nazwy tej używano już w XVI w. Początek średniowiecza wiąże się najczęściej z 476 r. n.e. tj. z upadkiem cesarstwa zachodnio - rzymskiego, schyłek zaś z wydarzeniami historycznymi XV w. (1453 - upadek cesarstwa bizantyjskiego oraz 1492 -odkrycie Ameryki ). Nazwa epoki wywodzi się od łacińskiego słowa „media tempora” a oznacza ono okres przejściowy pomiędzy antykiem a jego odnowieniem w epoce renesansu.

Głównymi źródłami myśli filozoficznych średniowiecza są: kościół i Pismo Święte.
To właśnie na ich podstawie rozwinęły się 3 główne kierunki filozoficzne:
- Augustynizm
- Tomizm
- Franciszkanizm.

Augustynizm był to doktryn filozoficzna stworzona przez Św. Augustyna. Podstawą tego nurtu była filozofia Platona, lecz św. Dostosował myśli starożytnego filozofa do swojej religi.
Augustynizm przedstawiał Boga w centrum świata jako stworzyciela wszystkiego, i to właśnie dla tego ludzie powinni robić wszystko dla Boga i jemu powinno być poświęcone wszystko. Augustyn uważał że ludzie którzy odkryli lub zrobili coś dobrego nie zawdzięczają tego samym sobie lecz pierwiastkowi Bożemu jaki w każdym z nas się znajduje. Święty Augustyn twierdził iż wszystko co mamy zawdzięczamy Bogu, sami ludzie nie są w stanie poznać i zrozumieć prawdy o świecie i Bogu. Filozofia Augustyna nazywana bywała dramatyczną – a to dlatego, że według myśliciela człowiek znajduje się w nieustannym konflikcie miedzy tym, czego pragnie dusza (czyli wiecznym szczęściem u Boga), a tym, do czego dąży ciało (czyli grzechem). Również historię widział święty Augustyn jako nieustanne zmaganie się dobra ze złem, jako walkę państwa Bożego, składającego się z ludzi dobrych, cnotliwych, przestrzegających Bożych praw – z państwem ziemskim czy też państwem diabła, złożonym z grzeszników hołdujących ziemskim wartościom.

Tomizm jest kolejnym nurtem filozofii średniowieczna, zapoczątkowany przez Św. Tomasza z Akwinu. Początkowo ludzie niechętnie akceptowali teorie tego myśliciela. Rozwój tego nurtu początkowo związany był z polemiką z augustynizmem. Dopiero gdy w roku 1325 cofnięto potępienie poglądów św. Tomasza pojawiło się większe zainteresowanie jego filozofią. Podobnie jak Augustyn tak i Tomasz dostosował filozofię starożytną do wymogów kościoła. Jego wzorem był Arystoteles.
Św. Tomasz uznaje wyższość intelektu. Twierdzi iż dokładne zrozumienie Boga jest możliwe jedynie dzięki dokładnemu poznaniu świata. W tomizmie świat jest uporządkowany, wszystko ma swoje miejsce i dzięki temu wszystkie jego elementy doskonale ze sobą współpracują i mogą istnieć. Tak przedstawiała się hierarchia wartości:
Bóg Aniołowie Ludzie  Zwierzęta  Materia nie ożywiona.
Nurt ten wpływał również na podział wśród ludzi. Szlachta zaczęła się wywyższać nad resztą ludzi. Na równi ze szlachtą znajdowało się duchowieństwo, później uplasowali się mieszczanie, a na samym dole tej drabiny znajdowali się chłopi. Tomasz jednak bronił szlachty. Głosił iż musi być takie zróżnicowanie, gdyż jest to odwzorowanie boskiego porządku.


Ostatnim z głównych filozofii średniowiecza był franciszkanizm.
Franciszkanizm stworzony przez św. Franciszka z Asyżu jest to filozofia ukazująca postulat wiary radosnej, prostej, płynącej z głębi serca. Jest także wszechogarniającą miłością do świata i wszelkiego stworzenia. Franciszek nawoływał do życia w zgodzie z naturą. Nawoływał do wspomagania biednych, sam żył jako biedak. Św. Franciszek zapoczątkował wielki ruch odnowy moralnej w świecie pełnym okrucieństwa i uważany jest za pierwszego reformatora kościoła katolickiego, ogarniętego wielkim kryzysem Na podstawie życia św. Franciszka stworzono także nurt literacki. Wykorzystuje ona topikę opartą na motywach biografii, twórczości i ikonografii św. Franciszka z Asyżu. Tworzy portret człowieka ubogiego i świętego, głosiciela miłości, pokory, przebaczenia oraz buntownika, który odrzucił bogactwo, wygody, dostatek i wybrał ludzi małych, prostych i ubogich.



Bibliografia:
Multimedialna Encyklopedia Wiem
http://filarnet.republika.pl/