Panowanie i znaczenie podbojów Aleksandra Wielkiego

Aleksander Wielki jest jednym z najbardziej znanych ludzi jacy żyli na przestrzeni dziejów ludzkości. Czym się wsławił? Jak dziś się go postrzega?

Aleksander Wielki był synem króla Macedonii Filipa II, którego celem było podbicie i zjednoczenie Grecji – co mu się udało. Następnym jego celem było podbicie Persji, jednakże w czasie przygotowań do wyprawy, Filip został zamordowany, a władzę objął młody, bo zaledwie dwudziestoletni Aleksander.

O jego młodości wiemy tyle, że zdobył solidne wykształcenie u uznanego wówczas filozofa – Arystotelesa. Wiemy też, że brał udział w wyprawach wojennych swego ojca. Gdy w roku 336 p.n.e. objął władzę, odnowił przymierze z Grekami i został naczelnym wodzem wyprawy przeciw Persji, kontynuując politykę swego ojca.

W 334 r. p.n.e. armia Aleksandra Wielkiego w liczbie 30 tysięcy piechoty i 5 tysięcy jazdy wyruszyła przeciw Dariuszowi III Kodomanusowi, królowi Persji. Pierwsza, zwycięska bitwa, rozegrała się nad rzeką Granikiem, następnie armia macedońska opanowała miasta – Sardes, Efez, Milet i Halikarnas, znajdujące się w zachodniej części Azji Mniejszej. Rok później, po przekroczeniu gór Taurus, nastąpiła druga wielka bitwa – pod Issos. Pomimo ogromnej przewagi liczebnej oraz próby zaskoczenia armii macedońskiej, Persom nie udało się zwyciężyć, a sam Dariusz jako pierwszy uciekł z pola walki. Po tym rozgromieniu wojsk perskich, Aleksander wyruszył dalej, na południe, zdobywając m.in., po siedmiu miesiącach oblężenia, fenickie miasto Tyr. Następnie wkroczył do Egiptu, w którym został przywitany jako wybawca egipcjan z niewoli perskiej. W 332 r. p.n.e. założył słynne miasto Aleksandrię oraz koronował się na faraona Egiptu. Ostatnia wielka bitwa miała miejsce w 331 r. p.n.e. pod Gaugamelą, w której Persowie ponieśli ostateczną klęskę, a Aleksander zajął Suzę, Babilon i Persepolis. Po zamordowaniu Dariusza III przez swoich dowódców, Aleksander ogłosił się jego następcą, przejął perskie zwyczaje i ceremoniały oraz kult władcy. Poślubił też córkę Dariusza – Roksanę, a Babilon w Mezopotamii ogłosił stolicą swego imperium. Aleksander Wielki prowadził walki jeszcze do roku 327 p.n.e. opanowując tereny dzisiejszego Afganistanu i płn.-wsch. Iranu. Chciał zdobyć Indie, jednak zbuntowane, pierwszy raz, wojsko zmusiło go do zaprzestania działań i wycofania się do Persji.

W roku 323 p.n.e., w czasie przygotowań do kolejnej wyprawy wojennej, Aleksander Wielki, zapada prawdopodobnie na malarię i po 11 dniach – umiera.
Władzę po Aleksandrze dzielą między siebie wodzowie jego armii, zwani diadochami. Po dwudziestoletniej wojnie, w roku 301 p.n.e., po bitwie pod Issos, imperium dzieli się na :
1) Syryjsko-Babilońskie królestwo Seleucydów
2) Egipskie królestwo Ptolemeuszy
3) Macedońsko-Greckie królestwo Antygonidów (lub Kasandra), oraz, dość szybko wchłonięte przez Seleucydów
4) Tracyjsko-Bityńskie królestwo Lizymacha.

Konsekwencją ekspansji Aleksandra, było rozwinięcie się nowej kultury, zwanej hellenistyczną. Powstała w wyniku zderzenia kultury greckiej z kulturą świata wschodniego. Jej owocem była m.in. nowa forma języka greckiego, tzw. koine (tzn. greka potoczna), która była wspólna we wszystkich podbitych rejonach. W tym języku napisano np. Nowy Testament czy też dzieła literatury pięknej tego okresu.

Poza tym, ukształtował się nowy typ światopoglądu, polegający m.in. na tym, że Grecy poczuli się obywatelami świata, a nie tylko własnych miast-państw.

Kolejną zasługą Aleksandra Wielkiego było to, że w wyniku podbojów założono kilkadziesiąt nowych miast, które były wielkimi osiągnięciami sztuki budowlanej ówczesnych czasów. Najbardziej znanym miastem była egipska Aleksandria. Dzięki znacznym funduszom olśniewała bogactwem i wspaniałością. Ptolemeusz I przyczynił się do utworzenia tam wielkiego instytutu naukowego, nazwanego Muzeum. Wielki napływ uczonych sprawił, że Aleksandria stała się głównym ośrodkiem naukowym w matematyce, geografii, astronomii, medycynie i naukach humanistycznych. Dzięki temu powstało tu wiele bardzo ważnych konstrukcji technicznych, mających wpływ na rozwój cywilizacji.

Ten hellenistyczny świat istniał w zasadzie do połowy II wieku p.n.e. Powstała wówczas nowa potęga – Cesarstwo Rzymskie. Z czasem wszystkie państwa wchodzące w skład imperium Aleksandra Wielkiego stały się prowincjami Rzymu. W 31 roku p.n.e., jako ostatni, zdobyty został Egipt, rządzony przez królową Kleopatrę.

Trudno dziś ocenić jakimi pobudkami kierował się Aleksander Wielki. Być może pragnął zjednoczenia ówczesnego świata. Pewne jest natomiast to, że jego imię przetrwało dwa tysiąclecia i dziś jest pozytywnie kojarzone. Był taktycznym geniuszem, obdarzonym niezwykłym talentem przywódczym. I takim jest postrzegany przez współcześnie żyjących.