GOGH VINCENT van, 1853–90, malarz hol.; przedstawiciel postimpresjonizmu; od 1886 we Francji; jego twórczość pocz. realist. o ciemnej tonacji przeszła przez krótką fazę impresjonist., aby osiągnąć własny dram. ekspresyjny styl; portrety ( Autoportret przy sztalugach ), pejzaże ( Most w Arles ), sceny rodzajowe, martwe natury (kilka wersji Słoneczników ), nokturny ( Nocna kawiarnia w Arles ); silny wpływ na malarstwo XX w.; pod wpływem depresji psych. popełnił samobójstwo.
"Kościół w Auvers" 1890
Zachwianie równowagi modelu, pozorny brak proporcji, kontrastowe i głębokie kolory oraz długie i kręte pociągnięcia pędzla to charakterystyczne cechy malarstwa jednego z najwybitniejszych twórców tego okresu.
"Jedzący kartofle" 1885
Jest to scenka rodzajowa z życia holenderskich wieśniaków: rodzina przy skromnym posiłku złożonym z ziemniaków i napoju, właśnie rozlewanego do czarek przez starszą kobietę. Wpływ dawnych malarzy holenderskich widoczny jest nie tylko w lubianej przez nich tematyce rodzajowej, ale także w kolorystyce obrazu, opartej na brązach. Jednak charakterystyka postaci- ostra, wyrazista, trochę przesadna- odbiega wyraźnie od realistycznego stylu holenderskich mistrzów
"Gwieździsta noc" 1888
Nad uśpionym miasteczkiem nocne niebo jakby oszalało: gwiazdy, jasne i wielkie jak słońce, podobne są do wirujących, rozwieszonych wysoko lampionów, pomiędzy nimi widać kłębowisko rozświetlonej materii, jak baśniową Drogę Mleczną. Z dołu wystrzela jak płomień krzew cyprysu. Obraz- mówił van Gogh- winien wyrażać uczucia.
"Autoportret" 1888
W tym poważnym, trochę oschłym autoportrecie malarza przeważa błękit, skontrastowany z cielistą barwą oblicza i intensywną, czerwoną plamą rudego zarostu. Malarz, upozorowany najzwyczajniej, jak na wielu innych znanych portretach, spogląda na nas wzrokiem skupionym, może trochę surowym.
Urodzony w Holandii w rodzinie pastora, Vincent van Gogh (1853-1890) w okresie dzieciństwa i wczesnej młodości nie spodziewał się, że zostanie malarzem. Być może zamierzał, idąc w ślady ojca, poświęcić się działalności duszpasterskiej: rozpoczął nawet studia teologiczne i podjął pracę misjonarską wśród górników belgijskiego zagłębia węglowego Borinage. Jego pierwsze rysunki, wykonane węglem, to właśnie pejzaże z okolic Borinage i wizerunki robotników z kopalni. Zapewne wtedy właśnie podjął decyzję poświęcenia się sztuce, bo wkrótce rozpoczął w Brukseli naukę podstaw malarstwa. Studiował sztukę dawną, podziwiał malarstwo francuskiego realisty Jean Francois Milleta i mistrzów holenderskich XVII i XVIII wieku, co widać wyraźnie w jego ówczesnych obrazach.
Obraz "Jedzący kartofle" powstał w roku 1885. Wkrótce potem Vincent van Gogh znalazł się w Paryżu, gdzie korzystając z finansowej pomocy brata, podjął na nowo studia malarskie w jednej z prywatnych szkół. Prawdziwą jednak szkołą malowania było dla niego malarstwo impresjonistów. Przejęty możliwością kształtowania obrazu z barw czystych, świetlistych, van Gogh odrzucił tuby z farbami ciemnymi - czerniami, brązami - i nigdy już w ciągu kilku lat życia, które mu pozostały, do nich nie powrócił. Zaczął malować obrazy kolorowe, pełne słonecznego blasku, a jednak do impresjonistycznych niepodobne, dalekie od beztroski migotliwych płócien zapełnionych punktami lekko kładzionych barw. Obrazy van Gogha powstają z linii: najpierw delikatnej linii rysunku, wyodrębniającej postaci i przedmioty z tła, potem z barwnych, zawiłych kresek i kreseczek, wypełniających gęstymi szeregami powstałe pola obrazu, wznosząc doń przedziwny niepokój, a nawet dramat.
W roku 1888 van Gogh opuścił Paryż i wyjechał do roziskrzonego słońcem miasteczka Arles na południu Francji, gdzie wszystkie kolory na jego płótnach zajaśniały nowym, bardziej intensywnym blaskiem. Tam, jak mówił, "można znaleźć piękne przeciwstawienie czerwieni i zieleni, błękitu i oranżu, siarki (żółcienia) i fioletu."
Van Gogh zaczął zapadać na zdrowiu. Nadmierna wrażliwość, ciężki, upalny klimat, gorączkowy sposób pracy - to wszystko przyczyniło się do rozwoju poważnej choroby psychicznej i konieczności podjęcia kuracji. Wtedy to właśnie powstały najwspanialsze dzieła malarza- pejzaże, często z postaciami ludzi, oraz portrety.
W 1890 roku van Gogh opuścił południe Francji, wyjechał na północ w pobliże Paryża. W tym samym roku w lipcu, w chwili załamania, popełnił samobójstwo